Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
Mevrouw Croo heeft het woord.
Minister, een jaarlijkse griepvaccinatie is de enige efficiënte manier van grieppreventie. Het vaccin bevat hemagglutinine en neuraminidase van influenza A- en B-virusstammen waarvan op basis van wereldwijde surveillancegegevens wordt verwacht dat ze het betreffende seizoen zullen circuleren.
De influenzavaccinatie beschermt tegen ernstige gevolgen van de meest voorkomende griepvirussen. De kans dat een patiënt griep krijgt, is na vaccinatie veel kleiner. Als hij toch griep krijgt, verloopt de ziekte meestal minder ernstig. Bovendien verkleint de griepprik de kans op complicaties zoals longontsteking en verergering van comorbiditeit, bijvoorbeeld een ontregeling van diabetes.
Vaccinatie wordt vooral aangeraden voor bepaalde risicogroepen die in geval van een infectie een verhoogde kans hebben op ernstige complicaties en voor mensen die samenleven met risicopersonen of hen verzorgen. Deze aanpak beoogt niet de ernst van de epidemie te onderdrukken, maar heeft vooral de bedoeling om complicaties van griep te vermijden.
De inefficiëntie van het vaccin is een gevolg van een verkeerde keuze van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Omdat de productie ervan veel tijd in beslag neemt, beslist de WHO lang op voorhand welke varianten van het griepvirus in het vaccin moeten. Dit is een berekende gok, die meestal goed uitpakt. Dat dit nu voor het tweede jaar op rij niet gebeurt, is uitzonderlijk. Een week nadat de griepepidemie officieel is begonnen, blijkt dat de helft van de zieken waarschijnlijk niet voldoende beschermd is omdat de samenstelling van de vaccins niet optimaal is. Ook mensen die al eind vorig jaar een vaccin toegediend kregen, kunnen dus nog ziek worden. Dat is vooral een probleem bij oudere kwetsbare mensen, die ernstige complicaties riskeren. Een gelijkaardige situatie vorige winter leidde naar schatting tot een oversterfte van 4400 gevallen in de eerste 3 maanden van het jaar. Uit de eerste cijfers blijkt dat de helft van de griepgevallen in ons land van het type B-Victoria zijn. Tegen dat type bieden de oude vaccins dus geen bescherming.
Elke gemeenschap is bevoegd voor haar eigen vaccinatiebeleid en bepaalt zelf de doelgroepen en kostprijs, informeert de bevolking en kiest de verdelers. Aangezien we opnieuw met een gelijkaardige situatie af te rekenen hebben als vorig jaar, heb ik de volgende vragen.
Minister, hoe staat u ten opzichte van het advies van de Hoge Gezondheidsraad? Tegen 2020 moet een kwaliteitsvol vaccinatiebeleid in Vlaanderen erop gericht zijn de bevolking gedurende het hele leven doeltreffend te beschermen tegen vaccineerbare infectieziekten die een ernstige impact kunnen hebben op de levenskwaliteit. Hoe wilt u werk maken van deze doelstelling als de griepvaccins niet voldoende bescherming bieden? Welke maatregelen zult u nemen om de inefficiëntie van griepvaccins te vermijden?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Het advies van de Hoge Gezondheidsraad spreekt zich niet uit over de keuze van het griepvaccin, of het nu een trivalent of een quadrivalent vaccin is. Ook de WHO raadt nog niet formeel aan om te kiezen voor quadrivalente vaccins. Toen het vaccinatieadvies van de Hoge Gezondheidsraad voor dit griepseizoen ons bezorgd werd, hebben wij als antwoord aan de Hoge Gezondheidsraad wel vermeld dat wij uitkijken naar een omstandiger advies in verband met griepvaccinatie en de te maken keuzes.
De trivalente vaccins zijn geen oude vaccins, zoals sommigen insinueren, noch zijn het minderwaardige vaccins. Ze worden in zowat alle landen gebruikt. Zowel de tri- als de quadrivalente vaccins worden qua types influenza elk jaar opnieuw aangepast aan de aanbevelingen van de WHO.
