Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Vraag om uitleg over boetes voor het niet halen van afspraken met betrekking tot de elektronische dienstencheques
Verslag
Mevrouw Christiaens heeft het woord.
Voorzitter, minister, twee weken geleden is in deze commissie ook een vraag gesteld over dit onderwerp. Toen zeiden we al lachend: ‘We hebben al zo veel vragen moeten stellen, het zal hopelijk voor een tijdje gedaan zijn.’ De digitalisering en het elektronisch gebruik van de dienstencheque hebben we hier al een aantal keer besproken. We weten dat Sodexo zich geëngageerd heeft om te streven naar 95 procent elektronische dienstencheques. De laatste maanden bleek door de vele vragen die werden gesteld dat dat niet evident was. Minister, u zei telkens dat u zeer frequent overleg hebt, dat Sodexo daar telkens over werd aangesproken en dat die boete hun boven het hoofd hing. Eind 2017 moet immers die 95 procent gehaald worden. Op dit moment zit men aan 39 tot 40 procent, in plaats van de doelstelling nu van 45 procent.
Enkele dagen na de commissievergadering stond in de krant dat aan Sodexo een boete was opgelegd van 280.000 euro. Daarom wil ik hierover opnieuw een vraag aan u stellen.
Minister, is die boete van 280.000 euro onmiddellijk te betalen, of wordt ze pas opgelegd aan het eind van 2017? Is er voor Sodexo nog onderhandelingsmarge over dat bedrag? Het plan dat is opgelegd om te streven naar 95 procent, start pas begin 2017. Hebt u er al een zicht op hoe dat plan om het doel van 95 procent te halen, er zal uitzien? We kunnen natuurlijk plannen en zelfs boetes opleggen, maar in de realiteit ziet men weinig vooruitgang in de percentages en blijft het altijd maar schommelen rond 45 procent. Hoe zal dat plan er dan uitzien?
De heer Van Malderen heeft het woord.
De aanleiding van de vraag heeft de collega heel helder geschetst. Ik zal dat niet herhalen.
Ik wil alleen even stilstaan bij het feit dat er herhaaldelijk nieuwe problemen opduiken in vergelijking met de verschillende vragen die we hier hebben gesteld en de debatten die we hier hebben gevoerd. Ooit was er de stelling: wat we zelf doen, doen we beter. In dezen moet ik vaststellen dat sinds de overgang van de bevoegdheid rond dienstencheques en het hernieuwen van het contract van wie de cheques uitreikt, er een hoop problemen zijn opgedoken, wat verbazing wekt. Waarom kan dat bedrijf met zijn knowhow en capaciteit binnen het ene contract, naar het laat uitschijnen, wel voor voldoening zorgen en binnen het andere niet?
Minister, u hebt frequent overleg met Sodexo, en dan plotseling is er het nieuws van de boete. We hadden de bui al een beetje zien hangen. We stellen bij tijd en wijle schriftelijke vragen naar de evolutie van het aantal elektronische cheques en de manier waarop men daar probeert toe te komen. Uiteraard zagen we gewoon in de feiten dat die doelstellingen bijlange na niet werden gehaald.
Ik heb een bezorgdheid, niet zozeer ten aanzien van dat doel maar wel ten aanzien van de middelen waarop men eventueel tot dat doel wenst te komen. Ik denk dat klantvriendelijkheid, bereikbaarheid, gewoon goede bedrijfsvoering, het niet uitsluiten van groepen en dergelijke meer, daar als aandachtspunten in moeten blijven meegenomen. En dus heb ik een aantal concrete vragen.
Minister, welke verdere financiële sancties kunt u nemen wanneer Sodexo deze en andere vooropgestelde doelstellingen niet haalt? Als je de afstand ziet tussen het doel en waar we nu zitten, staat het in de sterren geschreven dat we nog niet onmiddellijk aan de nieuwe patatjes zijn. Welke initiatieven zult u nog nemen om de problematiek op korte termijn aan te pakken? We hebben het dan over de naamherkenning en dergelijke meer. Welke maatregelen zijn er eventueel nog afgesproken om die doelstellingen te halen? Is er sprake van een traject? Zijn er vervaldata en dergelijke meer? Minister, zult u de doelstellingen bijstellen? We hebben een doelstelling gezet, maar die lijkt heel ver weg. Op een gegeven moment vraag je je dan af of we het doel niet moeten bijstellen. Het is een open vraag. Gesteld dat u daarop ingaat, in welke timing voorziet u dan?
