Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vraag om uitleg over de voorbereidingen voor de kilometerheffing voor vrachtwagens
Verslag
De heer Keulen heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, uit een recent Belgabericht bleek dat er geen stormloop is voor de aanschaf van on-boardunits (OBU’s). Deze OBU is een box die elke vrachtwagen nodig heeft vanaf 1 april om te voldoen aan de registratie voor de kilometerheffing voor vrachtwagens. We zijn er heel lang over bezig geweest, en dat komt nu toch snel dichtbij. Bij wijze van spreken is dat overmorgen.
Vanaf 1 oktober 2015 kon men zich al laten registreren voor een OBU. Er zijn er echter nog maar 16.760 geleverd en nog eens een kleine 3000 besteld, terwijl men bij Viapass schat dat er 150.000 vrachtwagens onder de kilometerheffing gaan vallen. Wel haalt Viapass aan dat de levertijd van een OBU slechts twee tot drie werkdagen is, maar men hoopt niet dat de transporteurs tot 31 maart zullen wachten vooraleer ze een OBU aanschaffen. Een verklaring die Viapass geeft, is dat de meeste bedrijven wachten tot het boekjaar 2016 om een OBU aan te schaffen. Er zit een waarborg van 135 euro aan vast, maar toch begint de tijd te dringen.
Vrachtwagenchauffeurs die onder de kilometerheffing vallen en vanaf 1 april geen functionerende OBU aan boord hebben, zijn niet in regel en riskeren een boete. Uit het Belgabericht blijkt ook dat de reeds geregistreerde gebruikers samen al meer dan 2,6 miljoen kilometers hebben gereden en – dat is belangrijk, minister – ze hebben weinig opmerkingen over de werking van de OBU. Wat een positief gegeven is voor het systeem, want men voert toch een minirevolutie door, ook op technisch vlak. Al zal de echte test op 1 april zijn. Uit de eerste evaluatieronde nadien zal moeten blijken of er aan het systeem verder nog moet worden gesleuteld.
Minister, welke initiatieven worden nog gepland om de transportbedrijven aan te manen om een OBU tijdig aan te schaffen? Welke opmerkingen zijn er gekomen vanuit de reeds geregistreerde gebruikers? Op welke wijze wordt hier rekening mee gehouden en worden er eventueel nog aanpassingen doorgevoerd aan de uitrol van de kilometerheffing voor vrachtwagens op basis van mogelijke opmerkingen door degenen die al zijn geregistreerd?
De heer de Kort heeft het woord.
In de Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken stelden we al meermaals vast dat we op dezelfde golflengte zitten, nietwaar mijnheer Keulen.
De heer Keulen stelt effectief goede vragen. Ik zal dan ook niet herhalen wat hij naar voren heeft gebracht. In mijn toelichting wil ik enkel nog deze aanvulling maken. Bij de bespreking van de kilometerheffing voor vrachtwagens werd telkens ook verwezen naar begeleidende maatregelen voor de sector. Ik kreeg daar graag de stand van zaken van.
Minister, ik heb volgende vragen voor u. Wat is de stand van zaken van de voorbereidingen voor de kilometerheffing voor vrachtwagens? Zal alles op tijd klaar zijn voor de start op 1 april 2016?
Worden de transporteurs gestimuleerd om de OBU’s zo snel mogelijk te bestellen? Is er een duidelijk beeld van transporteurs of types vervoerders die meer of minder proactief te werk gaan in de bestelling van OBU’S? Is er zicht op hoeveel OBU’s er al geleverd of besteld zijn voor of door buitenlandse transporteurs? Hoe vordert de voorbereiding om ook aan de grenzen in servicepunten te voorzien? Zullen die servicepunten in de eerste maanden niet overspoeld worden?
Hoe worden de buitenlandse transporteurs gewaarschuwd en geïnformeerd?
Wat is de stand van zaken voor de begeleidende maatregelen voor de sector?
Minister Weyts heeft het woord.