Die keuze van de WHO is een beredeneerde gok. In alle vaccins zitten dezelfde twee influenza A-types en het influenza 1B-type. In het quadrivalente vaccin zit een extra B-type van een andere cellijn. Bij de klassieke geïnactiveerde griepvaccins is er momenteel nog maar één tetravalent vaccin. Wellicht zullen de andere producenten in de loop van de volgende jaren volgen. De vaccinmismatch van vorig jaar situeerde zich in een variatie in een van de A-types, dus hierbij zou een tetravalent vaccin ook geen meerwaarde geweest zijn.
Volgens de recentste gegevens die we van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) kregen, worden de B-types momenteel vooral gezien bij de relatief jongere populatie en worden bij personen ouder dan 65 jaar vooral A-types gezien. Het gratis vaccinaanbod van de Vlaamse overheid richt zich momenteel op de woonzorgcentra en dus per definitie op de oudere populatie.
Voor vaccinatie tegen griep kan enkel gebruikgemaakt worden van de beschikbare vaccins. Ze worden wereldwijd gebruikt en beschermen. Maar men weet ook dat de bescherming absoluut niet volledig is. Het is vooral de bedoeling om de risicogroepen voor complicaties te behoeden, en dit door de personen zelf te vaccineren, hun omgeving te vaccineren of zorgverstrekkers ertoe te bewegen om zich te laten inenten. Het verhogen van de vaccinatiegraad bij deze doelgroepen en/of hun omgeving draagt bij tot de bescherming tegen griep.
De overheidsopdracht om griepvaccins te leveren voor de bewoners van de woonzorgcentra liep van 2013 tot 2016. De firma die het quadrivalent vaccin op de markt brengt, heeft pas in april 2015 de beschikbaarheid op de Belgische markt bekendgemaakt. Dit was te laat om de lopende overheidsopdracht op te zeggen en een nieuwe opdracht uit te schrijven en tijdig te gunnen. Wij hebben wel al de beslissing genomen om de lopende opdracht een jaar vroeger op te zeggen om een nieuwe overheidsopdracht uit te schrijven en op die manier ook de mogelijkheid te hebben dat een tetravalent griepvaccin in de offertes kan worden aangeboden.
Tenzij er betere vaccins gemaakt kunnen worden, kan niemand echt maatregelen nemen om de zogenaamde inefficiëntie van de griepvaccins te vermijden. Rond griepvaccins gebeurt wel degelijk wetenschappelijk en ander onderzoek.
Mevrouw Croo heeft het woord.
Wat u zegt, klopt. Maar toch spreekt de Hoge Gezondheidsraad zich niet uit voor de tetravalente vaccins. Maar hij wilde zich ook niet uitspreken omdat hij dit jaar inderdaad niet één firma kon bevoordelen. Ik vind dat een spijtige zaak omdat we zo de gezondheid van onze mensen op het spel zetten.
Dat is al een beetje een slotrepliek.
De heer Bertels heeft het woord.
De gebruikte vaccins moeten zo goed mogelijk zijn. Daarover bestaat geen discussie. Minister, u hebt verwezen naar de speciale procedure om die vaccins aan te kopen. We moeten een zo efficiënt mogelijk vaccin hebben, maar we moeten vooral ook de boodschap verspreiden dat de vaccins die nu worden verspreid, ook efficiënt zijn. Niet voor iedereen, maar wel voor het gemiddelde van de bevolking. De efficiëntiegraad, zoals die wetenschappelijk wordt vastgelegd, ligt in de vaccins die men bekijkt over de historische jaarreeksen altijd ongeveer tussen de 50 en 60 procent. Dat is ook zo met dit vaccin. Het staat buiten kijf dat dit beter kan en dat we dit in de toekomst moeten bekijken. We moeten echter niet een paniekreactie veroorzaken door te zeggen dat de vaccins nu absoluut niet doeltreffend zijn. Dat is ook niet waar.
De vraag om uitleg is afgehandeld.