Minister Muyters heeft het woord.
Collega Van Malderen, de vraag over de twee letters is in de vorige commissievergadering ook aan bod geweest. Ik zal daar niet op ingaan.
Collega’s, bij het toewijzen van de overheidsopdracht voor het uitgeven van de dienstencheques, werd het digitaliseren van de dienstencheques opgenomen als een van de gunningscriteria. De kandidaten konden voor de duur van de opdracht per semester aangeven welk aandeel elektronische cheques ze zouden bereiken. Ze moesten het dus zelf aangeven. Sodexo stelde zichzelf zeer ambitieuze doelstellingen: 45 procent elektronische dienstencheques in het eerste semester van de opdracht, 71 procent in het tweede, 86 procent in het derde en 95 procent voor eind 2017. Deze doelstellingen hebben ze onderbouwd met een actieplan opgenomen in hun offerte. Omdat Sodexo zich tot deze percentages heeft verbonden in zijn offerte, kunnen deze niet worden gewijzigd want dan zouden we de offertes opnieuw moeten onderzoeken. Er waren ook andere aanbieders met andere percentages.
De doelstellingen zijn uiteraard niet vrijblijvend. In het bestek werd hiervoor in een sanctiesysteem voorzien, waarbij de sanctie zwaarder wordt naarmate Sodexo verder van zijn doelstelling blijft. Indien Sodexo minder dan 5 procent te weinig elektronische cheques uitgeeft, wordt de prijs voor de overeenkomstige papieren cheques voor dat semester verminderd met 45 procent. Voor het aandeel van elektronische dienstencheques dat tussen 5 en 10 procent lager ligt, wordt de prijs van de overeenkomstige papieren cheques verlaagd met 50 procent. Voor het aandeel elektronische dienstencheques dat meer dan 10 procent te laag ligt, wordt de prijs van de overeenkomstige papieren cheques zelfs verminderd met 75 procent. Het boetemechanisme staat dus heel duidelijk in het bestek.
Het is duidelijk aangegeven dat deze sancties zijn opgenomen in het bestek en dat hier dan ook niet over valt te onderhandelen. Als we daarover onderhandelen, is de aanbesteding nietig.
De toepassing van deze sanctie leidde tot een boete van 280.000 euro voor het eerste semester van 2016. De boete werd opgelegd op 1 september 2016. Sodexo zal dit bedrag in mindering brengen van de factuur van september. De boete wordt per semester opgelegd en is dan onmiddellijk te betalen.
Als Sodexo de volgende semesters zijn doelstellingen niet bereikt, zal de sanctie ook worden toegepast op dezelfde manier als ik daarnet heb gezegd. Omdat hun doelstelling altijd hoger is, is het percentage dat niet wordt gehaald, vrij groot en dus kan ook de boete nog verhogen. Verder zijn er ook voor andere aspecten van de dienstverlening in concrete boetes voorzien. Indien u de sancties specifiek wilt kennen, kunt u deze steeds terugvinden in bijlage 4 van het bestek dat openbaar werd gepubliceerd.
Het is aan Sodexo om acties te ondernemen om het aandeel van 95 procent elektronische dienstencheques te realiseren. Sodexo heeft zelf aangegeven een belangrijke stijging van de elektronische dienstencheques te zullen realiseren en zelfs een actieplan meegegeven. Welk dit aandeel elektronische dienstencheques zou zijn, hebben ze zelf bepaald. Ze worden voor deze dienstverlening door ons betaald. Indien de afgesproken dienstverlening niet wordt aangeboden of gehaald, zal ik de bepaalde financiële boetes toepassen. Dit moet op zich een sterke motivator zijn.