Voorzitter, dames en heren, de uitrol verloopt volgens plan, we mogen dan ook tevreden zijn. In de maand februari start een intensieve testperiode waarbij de hele keten in detail zal wordt uitgetest. Dat zijn de zogenaamde ‘End to End’-testen. De bedoeling is dat op basis van diverse scenario’s ‘use cases’ die in een normale werking kunnen voorkomen, allemaal worden getest. Ook worden de laatste essentiële fouten uit het systeem gehaald. Het is ook een opportuniteit voor de ambtenaren en de operatoren van Satellic om met het systeem vertrouwd te geraken, om de operationele processen beter op elkaar af te stemmen en om waar nodig aanpassingen te doen.
Ook wat betreft de voorbereidingen voor de handhaving, zitten we op schema. Er worden op dit ogenblik testen uitgevoerd op de diverse handhavingscomponenten in samenwerking met de systemen van de gewesten.
Wat betreft de verdeling van de OBU’s, is de stand van zaken in Vlaanderen in menig opzicht vergelijkbaar is met die bij de invoering in Duitsland. Op zich is de situatie dus niet onrustwekkend. Hetzelfde fenomeen manifesteerde zich ook in Duitsland bij de invoering van de LKW Maut. Ook toen bleek het aantal aanvragen initieel beperkt om dan gestaag crescendo te gaan, vooral vanaf circa twee maanden voor de effectieve invoering.
Satellic, de dienstverlener die het systeem bouwt en onder contract ook instaat voor de verdeling van de on-boardunits, stelt dat het wekelijks aantal aanvragen sinds midden december 2015 exponentieel toeneemt. Uit de meest recente cijfers die ik heb opgevraagd, blijkt dat er ondertussen ongeveer 24.000 OBU’s verdeeld zijn, waarvan ongeveer 8500 aan buitenlandse transporteurs en ongeveer 15.000 binnen België. Veelal gaat het om individuele bestellingen van bedrijven en chauffeurs. De grote opschaling zal dus gebeuren op het moment dat de tankkaartverdelers en de grote organisaties/federaties hun klanten en leden zullen inschrijven. Het zit zo dat tankkaartverdelers, die ook andere diensten aanbieden aan hun klanten, net zoals organisaties en federaties, hun aanmeldingen bundelen en in één keer doorgeven. Dat leidt tot een grote exponentiële stijging.
Het communicatieplan dat door Viapass werd uitgewerkt, speelt in op die verwachtingen. Een gelijke evolutie als in Duitsland was verwacht. In de maand januari worden, onder meer via de billboards langs de snelwegen, de chauffeurs opnieuw alert gemaakt. Het betreft trouwens drie campagnes, in oktober, in januari en ten slotte in maart. Vanaf februari komt er een nieuwe advertentiecampagne in vakbladen en andere publicaties.
Bovendien kreeg iedere eigenaar van een voertuig vanaf 3,5 ton in België – dat is dus de doelgroep – een persoonlijk schrijven van Viapass in de bus. Zo zijn er deze maand 70.000 brieven verstuurd.
Wat betreft de buitenlandse transporteurs, heeft Viapass de belangrijkste mobiliteitsverantwoordelijken en transportfederaties in Europa gecontacteerd. Er werden zowel door Viapass als door Satellic informatiepakketten verstuurd naar de belangrijkste stakeholders in het buitenland.
Viapass heeft de laatste maanden ook tal van roadshows opgezet, ook in het buitenland. Zo werden vijfduizend personen op ongeveer zeventig verschillende conferenties face to face ontmoet.
De administrateur-generaal van Viapass heeft de betrokken ministeries en transportfederaties van de buurlanden Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland en Polen bezocht en ingelicht. Alleen al Polen staat in voor 6 procent van de vrachtwagens in België.
Daarnaast worden door Satellic ook folders over de kilometerheffing ter beschikking gesteld in de voornaamste tankstations langs de landsgrenzen.
Ook werden 638 nieuwe verkeersborden ter hoogte van de landsgrenzen geplaatst. Op die borden wordt duidelijk gemaakt dat er voor vrachtwagens vanaf 3,5 ton een kilometerheffing geldt.
Ook de transportfederaties werken heel goed mee – behalve één, die volhardt in het verzet. Ze schakelen zich ook in bij de coördinatie en de communicatie.
