Biedt nieuw ontwerp van decreet beter zicht op Vlaamse subsidiestromen?

"Het doel is om een overzicht en transparantie te bieden van de subsidiestromen die vanuit Vlaanderen naar verenigingen en rechtspersonen vloeien", begon minister Diependaele zijn toelichting over het nieuwe ontwerp van decreet. Jaarlijks besteedt de Vlaamse regering 13,3 miljard euro aan subsidies. Die jaarlijkse stroom wil de minister nu beter in kaart brengen. Dit om eventuele dubbele subsidiëringen te vermijden.

Hoe wil hij dit doen?  Door een centraal subsidieregister op te richten waarin alle subsidieaanvragen worden gebundeld en openbaar worden gemaakt. Tegelijkertijd wil hij alle departementen die subsidies kunnen toekennen, verplichten om belangrijke gegevens (zoals naam, bedrag, doel,...) van subsidieaanvragers te delen met het departement Financiën en Begroting, dat het subsidieregister zal beheren."Wie vanaf 1 januari subsidies aanvraagt, geeft automatisch zijn toestemming om de gegevens te verzamelen en weer te geven in het register. Ga je hier niet meer akkoord, kan je geen subsidies meer aanvragen", aldus minister Diependaele. 

Het ontwerp van decreet kreeg positieve reacties van verschillende commissieleden. Zo gaf Peter Van Rompuy (CD&V) aan dat dit de basis vormt voor een meer transparant en beter controleerbaar subsidiebeleid. Ook keek hij alvast vooruit en vroeg hij minister Diependaele naar zijn visie op de verdere uitvoering na de officiële goedkeuring van het ontwerp van decreet.

Net als Peter van Rompuy keek ook Lorin Parys (N-VA) naar de toekomst. Die brengt volgens hem uitdagingen met zich mee: "Het moeilijke werk zit er voor een stukje op, maar het allermoeilijkste werk begint nu pas voor de overheid." Als er namelijk een subsidieregister komt, betekent dit dat Vlaanderen binnenkort over heel wat data rond de Vlaamse subsidiestromen zal beschikken. "Hoe gaat u hier concreet mee aan de slag?", vroeg hij aan de minister.

Ook Willem-Frederik Schiltz keek vooruit en polste bij de minister naar de verdere toepassingen van het subsidieregister. "Kan het nieuwe register ook uitgebreid worden naar lokale besturen en andere mogelijkheden?" Ten slotte peilde Ludwig Vandenhove (Vooruit) naar de concrete lanceringsdatum van het register.

Naast de oprichting van een subsidieregister en het verplicht openbaar maken van subsidiegegevens, bevat het ontwerp van decreet een sanctiemechanisme. Dat treedt in werking wanneer departementen de overdracht van de subsidiegegevens niet naar behoren uitvoeren. Schiet een departement hier meermaals bij tekort,  dan worden de subsidies van dat departement in vermindering gebracht.

Die maatregel zorgde voor lichte verontwaardiging bij commissielid Björn Rzoska (Groen). Volgens hem is dit mechanisme overdreven en komt het mogelijk hard over bij de departementen. Bovendien trok hij het nut ervan in vraag. De departementen horen namelijk bij de Vlaamse overheid en zouden volgens hem dan ook geen enkel reden hebben om de gegevensoverdracht met het register te verhinderen. Toch was hij tevreden over het nieuwe ontwerp van decreet."Ik vind het goed dat u die stap zet en u kan rekenen op de steun van de Groen-fractie", besloot hij zijn tussenkomst.

"Een complex proces"

In zijn antwoord op de vraag naar de concrete lanceringsdatum van het nieuwe centrale subsidieregister was de minister voorzichtig: "Het is complex. Ik hou dan ook liever een slag om de arm". De architectuur ervan zal er volgens hem voor begin volgend jaar zijn. Ook de decretale goedkeuring van de nieuwe regelgeving zou dan in principe in orde moeten zijn.  Daarna zullen alle departementen hun gegevens beginnen opladen in het register, wat wellicht niet altijd even vlot zal verlopen. "In elk geval hopen we tegen 1 juli 2022 een publiek toegankelijke website te hebben", aldus de minister.

"Stok achter de deur"

Voorts deelde de minister de commissieleden mee dat hij erop vertrouwt dat alle departementen steeds hun best zullen doen om de afspraken rond de gegevensuitwisseling na te komen. Is het strafmechanisme uit het ontwerp van decreet dan nog wel nodig? Volgens minister Diependaele wel. "Het is nooit slecht om een stok achter de deur te hebben voor mocht het nodig zijn", stelde hij.

Niet aan wie, maar waarom

Ten slotte kwam de minister terug op de vragen over de toekomst van de nieuwe Vlaamse subsidiedatabank. De databank zal in de toekomst ook dienst kunnen doen voor andere overheden. "We hebben ervoor gezorgd dat de basis ervan goed zit en dat alles goed gelinkt kan worden", verzekerde hij.

Ook wees hij erop dat het subsidieregister in de toekomst ongetwijfeld nieuwe politieke vragen en debatten zal doen ontstaan. Dit lichtte hij toe: "Het register biedt op zichzelf geen oplossing voor de subsidieproblemen, maar zal er wel voor zorgen dat er meer duidelijkheid komt over de reden waarom er subsidies worden uitgekeerd."  Het zal de focus met andere woorden verleggen op de vraag waarom Vlaanderen subsidies geeft in plaats van aan wie. Die verandering van focus vormt volgens hem alvast een groot deel van de oplossing van het probleem.