Actieplan Plenum 2.0 van de voorzitter

De commissies: agendasetting

Thematische voortgangsrapportages bieden een kans aan het parlement om actiever de politieke agenda te bepalen. In de verschillende commissies liepen op het einde van de zittingsperiode een veertiental thematische voortgangsrapportages, waardoor het aantal vragen om uitleg over die thema’s binnen de perken kan worden gehouden. Voorbeelden zijn: het geactualiseerde actieplan van de Vlaamse Regering ter preventie van gewelddadige radicalisering en polarisering, rapportages over de uitvoering van het Vlaams Verkeersveiligheidsplan en over de kilometerheffing voor vrachtwagens.

Alle vaste beleidscommissies doen aan actieve agendasetting in de vorm van een planning van hun werkzaamheden op korte, middellange en soms lange termijn. Sommige thema’s worden zo belangrijk bevonden dat het Vlaams Parlement aparte commissies heeft opgericht om de beleidsagenda te beïnvloeden, zoals bv. de Commissie voor de bestrijding van de gewelddadige radicalisering, de Commissie voor de opvolging van het klimaatbeleid in Vlaanderen, of de Ad hoc commissie voor de alternatieve financiering van overheidsinvesteringen.

Op maat gesneden informatie komt de kwaliteit van de commissiebesprekingen ten goede. Daarom levert het Parlementair Informatiecentrum (PI) op vraag van een commissie op maat gesneden informatie aan over elk mogelijk beleidsonderwerp dat op de agenda staat. Dit kan in de vorm van een informatiedossier zijn, zoals bijvoorbeeld een informatiedossier over het genetisch testen, in opdracht van de Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin uitgebracht.

Betere leesbaarheid van de begrotingsstukken

In oktober 2015 werd een werkgroep Leesbaarheid Begroting opgericht met afgevaardigden van het parlement, de regering en adviesinstanties. Dit leverde volgende resultaten op het einde van de zittingsperiode: de begrotingskalender is herijkt, zodat er voor het Vlaams Parlement en het Rekenhof voldoende tijd rest om de ontwerpen en bijhorende documenten te analyseren; vanaf het begrotingsjaar 2020 worden de beleidsbrieven en de toelichtingen bij de programma’s opgenomen in nieuwe documenten, nl. de beleids- en begrotingstoelichtingen (BBT’s); en er zijn uitgebreidere verantwoordingen bij de rekening en er is meer onderlinge consistentie in de verschillende financiële rapporteringen. 

Deze wijzigingen evenals de introductie van de prestatiebegroting werden verankerd in de Vlaamse Codex Overheidsfinanciën, die het Rekendecreet vervangt (maart 2019). De structuur van de prestatiebegroting wordt ook helemaal doorgetrokken in de redactionele opbouw van de beleidsnota’s en BBT’s. Verder werd overlegd over een vaste definitie voor het meten van investeringsinspanningen.

Tenslotte zijn 2 informaticatools ontwikkeld die vanaf de begroting 2019 de teksten en tabellen uit de begrotingsdocumenten onderliggende informatieblokken verduidelijken, en informatie uit de verschillende begrotingsdocumenten samen raadpleegbaar maken.

Europese werking

Het Vlaams Parlement besteedt ruim aandacht aan EU-dossiers en aan de Europese Unie in het algemeen. Zo sprak de heer Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, op woensdag 9 mei 2018 de plenaire vergadering toe, gevolgd door een debat met de Vlaamse volksvertegenwoordigers. Ook in de andere richting heeft het parlement initiatieven opgezet, zoals bijvoorbeeld werkbezoeken aan het Europees Hof van Justitie.

Naar aanleiding van de maandelijkse rapportage door de Vlaamse Regering over de belangrijkste ontwikkelingen in de EU, de eerste stap in de opvolging van het EU-beleid, stellen Vlaamse volksvertegenwoordigers vragen over de omzetting van specifieke richtlijnen.

Het Vlaams Parlement  verwacht van de uitvoerende macht briefings van de thema’s van de Europese ministerraden die het Vlaams Parlement rechtstreeks aanbelangen. Deze debriefings van de Europese ministerraden vinden systematisch plaats in de Commissie voor Landbouw en Visserij en de Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken.

Vier vaste beleidscommissies volgen de EU-werking structureel op: de Commissie voor Landbouw en Visserij, de Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken, de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting en de Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme. Met uitzondering van de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media (Richtlijn Televisie Zonder Grenzen), waren er voor de andere commissies weinig tot geen Europese dossiers die zich leenden voor bespreking. De laatste jaren zijn er ook niet veel voorstellen van Europese richtlijn geweest die in aanmerking kwamen voor subsidiariteitstoetsen.

De Commissie voor Buitenlands Beleid en Europese Aangelegenheden hield van bij het begin van de zittingsperiode de vinger aan de Europese pols. Een belangrijk aandachtspunt waren het investeringsplan voor Europa en de internationale handelsakkoorden die door de EU worden onderhandeld, met als blikvangers TTIP en CETA, die aan bod kwamen in hoorzittingen (o.a. met commissaris Malmström en met de eerste ondertekenaar van een verzoekschrift over CETA) en bij de bespreking van voorstellen van resolutie (bv. over het advies van het Europese Hof van Justitie over de verenigbaarheid van het Investment Court System met de EU-verdragen), interpellaties en vragen om uitleg. Het Vlaams Parlement was de eerste assemblee in België die de goedkeuringsprocedure van het decreet tot instemming met CETA afrondde.  Een ander belangrijk Europees thema is de Brexit, waarover de Britse ambassadeur en commissaris Moscovici in commissie een toelichting gegeven hebben, en de verwachte gevolgen daarvan voor Vlaanderen. De zorgwekkende actuele situatie in EU-lidstaat Polen en kandidaat-lid Turkije werd opgevolgd via vragen om uitleg en via gedachtewisselingen.

De Commissie voor Algemeen Beleid volgt, conform het Reglement, het Europees Semester en het begrotingstoezicht op d.m.v. de jaarlijkse bespreking van het Vlaamse Hervormingsprogramma (maart-april) en het Vlaamse ontwerpbegrotingsplan (oktober).  Het Vlaams Parlement vaardigt altijd een parlementslid af naar de Interparliamentary Conference on Stability, Economic Coordination and Governance in the European Union.

Paraparlementaire instellingen – inbedding in parlementaire gemeenschap

Het Kinderrechtencommissariaat adviseerde het Vlaams Parlement over een diversiteit aan thema’s via het uitbrengen van adviezen of het publiceren van dossiers (bv. over dak- en thuisloosheid, de vermaatschappelijking van jeugdzorg, sanctiebeleid op school). Er werden de voorbije vijf jaar meer dan 50 adviezen uitgebracht, dikwijls gepaard met deelname aan een hoorzitting in de bevoegde commissie.

In zijn jaarverslag geeft de kinderrechtencommissaris een beeld van de belangrijkste problemen waarmee kinderen en jongeren vandaag in Vlaanderen geconfronteerd worden. Het jaarverslag wordt ook toegelicht en uitgebreid besproken in verschillende commissies. Met het overleg- en adviesorgaan werkt het Kinderrechtencommissariaat aan een duidelijke inbedding in het Vlaams Parlement.

Het jaarverslag van de Vlaamse ombudsman en de parlementaire bespreking ervan, blijven centraal staan in de werking van de Vlaamse Ombudsdienst. Vanuit de vlotte werkrelatie van de Vlaamse Ombudsdienst met de politieke en ambtelijke spelers van het huis, werden goede afspraken gemaakt over o.m. het onderling doorverwijzen van inkomende burgersignalen.

Verder toont de ombudsman zijn ambitie met zijn grotere betrokkenheid bij alternatieve conflictoplossing met de overheid, in een omgeving die zich steeds meer kenmerkt door publiek-private samenwerking.

Het Vlaams Vredesinstituut voert in verschillende expertise-domeinen beleidsgericht onderzoek uit ten behoeve van Vlaamse volksvertegenwoordigers en andere beleidsmakers en belanghebbenden. Het instituut evalueerde de voorbije jaren op vraag van het Vlaams Parlement verschillende thema’s ter voorbereiding van decreetswijzigingen of om parlementaire controle of initiatieven mogelijk te maken. Aan de rapporten werd ook telkens een advies gekoppeld, dat werd voorgesteld in de betreffende commissies. Bovendien werd medewerking verleend aan verschillende werkbezoeken en commissiezendingen.

