Basiswetgeving
De samenstelling en werking van het Vlaams Parlement en de bevoegdheden en financiering van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest, worden voornamelijk geregeld door de volgende basisteksten:
- De Grondwet van België bepaalt de grondrechten van de burgers, en bepaalt welke instellingen wetten maken, het land besturen en recht spreken. Zo bepaalt de Grondwet dat er een Vlaamse Gemeenschap en een Vlaams Gewest is, met het Vlaams Parlement als wetgever.
- In de Bijzondere wet tot hervorming der instellingen worden de bevoegdheden vastgelegd van de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten. Ze bevat ook regels over de samenstelling en werking van het Vlaams Parlement en de Vlaamse Regering.
- Die laatste regels werden aangevuld en aangepast door het Bijzonder decreet over de Vlaamse instellingen.
-
De Bijzondere wet betreffende de financiering van gemeenschappen en gewesten bepaalt de inkomsten van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaams Gewest.
De regels voor de verkiezing van het Vlaams Parlement en voor de aanduiding van de deelstaatsenatoren door het Vlaams Parlement zijn ook opgenomen in de gewone wet tot vervollediging van de federale staatsstructuur, die talrijke verwijzingen bevat naar het Kieswetboek.
In een federale Staat zijn er procedures voor samenwerking en voor de voorkoming en regeling van conflicten tussen de federale Staat en de deelstaten.
- Het Grondwettelijk Hof controleert of de verschillende wetgevers de grondrechten van de burgers respecteren, maar ook of die wetgevers wel mooi binnen hun bevoegdheden blijven: bijzondere wet op het Grondwettelijk Hof.
- De Raad van State geeft op voorhand advies aan de wetgevers over hun bevoegdheden. Hij kan ook achteraf een beslissing van een Regering vernietigen, bijvoorbeeld omdat die Regering niet bevoegd was om die beslissing te nemen: gecoördineerde wetten op de Raad van State.
- Bevoegdheids- en belangenconflicten kunnen uitgepraat worden in het Overlegcomité, waarin ministers van de federale regering en de regeringen van de deelstaten vertegenwoordigd zijn: Gewone wet tot hervorming der instellingen.
- De samenwerking tussen de gemeenschappen wordt bevorderd door de oprichting van een samenwerkingscommissie, bij wet betreffende de bevoegdheid en de werking van de Cultuurraden voor de Nederlandse cultuurgemeenschap en voor de Franse cultuurgemeenschap.
Ook binnen het Vlaams Parlement kan er een conflict ontstaan, over mogelijke discriminatie om ideologische en filosofische redenen. In dat geval kan de ideologische alarmbel geluid worden, een procedure die vastgelegd is in de Wet tot indeling van de leden van de Wetgevende Kamers in taalgroepen en houdende diverse bepalingen betreffende de cultuurraden voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap en voor de Franse Cultuurgemeenschap.
Inkomsten en uitgaven van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest worden jaarlijks bepaald in een begroting. De regels die hierop van toepassing zijn:
- De Wet op de inrichting van het Rekenhof
- Het Reglement van Orde van het Rekenhof, waarin het inzagerecht van parlementsleden in de dossiers van het Rekenhof geregeld wordt
- De Wet tot vaststelling van de algemene bepalingen die gelden voor de begrotingen van de gemeenschappen en gewesten
- De Vlaamse Codex Overheidsfinanciën, waarin de hele begrotingscyclus vastgelegd wordt
- De Europese Verordeningen nr. 473/2013 en nr. 1466/97, die ook de Vlaamse overheid verplichten om een ontwerpbegrotingsplan en een hervormingsprogramma op te stellen die aantonen dat Vlaanderen aan de Europese begrotingsnormen voldoet
Voor bepaalde specifieke bevoegdheden van het Vlaams Parlement zijn er nog afzonderlijke regels. Dit geldt bijvoorbeeld voor:
- de oprichting van parlementaire onderzoekscommissies: Decreet houdende de organisatie van het parlementair onderzoek
- de controle op de verkiezingsuitgaven:
- het Decreet houdende regeling van de controle van de verkiezingsuitgaven en de herkomst van de geldmiddelen voor de verkiezing van het Vlaams Parlement
- de Wet tot regeling van de verkiezingscampagne en tot beperking en aangifte van de verkiezingsuitgaven voor de verkiezingen van het Vlaams Parlement, alsmede tot vaststelling van de toetsingsnorm inzake officiële mededelingen van de overheid
- de controle op regeringsmededelingen en mededelingen van de voorzitter van het Vlaams parlement:
- de controle op grote projecten: het Decreet houdende een kader voor grote projecten en programma's
- de behandeling van verzoekschriften
- de formulering van een subsidiariteitsadvies aan, of het voeren van een politieke dialoog met de Europese instellingen, volgens de regels bepaald in het Verdrag van Lissabon, de protocollen betreffende de rol van de nationale parlementen in de Europese Unie en betreffende de toepassing van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid, en Verklaring 51 van België
De interne werking van het Vlaams Parlement, het financieel statuut van de Vlaamse volksvertegenwoordigers en hun pensioen wordt geregeld door: