Report plenary meeting

Mevrouw Lieten heeft het woord.

Voorzitter, minister, beste collega’s, ‘Red de natuur in je buurt – Nu het nog kan’ is een petitie van Natuurpunt, die ik u ten stelligste aanmoedig om te ondertekenen, maar het is vooral ook een actie die dit weekend heeft plaatsgevonden in heel veel lokale verenigingen, in samenwerking met de natuurverenigingen, buurtwerkers en lokale besturen.

Wat heeft die al mensen zo beangstigd, minister? Dat zijn uw plannen in verband met de hertekening van de manier waarop wij met natuurgebied omgaan, hoe we het kunnen aankopen en onderhouden. Het gaat vooral om de kleine natuurgebieden. Dat zijn die gebieden waarin uw en mijn kinderen ’s avonds na school gaan spelen, die gebieden waarin we gaan joggen, waarin de mensen na het werk even een luchtje scheppen en met de hond gaan wandelen. Dat zijn die gebieden die de groene long zijn in de steden en in onze wijken.

Blijkbaar hebt u een plan om geen subsidies meer te geven voor de aankoop en het beheer van alle gebieden die kleiner zijn dan 10 hectare, en om de subsidies die nodig zijn om die gebieden toegankelijk te maken, met 40 procent te verminderen. Minister, als u doorzet met die plannen, zullen heel veel gebieden niet meer onderhouden kunnen worden. De natuurverenigingen en de vrijwilligers doen dat al gratis, maar nu gaan ze van u ook geen werkingsmiddelen meer krijgen om dat werk te doen. En vergis u niet, collega’s, het gaat om meer dan honderd natuurgebieden in Vlaanderen.

Mijn vraag aan u, minister, is dan ook of wij hier in het parlement, maar ook die meer dan 31.000 ondertekenaars van de petitie, u kunnen overtuigen om uw plannen bij te sturen, en of u zich ertoe kunt engageren om voorafgaand overleg te hebben met de natuurverenigingen. (Applaus bij sp.a)

De heer Sanctorum heeft het woord.

Minister, collega’s, er wordt met natuur gespeeld alsof het plasticine is: een beetje samenvoegen, eens losrollen, weggooien, terwijl elke natuurliefhebber, maar ook elke natuuranalfabeet, weet dat het zo niet werkt.

Minister, er doen allerlei pistes en nota’s de ronde vanuit uw administratie om het natuurbeheer te hervormen. En de impact lijkt heel groot te zijn. Zo zouden alle natuurreservaten onder de 10 hectare aaneengesloten gebied geen financiering meer krijgen voor hun beheer. Een voorbeeld daarvan is het Torfbroek in Kampenhout. Dat is een parel van een natuurreservaat, met unieke soorten en een unieke biodiversiteit. Het ligt dicht bij een aantal dorpskernen en is toegankelijk voor wandelaars. Dat dreigt dus verloren te gaan als men doorgaat met die plannen.

Wat mij niet helemaal duidelijk is, minister, is het statuut van al die nota’s en denkpistes. Voorlopig lijkt het vanuit de administratie te komen, maar ik denk dat een administratie toch werkt binnen een beleidskader van de minister. Ik zou dus graag weten of u achter die denkpistes en die nota’s staat.

Minister Schauvliege heeft het woord.

U weet dat het Vlaams Parlement vorig jaar een nieuw Natuurdecreet heeft goedgekeurd. Wat zijn de principes van dat nieuwe decreet? We moeten ervoor zorgen dat wanneer iemand wordt gefinancierd om aan natuurbeleid te doen, het dan gaat over het resultaat dat wordt afgeleverd. In het verleden werd gekeken naar wie het natuurbeleid doet en waar het gebeurt. Nu stappen we daarvan af en hebben we beslist dat het gaat over resultaten die op het terrein zichtbaar zijn.

Het tweede principe van het nieuwe Natuurdecreet is dat er een sterke vereenvoudiging moet zijn. Nu is het enorm versnipperd en afhankelijk van welk soort beheersplan je hebt, op basis waarvan je een subsidie krijgt.

Het derde principe is dat iedereen die op dezelfde manier aan natuurbeheer doet en dezelfde doelstellingen haalt, op dezelfde manier moet kunnen worden gefinancierd. Of het nu een vzw is, een particulier of een overheid, iedereen moet op dezelfde manier over dezelfde middelen kunnen beschikken.

