Minister wil verplichte inschrijving leefloners bij VDAB

Volgens commissielid Axel Ronse (N-VA) zou maximaal de helft van de leefloongerechtigden ingeschreven zijn bij de VDAB. Hij vermeldde dat hij met de N-VA-fractie een conceptnota heeft opgesteld over de heractivering van leefloners en hoopt die in de toekomst nog te kunnen bespreken in de bevoegde commissie. Over het voorstel van de minister om leefloongerechtigden te verplichten zich in te schrijven bij de VDAB, vroeg hij zich af binnen welke termijn de minister dat zou uitrollen.

Axel Ronse benadrukte dat het evenwel niet voor elke leefloner nuttig is zich in te schrijven bij de VDAB. Hij haalde het voorbeeld aan van individuen met een zware verslavingsproblematiek. Die personen bevinden zich volgens hem nog te ver van de arbeidsmarkt. “Dan is het wel leuk om hen ingeschreven te hebben bij de VDAB voor de statistieken, maar de realiteit is wel dat je daarmee ook mensen en middelen bij de VDAB verkeerd inzet”, zei hij hierover.

Verder vroeg hij zich nog af: “Wat te doen met werkloosheid omwille van gezondheidsredenen? Hoe verhoudt het activeren van leefloners vanuit de lokale besturen zich tot wat de VDAB zal doen? Zullen die mensen dan zowel in contact komen met een VDAB-bemiddelaar als een maatschappelijk werker van het leefloon?”

Ook Chris Janssens (Vlaams Belang) gaf eerst enkele cijfers mee. Hij sprak over de meer dan 150.000 oningevulde vacatures en dat na één jaar slechts één op vijf leefloners aan de slag is. De intentie van de Vlaamse Regering om naar een werkzaamheidsgraad van 80 procent te gaan, valt volgens hem dan ook moeilijk te rijmen met de geringe activering van leefloners. “Het moet mogelijk zijn om met een betere aanpak meer mensen die steun ontvangen te activeren”, zei hij.

“Minister, hoe verklaart u de toch wel erg problematische doorstroom van leefloners naar werk? Hoe beoordeelt u de inspanningen van de gemeenten in dat verband? En wanneer zult u de verplichte inschrijving bij VDAB invoeren?”, vroeg hij zich onder meer af.

Minister Jo Brouns gaf aan dat hij de bezorgdheid over de doorstroom van leefloners naar de arbeidsmarkt deelt. “Meer dan 40.000 Vlamingen ontvingen in 2022 een leefloon of een equivalent. Ondanks de samenwerkingsovereenkomsten tussen de VDAB en lokale besturen raakt daarvan slechts 56 procent ingeschreven bij de VDAB”, stelde hij vast. Dat percentage zou hij graag hoger zien. Al nuanceerde hij het eveneens. Bij dat percentage zit namelijk een grote groep die nog studeert of die een leefloon ontvangt omdat het eigen loon te laag is. Die personen moeten zich volgens de minister dan ook niet inschrijven bij de VDAB.

“Van de leefloongerechtigden ingeschreven bij de VDAB stroomt meer dan 43 procent uit naar werk 12 maanden na inschrijving. We zien daarin een positieve evolutie – gelukkig – ten opzichte van de voorgaande jaren”, zei hij. Daarbij heeft de VDAB echter enkel zicht op de uitstroom van leefloners uit de eigen activeringstrajecten. Om tot een volledig beeld te komen, ijvert de minister voor een goede samenwerking tussen het OCMW en de VDAB.

Waar past het OCMW in het plaatje? De minister verduidelijkte: “Het is en blijft de bevoegdheid van een OCMW om te oordelen of een leefloner arbeidsrijp is en voldoende inspanningen levert om in aanmerking te komen voor een leefloon.” Eens iemand klaar is voor de arbeidsmarkt moet volgens de minister de VDAB klaarstaan om de OCMW’s te ondersteunen of zelfs het activeringstraject over te nemen. Een eerste en noodzakelijke stap in dat traject is volgens de minister de inschrijving bij de VDAB.

“Ik zal met een voorstel naar de Vlaamse Regering gaan om de verplichte inschrijving van leefloongerechtigden bij de VDAB Vlaams te kunnen verankeren”, zei de minister. Over de termijn waarin hij dat wenst te doen, gaf de minister aan dat hij er geen gras over wil laten groeien. Nog voor de paasvakantie wil hij een conceptnota voorleggen aan de Vlaamse Regering.

Verder benadrukte hij nog dat het de bevoegdheid blijft van de OCMW’s om in te schatten of er gezondheids- of andere redenen zijn om leefloners niet in te schrijven bij de VDAB. Al wil de minister daar voldoende transparantie rond. “Het activeren van leefloners zal altijd een samenspel tussen het OCMW en de VDAB blijven. Er zijn best al wel wat stappen gezet in dat verband. Een door de Vlaamse regelgeving verplichte inschrijving moet dienen als een hefboom om die samenwerking structureel te maken en nog te intensifiëren”, voegde hij nog toe.