Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Minister, ongeveer een jaar geleden ondervroeg ik u naar aanleiding van een rapport van het Trimbos-instituut, meer bepaald de ‘Strategische Verkenning Uitgaansdrugs 2015’. Het rapport stelde dat het gebruik van drugs sterk gerelateerd was aan het uitgangsleven, in die mate dat het voor een grote groep mainstreamjongeren een realiteit is geworden. Het gebruik van xtc onder frequente party- en clubbezoekers lag volgens Nederlands onderzoek rond de 60 procent.
Het onderzoek van de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) naar het drugsgebruik in het uitgaansleven in Vlaanderen, stelt gelukkig een daling van het gebruik van drugs vast van 52 naar 43 procent. Dat is een positieve evolutie. Daartegenover staat dat xtc wel degelijk als uitgaansdrug in opmars is. Een op de vijf feestvierders slikte vorig jaar minstens één keer xtc. VAD spreekt over een zorgwekkende evolutie: 22 procent is immers een verdubbeling tegenover 2009. De redenen voor dat stijgend gebruik heb ik ook al vorig jaar aangehaald: de geringe kostprijs en het gebruik van drugs om de stress van de week af te schudden. Ik wees toen ook al naar het probleem dat xtc-pillen door hun grotere zuiverheid ook een veel hogere dosis MDMA bevatten en dus een groter risico vormen voor de gezondheid van de gebruiker. Nieuwe stoffen doen hun intrede: ketamine, dat gebruikt wordt voor operaties, maar ook nieuwe psychotrope stoffen zijn vandaag aanwezig, zij het nog beperkt.
Informatiecampagnes hebben blijkbaar toch geleid tot een bewustzijnsverhoging van de gevaren van drugsgebruik. Dat is positief. De opkomst van telkens andere drugs maakt natuurlijk dat we toch altijd een beetje achter de feiten aanhollen.
Het xtc-gebruik stijgt en xtc is gevaarlijker dan vroeger wegens de hogere dosis MDMA. Ziet VAD nog steeds een evolutie in de hoogte van dat MDMA-gehalte? Gebruikers zijn zich duidelijk bewust van de gevaren van drugs, maar zijn ze zich bewust van de gevaren van de nieuwe middelen die de VAD nu vaststelt, namelijk ketamine en nieuwe psychotrope stoffen, en van het hoger MDMA-gehalte van xtc-pillen?
Uit het onderzoek van VAD leren we dat zeven op tien jongeren bij het uitgaan drinken en dat er bij vier op tien mannen en één op tien vrouwen een gevaar is voor risicovol alcoholgebruik. We lezen dat jongeren die drugs nemen, zich ervan bewust zijn dat ze voldoende water moeten drinken en niet met de wagen mogen rijden. Wat ik niet gelezen heb, is in welke mate jongeren drugs en alcohol combineren, wat uiteraard het gezondheidsrisico vergroot. Beschikt u over cijfers omtrent deze problematiek?
Het type drugs verandert, maar wijzigt ook de focus op het vlak van preventie naar xtc en de nieuwe drugs zoals ketamine en de nieuwe psychotrope stoffen?
Hoever staat het met het voortgangstraject voor de gezondheidsconferentie? Kunt u de commissie hierover al iets meer vertellen? Zijn er nieuwe elementen die meegenomen zullen worden?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
De gemiddelde hoeveelheid MDMA in xtc-tabletten is sinds 2009 verdubbeld. Een eerste stijging zagen we in 2010. Sinds 2013 zet die evolutie zich door. De meest gevaarlijke trend hierbij is dat er ook meer extreem hoog gedoseerde tabletten op de markt verschijnen, namelijk 150 tot 300 milligram MDMA per tablet. Een kanttekening bij deze data is het feit dat het aantal xtc-stalen dat geanalyseerd wordt, lager is dan in onze buurlanden.
Om feestvierders te informeren over de risico’s van uitgaan en partydruggebruik werkt VAD via twee verschillende methodieken. Ten eerste, Quality Nights: clubuitbaters en eventorganisatoren stimuleren om een veilige uitgaansomgeving te creëren, onder andere chill-out, toegang tot gratis water, trainen van personeel, EHBO-ruimte enzovoort. Hierbij hoort ook informatieverstrekking rond drugs en specifiek het communiceren van earlywarningberichten, waarbij geregeld gewaarschuwd wordt voor de gevaren van hoog gedoseerde of vervuilde xtc-tabletten. In Vlaanderen werken we samen met 39 uitgaanslocaties, met een bereik van meer dan 1 miljoen uitgaanders per jaar.