Dat zijn de principes van het Natuurdecreet, die ervoor moeten zorgen dat er net aan meer natuurbeheer wordt gedaan in Vlaanderen door meer spelers op het veld. Dat moet nu worden vertaald in een uitvoeringsbesluit. Ik heb gevraagd aan mijn diensten, aan het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) om die uitvoeringsbesluiten uit te werken, enkele ideeën op papier te zetten en die af te toetsen met het middenveld, dus ook bij organisaties zoals Natuurpunt. Zij zitten mee aan tafel. Het klopt dat over sommige van die pistes die het ANB op tafel legt, organisaties als Natuurpunt zich zorgen maken en dat ze in het voorbije weekend acties hebben gevoerd om te pleiten voor toegankelijkheid en beleefbaarheid van natuur dichtbij.

Het statuut van die teksten zit puur op het ambtelijke niveau, ook het overleg met het ruime middenveld, dus ook met organisaties zoals Natuurpunt. Pas in de loop van de maand mei zal ik voorstellen krijgen van het ANB en dan pas moeten we een politieke besluitvorming volgen, en zorgen dat er in het najaar een definitieve beslissing zal zijn. Ik wacht dus op de voorstellen die ik zal krijgen van het ANB. Ik heb het agentschap heel uitdrukkelijk de boodschap gegeven om verder in overleg te gaan en in mei een voorstel aan mij te formuleren.

Toegankelijkheid en beleefbaarheid van natuur heel dichtbij is de grote bezorgdheid. Dat is al vijf jaar lang een van de grote principes waar ik zelf als minister van Natuur voor ga en waar ik al heel veel in heb geïnvesteerd. Ik sta volledig achter de eis dat er natuur dichtbij is, dat die toegankelijk en beleefbaar is. Jaarlijks maak ik extra speelzones voor kinderen vrij in onze natuur om zo de toegankelijkheid en beleefbaarheid voor onze jongeren te stimuleren. De eis, de vraag van de acties om die natuur dichtbij toegankelijk en beleefbaar te maken, kan ik alleen maar onderschrijven.

Minister, ik zou u toch willen aanraden om het heft in handen te nemen. Als het u menens is, dan roept u uw administratie tot de orde. Schrijf zelf de hoofdlijnen van het natuurbeleid uit. Vraag de uitdrukkelijke steun van uw coalitiepartners. Ik moet eerlijk bekennen dat ik op de lokale acties vorige zondag heel wat parlementsleden, burgemeesters van de verschillende meerderheidspartijen heb gezien. Ik hoop dat ze niet alleen het mooie weer maken in hun eigen gemeenten, maar dat ze u ook steunen in de regering.

Op dat gebied ben ik zeer verontrust, want in de laatste documenten die we hebben gekregen van de begrotingscontrole, heb ik vastgesteld dat u weer 10 miljoen euro minder hebt om natuurgebieden aan te kopen. Dat nieuws is heet van de naald. Ik vraag me dus af waar al die goede intenties zijn. Wat betekent dat in de praktijk? Minister, neem dit ter hand en vraag uitdrukkelijk de steun van uw coalitiepartners in de regering, CD&V, de N-VA en Open Vld.

Minister, ik blijf het allemaal een beetje vreemd vinden. Aan de ene kant schuwt u de grote woorden niet. U bent voor meer natuur en meer toegankelijkheid. Maar aan de andere kant geeft u toch aan uw administratie de opdracht voor een nefaste hervorming en laat u alleen maar betijen. Ondertussen zijn de onderhandelingen bezig. Wat moet Natuurpunt daarvan denken? Met wie zitten ze aan tafel: met ambtenaren of met de politiek?

Minister, de ambtenaren kunnen enkel functioneren binnen het beleidskader dat u hun oplegt. Ik vind dat een zeer eigenaardige werkwijze. Het is echter gedeeltelijk hoopgevend. U hebt immers verklaard dat er nog een beslissingsruimte blijft bestaan. Dat is een goede zaak.

Ik wil nog even benadrukken dat het echt niet goed gaat met het natuurbeleid in Vlaanderen. Als dat financieringsbesluit er nog bij komt, dreigt de situatie dramatisch te worden. In de begrotingscontrole hebt u de helft van uw aankoopbudget geschrapt. Dit moet nog langs het Vlaams Parlement passeren. U schrapt de helft van uw aankoopbudget voor natuurgebieden. Dat is verschrikkelijk voor uw natuurbeleid. U laat dat allemaal maar passeren. Ik vind dat onbegrijpelijk.

De heer Vandaele heeft het woord.

Voorzitter, ik had al begrepen en heb nu ook uit de woorden van de minister afgeleid dat alles nog volop aan de gang is. De concrete uitwerking is nog volop bezig. We hebben er destijds bewust voor gekozen verschillende spelers een rol in het natuurbeheer te laten spelen. Dit omvat ook private initiatiefnemers. Wat ons betreft, is en blijft Natuurpunt  evenwel een zeer belangrijke speler. Het gaat hier immers om een voorbeeld van een organisatie die niet enkel met overheidsgeld werkt. Hier gaan ook particuliere middelen en engagementen mee gepaard.

Minister, we hopen dat het resultaat van de oefening die nu aan de gang is, al de verschillende spelers uiteindelijk tevreden zal stellen. We kijken dan ook uit naar de toekomst.

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Mevrouw Lieten, ik wil me graag bij deze actuele vragen aansluiten, maar in eerste instantie zou ik u graag een vraag willen stellen. Ik begrijp niet goed waarom de huidige denkoefening u verbaast. Ik dacht dat u lid was van de vorige Vlaamse Regering. De principes van het Natuurdecreet zijn tijdens de vorige legislatuur goedgekeurd. Nu wordt hier een uitrol voor gezocht. U zat daarbij. U hebt, met andere woorden, de principes van het Natuurdecreet mee onderschreven. Alle spelers moeten op dit vlak hun rol kunnen spelen.

Minister, wat de uitrol van de middelen betreft, heb ik uit uw woorden afgeleid dat de oefening nog moet worden gemaakt. Op het ogenblik dat een dergelijke denkoefening wordt gemaakt, wordt een middenveldorganisatie die op dit vlak een belangrijke partner is, natuurlijk ongerust. Ik begrijp dat. Die organisatie vraagt overleg hierover. U hebt echter net verklaard dat het overleg en de politieke discussie nog moeten plaatsvinden.

Ik heb nog een concrete vraag. Aangezien het hele debat in een gevoelige sfeer verloopt, begrijp ik dat een en ander soms oplaait. Is het uw bedoeling om, zoals de heer Sanctorum net heeft vermeld, natuurgebieden te schrappen of weg te gooien? Het is belangrijk dat de burgers hierover correct worden geïnformeerd en dat u een duidelijk antwoord op mijn concrete vraag geeft.

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Voorzitter, het siert de vraagstellers dat ze het voor de natuurverenigingen opnemen. Ik kan me daar volledig in vinden. Wij zijn allemaal ook erg om de natuurgebieden bekommerd. Ik wil echter iets duidelijk stellen.

Minister, het natuurbehoud en het beheer van de natuurgebieden vormen niet enkel een zaak van de gesubsidieerde natuurverenigingen. Dat is een zaak van iedereen en zeker ook van de particuliere grondeigenaars. U hebt terecht de bedenking gemaakt dat iedereen dezelfde resultaten moet kunnen boeken.

Mevrouw Lieten, mijnheer Sanctorum, we leven bovendien nu eenmaal in een economische laagconjunctuur. Niet enkel de gesubsidieerde jobs binnen het natuurbeleid zijn belangrijk. Elke job is belangrijk. Ik zou jullie dan ook een bijkomende vraag willen stellen.

Afgelopen zondag hebben 300 landbouwbedrijven in Limburg een actie georganiseerd. Die actie vloeide ook voort uit datzelfde Natuurdecreet dat het Vlaams Parlement vorig jaar heeft goedgekeurd. Hebben jullie evenveel sympathie voor de petitie van die mensen als voor de petitie van de natuurverenigingen?

Minister, we hebben in het verleden al zeer veel gronden aangekocht. In 2013 is nog 800 hectare aan bijkomende natuurgebieden aangekocht. Zult u op de aankoop van bijkomende natuurgebieden blijven focussen of zult u veeleer in de verduurzaming investeren?

De heer Sintobin heeft het woord.

Voorzitter, die vraag aan de vraagstellers over de landbouw zal ik straks stellen, want dat is het onderwerp van mijn actuele vraag straks. Minister, we zijn uiteraard allemaal natuurliefhebbers, en ik heb wel begrip voor een aantal lokale bekommernissen van plaatselijke politici. Ik denk dat we allemaal soms in hetzelfde geval zijn. Ik wil toch opmerken dat onze fractie volledig achter het natuurbeleid staat, dat inderdaad stoelt op drie principes: resultaatsverbintenissen, een sterke vereenvoudiging en iedereen op dezelfde manier financieren. De vraagstellers dramatiseren hier een en ander: het gaat slecht met de natuur in Vlaanderen, er wordt niet geïnvesteerd, er wordt niet meer aangekocht. De heer De Croo is er momenteel niet, maar ik kan hun zeggen dat in een aantal Vlaamse gemeenten Natuur de grootste landeigenaar is. Dat is toch een opmerking die zeker haar plaats heeft in dit debat.

Mevrouw Lieten, ik begrijp uw kritiek niet. U zegt dat we de principes niet vastleggen. De principes liggen natuurlijk vast, in het nieuwe Natuurdecreet dat hier in het Vlaams Parlement is goedgekeurd. In de vorige legislatuur hebben we als meerderheid gesteld dat de manier waarop via dat oude Natuurdecreet werd gesubsidieerd, moest worden geactualiseerd om de natuurwaarden in Vlaanderen nog te versterken, en ook om iedereen in Vlaanderen de kans te geven om aan natuurbeheer te doen.

Ik zal die principes nog eens herhalen. We kijken ten eerste vooral naar het resultaat, niet langer naar wie het doet of hoe het gebeurt. Mevrouw Peeters, als men resultaat boekt, als het duurzamer is, als de kwaliteit er is, dan kan er worden gesubsidieerd. Er komt ten tweede een belangrijke vereenvoudiging. Vereenvoudiging is trouwens ook een van de grote principes in het nieuwe regeerakkoord: ervoor zorgen dat je al het versnipperde samenbrengt en dat dit ook heel transparant is. Wie graag een beroep wil doen op die ondersteuning, zal dat ook kunnen op basis van het decreet, dat transparant voor iedereen toegankelijk is. Het derde principe is dat van een gelijke financiering voor gelijke inspanningen. Of het nu gaat om een terreinbeheervereniging, een overheid, een particulier of een landbouwer, als iemand aan natuurbeheer wil doen, dan kan hij een beroep doen op dezelfde middelen als hij dezelfde resultaten behaalt.

Dat zijn drie duidelijke principes die in het Natuurdecreet staan. Nu worden er inderdaad een aantal uitvoeringsbesluiten uitgewerkt, en die worden afgetoetst bij dat brede middenveld. U moet ook eerlijk zijn: u vraagt enerzijds dat ik overleg pleeg, maar anderzijds geeft u er kritiek op dat een aantal mogelijkheden worden afgetoetst. Ja, wat is het nu? Moeten we nu een aantal denksporen aftoetsen of moeten we geen overleg plegen? Ik kies alvast voor overleg. Ik heb het ANB gevraagd een aantal denksporen uit te werken, daarover in debat te gaan met het ruime middenveld en te bekijken wat de reacties zijn. De reacties van een aantal van die organisaties hebben we ondertussen al vernomen.

Ik wil ook heel uitdrukkelijk antwoorden op de vraag van mevrouw Rombouts. Het klopt helemaal niet dat we natuurgebieden gaan schrappen, dat we die gaan weggooien, dat we niet meer aan natuurbeheer gaan doen in Vlaanderen. U brengt er ook iets bij dat daar eigenlijk helemaal niets mee te maken heeft: allebei zegt u dat het toch wel erg is dat het aankoopbudget van het ANB wordt gehalveerd. Nu, een van de principes van dat Natuurdecreet is natuurlijk dat je niet kost wat kost als overheid alles zelf wil aankopen om aan natuurbeheer te doen, maar dat je iedereen, het ruime middenveld de kans geeft om aan natuurbeheer te doen. Het ene sluit dus absoluut het andere niet uit. (Opmerkingen van de heer Hermes Sanctorum-Vandevoorde)

Het is toch wel bijzonder fout om de beide hier op één hoop te gooien en te doen alsof we niets meer zullen doen op het vlak van natuur. Integendeel, dat Natuurdecreet heeft net de bedoeling om de natuur in Vlaanderen voor iedereen open te stellen, om ervoor te zorgen dat ook iedereen aan natuurbeheer kan doen en dat er ook voldoende toegankelijkheid en beleefbaarheid van die natuur is. