▶ “Mensen zijn honden, geen katten” - Paul Verhaeghe
Het coronavirus beheerst al twee jaar ons leven. Een periode vol overlijdens en beperkende maatregelen. Wat is de impact van de coronacrisis op ons psychosociaal welzijn? Hoe moeten we omgaan met toekomstige besmettingsgolven? En wat moet er wereldwijd veranderen om dergelijke pandemieën te voorkomen? In ‘Het Gesprek’ geeft Paul Verhaeghe, professor klinische psychologie en psychoanalyse, zijn kijk op de crisis.
“De eerste zes maanden van de pandemie wisten we niet wat ons overkwam. Op dat moment ging alle aandacht naar de medische maatregelen. Het was dan ook terecht dat de virologen voorrang kregen en dat het psychosociale even naar de achtergrond verdween”, zegt geeft Paul Verhaeghe, professor klinische psychologie en psychoanalyse. Maar nadien moesten we volgens de professor van dat pad afraken. “De hele pandemie wordt aangepakt als een puur virologisch en epidemiologisch probleem. Deze standpunten zijn waardevol, maar na die zes maanden zagen we ook welke psychosociale schade er optreedt bij kinderen en jongeren. Op dat moment zijn andere deskundigen nodig.”
De coronacrisis en de bijhorende maatregelen hebben een grote impact op de gezondheid van kinderen en jongeren. Gesloten scholen leiden tot leerachterstand en ernstige mentale problemen. “De groep die het meest getroffen wordt, is de groep die al voor de coronacrisis het meest getroffen werd. De kinderen en jongeren die op school al onderaan de pikorde zaten, die het niet goed deden op school, die zijn we kwijt”, stelt Verhaeghe vast. Maar ook het stilleggen van de psychosociale ontwikkeling, zoals jeugdwerking, heeft volgens de professor nefaste gevolgen met zich meegebracht. “De levensfase tussen 12 en 20 jaar is heel vormend op het vlak van identiteit. Kinderen gaan vanaf dan meer het huis uit en bewegen zich in ruimere sociale kringen. Hier gaan ze een nieuw stuk identiteit halen. Maar tijdens de coronacrisis was dit niet mogelijk. Dit heeft dramatische gevolgen. Dat moeten we de volgende keer vermijden.”
Klimaatverandering oorzaak coronapandemie?
Volgens sommige experten is de coronapandemie mede veroorzaakt door de klimaatverandering. Zo wordt de habitat van vleermuizen bepaald door klimatologische omstandigheden en vooral het type vegetatie. Doordat het klimaat en daarbij de vegetatie wereldwijd verandert, passen vleermuizen zich aan en verhuizen ze naar nieuwe, geschiktere gebieden, bijvoorbeeld dichter bij het leefgebied van de mens. Het gevolg is dat er een grotere kans bestaat op overdracht van virussen tussen vleermuizen en mens. Voor Verhaeghe is het duidelijk dat de uitbraak van het coronavirus er kwam omwille van de door onze levenswijze geoogste milieuproblematiek. “We worden in toenemende mate geconfronteerd met zoönosen (infecties die van dieren op mensen kunnen worden overgedragen, n.v.d.r.). Dat we hebben we zelf veroorzaakt door onze manier van produceren, transporteren en consumeren. Er komen nog veel grotere problemen op ons af dan het coronavirus, we zitten met echte systeemfouten.”
“Wij zijn honden, geen katten”
Volgens de professor maakt de neoliberale maatschappij ons ziek. Hij stelt vast dat mensen als concurrenten tegen elkaar worden opgezet en dat daardoor onze onderlinge verbondenheid verdwijnt. “We behoren tot de sociale zoogdieren. Wat betekent dat we de ander nodig hebben, de groep nodig hebben. De vorm van die groep en de aard van die sociale relatie, dat is cultureel en maatschappelijk. Maar biologisch gezien zijn wij sociale zoogdieren. Wij zijn honden, geen katten. Als je dan een maatschappelijke organisatie hebt die iedereen in vakjes naast elkaar gaat zetten, dan krijg je ziekmakende gevolgen.”
(CDF)