Verder worden internationale evenementen en evenementen voor lokale actoren en belanghebbenden georganiseerd, wat bijdraagt aan de bekendmaking en uitstraling van het Vlaams Parlement. Ook de (sociale) mediastrategie droeg bij aan de (internationale) zichtbaarheid van het Vlaams Parlement. Daarnaast zette het vredesinstituut ook in op verbreding via nieuwe doelgroepen. 

Het Vlaams Parlement als slimme decreetgever

Het parlement is bezorgd om een duidelijker en betere wetgeving en heeft daarom een reeks afspraken met de Vlaamse Regering gemaakt.

Bij het begin van de huidige zittingsperiode engageerde de Vlaamse Regering zich ertoe om het Vlaams Parlement in een vroege fase bij de beleidsvorming te betrekken. De Vlaamse Regering diende in de huidige zittingsperiode 72 visie- of conceptnota’s, actieplannen, groen- en witboeken enz. ter bespreking in bij het Vlaams Parlement. Op enkele uitzonderingen na werden zij allemaal behandeld in de bevoegde commissie.

Een betere wetgeving begint bij de reguleringsimpactanalyse (RIA). Een RIA moet worden opgemaakt voor alle voorontwerpen van decreet en besluiten van de Vlaamse Regering die een regulerend effect hebben op de burger, het bedrijfsleven of non-profit organisaties. Bij de jaarlijkse opmaak van de beleidsbrieven en bijhorende planning van de regelgevingsagenda’s moet worden onderzocht of de opmaak van een RIA noodzakelijk is. In deze zittingsperiode werden bij ca. 10% van de ingediende ontwerpen van decreet ook een RIA ingediend.

In veruit de meeste gevallen geeft de Vlaamse Regering een repliek op de adviezen van de Raad van State en (in iets mindere mate) de SERV en andere adviesorganen. De Vlaamse Regering leeft deze “repliekplicht”, die zij zichzelf – op vraag van het Vlaams Parlement – heeft opgelegd via de richtlijnen voor de memorie van toelichting, goed na. Slechts in iets meer dan de helft van de ingediende ontwerpen van decreet is bij het begin van de memorie van toelichting een formele samenvatting opgenomen. De officieus geconsolideerde versie van ontwerp-wijzigingsdecreten is nog niet ingeburgerd. In de zittingsjaren van 2015-16 tot en met 2017-18 werd slechts bij twee wijzigingsdecreten een dergelijke geconsolideerde versie ingediend.

Aan de commissies werd gevraagd de strategische adviesraden actiever in te schakelen als bevoorrechte partners. In de huidige zittingsperiode vroeg het Vlaams Parlement 49 keer een advies aan een strategische adviesraad of andere adviesinstantie. Daarnaast werd de Raad van State 25 keer om advies gevraagd over een voorstel of ontwerp van decreet of amendementen erop.

Vlaams Parlement: waakhond van de regering (periodiek overleg met de regering)

Op vraag van de voorzitter van het Vlaams Parlement heeft de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) op 21 september 2015 het advies ‘Tien denksporen voor ex post decreetsevaluatie in en door het Vlaams Parlement’ uitgebracht. Denkspoor 4 houdt in dat de regering elk jaar voor elk beleidsdomein een lijst van decreetsevaluaties zou overmaken, die in elke vakcommissie besproken wordt. Dit moet op korte termijn de transparantie van en parlementaire controle op de evaluatie-initiatieven van de regering versterken. Dit voorstel is aangenomen door de plenaire vergadering van 7 februari 2018. De regering heeft voortaan de plicht om via de beleidsbrieven jaarlijks te rapporteren over  uitgevoerde, lopende en geplande decreetsevaluaties.

Verplichte rapportages vanwege de Vlaamse instellingen zijn een ander middel tot transparantie en verantwoording. De Vlaamse instellingen gebruiken steeds meer de publicatiedatabank van de Vlaamse overheid als middel om de verplichte parlementaire rapportages in te dienen. Parlementsleden en fracties kunnen de rapportages via het intranet en gepersonaliseerde mailings beter opvolgen.

De uittreksels uit de regelgevingsagenda in de ingediende beleidsbrieven blijven dikwijls tot de essentie beperkt, waardoor het Vlaams Parlement er weinig zicht op krijgt wanneer de regering de indiening van een decreetgevend initiatief bij het Vlaams Parlement verwacht.

Het Rekenhof: de bevoorrechte partner van het parlement

Het Rekenhof werd regelmatig uitgenodigd om deel te nemen aan besprekingen in de vaste beleidscommissies, vooral in het kader van zijn verslagen en van de begroting. Het aantal opvolgingsbesprekingen van Rekenhofrapporten bleef beperkt. Van de in de zittingsperiode ingediende moties tot onderzoek door het Rekenhof werden er drie aangenomen door de plenaire vergadering.

Op donderdag 24 mei 2018 hebben het Vlaams Parlement en het Rekenhof een studiedag georganiseerd ‘Vinger aan de pols van de Vlaamse overheid’. De studiedag bood een terugblik op 20 jaar performantie-audits in Vlaanderen. Hiermee wilden de beide organiserende instellingen nagaan hoe het instrument ‘performantie-audit’ kan bijdragen tot een betere werking van de overheid. Ze onderzochten of de uitgaven die de overheid doet niet alleen juridisch en boekhoudkundig in orde zijn, maar ook of ze efficiënt gebeuren.

De volksvertegenwoordiger: een mandaat met inhoud

Het Parlementair Informatiecentrum (PI) werd in de afgelopen periode ingezet om meer op maat gesneden informatie aan te bieden aan de volksvertegenwoordigers. Zo is de inhoud van de informatieproducten beter afgestemd op de vragen vanuit de commissies, voor delegaties naar het buitenland of de ontvangst van buitenlandse delegaties in het Vlaams Parlement. Ook het alerteringssysteem is volledig hernieuwd: een dagelijkse of wekelijkse nieuwsbrief houdt de parlementsleden gericht op de hoogte van voor hen interessante publicaties. Daarnaast ging het PI verder met het beantwoorden van individuele vragen van parlementsleden, parlementaire medewerkers en fractiemedewerkers, werden interactieve workshops georganiseerd en werd gestart met een gebruikersoverleg.

Om de inhoudelijke meerwaarde van buitenlandse zendingen  van commissies te vergroten en meer te enten op de parlementaire werkzaamheden maakt de commissiesecretaris van elke buitenlandse commissiezending van langer dan drie dagen een verslag op. Het wordt na kennisname door het Uitgebreid Bureau ter beschikking gesteld via de commissiepagina’s op het intranet. Het Parlementair Informatiecentrum ondersteunt de commissiezendingen inhoudelijk door land- of regiofiches op te maken.

 

Communicatie en publiek

Het Vlaams Parlement levert als open huis van oudsher belangrijke inspanningen om zijn werking bij het bredere publiek bekend te maken.

Tijdens de afgelopen legislatuur heeft de website van het Vlaams Parlement zich ontwikkeld tot een state-of-the-art communicatiekanaal voor de geïnteresseerde burger en de professionele gebruiker. Met de nieuwe website (april 2015) werden de mogelijkheden voor de websitebezoeker gestaag uitgebreid: zo kunnen bezoekers zich abonneren op alerts over de werkzaamheden en de initiatieven van de volksvertegenwoordigers. Bij deze vernieuwing werd ervoor gekozen om de gegevens van de parlementaire databank te ontsluiten door middel van een “Open data”-benadering, wat derde partijen toelaat om de publieke informatie van het Vlaams Parlement te gebruiken. Een andere belangrijke vernieuwing was dat de websitebezoeker de plenaire vergadering en de commissievergaderingen niet alleen live kan volgen, maar ook de gemiste vergaderingen opnieuw kan bekijken. De bijbehorende vergaderstukken zijn ook beschikbaar en kunnen gedeeld worden via sociale media. Sinds mei 2018 kwam er de livestreaming van bijna alle commissievergaderingen via YouTube bij.

Het Vlaams Parlement heeft besloten om op het publieke forum ook aanwezig te zijn met een televisiekanaal. De uitzendingen van vlaamsparlement.tv zijn in januari 2018 van start gegaan en brengen een mix van rechtstreekse verslagen van de parlementaire debatten, interviews met Vlaamse volksvertegenwoordigers of opiniemakers en studiodebatten. Alle providers bieden dit televisiekanaal aan.

In het weekend van 17 en 18 november 2018 werd het Bezoekerscentrum in de Loketten van het Vlaams Parlement voor het publiek geopend. Het Bezoekerscentrum moet dé moderne, interactieve en aantrekkelijke toegangspoort tot het Vlaams Parlement worden. Het Bezoekerscentrum is opgebouwd rond zes grote thema’s: ‘De burger kiest’, ‘Het parlement in actie’, ‘Het middenveld mobiliseert’, ‘Democratie en rechtstaat’, ‘Het ontstaan van een Vlaamse natie’, en ‘Naar een Vlaamse deelstaat’. Met de publieksgerichte website bezoekerscentrum.vlaamsparlement.be. kan de bezoeker zijn bezoek plannen en voorbereiden, het aanbod en de praktische gegevens leren kennen, en na het bezoek terugblikken.

Het Vlaams Parlement heeft jaarlijks een digitaal thematisch jaarverslag gepubliceerd, waarin de belangrijkste parlementaire besprekingen en documenten samengebracht worden rond een 30-tal thema's. Het jaarverslag focust steeds ook op een aantal transversale thema’s, die verschillende beleidsdomeinen aanbelangen. Het Vlaams Parlement beschikt over een uitstekende vergaderaccommodatie die aan derden ter beschikking wordt gesteld onder bepaalde voorwaarden.

Het Vlaams Parlement Internationaal

Het Actieplan Plenum 2.0 vertolkt de ambitie om het Vlaams Parlement een grotere internationale weerklank te geven. Nog meer dan in het verleden is er tijdens de afgelopen zittingsperiode naar gestreefd het Vlaams Parlement te promoten als één van de visitekaartjes van Vlaanderen.

Prominente bewindslieden uit de internationale politiek werden door het Vlaams Parlement uitgenodigd en krijgen zo een forum voor gedachtewisseling met de Vlaamse volksvertegenwoordigers. Tijdens de voorbije zittingsperiode versterken verschillende ontvangsten van internationale en Europese persoonlijkheden, waaronder de EU-commissievoorzitter en verschillende EU-commissarissen en de premiers van Nederland en Luxemburg, het beeld van de Europese en internationale rol van het Vlaams Parlement.

Buitenlandse delegaties – zowel ambtelijke als politieke – werden met de nodige zorg en eerbied ontvangen. Het Vlaams Parlement nam actief deel aan het Flanders Inspires International Visitors Programme. Een bijzondere vermelding verdienen de delegaties die ontvangen werden in samenwerking met de Algemene Afvaardigingen van de Vlaamse Regering. Het aantal bezoeken is de afgelopen jaren gestaag toegenomen.

Het Vlaams Parlement streeft ernaar ruime aandacht te hebben voor de Europese dimensie. Zo bracht een delegatie van het Vlaams Parlement in februari 2017 een bezoek aan het Europees Parlement en aan de Raad van Europa en in februari 2018 aan het Hof van Justitie in Luxemburg.  Vlaamse volksvertegenwoordigers namen systematisch deel aan Europese vergaderingen, bijv. over het Europees Semester en het Europees begrotingstoezicht, over leefmilieu en landbouw, energie. Afvaardigingen van het Vlaams Parlement namen ook deel aan de parlementaire fora van OESO en aan de COP-vergaderingen in het kader van het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties.

Het Vlaams Parlement speelde een voortrekkersrol bij de totstandkoming van een samenwerkingsakkoord omtrent de uitoefening van bevoegdheden die dit parlement als regionaal parlement zijn toebedeeld door het Verdrag betreffende de Europese Unie.

