Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, in België zijn er momenteel 53 fietspunten, waarvan 41 aan Vlaamse kant. Die fietspunten hebben de bedoeling het gebruik van de fiets in combinatie met openbaar vervoer – vooral de trein – te stimuleren. Het concept is gegroeid vanuit een oproep van de toenmalige NMBS-Holding rond het beheer van fietsenstallingen.
Op 23 september verscheen een persbericht van Fiets&Werk en Fietsberaad Vlaanderen. Dat herinnerde mij eraan dat ik u eerder al over dit onderwerp ondervraagd heb en dat een update zeker op zijn plaats is. Fiets&Werk en Fietsberaad Vlaanderen stellen in hun persbericht dat fietspunten een schakel zijn in het mobiliteitsbeleid: “Fietspunten zijn een belangrijke schakel om de Vlaming meer op de fiets te krijgen, maar het fietsparkeerbeheer en de fietsdienstverlening in de stations moet zich verder kunnen ontwikkelen. Zo moeten ze een nog grotere groep mensen aanspreken.”
Er staan nog wel wat inspirerende zaken te lezen in dat persbericht. Zo zeggen ze ook: “De dienstverlening aan de fietser verschilt nu te sterk van station tot station. Soms is er een bewaakte fietsenstalling, soms niet. Soms is de afgesloten fietsenstalling betalend, soms niet. We moeten echt evolueren naar een herkenbaar en professioneel aanbod. In Nederlandse stations worden eigenaar en fiets eenvoudig gescand bij het binnen- en buitengaan. Diefstal is zo goed als onmogelijk.”
Een ander punt dat ze in hun persbericht aanhalen, is dat de opkomst van de elektrische fiets de vraag naar bewaakte en afgesloten fietsstallingen nog zal doen toenemen. Ze eindigen met de volgende stelling: “Fietspunten zijn knooppunten langs het fietssnelwegennetwerk, vergelijkbaar met tankstations langs autostrades met allerlei diensten. Fietspunten fungeren als multimodaal overstappunt van fiets naar trein en bus.” Dat kan u, als groot pleitbezorger van de combimobiliteit, alleen maar als muziek in de oren klinken.
We weten intussen dat er wel wat problemen zijn. Zo worden fietspunten uitgebaat door ondernemingen uit de sociale economie die werken met kansengroepen als laaggeschoolden of langdurig werklozen. De medewerkers houden toezicht op de fietsenstallingen en zorgen voor klein onderhoud en noodzakelijke herstellingen. Voor de financiering zijn die fietspunten afhankelijk van verschillende partners via het zogenaamde klaverbladmodel, bestaande uit de NMBS, de federale, de Vlaamse en de lokale overheid en de fietser.
De fietspunten voeren die opdracht uit voor de NMBS, op basis van een ‘service level agreement’ (SLA). Momenteel wordt de nieuwe SLA voorbereid. Die zou moeten ingaan in oktober 2016. Zoals algemeen geweten, moet de NMBS besparen. Blijkbaar heeft men op het federale niveau de intentie om dan ook maar meteen op de fietspunten te gaan besparen. De NMBS spreekt over een optimaliseringsactie met betrekking tot de financiering van de fietspunten, maar die ingreep heeft natuurlijk wel ernstige gevolgen voor de klaverbladfinanciering, waar wij ook deel van uitmaken. Het betekent dat er voor vijftien Vlaamse fietspunten geen financiële steun meer zou komen van de NMBS. Voor twaalf Vlaamse fietspunten zou de NMBS de financiële bijdrage verminderen, waardoor het toezicht en de permanentie worden ingekrompen.
Bovendien onderhouden en herstellen de fietspunten ook de Blue-bike fietsen. U hebt er de vorige keer zelf op gewezen dat dat problemen zou kunnen geven. Het sluiten of afbouwen van fietspunten zal ook voor de groei van dat project implicaties hebben.
Tijdens de commissie Mobiliteit van 18 juni 2015 is dit probleem ook aan bod gekomen. U antwoordde toen dat u officieel nog niet op de hoogte was – er had enkel al iets over in de kranten gestaan – van de besparingen van de NMBS met betrekking tot de fietspunten. Er was toen ook helemaal nog geen overleg geweest met minister Galant. U betreurde dat de dienstverlening van de fietspunten zou worden afgeschaft of verminderd, zonder zicht op enig alternatief, zeker wat betreft het herstel en onderhoud van de Blue-bikes.
We zijn nu enkele maanden verder. Oktober 2016 is nog een jaar, maar die overeenkomst moet dan toch stilaan voorbereid worden. Het lijkt mij dan ook interessant om te vernemen hoe het daarmee staat. Bent u intussen officieel op de hoogte gebracht van de voorgenomen besparing van de NMBS voor de fietspunten? Is er ondertussen wel al overleg geweest met de federale overheid, en meer bepaald minister Galant, de federale minister van onder andere Mobiliteit? Zo ja, wat waren de conclusies en aanbevelingen? Welk standpunt hebt u daar ingenomen? Zo neen, is er een overleg gepland en wanneer?
Hebt u intussen vanuit Vlaanderen al een alternatief uitgewerkt met betrekking tot het veiligstellen van de toekomst van de fietspunten?
Welke concrete initiatieven zult u nemen om de fietspunten te behouden of eventueel uit te breiden?
Welke gevolgen zal het eventueel sluiten of verminderen van de dienstverlening van de fietspunten hebben op het project van de Blue-bike fietsen in het algemeen en op het onderhoud van deze fietsen in het bijzonder?
Minister Weyts heeft het woord.
Voorzitter, mevrouw Brouwers, voor de duidelijkheid: noch de NMBS, noch de voogdijoverheid heeft een officiële mededeling over deze beslissing aan mij meegedeeld. Ze zijn daartoe ook niet verplicht.
En ik ben er niet voor bevoegd. U verwijst naar de betrokkenheid, naar de klaverbladfinanciering. U vernoemt de Vlaamse overheid, maar het betreft dan de bevoegdheden tewerkstelling en sociale economie, maar niet mobiliteit. Ik heb geen bevoegdheid inzake de exploitatie van de fietspunten bij de stations. Ik heb wel gezegd, en daar blijf ik ook bij, dat dit nieuws in het licht van de dienstverlening van de combimobiliteit absoluut een minder goede zaak is.
De gevolgen voor het ter beschikking stellen van Blue-bike fietsen zijn beperkt. Met Blue-bike maken we immers gebruik van geautomatiseerde sleutelkasten. Maar men heeft ons wel het volgende meegedeeld over het onderhoud van de fietsen. Er blijven verschillende fietspunten bestaan, maar men zou voor het onderhoud een soort mobiele antennes gebruiken. Dit denkspoor zou nu al onderzocht worden en kan deel uitmaken van de nieuwe NMBS-aanbesteding van de fietspunten.
De beslissing kan mogelijk wel gevolgen hebben voor het Blue-bike aanbod en gebruik, via de NV Blue-mobility. In die constructie participeren we wel via De Lijn. Ik heb daarom gevraagd om de vraag te agenderen of er geen impact van de beslissingen zou zijn op het Blue-bike aanbod. Ondertussen heb ik begrepen van de NMBS dat men mijn standpunt deelt. Er zal dus geen impact zijn op het aanbod van Blue-bike.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, ik ben toch een beetje teleurgesteld over uw antwoord, maar daar kunt u zelf misschien niet heel veel aan doen. Het is jammer dat de bevoegde federale minister van Mobiliteit haar collega die in Vlaanderen voor Mobiliteit bevoegd is, niet eens officieel op de hoogte brengt. Ik vind dat eigenlijk niet te geloven, ook al betreft het binnen de klaverbladfinanciering vooral sociale economie en tewerkstelling. Dat is waar, maar het gaat toch ook essentieel over mobiliteit.
Het moet u toch ook heel erg verontrusten dat er zo veel van die fietspunten gesloten zullen worden binnen één of twee jaar. De timing is nog niet duidelijk, ook daar moet nog een nieuwe beheersovereenkomst gemaakt worden. Net zoals wij het met De Lijn moeten doen, moet de federale overheid dat met de NMBS doen. Ik neem aan dat alles toch een beetje samen zal sporen en dat er nog wat tijd is, maar ik ben van mening dat u nog wat harder op tafel mag slaan. Dat moet u niet alleen doen over het aspect van de Blue-bike fietsen waarover u iets te zeggen, maar ook omdat de fietspunten een essentiële schakel vormen in het mobiliteitsbeleid dat wij in Vlaanderen zouden willen. We zeggen hier toch altijd dat de NMBS, de treinen, de ruggengraat van ons mobiliteitsbeleid vormen. Jammer genoeg hebben we er niet al te veel over te zeggen. Misschien moeten we onze voet toch nog wat meer tussen de deur steken. We moeten ons er nog wat meer tussenwringen en niet alleen via sociale economie. Misschien kunt u het aanbod doen om hier of daar wat meer te helpen en er zo wat meer in te zeggen te hebben. Zo kunnen er op termijn misschien fietspunten bij komen in plaats van er af te schaffen.
Ik vind het jammer dat het op die manier moet gaan. Het blijft toch altijd ergens een gedeelde verantwoordelijkheid, ook van de steden en gemeenten en de provincies. Dit gaat niet alleen over de Vlaamse overheid en de NMBS. We moeten er blijven op hameren. Het kalf is nog niet verdronken. Ik hoop dat er in uw volgende gesprekken met de minister een opening kan worden gecreëerd, niet alleen voor de Blue-bikes, maar ook voor de rest van het verhaal.
Minister Weyts heeft het woord.
Ik wil gewoon nog even meedelen dat niet wordt ingegrepen op het basisaanbod van de Blue-bike fietsen. Het gaat vooral over de heel geapprecieerde en waardevolle aanvullende dienstverlening wat betreft de herstellingen en dergelijke. Op het vlak van de combimobiliteit blijft de overslagmogelijkheid bestaan. De fietsen blijven ter beschikking.
De extra dienstverlening in functie van bijvoorbeeld herstellingen zal alleszins op een andere manier worden ingevuld. In concreto zal die op ongeveer zestien plaatsen in Vlaanderen verdwijnen, en dat betreur ik uitermate. Maar ik moet toegeven dat dit niet raakt aan ons bestaande aanbod van combimobiliteit met Blue-bike fietsen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.