Verslag vergadering Commissie voor Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen
Vraag om uitleg over de controles bij sociale verhuurkantoren naar aanleiding van de vereffening van vzw Woonfonds in Gent
Vraag om uitleg over de vereffening van een sociaal verhuurkantoor
Verslag
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, ik wil u een aantal vragen stellen naar aanleiding van de problematiek van de vzw Woonfonds in Gent.
Uit eerdere besprekingen in de commissie Wonen is gebleken dat iedereen het eens is over de cruciale rol die de sociale verhuurkantoren (SVK’s) spelen op de private huurmarkt. Ook u onderschrijft dat in uw beleidsnota Wonen. Daarin staat expliciet dat u de SVK’s optimaal wilt ondersteunen bij het verder ontplooien van hun activiteiten, dat u het aanbod wilt uitbreiden en dat u het SVK-aanbod gebiedsdekkend wilt maken.
In oktober 2105 ging het sociaal verhuurkantoor Woonfonds in Gent failliet terwijl er net fusioneringsgesprekken liepen met het OCMW van Gent. Door dit faillissement verloren 188 gezinnen hun woning. Volgens de laatste berichtgeving is er voor meer dan de helft van de gezinnen een oplossing gevonden. Het OCMW heeft een aantal contracten overgenomen en er zijn een aantal contracten afgesloten tussen de huurder en de eigenaar. Maar voor een 50-tal gezinnen is er tot op vandaag nog geen oplossing gevonden. Zij blijven voorlopig in de kou staan.
Minister, hoe komt het dat zich ondanks de stappen die zijn genomen om de SVK-werking te professionaliseren, toch een faillissement voordoet bij een SVK?
Wat is uw visie ten aanzien van een mogelijke oplossing voor de gedupeerde bewoners van een SVK-woning voor wie nog geen oplossing is gevonden?
Weet u of er nog andere SVK’s zijn die zich in financiële moeilijkheden bevinden? Zo ja, op welke manier worden die opgevolgd zodat een situatie zoals in Gent kan worden vermeden?
Kunt u een stand van zaken geven over de eerste evaluatie van het SVK-besluit waarvan sprake in de beleidsbrief Wonen?
De provincie Oost-Vlaanderen lijkt achterop te hinken wanneer het gaat over de gebiedsdekking van SVK’s. Dat is al meermaals ter sprake gekomen in deze commissie. Welke stappen zijn in dat kader al gezet om dit probleem aan te pakken? Welke resultaten zijn daaruit voortgekomen?
De heer Anseeuw heeft het woord.
Mevrouw Taeldeman heeft al uitvoerig toegelicht dat de rol van de SVK’s heel belangrijk is bij het ontsluiten van de private woningmarkt. Het is goed dat we daar allemaal achter blijven staan, maar het is inderdaad wel jammer dat een SVK aan wanbeheer ten onder is gegaan. 188 woningen werden gehuurd en doorverhuurd door dat SVK. Voor heel wat gezinnen is er intussen een oplossing gevonden, maar voor 50 gezinnen is er nog altijd een probleem. Er zijn nog altijd tientallen huurders en verhuurders die in de problemen zitten door het falen van dat Gentse sociale verhuurkantoor.
De inspectie heeft al in 2009 een aantal problemen vastgesteld waaronder een grote huurachterstand maar heeft tot vorig jaar niet of onvoldoende ingegrepen. De huurachterstallen werden onvoldoende geïnd, noodzakelijke herstellings- en renovatiewerken werden door het SVK wel uitgevoerd maar het terugvorderen van de kosten van de eigenaars liep enigszins spaak. En dan was er nog een dossier bij de arbeidsrechtbank dat de situatie helemaal in de soep heeft doen draaien.
Minister, de controle op de SVK’s zou volgens de Verenigde Eigenaars falen. Ik wil dat zelf enigszins nuanceren want ik heb begrepen dat het SVK van Oostende flink op de vingers is getikt omdat er meer dan tien woningen leegstonden zonder een goede reden. Ook de toewijzing van woningen van SVK’s aan huurders zou niet volledig volgens de regels van de kunst verlopen. Daar heeft de inspectie dus wel degelijk haar rol gespeeld.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit soort van faillissementen in de toekomst wordt afgewend of vermeden?
Als het dan toch fout loopt, hoe kunnen we dan vermijden dat de panden gemakkelijker kunnen worden overgedragen aan een ander SVK zodat zowel huurders als verhuurders zelfs bij het faillissement van een SVK zich niet te veel zorgen moeten maken?
Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
We moeten waakzaam zijn en ervoor zorgen dat dergelijke wantoestanden in de toekomst niet meer mogelijk zijn. Daarvoor wordt in eerste instantie naar de controle-instanties gekeken.
De vraag is of de controle-instantie haar taak naar behoren heeft uitgevoerd, in eerste instantie bij de vzw Woonfonds maar ook bij andere SVK’s. De topman van het agentschap Wonen beweert dat er meermaals vaststellingen zijn gebeurd bij de vzw Woonfonds. Men wist niet dat het SVK in kwestie al sinds 2009 kampte met een grote huurachterstand. Pas in 2014 werd het onder verscherpt toezicht geplaatst. Het is dan ook opmerkelijk dat de toestand zo uit de hand is kunnen lopen.
Minister, hoeveel overheidssteun heeft de vzw Woonfonds ontvangen? Hoeveel schade heeft de Vlaamse overheid met andere woorden opgelopen door de vereffening?
Klopt de stelling dat de controle op de vzw Woonfonds in Gent ontoereikend is geweest?
Hoe kan worden verklaard dat men op de hoogte was van de moeilijke toestand sinds 2009 en dat er pas in 2014 werd overgegaan tot verscherpt toezicht?
Hoe staat het met de controles op de werking en de financiële toestand van de andere SVK’s in Vlaanderen? Blijken er nog zorgwekkende gevallen te zijn? Hoe wordt hierop geanticipeerd?
Zal er op korte termijn een bijkomend initiatief door het Steunpunt Wonen worden genomen om proactief na te gaan of de SVK’s in Vlaanderen beschikken over een gezonde financiële toestand en een behoorlijke werking?
Welke conclusies trekt u over de controles van SVK’s om hun voortbestaan op langere termijn te verzekeren? U hebt immers al meermaals gezegd dat u gelooft in de werking van de SVK’s en die ook wenst uit te breiden. Welke maatregelen worden genomen?
Minister Homans heeft het woord.
Gelet op de belangrijke vragen in dit dossier, vooral de vraag of er iets misgelopen is op basis van de controle van mijn eigen administratie, voel ik me genoodzaakt een antwoord te geven van acht bladzijden. Ik vind het niet zo leuk dat bepaalde mensen – en dan heb ik het niet over de commissieleden maar over bepaalde media – alle verantwoordelijkheid hebben proberen af te schuiven op de administratie. Ik vind dat niet correct. Op die specifieke vraag heb ik een antwoord van vier bladzijden. Ik kan die hier volledig aflezen of ik kan ze schriftelijk bezorgen. Het gaat om een heel technisch overzicht van bedragen, controles enzovoort.
Met instemming van de commissie denk ik dat u die schriftelijk kunt bezorgen en dat we de vier andere bladzijden met plezier zullen beluisteren.
Het zal niet op die vier bladzijden aankomen.
Geen probleem, maar het wordt wel heel technisch.
Mevrouw Taeldeman, ik meen te mogen stellen, en ik ben niet de enige die deze stelling onderschrijft, dat de vereffening van het SVK Woonfonds Gent in hoofdzaak een gevolg is van een absoluut slecht financieel beheer, in het bijzonder wat betreft het innen van de vorderingen ten aanzien van de huurders, de zogenaamde huurachterstallen. Bovendien werd het bewuste SVK ook geconfronteerd met hoge uitzonderlijke kosten ten gevolge van een proces bij de arbeidsrechtbank en de betaling van hoge ontslagvergoedingen in 2014 waardoor de liquiditeitspositie van het SVK ernstig in het gedrang is gekomen. Ik kan u meegeven dat er twee medewerkers ontslagen werden en dat daarvoor 125.000 euro ontslagvergoeding betaald werd.
In 2014 heeft de raad van bestuur collectief ontslag genomen. Daarna werd een andere raad van bestuur geïnstalleerd. Jammer genoeg kon die de scheefgetrokken situatie niet meer redden.
Mevrouw Van Volcem en mijnheer Anseeuw, u vroeg welke maatregelen ik zal nemen om dergelijke gevallen in de toekomst te vermijden. U weet dat mijn administratie, met het oog op een heel coherente ondersteuning van de SVK’s in het teken van het financieel beheer, een integrale en structurele aanpak heeft uitgewerkt. Deze aanpak bevat drie onderdelen: detectie, ondersteuning en verbetering. De aanpak werd uitgewerkt in nauw overleg en in samenwerking met de betrokken entiteiten, want het is belangrijk dat dit in overleg gebeurt. Het gaat met name over de cel ondersteuning SVK’s van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW), de afdeling Toezicht van het Agentschap Inspectie Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed en het Agentschap Wonen-Vlaanderen.
Hierbij aansluitend voorzie ik eveneens in een regelgevend initiatief met het oog op het verfijnen van de interventie- en sanctiemechanismen ten aanzien van de SVK’s. Dit zou ons moeten toelaten om meer stapsgewijs in te grijpen als een SVK in moeilijkheden geraakt, met een ruimere waaier aan instrumenten.
Ook wordt onderzocht of en onder welke voorwaarden een fonds kan worden gevormd waarop de SVK’s met tijdelijke, niet-structurele betaalproblemen, een beroep kunnen doen. Dat ze tijdelijk zijn en niet structureel, is een belangrijk verschil. Als daarbij haalbare terugbetalingsmodaliteiten worden overeengekomen, kan de continuïteit van de werking verzekerd worden en kunnen bewarende of uitvoerende maatregelen, die door externe kredietverstrekkers worden genomen, worden vermeden.
Mevrouw Van Volcem, u vraagt hoeveel overheidssteun vzw Woonfonds heeft gekregen. Voor het werkingsjaar 2015 heeft het Woonfonds in totaal 378.664,01 euro aan personeels- en werkingssubsidies gekregen. Een afrekening van de ontvangen subsidiebedragen dient nog door de vereffenaar te worden ingediend. Het is dus nog niet duidelijk welk bedrag aan personeels- en werkingskosten het SVK kan aantonen ter verantwoording van de ontvangen subsidies voor 2015 en welke eventuele financiële schade de overheid kan oplopen door de vereffening van het SVK. We moeten dus nog eventjes wachten op de verantwoordingsstukken.
Mevrouw Van Volcem, het antwoord op uw volgende vraag beslaat dus vier pagina’s. U vroeg of de stelling klopt dat de controle op vzw Woonfonds Gent ontoereikend was. Ik heb daarnet al gezegd dat ik het absoluut wil opnemen voor de administratie, want die heeft wel degelijk al het mogelijke gedaan. Ik zal u nu dus in vier pagina’s uitleggen wat er allemaal is gebeurd.
Sinds 2009 heeft de toezichthouder diverse financiële inspecties uitgevoerd, waarbij initieel vooral opmerkingen werden gemaakt over de noodzaak om diverse procedures met betrekking tot de behandeling van inkomende facturen, kasverrichtingen, loonadministratie en het opvolgen van huurachterstallen op te stellen, en vooral nauwgezet na te leven. In 2009 werd er dus al gewezen op de noodzaak van het goed opvolgen van huurachterstallen.
In november 2014 volgde nog een specifieke inspectie met betrekking tot de interne controleprocedures. Het is evenwel eveneens correct dat het SVK nog tot en met 2013 beschikte over voldoende liquide middelen, namelijk 120.683,5 euro in 2013, en een positief eindresultaat kende, zijnde nog zo’n 6000 euro in 2013. De financiële situatie van het SVK was dus tot en met boekjaar 2013, waarvan de cijfers uiteraard pas gekend zijn in 2014, nog niet echt alarmerend te noemen.
Pas voor het boekjaar 2014, waarvan voor alle duidelijkheid de cijfers pas gekend zijn in de loop van 2015, werd duidelijk dat de financiële situatie van het SVK effectief aan het ontsporen was. De toezichthouder heeft hiervoor onmiddellijk gewaarschuwd bij zijn inspectie in november 2014, op basis van de vaststelling dat het SVK de huurachterstallen onvoldoende bleef opvolgen en invorderen.
Na analyse van de cijfers voor 2014 ondernam de toezichthouder direct actie en wees er in een mail aan de coördinator van het SVK op 28 april 2015 met betrekking tot de resultaten van het boekjaar 2014, op dat de liquide middelen in 2014 onrustwekkend waren gedaald naar 36.056,44 euro op 31 december 2014 en dat de prognose voor 2015 aangaf dat dit bedrag verder zou dalen naar ongeveer 1350 euro.
Het boekhoudkundig resultaat voor boekjaar 2014 bleek ook negatief te zijn met zo’n 39.000 euro. De toezichthouder informeerde ook naar het waarom van een aantal uitzonderlijke voorzieningen voor het personeel en vroeg een verklaring voor deze negatieve evolutie en hoe het SVK dacht zijn financiële situatie te verbeteren.
Hij informeerde ten slotte ook nog naar de stand van zaken met betrekking tot de geplande samenwerking met het OCMW van Gent. U weet dat het al langer het plan was om er één SVK van te maken. Dat is er dan niet van gekomen. Het andere SVK zal, gelet op de penibele financiële situatie van het eerste SVK, niet al te zeer geneigd zijn geweest om nog samen te smelten tot één SVK.
Het bewuste SVK reageerde per mail op 8 mei 2015 en stelde zich bewust te zijn van de financiële situatie binnen het Woonfonds en verzekerde dat het hun prioriteit was om die de komende maanden te verbeteren.
Daartoe werden volgende stappen al ondernomen. Er werd voorzien in een provisie van 34.899,56 euro voor het werkjaar 2013 als schadeloosstelling voor een arbeidsrechtelijke betwisting. Ik heb u al verteld dat er twee mensen ontslagen zijn met een kost van 125.000 euro opslagvergoeding.
Er was het opstellen van een thesaurieplan en het minutieus opvolgen ervan door het te agenderen op elke bestuursvergadering.
Er was ook de opmaak van een dossier voor eenmalige kapitaalinjectie bij ‘Paters van Westmalle’ en het intensief zoeken naar andere inkomensbronnen.
Vervolgens was er het prioriteit geven aan een vlottere afhandeling van de betaling van facturen door eigenaars, en vooral het substantieel verminderen van de achterstallige huurschulden waarvoor een tijdelijke administratieve kracht werd aangenomen.
Ten slotte was er het opvolgen van de geplande fusie door de raad van bestuur in de persoon van de voorzitter en een bestuurslid.
Omdat de signalen vanuit het SVK eerder onrustwekkend te noemen waren, heeft de volledige raad van bestuur in 2014 ontslag genomen en stuurde de huidige raad duidelijk aan op een vereffening – wellicht vanuit de overtuiging zodoende ontslagen te kunnen worden van hun hoofdelijke bestuurdersaansprakelijkheid –, werd in overleg met de VMSW en Wonen-Vlaanderen een actieplan opgesteld om dit SVK verder te begeleiden en blijvend aan te sturen op een fusie met het SVK van het OCMW van Gent. Dat was gelet op de woonzekerheid van 188 sociale huurders, een duidelijk te prefereren scenario geweest.
Door de toezichthouder werd in de loop van juli 2015 ten slotte een volledige financiële doorlichting doorgevoerd om na te gaan waar de financiële problemen zich effectief bevinden en of een doorstart via een fusie mogelijk was. Het Toezicht heeft geconcludeerd dat er van een onderfinanciering bij het SVK Woonfonds geen sprake was en dat de liquiditeitsproblemen veroorzaakt werden door de volgende zaken: de uitzonderlijke kosten, onder meer de te betalen ontslagvergoedingen; het niet doorrekenen van huurlasten en huurschade; en het niet systematisch opvolgen en innen van openstaande vorderingen, zowel tegenover eigenaars als verhuurders.
Voorzitter, ik heb u gewaarschuwd dat het een nogal lang antwoord is, maar het lijkt me goed om hier in de commissie te benadrukken dat de toezichthouder en de administratie dit volledige traject hebben afgelegd en hun verantwoordelijkheid hebben genomen. Ik vervolg dus.
De toezichthouder gaf ook nog aan dat de beslissingen die de coördinator nam en die een financiële impact hebben op het SVK, zelden gemotiveerd waren. Hij stelde ook dat binnen de organisatie niemand zicht had op de financiële toestand. Bovendien kwam de waardering van de vorderingen niet overeen met de werkelijkheid en was er geen plan van aanpak om de problemen aan te pakken. Door de onduidelijke dossiers was het bovendien zeer moeilijk om er een zicht op te krijgen.
Het laatste belangrijke punt was het grote personeelsverloop. Dat heeft ertoe geleid dat er niemand was die de huurachterstallen heeft opgevolgd, met uitzondering van één gecoördineerde actie in februari 2015, maar die bleef beperkt tot het schrijven van brieven.
Mevrouw Van Volcem, samenvattend denk ik op uw concrete vraag te kunnen antwoorden dat de toezichthouder zich absoluut van zijn taak heeft gekweten, dat hij de verantwoordelijken van het SVK op geregelde tijdstippen heeft gewaarschuwd voor belangrijke tekortkomingen in het financiële beheer, dat hij er regelmatig op heeft aangedrongen om de nodige beslissingen te nemen om het tij te doen keren, dat hij ook steeds heeft opgevolgd of dit daadwerkelijk gebeurde en dat hij ook reeds de nodige aanzetten tot verbeteringen heeft gegeven.
Aangezien het boekhoudkundige resultaat tot en met 2013 nog voldoende positief was en dit pas in 2014 negatief werd, was een verhoogd toezicht met bijkomende handhavingsverrichtingen pas noodzakelijk vanaf 2015. Daartoe werd door de afdeling Toezicht dan ook onmiddellijk beslist toen de cijfers van de jaarrekening 2014 in mei 2015 bekend werden.
De grootste verantwoordelijkheid voor dit jammerlijke faillissement ligt dan ook bij de leden van de raad van bestuur van het SVK Woonfonds zelf, die hier in de zomer van 2015 op aangestuurd hebben. Als controleorganen van het SVK is het in eerste instantie aan de raad van bestuur en de algemene vergaderingen om de problemen aan te pakken. Het bestuur heeft dit absoluut nagelaten. Ook de vorige raad van bestuur bleef in gebreke door zelf ontslag te nemen in plaats van zelf verantwoordelijkheid op te nemen en de nodige maatregelen te treffen.
Mevrouw Taeldeman, u vroeg naar mijn visie op een oplossing voor de huurders die hiervan de dupe zijn geweest. De huurders van het SVK Woonfonds dat in vereffening is, worden door het lokale bestuur ondersteund om hun huisvesting te continueren. Ook de lokale actoren zetten zich volop in om voor alle huurders een passende oplossing te vinden. Een aanzienlijk deel van de huurcontracten is al overgenomen door het SVK van het OCMW Gent, dat vind ik een goede zaak. Daarnaast worden een aantal andere denksporen onderzocht, want niet alle mensen zijn al opnieuw van onderdak voorzien. Ze staan natuurlijk niet op straat, de contracten lopen gewoon af, maar het wordt wel urgent.
Het onderzoek van andere mogelijkheden gebeurt natuurlijk in eerste instantie door het lokale bestuur van Gent zelf. De bedoeling is om de huisvesting van de betreffende huurders te continueren, zoals via rechtstreekse verhuring tussen de eigenaar en de huurder. Dat is een van de mogelijkheden. Dat is niet evident, maar het wordt wel onderzocht. Het lijkt me een goede piste om een mogelijke oplossing te bieden.
De consulenten van de Dienst Wonen van de stad Gent hebben elk een aantal huurders toegewezen gekregen, met het oog op het zoeken naar een oplossing.
De stedelijke diensten en het OCMW van Gent nemen dus absoluut hun verantwoordelijkheid in dezen op. Ze leveren goed werk.
Mijnheer Anseeuw, u vraagt hoe we ervoor kunnen zorgen dat bij problemen de panden en hun huurders gemakkelijker kunnen worden overgedragen aan een ander SVK. De overname van de gehuurde panden en de zittende huurders is mogelijk, maar dat is natuurlijk afhankelijk van het akkoord van beide partijen. En dat is niet altijd evident, want zowel de eigenaar-verhuurder, als de huurder, als het overnemende SVK moet hiermee instemmen. De twee belangrijkste aspecten die in de praktijk aanleiding hebben gegeven tot discussie, zijn de kwaliteit van de woning en de huurprijs.
In het licht van de verruiming en de verfijning van de interventie- en sanctiemechanismen ten aanzien van SVK’s, wordt ook onderzocht in welke omstandigheden het juridisch en praktisch haalbaar is om de continuïteit in de verhuring te ondersteunen door een fusie met een ander SVK te bewerkstelligen. Het lijkt me goed dat we dit doen. We kunnen het voorbeeld van Gent aanhalen als bewijs dat het goed is dat er maar één SVK actief is op een grondgebied, geen twee concurrerende, om niet met zulke problemen geconfronteerd te worden.
Mevrouw Taeldeman en mevrouw Van Volcem, u vroeg naar de stand van zaken bij andere SVK’s. Zowel de financiële toestand als de werking van de SVK’s wordt heel nauwgezet opgevolgd door de afdeling Toezicht van het Agentschap Wonen-Vlaanderen. De financiële toestand van de SVK’s wordt onder meer opgevolgd via de financiële gezondheidsindex of FiGi. Op basis van de financiële gezondheidsindex werden vorig jaar tien sociale verhuurkantoren, waaronder Woonfonds, door de afdeling Toezicht onder verhoogd financieel toezicht geplaatst. De betrokken actoren werden via een schrijven op de hoogte gebracht van hun financiële gezondheid. Bijkomend voert de afdeling Toezicht bij deze SVK’s financiële inspecties uit, met de bedoeling de werkpunten qua financiële gezondheid aan het licht te brengen. Ten slotte worden alle raadsbeslissingen van de betreffende SVK’s onder de financiële loep genomen.
De SVK’s die onder verhoogd financieel toezicht zijn geplaatst, worden op individuele basis uitgenodigd door de VMSW. Het is de bedoeling om de financiële situatie met het SVK grondig uit te kunnen klaren en om adviezen te kunnen geven over hoe hun situatie kan worden verbeterd.
We grijpen dus wel degelijk proactief in voor het te laat is. Ook de VMSW draagt daar meer dan een steentje toe bij. Ik kan u nog meegeven dat één SVK de opdracht van de afdeling Toezicht heeft gekregen om in samenwerking met de VMSW al een verbeterplan op te maken.
Natuurlijk is de algemene proactieve ondersteuning bij financieel beheer ook belangrijk. Er komt dan ook een financiële planningstool die de SVK’s toelaat hun financiële situatie beter te kunnen voorspellen en in te schatten. De VMSW zal hierover een opleiding aanbieden aan alle SVK’s.
Daarnaast zet de VMSW in op de structurele professionalisering van de SVK-werking. Daarbij is het heel belangrijk om de medewerkers van de SVK’s te versterken in hun rol en om in te spelen op de opleidingsnoden die zij hebben. De VMSW voorziet hiertoe in allerlei opleidingen rond bepaalde thema’s: bijvoorbeeld rond wetgeving, over het interpreteren van bepalingen uit het kaderbesluit Sociale Huur en over overheidsopdrachten, rond informatica, rond de huurderswerking enzovoort.
Mevrouw Taeldeman, u vroeg naar de stand van zaken van de evaluatie van het SVK-besluit. U weet dat die evaluatie recent werd opgestart. Die hoeft niet zo lang te duren. We verwachten de resultaten ervan nog dit jaar. Ze vormen de basis voor het uitwerken van de aanpassingsvoorstellen van het SVK-besluit met het oog op een aangepast ontwerp tegen eind 2017. Het is natuurlijk niet zo dat we ondertussen stilzitten. Ik heb u een resem voorbeelden gegeven op basis waarvan we de SVK’s vanuit de administratie, vanuit Toezicht en vanuit de VMSW blijvend willen ondersteunen om nog meer professioneel te werk te gaan.
U weet ook dat wij absoluut willen inzetten op de SVK’s, dat we in 2016 een extra budget van 10 miljoen euro hebben. We willen dat besteden aan de SVK’s, precies om te kunnen zorgen voor die professionalisering, want die is belangrijk. Zo kan er bijvoorbeeld meer worden ingezet op het inzetten van het aanwerven van een extra prospectiemedewerker zodat er nog meer panden in het beheer van een SVK kunnen komen.
Mevrouw Taeldeman, de problematiek in de provincie Oost-Vlaanderen bestaat, er zijn inderdaad veel zwarte vlekken. Op die vraag heb ik vorige week bij de bespreking van het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding (VAPA) ook al geantwoord. Ik heb toen gezegd dat ik de gouverneur, de heer Briers, een opdracht heb gegeven in samenwerking met de Dienst Wonen Oost-Vlaanderen. Zij zijn bij de betreffende gemeente aan het polsen naar de reden waarom er nog altijd geen SVK actief is. Ik meen dat we ook daar op de goede weg zitten, maar ik ben het met u eens dat we wat Oost-Vlaanderen betreft, nog een tandje bij moeten steken. Wie weet, kan de 10 miljoen euro die extra is vrijgemaakt in 2016, ervoor zorgen dat er een impuls wordt gegeven aan bepaalde gemeenten in Oost-Vlaanderen, net als aan andere gemeenten in Vlaanderen, ofwel om de al bestaande SVK-werking te professionaliseren ofwel om met een SVK-werking te starten.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, u hoeft zich zeker niet te excuseren voor uw uitvoerig antwoord. Het was noodzakelijk om in deze commissie eens een goed overzicht te krijgen van wat er precies is gebeurd met de vzw Woonfonds in Gent.
Dit faillissement is in de eerste plaats een zware tegenslag voor de betrokken huurders en eigenaars die via dit verhuurkantoor een woning huurden of verhuurden. Ik hoop dan ook dat voor de direct betrokkenen – de vijftig mensen waarvoor er nog geen oplossing is gevonden – snel een oplossing wordt gevonden. Ik besef dat de lokale actoren in Gent alles in het werk zetten om een oplossing te vinden voor die mensen.
Daarnaast is dit faillissement ook een tegenslag voor ons woonbeleid. Ten slotte is het ook een tegenslag voor de provincie Oost-Vlaanderen. Zoals u aanhaalt, heeft die provincie te kampen met een aantal witte vlekken op het vlak van SVK-werking. En net in die provincie is er het faillissement van dat SVK.
Toch blijf ik geloven in het instrument van de sociale verhuurkantoren. In diverse beleidsbrieven en in het regeerakkoord wordt er zeer sterk ingezet op de sociale verhuurkantoren. Hun belang en hun rol in het Vlaamse woonbeleid wordt zowel in het regeerakkoord als in verschillende beleidsdocumenten sterk beklemtoond.
De sociale verhuurkantoren worden in de markt gezet als een ideaal of goed middel om betaalbare huurwoningen aan te bieden op de private markt. Naar de eigenaars toe wordt beklemtoond dat een verhuurkantoor hen de praktische zorgen van de verhuur uit handen neemt en hen verzekert van de betaling van de huur. Ik hoop dat dit ene faillissement geen smet zal leggen op de verdere toekomst en het verdere bestaan van onze sociale verhuurkantoren.
Minister, op de vraag of we ons zorgen moeten maken over andere SVK’s inzake het financieel beheer, hebt u geantwoord dat er momenteel een verhoogd financieel toezicht wordt uitgevoerd op 10 SVK’s, verspreid over Vlaanderen. Dat antwoord verwondert mij een beetje. In totaal zijn er in Vlaanderen 48 SVK’s. Daarvan blijken er nu 10 onder verhoogd financieel toezicht te staan. U hebt heel uitdrukkelijk beklemtoond dat uw administratie die zeer goed opvolgt. Er gebeurt een opvolging vanuit de VMSW. Er is begeleiding en 1 SVK heeft al een verbeterplan opgesteld. Ik hoop ten stelligste dat de 10 SVK’s die nu onder verhoogd financieel toezicht staan, op korte termijn met goede perspectieven of verbeterplannen naar buiten zullen komen.
Minister, u weet dat in de sociale huisvestingsmaatschappijen het systeem van visitatie wordt gehanteerd. Om de zoveel tijd worden de sociale huisvestingsmaatschappijen gevisiteerd. Er vindt een gesprek plaats rond hun werking en financiën, of ze het groeipad volgen rond sociale huurwoningen enzovoort.
Minister, is het een piste om te werken met visitaties in de sector van de sociale verhuurkantoren?
Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Hoewel het een zeer uitvoerig antwoord was, blijf ik toch wat op mijn honger zitten.
Ik zie in alle persartikels duidelijk – maar men zegt dat we niet altijd mogen geloven wat men schrijft – dat de vereffenaar – die door de rechtbank wordt aangeduid, meestal een advocaat, en die ver van de politiek staat – letterlijk zegt dat er onvoldoende controle is gebeurd en dat de inspectie haar rol dus niet heeft vervuld.
Ik begrijp dat u opkomt voor uw administratie, maar ik vind het toch een rare berichtgeving, omdat die vereffenaar letterlijk wordt geciteerd.
Voor zover de inspectie haar rol heeft gespeeld – ik ga daarbij voort op wat u hebt gezegd – is dat totaal onvoldoende.
Wat bedoel ik daarmee? U kunt de problemen beschrijven en zeggen: er zijn wanbetalingen, er worden ontslagvergoedingen uitbetaald. We zien dat al een jaar, en het komt allemaal niet in orde. Maar dan is er toch een groot gebrek? Wanneer de problemen worden vastgesteld, moet er toch ook worden ingegrepen?
Nu, misschien wordt er niet ingegrepen omdat het wettelijk niet kan. Dan wil ik er toch zeker voor pleiten dat er een soort procedure komt. Wanneer de overheid merkt dat zowel de verhuurders als de huurders in de problemen komen, zou die procedure dan in werking kunnen treden. Zo zijn er bijvoorbeeld 70 gezinnen op straat gekomen en heeft de stad Gent – waarvoor dank – 50 gezinnen overgenomen en via het OCMW opgevangen. In verschillende kranten, zoals De Tijd, wordt het verhuren via sociale verhuurkantoren stevig gepromoot: “Waarom verhuren via een sociaal verhuurkantoor?” Of nog: “De Vlaamse Regering gelooft echt in de sociale verhuurkantoren.” U hebt van de minister van Begroting 10 miljoen euro extra gekregen. Dat is niet weinig.
U zegt dat u een groeipad zult uitstippelen. U zegt dat u misschien een stuk van die middelen zult moeten aanwenden om te zien hoe we een garantie kunnen installeren, zoals die er ook is bij de sociale huisvestingsmaatschappijen. Het grote verschil daar is inderdaad, mevrouw Taeldeman, dat er visitatiecommissies zijn met deskundigen. Daarbij zijn er waarborgen en wordt er ook bijgelegd wanneer er onvoldoende middelen zijn via het systeem van de NFS 1, 2 en 3.
Minister, wanneer de inspectie vaststelt dat er sprake is van wanbeheer, kan ze dan verzoeken dat er een voorlopig bewindvoerder wordt aangesteld? De inspectie zou een procedure kunnen uitwerken waarin aan de Vlaamse Regering of de minister van Wonen wordt gemeld dat er echt een probleem is, zoals nu het geval is bij 20 procent van de SVK’s. De raad van beheer moet de problemen niet alleen vaststellen, maar ook ingrijpen. De inspectie moet een plan op tafel leggen en ingrijpen. Een: er zijn problemen. Twee: enkel de problemen vaststellen, is niet genoeg. Drie: we moeten tot een oplossing komen. De oplossing kan er dan bijvoorbeeld in bestaan dat de minister van Wonen wordt gevraagd om tijdelijk middelen te geven, dat de raad van bestuur wordt ontheven of gewoon aanblijft, maar dan met een andere ad-interimdirecteur.
Minister, u zegt dat u in een wetgevend initiatief voorziet. Tegen wanneer zult u dat doen? De tijd dringt. Het paradepaardje raakt besmet.
Ik kijk uit naar uw antwoorden.
De heer Anseeuw heeft het woord.
Mevrouw Van Volcem, op het einde van uw betoog hebt u eigenlijk een antwoord gegeven op de vraag die u in het begin van uw betoog stelt.
De minister heeft in haar antwoord inderdaad aangegeven dat ze een aantal bijkomende regelgevende initiatieven zal nemen zodat er nog meer dan vandaag stapsgewijs kan worden ingegrepen en kort op de bal kan worden gespeeld.
Uw stelling van de eerste 5 minuten van uw betoog, waarin u zegt dat het allemaal niet goed genoeg is, hebt u zelf ontkracht op het einde van uw betoog. Dat is niet iedereen gegeven. (Opmerkingen van Mercedes Van Volcem)
Mevrouw Taeldeman, ik treed u bij. SVK’s zijn heel belangrijk voor het Vlaamse woonbeleid. Het vertrouwen, zowel van huurders als verhuurders en kandidaat-verhuurders in die SVK’s, is heel erg belangrijk. Het feit dat er nu tien SVK’s onder verhoogd financieel toezicht zijn geplaatst, is eigenlijk de mooiste illustratie dat er wel degelijk kort op de bal wordt gespeeld. Het klinkt op het eerste gezicht misschien vreemd, maar ik vind het wel een goede evolutie dat er nu tien SVK’s onder verhoogd toezicht staan.
Minister, we hebben uit uw uitvoerig relaas over het Gentse SVK in de periode 2009 tot nu geleerd dat de administratie heel veel heeft ondernomen om dit faillissement te voorkomen. Als bestuurders het zo bont maken zoals in Gent, is daar natuurlijk weinig kruid tegen gewassen.
Ik onthoud vooral dat u er alles aan zult doen, ook regelgevend, om korter op de bal te spelen zodat er ook stapsgewijs kan worden gewerkt zoals dat nu met die tien SVK’s al voor een stuk gebeurt. De maatregelen die u aankondigt, zijn goed. Maar het is vooral goed dat de administratie er nu al alles aan doet om dat vertrouwen in de sociale verhuurkantoren te bewaren bij huurder en verhuurder.
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Minister, we zijn uiteraard allemaal grote pleitbezorgers van de SVK’s. Dit soort situaties doen echter niet veel goeds aan de goede reputatie en naam van de SVK’s.
Minister, het zijn natuurlijk vooral de huurders en verhuurders in dit concrete geval die de dupe zijn van de historie. U hebt uitvoerig en terecht de lof gezwaaid van de stad Gent en het OCMW, die de maatregelen hebben genomen. Uit de pers had ik begrepen dat alle opzegtermijnen eind februari afliepen en dat de mensen waarvoor er geen oplossing gevonden was, op straat zouden komen te staan.
Minister, niet alleen de huurders, maar ook de verhuurders zijn de dupe van dit verhaal. Welke concrete maatregelen hebt u genomen om zekere garanties te stellen, ook voor die verhuurders? Overweegt u, zoals mevrouw Van Volcem terecht aanhaalt, om in de toekomst een soort garantie of garantiefonds op te richten, zodat, indien dit soort situaties zich voordoen, daarvoor een oplossing kan worden geboden?
Minister Homans heeft het woord.
Collega’s, het is inderdaad absoluut niet leuk, noch voor de getroffen huurders, noch voor de getroffen eigenaren-verhuurders. Dat staat buiten kijf.
Mevrouw Hostekint, u zegt terecht dat ik lof heb uitgesproken voor de aanpak van de stad Gent en de lokale actoren, hoewel ik het wat overdreven vind dat u zegt dat ik dat uitgebreid zou hebben gedaan. Ze doen inderdaad werkelijk hun best.
