Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Verslag
De heer Gryffroy heeft het woord.
Voorzitter, op 25 februari 2016 werd het nieuws bekendgemaakt dat het Gents biotechnologiebedrijf CropDesign de deuren sluit. Het bedrijf ontstond in 1996 als spin-off van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). In 2006 is het overgenomen door BASF. Het was gespecialiseerd in onderzoek naar de verbetering van rijst- en maïssoorten. In het kader van besparingsmaatregelen bij het moederbedrijf en een tegenvallende markt werd beslist dat een wereldwijde herstructurering zich opdrong.
Naast het spijtige nieuws dat daardoor zo’n honderdtal jobs op de tocht staat, riskeert men ook het verlies van erg waardevol onderzoek, binnen een sector die geldt als een van de belangrijkste pilaren van onze kenniseconomie, zeker in de regio van Gent en heel Vlaanderen. Het VIB heeft al heel wat succesvolle spin-offs opgeleverd en het aantal stopzettingen is erg beperkt gebleven. Als het toch gebeurt, dan moeten we nagaan hoe we de ontwikkelde kennis in Vlaanderen kunnen verankeren.
Minister, hebt u weet van mechanismen – binnen of buiten het VIB – die de recuperatie van waardevol wetenschappelijk onderzoek bij bijvoorbeeld stopzettingen van projecten of bedrijven bewaakt? Op welke manier kan de Vlaamse Regering bijdragen tot een nog meer duurzame langetermijnverankering van de biotechnologiesector in Vlaanderen?
Minister Muyters heeft het woord.
Mijnheer Gryffroy, de activiteiten van CropDesign worden niet volledig stopgezet, maar onder andere wel de screeningsactiviteiten in de serre in Nevele. Daardoor worden een veertigtal jobs gevrijwaard.
Bij de overname van CropDesign door BASF stelde het bedrijf 95 mensen tewerk. Ik moet u ook wel zeggen dat het niet gemakkelijk is om nu zo te gaan recupereren. BASF heeft uiteindelijk 10 jaar in het bedrijf geïnvesteerd en de kennisbasis die oorspronkelijk was opgebouwd, is met die BASF-financiering ook duidelijk verruimd. Dat is toch wel de problematiek die je vaak ziet bij die bedrijven. Biotechbedrijven zijn eigenlijk vrij kapitaalintensief. Durfkapitaal is dan essentieel voor die sector. Overnames of een beursgang bieden dan vaak het perspectief aan de investeerders die initieel het risico hebben genomen om een rendement op hun investering te realiseren. Als je dat in zijn totaliteit bekijkt, maar ik ben er zeker van dat u dat volgt, dan zie je dat het VIB tot nu toe al een zeer actieve valorisatiestrategie heeft toegepast, met octrooien en dergelijke meer.
Occasioneel is het wel zo dat het VIB bij oprichting van een nieuwe spin-off bepaalde voorwaarden heeft met betrekking tot het maximaliseren van de waarde van de ingebrachte technologie door die opgerichte spin-off. Die voorwaarden zijn doorgaans vrij beperkt. Als een gestarte spin-off zou stoppen, dan zouden er voorwaarden ter zake kunnen terugkeren, maar dat gebeurt niet vaak. Vanaf het moment dat er een overname gebeurt, kan men dat natuurlijk niet hard blijven maken, zeker niet als een bedrijf daar gedurende jaren mee in heeft geïnvesteerd. Dat zou veeleer een rem op overnames zijn, meen ik. Daar moeten we vermijden.
Ik kom tot uw vraag over de verankering. We hebben nu slecht nieuws gekregen, al is het dan maar voor een deel, maar desondanks blijven we het goed doen in de agrofoodsector. De cluster in Gent is op dit moment de tweede grootste cluster van zijn soort in de wereld. Wat het VIB daar doet, is dus vrij uniek en toch wel een succes. Als Vlaamse overheid zijn we al sinds de jaren 90 consistent, met de middelen voor de oprichting van het VIB, de biotechnologiesector blijven ondersteunen. Dat lijkt me een van de sterkste punten van verankering. We zien dat de lifesciencessector in Vlaanderen de laatste dertig jaar is uitgegroeid tot een sector waarin vandaag meer dan 150 bedrijven activiteiten qua onderzoek en ontwikkeling uitrollen en waarin meer dan 15.000 mensen aanwezig zijn. Dan denk ik dat die filosofie van de combinatie van onderzoek en de bedrijfswereld eigenlijk de verankering is die we kunnen bieden. Die cluster maken en ervoor zorgen dat die kennis daar is, en dat iedereen ook weet dat die daar is, is volgens mij de beste verankering die we hebben gedaan. Vlaanderen heeft dat permanent ondersteund. We moeten dat niet alleen voortzetten, maar ook versterken. Dat is heel mijn filosofie achter de speerpuntclusters en de clusters.
Samengevat, het langetermijnengagement van de Vlaamse overheid om strategisch de biotechsector te blijven ondersteunen door onder meer investeringen in toponderzoek, de technologietransfer bij het VIB en het creëren van goede randvoorwaarden is volgens mij de beste garantie voor het verankeren van de biotechbedrijven in Vlaanderen. Een belangrijk kenniscentrum biedt bedrijven immers de mogelijkheid tot toegang tot nieuwe innovaties. Als de kennis hier is en men weet dat, als de mogelijkheid er is om samen te werken met andere bedrijven, maar ook met kennisinstellingen, dan zorgt dat voor een pool van talenten, die ervoor zorgt dat we die biotechbedrijven in Vlaanderen kunnen verankeren.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het lijkt me terecht dat goede kenniscentra zoals het VIB het centrale aanspreekpunt zijn, het centrum zijn voor de volledige sector. Dat geldt niet alleen voor het VIB: we hebben nog andere kenniscentra.
Alleen moeten we ons in de toekomst misschien het volgende afvragen. Ik verwijs naar de ervaring die ik in het verleden met het Interuniversitair Micro-electronica Centrum (imec) heb gehad. De spin-off was er in 1996, de overname in 2006, in 2016 was er deels een sluiting. We zien dus cycli van tien jaar. Die zijn blijkbaar typisch voor innovatiesectoren. BASF heeft dit overgenomen. Dat is de vrije markt. Ik sta daar voor 100 procent achter. Dit komt van een spin-off. Was het dan niet nuttig geweest voor die spin-off om te beslissen nog een paar kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s) in te bouwen om nog een aantal zaken te kunnen garanderen met betrekking tot kennis? Ik heb het zien gebeuren bij imec, dus ik vraag me af of het ook niet in deze sector kan.
Wat u voorstelt, lijkt me heel moeilijk. Hoe ga je bepalen wat er na tien jaar investeren door BASF nog oorspronkelijk is, of eigenlijk eigendom van BASF is geworden? Die kapitaalfinanciering is zo belangrijk. Ik zou echt niet willen dat we drempels gaan inbouwen door KPI’s of door voorwaarden te koppelen aan overnames. Dat lijkt me gevaarlijk. Ik vind dat dat wel kan als het gewoon spin-offs zijn, maar als die eenmaal worden overgenomen en een bedrijf gaat daar mee in investeren gedurende tien jaar, dan lijkt dat me heel moeilijk. We mogen er zeker niet voor zorgen dat er drempels worden ingebouwd, bijvoorbeeld voor overnames.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Ik kan daarmee akkoord gaan. U maakt inderdaad een duidelijk onderscheid. Op het moment dat dit een spin-off wordt, kun je wel KPI’s opleggen, maar als je met een overname zit, mogen die drempels niet worden ingebouwd.
De vraag om uitleg is afgehandeld.