Historisch en ambitieus

'Het akkoord kan globaal gezien positief worden ingeschat', begon minister-president Jan Jambon zijn debriefing aan de commissieleden. De Brexitdeal vormt een goede basis om een nieuwe, duurzame relatie met het Verenigd Koninkrijk te kunnen opbouwen. Meer zelfs: dit historische handelsakkoord maakt een bredere samenwerking met het Verenigd Koninkrijk mogelijk, bijvoorbeeld op het vlak van cybersecurity, justitie, rechsthandhaving en interne veiligheid. Voorts ligt de deal grotendeels in lijn met Vlaanderens wensen rond het akkoord. Zo zullen er geen handelsbelemmeringen of quota's zijn tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk; een unicum in handelsverdragen.

Jan Jambon omschreef het Brexitakkoord dan ook als 'Het meest ambitieze handelsakkoord ooit dat de EU ooit afsloot met een niet-EU-land.' Zeker in vergelijking met het gevreesde 'no-deal-scenario', waarbij er onder meer 28.000 Vlaamse jobs zouden verloren gaan, is het huidige akkoord inderdaad een ware opsteker voor Vlaanderen. Alle fracties leken het hiermee eens. Er komt nu een einde aan een lange, onzekere periode. 

1 akkoord, 2 valse noten

You can't make an omelette without breaking a few eggs, zegt een Brits spreekwoord. Hoewel het akkoord positief is en Vlaanderen perspectief biedt, voldoet het niet aan alle Vlaamse verwachtingen. 'Sommige punten mochten iets ambitieuzer worden ingevuld', gaf Jan Jambon dan ook toe. 'Helaas was dit, gezien de Britse opstelling, niet mogelijk'. Concreet wees hij op 2 minder gunstige punten uit het akkoord. Ten eerste stapt het Verenigd Koninkrijk uit 'Erasmus+'. Dit is het programma dat Europeanen de mogelijkheid biedt om in het buitenland te gaan studeren, een opleiding te volgen en een ervaring op te doen. Daarnaast moet de Vlaamse visserij na een overgangsperiode van 5 en een half jaar 25 procent van haar vangstrechten in Britse wateren afstaan aan de Britten. Wat er na die overgangsperiode zal gebeuren, is voorlopig nog onduidelijk. Die gevolgen zorgden dan ook voor vragen bij enkele commissieleden. 

Moeilijke uitwisseling voor studenten

Aangezien het Verenigd Koninkrijk beslist om uit het Europese Erasmusproject te stappen, wordt het voor Vlaamse studenten moeilijker om te gaan studeren in Verenigd Koninkrijk. Dat geldt ook omgekeerd: door het akkoord zal het ook voor Britse studenten moeilijker zijn om in Vlaanderen te gaan studeren. 'Jammer', merkte Johan Deckmyn (Vlaams Belang) op. 'Zeker als je weet dat er jaarlijks zo 'n 500 à 600 Vlaamse studenten op uitwisseling naar het Verenigd Koninkrijk gaan en er 400 Britse studenten in Vlaanderen komen studeren'. De minister-president deelde Johan Deckmyns bezorgdheid en gaf aan dat hij zal nagaan of het mogelijk is om een gelijkaardig project tussen Vlaanderen en het Verenigd Koninkrijk op te starten.

Visserij in woelig water

'Ik betwijfel of mijn bevriende Oostendse vissers hier vrolijk van zullen worden', gaf Bart Tommelein (Open Vld) aan. Naast de Vlaamse studenten kregen ook de Vlaamse vissers inderdaad een bittere pil te slikken door het akkoord. De afname van haar vangstrechten tijdens de afgesproken overgangsperiode zorgt namelijk voor inkomstenverlies en onduidelijkheid. 'Hoe moeten we die overgangsperiode van 5 en een half jaar zien?', vroeg Vera Jans (CD&V) de minister-president. 'Is dit een periode waarin vissers zich moeten reorganiseren en andere visgronden moeten opzoeken? En wie zal het vangstverlies van 25 procent compenseren?' Ook Bart Tommelein plaatste vraagtekens bij zowel overgangsperiode: 'Er is tijd gekocht, maar omdat er vanaf augustus 2026 jaarlijks opnieuw zal moeten worden onderhandeld over de hoeveelheid vis die er in Brits water zal mogen gevangen worden, blijft de toekomst voor de Vlaamse vissers onduidelijk'.

Conclusie: 'to be continued'

Wat zeker is, is dat het nieuwe handelsakkoord duidelijke hefbomen bevat om een nieuwe, duurzame economische relatie met het Verenigd Koninkrijk op te bouwen. Toch zijn er nog aardig wat onduidelijkheden over de toekomst. Die zullen de komende weken en maanden verder besproken en uitgeklaard worden in de aparte commissies. 

Herbekijk de commissievergadering hier