Ten tweede, Safe ‘n Sound: gebaseerd op peer-to-peerinfoverstrekking, waarbij voornamelijk druggebruikers zelf worden bereikt. Ketamine is een drug die in dit project en in voorgaande peerprojecten, zoals Vitalsounds & Breakline, al jaren nauwgezet in de gaten gehouden wordt. Daarvoor zijn productinfoflyers en online infoteksten ontwikkeld. De ketaminefolder was in 2015 de meest verdeelde folder van alle drugs aan de stand van Safe ‘n Sound. Andere producten worden ook goed opgevolgd via Safe ‘n Sound, maar er wordt pas actief info verstrekt over een bepaald nieuw product als er signalen zijn dat het gebruik aanwezig is in een bepaalde scene. Zo werd recent, na signalen over stijgend gebruik, een folder ontwikkeld over 4-FA.
22 procent van de feestvierders die bevraagd werden in het uitgaansonderzoek geeft aan het afgelopen jaar alcohol met één of meer illegale drugs te hebben gecombineerd, 6 procent doet dat regelmatig. Aangezien de methode om combigebruik te meten, gewijzigd is in 2015, kan ik geen uitspraken doen over de evolutie hiervan over de jaren heen. Het combineren van verschillende middelen houdt extra risico’s in voor de gezondheid. De combinatie van verschillende verdovende middelen, zoals alcohol met GHB of ketamine, is extra gevaarlijk omdat hierdoor levensbedreigende overdosissen kunnen ontstaan. Sommige stoffen zoals GHB zijn bovendien moeilijk te doseren omdat de grens tussen een gewenste dosis en een overdosis klein is.
Dit soort kennis wordt zo veel mogelijk gedeeld met gebruikers via het project Safe ‘n Sound.
Via Quality Nights werken we rond omgevingsgerichte preventie, waarbij we heel de uitgaanscontext positief proberen te beïnvloeden en druggerelateerde risico’s proberen in te dijken. Die aanpak geldt voor alle drugs, dus ook voor NPS.
Via Safe ‘n Sound werken we in direct contact met de druggebruiker en wordt er zo veel mogelijk op maat info verstrekt. Die info wordt aangepast aan de noden en dus wordt er tegenwoordig inderdaad veel meer info uitgewisseld over xtc en het feit dat de tabletten sterker zijn dan vroeger. Er wordt ook meer info gegeven over ketamine en sommige andere NPS.
We zijn momenteel volop bezig met het verzamelen van informatie, door analyse van de bestaande literatuur, zoals wetenschappelijk onderzoek, registratiegegevens, rapporten en andere relevante teksten, en door het bevragen van een lange reeks stakeholders en experten uit diverse organisaties en beleidsdomeinen. De scope van de conferentie is breed, en dat is goed, maar dat betekent ook dat heel veel mensen gezien en gehoord moeten worden, en dat neemt tijd in beslag.
De bedoeling is om in de zomer een tekst te hebben waarin de evaluatie van het vorige actieplan is opgenomen, en met een up-to-date omgevingsanalyse van de huidige situatie en de mogelijkheden voor de toekomst. Deze tekst zal door een aantal wetenschappers kritisch worden nagelezen.
Over de conclusies en voorstellen voor de toekomst worden nog een aantal toetsingsmomenten in het vooruitzicht gesteld. Wat vaststaat, is dat we, in tegenstelling tot de vorige gezondheidsconferentie, ook psychoactieve medicatie, gamen en gokken zullen meenemen in het voortraject, evenals eetstoornissen in het kader van de gezondheidsdoelstelling ‘voeding en beweging’. En verder proberen we zoveel mogelijk te werken op basis van de settings waar het werk moet worden gedaan.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Als ik het goed begrijp, bestaat er toch al een goede samenwerking, wordt er al veel informatie verspreid en wordt rekening gehouden met het type drugs dat op dat ogenblik meer in opmars is.
Ik wil het nog eens hebben over de combinatie van alcohol met drugs. Minister, u hebt zelf gezegd dat daardoor het gezondheidsrisico enorm toeneemt. Ik zou toch willen vragen of daaromtrent onderzoek kan worden gedaan, zodat we over relevante cijfers kunnen beschikken. Het is immers uiterst noodzakelijk dat we de combinatie van drugs en alcohol kunnen vermijden.
Minister, ik sluit mij aan bij de vraag van mevrouw Saeys om te proberen over solide cijfermateriaal te beschikken ter ondersteuning. Het aantal folders dat iemand meeneemt, gebruiken om de incidentie van een bepaald product als al dan niet belangrijk te beschouwen, vind ik nogal lapidair. Ik vraag mij af of bijvoorbeeld spoeddiensten en andere eerstelijnshulpverleners waar iemand terechtkomt op een moment van problematisch gebruik hierover enigszins op een structurele wijze kunnen worden bevraagd. Het is een suggestie, een open vraag, maar ik ben geschrokken van het beeld dat we ons blijkbaar voor een stukje baseren op heel fragiel cijfermateriaal.
Laten we kijken naar de resultaten van de omgevingsanalyse die wordt opgesteld en nagaan of we over voldoende materiaal kunnen beschikken om een juist beeld te krijgen. Op dit ogenblik worden alle data daarover verzameld. Ik denk dat we het best nagaan of we op basis van die oefening een voldoende duidelijk zicht krijgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.