Een van de belangrijkste rollen van het Vlaams Parlement is de bespreking en goedkeuring van de begroting. Benieuwd wat zo’n begroting precies is? In acht vragen – én antwoorden – ontdek je er het fijne van.

1. Wat is de begroting?

We starten met een quizje. Wat is volgens jou de begroting?

Heb je de vraag goed beantwoord? Toegegeven, zo’n definitie blijft best vaag. Een tweede poging ... De begroting is een belangrijk instrument om de uitgaven van de Vlaamse overheid voor het komende jaar vast te leggen. De begroting toont dus wat belangrijk is en hoeveel dat precies mag kosten. Naast de totale uitgaven voor het komende jaar bevat de begroting ook een planning van de totale inkomsten.

Gerrit, onze vlogger, legt het in mensentaal voor je uit.

Vergelijk het met een portemonnee die we met ons allen het hele jaar door vullen door belastingen te betalen. Met dat geld uit de portemonnee organiseert de overheid bepaalde diensten voor ons. Zo wordt je belastinggeld gebruikt voor bijvoorbeeld de bouw van woonzorgcentra, het toekennen van energiepremies, het betalen van leerkrachten en zorgverleners, en ga zo maar door ...

En wat is dan de rol van het Vlaams Parlement? Het parlement bespreekt het begrotingsvoorstel van de regering en keurt het goed, eventueel na de nodige bijsturingen. Met andere woorden, de Vlaamse overheid geeft geen enkele euro uit zonder de goedkeuring van het parlement. Eigenlijk beslist het parlement dus waaraan de overheid geld besteedt en waar ze het geld vandaan haalt om de uitgaven te betalen.

2. Waarom is de begroting belangrijk?

De Vlaamse overheid kan onmogelijk alle wensen en behoeften van de samenleving vervullen. Aan politiek doen betekent dus keuzes maken. Daar is natuurlijk geld voor nodig. De begroting is de vertaling van de keuzes die politici maken. Die keuzes beïnvloeden ontegensprekelijk ons dagelijkse leven. Hoeveel geld gaat er naar het groeipakket, de nieuwe kinderbijslag? Moeten Vlaamse bedrijven subsidies ontvangen om te investeren in zonnepanelen? Worden er nieuwe of betere fietspaden aangelegd? Het zijn allemaal beslissingen die een impact hebben op de begroting.

De begroting is dus zeker en vast een big deal!

3. Waar komt het geld vandaan?

Het grootste deel van de overheidsinkomsten is afkomstig van geïnde belastingen. Als Vlaming betaal je belastingen aan de federale en de Vlaamse overheid, en ook aan je provincie en gemeente. De personenbelasting en de btw zijn bijvoorbeeld federale belastingen, maar een groot deel daarvan komt bij de Vlaamse overheid terecht. De verkeersbelasting en de erfbelasting zijn dan weer voorbeelden van Vlaamse belastingen.

Klik op de interactieve video voor meer details:

4. Waar gaat het geld naartoe?

Vanaf 1970 heeft Vlaanderen eigen bevoegdheden gekregen. Bevoegdheden zijn thema’s waarover het zelf mag beslissen. Dat gaat hand in hand met de verantwoordelijkheid om het beschikbare geld over de verschillende bevoegdheden te verdelen. Traditiegetrouw nemen het beleidsdomein Onderwijs en Vorming en het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin de grootste hap uit het budget.

Klik op de interactieve video voor meer details:

De Vlaamse bevoegdheden op een rijtje

Waarvoor is het Vlaams Parlement bevoegd en wat kan dat voor jou betekenen? Enkele voorbeelden ...

  • Onderwijs en Vorming

  • Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

  • Kanselarij, Bestuur, Buitenlandse Zaken en Justitie

  • Financiën en Begroting

  • Mobiliteit en Openbare Werken

  • Werk en Sociale Economie

  • Omgeving

  • Economie, Wetenschappen en Innovatie

  • Cultuur, Jeugd, Sport en Media

  • Landbouw en Visserij

  • Vlaams Parlement en Vlaamse Regering

5. Wie beslist er waaraan het geld wordt besteed?

Ben je 18 jaar of ouder en Vlaming, dan moet je om de vijf jaar naar de stembus om te kiezen welke Vlaamse volksvertegenwoordigers er volgens jou in het Vlaams Parlement mogen zitten. De gekozen volksvertegenwoordigers – ze zijn met 124 – wijzen daarna de ministers van de Vlaamse Regering aan. De ministers stellen een regeerakkoord op. Daarin bepalen ze waarop ze tijdens de komende zittingsperiode de focus willen leggen en hoe ze het geld over de verschillende bevoegdheden willen verdelen. Ziezo, de begroting is geboren.

De begroting gaat niet over één nacht ijs. Het parlement is het hele jaar bezig met de opstelling en de uitvoering ervan.

Een stappenplan ...

6. Hoe kan ik de beleidskeuzes en de bijbehorende begrotingskeuzes beïnvloeden?

Elke partij heeft een idee over hoe de samenleving er moet uitzien. Als je voor een bepaalde partij stemt, bepaal je mee hoeveel invloed die partij zal hebben. Het spreekt voor zich dat partijen met veel stemmen meer kans hebben om hun visie op de samenleving uit te werken. Jouw stem in het stemhokje speelt dus een belangrijke rol.

Met jouw stem druk je een stempel op het beleid.

Het verwarmen van scholen, het laten rijden van de bussen van De Lijn of het onderhouden van de wegen, er zijn heel wat vaste kosten die je niet zomaar kan schrappen of op korte termijn ingrijpend kan aanpassen. Al kan elke regering wel – alweer: mét de goedkeuring van het parlement – eigen klemtonen leggen. Op langere termijn kunnen uitgaven en inkomsten wel gemakkelijker worden gewijzigd.

7. Kan de Vlaamse overheid meer geld uitgeven dan ze ontvangt?

De Vlaamse overheid kan meer geld uitgeven dan ze ontvangt. We spreken dan over een begrotingstekort. In de media lees je dan dat de begroting in het rood gaat. Maar omgekeerd kan ook: als de inkomsten groter zijn dan de uitgaven, is er een begrotingsoverschot.

De Vlaamse Regering kan niet zelf beslissen of ze in het rood gaat. De 124 Vlaamse volksvertegenwoordigers krijgen het laatste woord: zij bespreken de begroting, doen eventueel voorstellen om ze te wijzigen en beslissen om de begroting te aanvaarden of af te keuren.

Een begroting in evenwicht garandeert natuurlijk een financieel gezondere overheid. Toch is de samenleving soms gebaat bij een tekort, bijvoorbeeld als de behoeften te groot zijn om in één jaar af te betalen. Denk maar aan de coronacrisis. Dat houdt in dat er moeilijke keuzes moeten worden gemaakt over hoe het geld het best kan worden verdeeld. En dikwijls zijn de beschikbare middelen niet voldoende om aan ieders wensen te voldoen.

8. Kan een begroting nog worden aangepast?

In de loop van de maand mei stelt de Vlaamse Regering aan het Vlaams Parlement voor om de begroting aan te passen. Waarom? Omdat de uiteindelijke inkomsten en uitgaven vaak afwijken van de oorspronkelijke planning. Zo kan een onverwachte situatie, zoals een pandemie of sterke prijsstijgingen, onvoorziene uitgaven met zich meebrengen.

Deze webpagina is gebaseerd op de begrotingsontwerpen 2023 en op extra informatie van het Departement Financiën en Begroting.

Alles weten over de verkiezingen? Volg aSTEMblieft op Instagram!

Op het Instagramkanaal 'aSTEMblieft' ontdekken jongeren op een toffe en toegankelijke manier hoe de Vlaamse democratie werkt. Dat is belangrijk, want heel wat politieke beslissingen hebben een impact op het leven van jongeren. Hoe komen die beslissingen tot stand? En wat moet je weten vooraleer je een eerste keer gaat stemmen? Volg 'aSTEMblieft' en kom het allemaal te weten!

Lees verder

Bekijk alle berichten
Scroll naar boven