Wat vindt minister van supermarktenstop?
De harde concurrentie tussen de verschillende warenhuisketens en de wildgroei aan supermarkten deed de vakbonden oproepen tot een supermarktenstop. Hoe staat bevoegd minister Jo Brouns tegenover zo’n stop? Gaat het in tegen de Europese regelgeving? En welke initiatieven wil de minister nemen om het beleid voor de detailhandel te versterken? Het onderwerp werd aangekaart in de Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie.
Hevige concurrentie
In Vlaanderen is er een groot aanbod aan supermarkten. Het zorgt ervoor dat er een hevige concurrentie woedt tussen de verschillende warenhuisketens. Dat zou, volgens de vakbonden, leiden tot sociale dumping en onderbetaalde jobs in de sector. De wildgroei aan supermarkten legt bovendien druk op de beschikbare open ruimte. De vakbonden roepen op tot een supermarktenstop. Uit andere hoek is er dan weer de vraag voor een sterker beleid inzake de detailhandel.
Dringen een supermarktenstop en detailhandelsplan zich op?
“Kleine en grote supermarkten bevinden zich heel dicht bij elkaar in de buurt en zorgen voor een enorme concurrentie met elkaar”, zei commissielid Maaike De Vreese (N-VA). Dat bewijzen de cijfers volgens haar: in Vlaanderen is er een supermarkt per 3000 inwoners en het laatste decennium zou het aantal supermarkten gegroeid zijn met 57 procent. Ze belichtte twee standpunten, waarbij enerzijds de vakbonden vragen voor een supermarktenstop en anderzijds stemmen opgaan die het vrijemarktprincipe steunen.
De lokale besturen verlenen de vergunning voor een nieuwe supermarkt. Europese lidstaten en lokale overheden kunnen volgens Maaike De Vreese enkel een vergunningsaanvraag weigeren op basis van economische motieven en dus niet omdat er bijvoorbeeld een overaanbod is. “Minister, wat is uw visie op een supermarktenstop? En hoe kunnen lokale besturen beter worden gesensibiliseerd om een visie winkelen en ondernemen in de stad en gemeente uit te werken en daarbij ook na te denken over supermarkten en buurtwinkels?”, wou ze onder andere weten.
Commissielid Kurt Vanryckeghem (cd&v) stelde enkele vragen over het kernversterkend beleid, dat het opzet heeft om een centrumgebied of kern te optimaliseren en versterken. Volgens hem is zo’n beleid nodig. Hij verwees ook naar UNIZO die pleit voor een detailhandelsplan, waarbij de handelskernen moeten worden versterkt door een winkelshift die de winkeloppervlakte buiten de centra beperkt.
“Wij moeten de handen in elkaar slaan en instrumenten aanreiken vanuit Vlaanderen om de kernversterking te realiseren per regio, stad en/of gemeente”, zei hij. “Minister, hoeveel gemeenten en steden in Vlaanderen hebben ondertussen een detailhandelsplan? En kunnen we vanuit Vlaanderen instrumenten aanreiken om dit plan op te stellen en te finetunen?”, vroeg hij onder meer.
Minister kant zich tegen supermarktenstop
Vooraleer minister Jo Brouns dieper inging op de vragen om uitleg wou hij meegeven dat de Europese Commissie de afgelopen tien jaar steevast de opmerking gaf dat we met onze kleinhandelsvergunning de markt afschermden, waardoor de concurrentie in de supermarktsector volgens hen te laag was. Dat leidde, volgens de Europese Commissie, tot hogere voedingsprijzen. “Van beroepsfederaties Federatie Voedingsindustrie (Fevia) en Comeos kwamen er dan weer op regelmatige basis alarmerende berichten over het feit dat een derde van de bevolking zich in supermarkten over de grens gaat bevoorraden, met een gigantische koopkrachtafvloei en misgelopen btw-inkomsten als gevolg”, aldus de minister. En uit academische hoek werd er volgens de minister de voorbije jaren gewaarschuwd voor voedselwoestijnen, ofwel gebieden waar bepaalde bevolkingscategorieën moeilijk toegang krijgen tot verse en gezonde voeding.
“Met een supermarktenstop het aanbod beperken, lijkt dus niet echt een goed idee”, zei de minister. Het is volgens hem een erg drastische ingreep die de marktwerking niet ten goede zou komen. Al gaf hij toe dat er wellicht plaatsen zijn waar er toch een overaanbod is. Nochtans mogen we niet vergeten dat de sector ook voor veel tewerkstelling zorgt. Daarenboven zou een supermarktenstop volgens de minister ingaan tegen de Europese regelgeving en zouden er dit jaar sowieso al minder aanvragen voor een kleinhandelsvergunning zijn. “Een mogelijke verklaring zou de monetaire politiek van de Europese Centrale Bank kunnen zijn. Geld lenen is niet langer gratis, wat een rem zou kunnen zetten op de expansiedrang van de ketens”, zei de minister hierover.
Voor wat betreft de kernversterking gaf Jo Brouns aan dat lokale besturen al sinds het Mercuriusprogramma van Erik Van Rompuy uit het einde van de jaren 90 ondersteund worden bij het opmaken van een detailhandelsvisie. Gemeenten zijn echter niet verplicht om een strategisch commercieel plan of detailhandelsvisie in te dienen op Vlaams niveau. Volgens VLAIO, het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen, waren er in 2020 al 81 gemeenten die hun kernwinkelgebied hadden afgebakend. “Verschillende initiatieven die tijdens deze legislatuur werden opgestart, zijn op dit ogenblik in volle uitrol. Die hebben allemaal als doelstelling de lokale besturen te helpen bij het uittekenen van hun beleid”, gaf de minister nog aan.
Het debat vond plaats op donderdag 23 maart.