Op die manier maken we het nagenoeg onmogelijk dat de belanghebbenden niet op de een of de andere manier worden ingelicht over de introductie van de kilometerheffing in de drie gewesten vanaf 1 april.
Ook wat betreft het operationaliseren van de servicepunten en de verdeelpunten nabij de grenzen verloopt alles zoals gepland. Momenteel zijn er van de geplande 128 servicepunten al 98 operationeel. Op 1 april moeten ze uiteraard allemaal operationeel zijn. Satellic voorziet nog in extra inspanningen om verdeelpunten extra snel te bevoorraden vanaf einde maart, waarbij ook mobiele ploegen stand-by zullen staan. Als er plotse tekorten zouden zijn, kunnen die mobiele teams onmiddellijk uitrukken met OBU’s om ze ter plaatse te leveren.
Wat de begeleidende maatregelen voor de sector betreft, kan ik u melden dat de vermindering van de verkeersbelasting een feit is, dat het Eurovignet vanaf 1 april niet langer verplicht is in België en dat de kilometerheffing aftrekbaar is in zowel de personenbelasting – dat zal voor weinig gevallen gelden – als ook in de vennootschapsbelasting. Ik wil dit blijven herhalen: de kilometerheffing is voor 100 procent aftrekbaar in de vennootschapsbelasting.
Ook werden vier werkgroepen opgericht in samenspraak met de sector. Er was een werkgroep voor administratieve vereenvoudiging. De efficiënte registratie, facturatie en het beperken van de administratieve lasten kwamen er ter sprake. Die werkgroep heeft haar werk afgerond. Goed om mee te geven is dat er een simulatietool voor de tolheffing op de website van Satellic werd gezet. De hele route kan er worden berekend op basis van de kilometerheffing. Je kunt dus berekenen hoeveel het kost om van punt a naar punt b te geraken. Er is ook een plug-and-playprincipe voor de OBU’s: in plaats van de OBU manueel aan te zetten, kan ervoor worden gezorgd dat de OBU wordt aangezet door de motor te starten. De OBU moet dus niet afzonderlijk worden aangezet, anders zou dat misschien vergeten kunnen worden. Dat systeem staat ook op punt. Ook is domiciliëring mogelijk voor de betaling van de kilometerheffing. Die werkgroep is afgesloten, maar men heeft afgesproken om nog eens samen te komen, maar ik weet niet precies wanneer, om de evaluatie van de handhaving en controle te doen. Dan zal worden bekeken of ook op dat vlak alles loopt zoals gepland.
Een tweede werkgroep ging over gecombineerd vervoer. Het was de opdracht om de bestaande regelgeving voor het gecombineerd vervoer aan te passen zodat de ondersteuning eenvoudiger en met minder strenge beperkingen kan worden aangevraagd. Dat is een bevoegdheid van minister Turtelboom. In samenwerking met de transportsector heeft men de wetgeving geëvalueerd en aangepast. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de teksten. We verwachten dat die in de eerste helft van 2016 op de ministerraad zullen worden besproken. Die werkgroep is dus ook afgerond.
De werkgroepen loonlast en opleiding lopen nog, waarbij men verschillende voorstellen heeft afgetoetst. Voor opleiding wordt een extra sectorconsulent toegewezen aan het Sociaal Fonds Transport en Logistiek voor 2016 en twee extra consulenten vanaf 2017. Zij moeten instaan voor de ondersteuning bij de verhoogde inzet op instroom en behoud van de werknemers binnen de transportsector. Binnen opleiding wordt nagegaan welke ondersteuning er het meest is geschikt: individuele beroepsopleiding of eerder werkplekleren. Men heeft duidelijk gekozen voor de individuele beroepsopleiding omdat de werkzekerheid voor de deelnemer nadien veel groter is. Anderzijds gaat de VDAB voor een breder palet aan opleidingen voor de vrachtsector zorgen, zowel in huis als extern. Ik krijg van heel wat transporteurs nog altijd het signaal dat zij in sommige gevallen de vrachtwagens gewoon moeten laten staan omdat er geen chauffeurs zijn.
We dringen er bij de VDAB ook op aan om extra simulatoren aan te kopen voor bredere en meer innovatieve opleidingsmogelijkheden. Tevens zal binnen Vlaanderen worden nagegaan welke opleidingen er al dan niet kunnen worden toegevoegd aan het huidig goedgekeurde opleidingspalet dat geldig is in het kader van ‘code 95’, de verplichte opleiding van 32 uur op 5 jaar die elke professionele chauffeur moet volgen. Een voorbeeld is het erkennen van ADR-opleidingen voor een deel van die uren en flexibeler inspelen op de nieuwe evoluties en trends. Voor gevaarlijke transporten – ADR-transporten – moet men nog eens een aparte opleiding volgen. We vragen dat die specifieke opleiding ook deel kan uitmaken van die extra navorming.
We streven ook naar een globale en meer uniforme duidelijke flexibele houding voor de erkenning van de opleidingen en opleidingscentra. Dat wordt momenteel volop uitgebouwd.
Wat de loonkostvermindering betreft, hebben we enkele pistes onderzocht die evenwel stuiten op de bevoegdheidsbeperkingen. Voor een RSZ-korting op 8 uur hebben we vastgesteld dat dit geen Vlaamse bevoegdheid is.
Een doelgroepenbeleid op basis van de beschikbaarheidsuren was een concrete vraag, maar ook dit is een federale bevoegdheid.
Men werkt nu aan andere, mogelijke pistes zoals steun voor bedrijven voor milieu- of verkeersveiligheidsverbeteringen. Die ondersteuning is een win-winsituatie zowel voor bedrijven en chauffeurs als voor de overheid.
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, dit is een van uw belangrijkste beslissingen van deze legislatuur. Als je praat over nieuw beleid, is dit letterlijk een cesuur en begin je eigenlijk aan een nieuw hoofdstuk. Het succes van elke grote operatie is de intensiteit van de voorbereiding. Minister, ik denk dat u weinig of niets aan het toeval hebt overgelaten en dat er nog altijd minutieus aan wordt voortgewerkt om het goed te implementeren. Maar als er 150.000 vrachtwagens onder het regime van de kilometerheffing zullen vallen en er 24.000 OBU’s zijn verdeeld, dan is er nog een hele weg te gaan.
U hebt ook uitgelegd wat u nog verwacht. De tankkaartverdelers, maar ook de beroepsfederaties zullen waarschijnlijk in bulk de aanvragen doen. Het is goed om dat nauwgezet op te volgen.
Om het beleid op tijd klaar te krijgen en ervoor te zorgen dat de uitrol feilloos kan verlopen vanaf 1 april, leveren u en uw diensten heel goed werk. Het is nu gewoon zaak om iedereen bij de les te houden en ervoor te zorgen dat iedereen de datum van 1 april voor ogen houdt. De beroepsfederaties en de tankkaartverdelers zijn belangrijke bondgenoten, maar u moet opletten dat ook de kleinere zelfstandigen bij de les blijven. Op de gewestwegen staat het overal aangekondigd. Men moet ook een beetje ziende blind zijn om niet te weten dat er op 1 april iets heel belangrijks gaat gebeuren voor de transportsector. Ik vind de omkadering en voorbereiding heel goed.
De heer de Kort heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw uitvoerig antwoord, dat aantoont dat de zaak heel goed wordt opgevolgd.
Met onze vragen wilden we onze bekommernis uiten over de vraag of er op 1 april daadwerkelijk van start kon worden gegaan en of er geen verder uitstel was.
Minister, af en toe neem ik nog eens Franstalige krant vast om te lezen wat er in dat gedeelte van het land gebeurt. Het valt te betreuren dat de Franstalige beroepsorganisatie Union Professionnelle du Transport et de la Logistique (UPTR) oproept om niets te doen of om op eventuele alternatieven te wachten. Dat is spijtig want het zorgt voor de nodige vertragingen. Het zou voor problemen kunnen zorgen bij een goede opstart.
Ik hoop dat u, over de gewesten heen, een goede communicatie en coördinatie plant.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.