Mevrouw Taeldeman, ik ben het ook met u eens dat een faillissement geen goede reclame is voor de SVK-sector op zich. Ik heb u heel uitgebreid toegelicht wat wij vanuit Vlaanderen hebben ondernomen om dit te kunnen voorkomen. We hebben acties op poten gezet. We willen bepaalde zaken nog beter inschrijven zodat we nog korter op de bal kunnen spelen. Dat dit is gebeurd, is echt niet de verantwoordelijkheid van de afdeling Toezicht. Dat hebt u ook niet beweerd.
Tien SVK’s staan onder verhoogd financieel toezicht. Daarvan heeft er maar één een specifiek verbeterplan opgelegd gekregen. Tien klinkt misschien veel, maar het bewijst dat we het vanuit de administratie en de Vlaamse overheid goed opvolgen.
Ik kan u zeggen dat de verhouding tussen SVK’s onder verhoogd financieel toezicht tot het totaal aantal SVK’s ongeveer dezelfde is als bij sociale huisvestingsmaatschappijen. Eigenlijk is er hier iets positiefs aan de hand. We willen vermijden wat er recent in Gent is gebeurd. Het verhoogd financieel toezicht is al lang voordien gebeurd. Het heeft dus weinig te maken met de situatie in Gent. Het is een positieve zaak. Je kunt beter voorkomen dan genezen. Het is beter te vermijden dat de persoon in kwestie aan reanimatie toe is en nadien zelfs sterft.
U vraagt of het eventueel mogelijk is ook bij de SVK’s visitaties te organiseren. U weet dat het SVK-besluit nog niet zo heel oud is. Het is goed om het SVK-besluit in eerste instantie te evalueren op basis van de professionalisering, om na te gaan hoe we dat beter professioneel kunnen maken. Visitaties worden pas om de vier of zelfs zes jaar doorgevoerd. Het zou in deze concrete casus dus totaal geen oplossing geweest zijn. Dat neemt niet weg, mevrouw Taeldeman, dat ik uw suggestie om eventueel ook bij de SVK’s visitaties te doen in het achterhoofd houd. Ik zeg niet per definitie neen. Maar we moeten prioritair inzetten op de professionalisering.
Mevrouw Van Volcem, de vereffening wordt aangevraagd door de raad van bestuur, niet door de Vlaamse overheid. We gaan in de Wooncode wel dezelfde sanctiemechanismen inschrijven zoals die nu bestaan voor de SHM’s. Ik heb dat in mijn initiële antwoord gezegd, maar ik wil dat wel nog eens verduidelijken. Het is heel moeilijk om zelf in te grijpen. De toezichthouder kan ingrijpen, maar wij kunnen nu niet ingrijpen, en we gaan dat ook decretaal aanpassen.
Mevrouw Hostekint, los van het feit dat ik voor de derde keer wil herhalen dat de stad Gent, de lokale actoren en het middenveld dat daarmee bezig is goed werk leveren, kan ik u meedelen dat we van het OCMW Gent de vraag hebben gekregen of we voor de resterende huurders die nog geen onderdak hebben eventueel voorrang zouden kunnen geven bij SHM’s. De dienst Toezicht onderzoekt dit momenteel, maar u weet dat wij zelf geen patrimonium hebben. Dan is het natuurlijk het patrimonium dat toebehoort aan WoninGent en dergelijke meer waarmee in overleg moet worden gegaan. Ik vind dat dit in uitzonderlijke situaties mogelijk zou moeten zijn, maar dit kan zeker geen algemene zaak worden. Maar we hebben wel degelijk deze vraag gekregen, en dit wordt onderzocht.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord. We weten allemaal dat de huurmarkt in Vlaanderen bestaat uit drie spelers. De grootste speler bestaat uit de private eigenaars die huurwoningen op de markt brengen. De SHM’s verhuren sociale huurwoningen. Het kleinste segment is het systeem van de SVK’s. Ik geloof echt wel in het instrument van de SVK’s. Minister, ik ben blij dat u hebt aangegeven wat er vanuit uw administratie allemaal gebeurt om die SVK’s zeer goed op te volgen, om kort op de bal te spelen. We mogen ons een dergelijke situatie als in Gent niet meer permitteren want dat zou zeker niet ten goede komen aan de markt van de SVK’s.
Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
Minister, het vaststellen van problemen is een ding. Ze oplossen en vermijden is iets anders. U zegt nu dat u de procedure gaat aanpassen. Dat is een goede zaak, maar ik heb nog geen antwoord gekregen op mijn vraag over de Wooncode. Zeker nu u zegt dat 20 procent van de SVK’s onder verscherpt toezicht staan, verwacht ik toch een datum die dichtbij ligt om die problematiek aan te pakken.
De heer Anseeuw heeft het woord.
Iedereen in deze commissie wil natuurlijk, samen met de mensen die buiten de commissie bezig zijn met sociaal wonen en in het bijzonder met SVK’s, dat alle problemen en alle mogelijke problemen zo snel mogelijk worden opgelost. Ik ben tevreden met de antwoorden die ik heb gekregen. Wij zullen in de nabije toekomst veel korter op de bal kunnen spelen wanneer er zich problemen voordoen bij SVK’s. Daardoor zullen wij het vertrouwen van huurders en verhuurders kunnen behouden bij iets wat inderdaad een heel belangrijke schakel is in het Vlaamse woonbeleid.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.