Hoewel het de verantwoordelijkheid blijft van Sodexo om zijn doelstellingen te behalen, neem ik niet enkel een sanctionerende rol op. Mijn kabinet en administratie volgen het contract zeer nauw op. We zitten zeer regelmatig samen met Sodexo, erkende ondernemingen en de administratie om het verloop van de markt op te volgen. Hierbij is het allerbelangrijkste dat het systeem van de dienstencheques vlot blijft draaien. Ook Sodexo heeft vastgesteld dat het enkel met de acties uit zijn oorspronkelijk actieplan niet het vooropgestelde aandeel elektronische dienstencheques zal halen. Om deze reden heeft Sodexo, na vragen hieromtrent door mijn administratie, een verdere analyse gedaan van het profiel van de papieren gebruikers.
Ze hebben ook enquêtes afgenomen over de voordelen en obstakels bij het gebruik van elektronische dienstencheques door gebruikers en erkende ondernemingen. Al deze informatie hebben ze meegenomen om een bijkomend actieplan op te stellen. Dankzij deze informatie willen ze meer gerichte acties kunnen nemen om de overstap naar elektronische dienstencheques aan te moedigen. Ze gaan hierbij acties ondernemen op het technische vlak en op het vlak van communicatie. Technische maatregelen moeten het gebruik van elektronische dienstencheques verbeteren. Als ze gerichte communicatie voeren, kunnen ze de mensen proberen te overtuigen. Of ze daarmee die 95 procent halen, dat is aan hen.
Iedereen moet natuurlijk vrij blijven om te kiezen. Het is aan hen om te overtuigen, maar het is de vrijheid van de consument om het met papier te blijven doen.
Mevrouw Christiaens heeft het woord.
Mijn vraag om uitleg was ingegeven door een onduidelijkheid ten opzichte van enkele weken geleden. Toen was er nog geen sprake van die boete. Nu hoor ik dat dat semestrieel is, dat het al van 1 september was. Het is dan toevallig, misschien naar aanleiding van die discussie in de commissie, dat dit de pers heeft gehaald. Ik vroeg me af wat er in een paar dagen tijd was gebeurd, dat u toch hebt beslist om die boete te innen. Nu begrijp ik hoe het systeem in elkaar zit en dat Sodexo de boetes aan zichzelf heeft opgelegd, bij wijze van spreken, en dat het aan hen is om hun actieplannen te verfijnen.
Ik vond het vreemd om in Gazet van Antwerpen te lezen dat ze een actieplan hebben, waar ze pas begin 2017 mee zouden starten. Dat is dan het tweede actieplan. Het zou niet heel slim zijn om dit een paar maanden op zijn beloop te laten. Wat u doet, minister, frequent overleggen, de technische problemen continu aankaarten en doorgeven, en kort op de bal spelen, moet u verder doen zodat het systeem kan werken. Ik begrijp dat er eventueel nog boetes zullen worden opgelegd en geïnd omdat dat nu eenmaal in het bestek was ingeschreven.
Minister, over één zaak is er geen discussie. Dat is de verantwoordelijkheid van Sodexo voor het indienen van zijn bestek. De wet op de overheidsopdrachten is daar duidelijk over. Natuurlijk, wij hebben met ons allen een verantwoordelijkheid naar het publiek, naar ondernemingen, naar de stabiliteit van het systeem van dienstencheques. Het is dus wel belangrijk om kort op de bal te spelen.
Het laatste deel van uw antwoord is heel belangrijk. Het is er een om in te kaderen: dat men nooit een gebruiker kan verplichten om een elektronische cheque te gebruiken. We moeten er alleen over waken dat er een subtiel verschil is tussen dwingen, onmogelijk maken, bijna onmogelijk maken en bijna verplichten. We moeten in het actieplan heel goed opletten dat specifieke groepen, waarvan we weten dat ze heel moeilijk toegang hebben tot elektronische communicatie, hiervan verstoken zouden blijven. Dat is een pervers effect dat niemand wil.
Minister, op dat bijkomende actieplan bent u niet in detail ingegaan. Misschien kan het op de een of andere manier worden ontsloten. Er wordt rekening gehouden met een incentive voor de bedrijven en de werknemers van die bedrijven. We hebben het in deze commissie al gehad over het feit dat in het andere landsdeel de telefoon van poetsvrouwen wordt betaald. Die telefoon laat toe om die elektronische cheque te regelen.
Het zou voor nogal wat kleine bedrijven een incentive kunnen zijn om meer over te schakelen naar het systeem. Vandaag zie ik die incentives daar minder. In Wallonië heeft men dat akkoord bereikt, bij ons vooralsnog niet. Ik wil er toch voor pleiten om dat soort heel pragmatische benaderingen hier ook mee te nemen, in plaats van heel hoge doelen te gaan nastreven – de verantwoordelijkheid zit waar ze zit – en dan op een gegeven moment te moeten vaststellen dat er grote problemen zijn die misschien onoverbrugbaar zijn. Volgens mij moeten we eerst het haalbare doen. Het terugbetalen van telefoonkosten is daar één aspect van. Vooralsnog hebben we op Vlaams niveau geen akkoord, terwijl dat in Wallonië wel geregeld is.
Mevrouw Van Eetvelde heeft het woord.
Ik vind het een bijzonder spijtige zaak dat de digitalisering bij Sodexo zoveel vertraging oploopt en dat die kinderziektes maar niet opgelost raken. Ik hoop dat Sodexo daar nu, door die boete, sneller werk van maakt en die doelstellingen toch haalt.
Minister, u zegt dat het aan Sodexo zelf is om bij te sturen. Ik ben ervan overtuigd dat zij dat zullen doen, maar als we willen dat Sodexo volledig digitaal zal werken met die dienstencheques, denk ik dat het ook van zeer nabij moet worden opgevolgd. Ik hoor dat u heel kort op de bal zit. Ik zou zeggen: zeker blijven opvolgen, want het is toch een engagement dat Sodexo is aangegaan en dat ze op dit moment nog niet kunnen realiseren.
Minister Muyters heeft het woord.
Ik zie niet hoe die telefoon de digitalisering in de hand gaat werken. De acties die nu gepland zijn, gaan onder meer over de automatische validatie, de notificaties via de mobiele applicatie voor de gebruiker, de mogelijkheid om dienstencheques online te bestellen en te betalen. Bovendien zijn er ook al bestaande voordelen, en die zullen ze dan meer in de verf zetten. Ook op het vlak van communicatie gaan ze acties ondernemen. Zo zullen ze opnieuw de voordelen voor de gebruikers en de ondernemingen benadrukken. Voor de erkende ondernemingen zullen er ook nog infosessies georganiseerd worden. Er zijn ook wedstrijden voor de gebruikers gepland, om hen te stimuleren om de overstap te maken. Gekoppeld aan de technische verbeteringen, gaan ze ervan uit dat dat extra effect zal hebben.
Mijnheer Van Malderen, ik zie niet in hoe die telefoon, waar u het over hebt, dat kan doen, maar ik begrijp wel dat er mensen zijn die dat vragen. Maar ik denk niet dat Sodexo vandaag bijkomende kosten zal maken voor iets waar ze volgens het bestek niet toe verplicht zijn.
Mevrouw Christiaens heeft het woord.
Bedankt voor uw antwoord, minister. U mag hun bij het volgende overleg zeggen dat als ook de korte voornamen zich digitaal kunnen aanmelden, ze er dan heel snel een gebruiker bij zullen hebben.
De heer Van Malderen heeft het woord.
Nu ik het lijstje gehoord heb, minister, ben ik plots een stukje sceptischer. Ik zie nogal wat open deuren die ingetrapt worden. Men komt niet verder dan te wijzen op de voordelen die er blijkbaar zijn, maar die niet bijkomend gecreëerd worden. Ik ga ervan uit dat er nog wel wat water door de Schelde en andere Vlaamse rivieren zal vloeien eer we aan die doelstellingen zullen komen.
Als je elk van die werknemers een ambassadeur van je project maakt, zou het project nogal wat sneller vooruit kunnen gaan, is mijn aanvoelen. Ik stel vast dat dat in Wallonië wel gebeurt. Hier zit dat niet in het bestek, maar het kan een middel zijn om de doelstellingen die ze zelf in het bestek gezet hebben, te halen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.