Ook in de CALRE (Conférence des Assemblées législatives régionales d'Europe) was het Vlaams Parlement actief: de voorzitter was aanwezig op de plenaire vergaderingen, het Vlaams Parlement is lid van enkele CALRE-werkgroepen.

Aan de behoefte om op korte termijn intensere contacten met grotere regionale en autonome parlementen uit te bouwen, is op verschillende manieren tegemoetgekomen. De laatste jaren zijn er intense contacten uitgebouwd met de Duitse deelstaatparlementen  Beieren, Saksen, Saksen-Anhalt, Baden-Württemberg en Noordrijn-Westfalen. Er waren bezoeken van delegaties van deze parlementen aan het Vlaams Parlement en omgekeerd. Ook met Schotland, Wales en Noord-Ierland zijn er contacten en worden regelmatig bezoeken afgelegd.

De buitenlandse bezoeken van parlementsdelegaties en de ontvangsten van internationale en Europese persoonlijkheden zorgden er de afgelopen legislatuur voor dat de internationale rol die  het Vlaams Parlement kan spelen, bekender werd. In dit kader is de website www.flemishparliament.eu geactiveerd.

 

Een ‘slim’ personeelsbeleid

Een modern parlement vereist een professionele administratie. Tijdens deze zittingsperiode is voor het Algemeen Secretariaat de lijn aangehouden in de richting van een moderne en professionele organisatie die klantgerichtheid, resultaatgerichtheid en een zuinige, effectieve en efficiënte inzet van de financiële en personele middelen als belangrijkste leidraad heeft. Om deze doelstelling te realiseren zijn diverse acties ondernomen in het kader van de interne organisatie (bv. hervorming interne structuur) en het personeelsbeleid (bv. voorbereiding invoeren plaats- en tijdonafhankelijk werken).

Het Vlaams Parlement neemt zijn voorbeeldrol inzake sociale tewerkstelling op doordat  werknemers van een maatwerkbedrijf ter plaatse ingeschakeld worden om de parlementsmedewerkers bij de uitvoering van hun taken  bij te staan.

In het kader van de ambitie inzake e-parlement werden de pijlers van een organisatiebrede visie op ‘Digitaal Vlaams Parlement’ gedefinieerd. Verschillende digitaliseringstrajecten zijn deze zittingsperiode opgestart, die de behoeftes concreet vertalen in toepassingen voor de parlementaire werking (bv. live videostreaming) en voor de backoffice in het Algemeen Secretariaat (bv. planningstool). Verder is er een medewerking aan het project ‘Digitale Besluitvorming Vlaamse Regering’ van het Departement Kanselarij en Bestuur met het oog op digitale uitwisseling van ontwerpen van decreet.

Ecologische voetafdruk

Het Uitgebreid Bureau besliste om meer aandacht te besteden aan de duurzaamheid van de eigen dienstreizen. Daarom zullen parlementsleden niet met het vliegtuig reizen als de bestemming op minder dan 500 kilometer ligt of als de reis over land minder dan zes uur in beslag neemt. Een afwijking van dit principe is enkel toegestaan indien aangetoond is dat de verplaatsing met een ander vervoermiddel een onevenredig verlies van tijd of middelen meebrengt, of om andere zwaarwichtige redenen niet opportuun of praktisch uitvoerbaar wordt geacht.

Het Actieplan Plenum 2.0 wil van het Vlaams Parlement een klimaatneutrale ‘excellente onderneming’ maken door energie-efficiëntie in elk bestek op te nemen als criterium. Voor de nieuwe dienstwagens is een hybride type wagen gekozen. Er werd een bedrijfsvervoerplan ingediend bij Leefmilieu Brussel met een beschrijving van de duurzame keuzemogelijkheden voor het woon-werkverkeer. Uit het bedrijfsvervoersplan 2018-2020 blijkt dat de eigen werknemers al vaak duurzame keuzes maken voor hun verplaatsingsgedrag. Om dit verder te stimuleren, zet het Vlaams Parlement in op thuiswerk en het sensibiliseren van het fietsgebruik. Het parlement volgt de opdrachten van Leefmilieu Brussel (bv. de informatieverplichting over luchtvervuiling) stipt op en heeft de gepaste maatregelen (bv. inzake energiebesparing) genomen.