Kans voor kmo's om overheidsopdracht binnen te halen moet omhoog
Cijfers van de Europese Commissie tonen aan dat er in 2021 minder overheidsopdrachten aan kmo’s werden gegund. Nochtans dingen ze steeds vaker mee. In de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie kreeg minister-president Jan Jambon er enkele vragen om uitleg over. Hoe krijgen kmo’s meer kans om overheidsopdrachten binnen te halen en welke rol kunnen lokale besturen hierin spelen?
Commissielid Kurt De Loor (Vooruit) beschreef hoe het aantal overheidsopdrachten dat naar kmo’s ging in dalende lijn zit. Terwijl in 2020 34 procent aan kmo’s werd gegund, was dat in 2021 nog 28 procent. Nochtans dingen kmo’s wel vaker mee naar overheidsopdrachten. “Ons land doet het daarmee slecht ten opzichte van andere Europese landen”, zei Kurt De Loor. Hoewel enerzijds de toegenomen aandacht van kmo’s voor overheidsopdrachten een goede zaak is, loont hun inzet nog te weinig. Overheidsopdrachten moeten dus nóg kmo-vriendelijker worden. Daarover is hij het eens met UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers.
“Met Vooruit delen we de bekommernis dat overheidsopdrachten meer op maat van onze kmo’s moeten worden opgesteld. Ze zijn namelijk de motor van onze werkgelegenheid en onze economie, maar worden vandaag al te vaak verdrongen door internationale bedrijven”, gaf Kurt De Loor nog aan. Volgens hem is er een belangrijke rol weggelegd voor lokale besturen, die de kmo-vriendelijkheid verder moeten opschroeven. Hij legde de minister onder andere volgende vragen voor: “Hoe reageert u op de cijfers? En zult u maatregelen nemen om kmo’s meer kansen te geven bij overheidsopdrachten?”
En hoe waren de cijfers in 2022? Om die vraag te beantwoorden, greep commissielid Koen Van den Heuvel (cd&v) terug naar een schriftelijk antwoord van de minister-president, dat aangaf dat er geen verbetering was in 2022. Hij legde de minister-president dan ook dezelfde vragen voor als collega-commissielid Kurt De Loor.
Nuancering van de cijfers
Minister-president Jan Jambon begon met een nuancering van de cijfers. Die zouden immers enkel grotere overheidsopdrachten omvatten, die vanzelfsprekend omvangrijker en soms administratief complex zijn. Dankzij het nieuwe e-Procurement-platform, een platform waarop overheidsopdrachten worden gebundeld, en de recent uitgebreide rapporteringsverplichtingen zullen, volgens de minister-president, binnenkort meer volledige cijfers beschikbaar zijn. Bovendien gaf hij aan dat de aangehaalde cijfers Europees zijn en dus geen inzichten bieden voor Vlaanderen.
De cijfers uit eDelta, een applicatie voor de opvolging en registratie van overheidsopdrachten voor Mobiliteit en Openbare Werken, schetsen volgens hem een beter beeld. Zo zou sinds 2018 voor gemiddeld 68 procent van de percelen – dat is een onderdeel van een overheidsopdracht – één offerte afkomstig zijn van een kmo. In gemiddeld 77 procent van de gevallen wordt het perceel gegund aan een kmo. “De cijfers tonen dus aan dat op ruim twee derden van de percelen minstens één kmo inschrijft. Dat is een goede indicator voor de toegankelijkheid van de overheidsopdrachten”, zei Jan Jambon.
Vlaamse overheid neemt maatregelen
Toch moet de kmo-participatie, volgens de minister-president, nog beter. Al neemt de Vlaamse overheid wel verschillende initiatieven. Hij verwees daarbij naar het project Sandbox Vlaanderen, een programma voor innovatieve overheidsopdrachten dat ruimte biedt om veilig te experimenteren met nieuwe producten en technologieën. Daarnaast zijn er de richtlijnen voor stipte betalingen bij overheidsopdrachten en het project ‘Kmo-participatie aan overheidsopdrachten’, dat enerzijds opdrachtgevers wil sensibiliseren om meer samen te werken met kmo’s en anderzijds kmo’s tracht te stimuleren om mee te doen aan overheidsopdrachten.
Daarenboven werden er sinds 2021 vier evenementen en een beurs georganiseerd om de samenwerking tussen kmo’s en opdrachtgevers in de verf te zetten. Ook in 2023 wil Jan Jambon blijven inzetten op de kmo-participatie bij overheidsopdrachten. Voor het betrekken van de lokale besturen gaf de minister-president nog mee dat de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en UNIZO initiatieven hebben uitgewerkt voor een meer kmo-gericht lokaal economisch beleid. Verder moet marktonderzoek, voorafgaand aan het uitschrijven van overheidsopdrachten, eventuele hindernissen voor kmo’s blootleggen.
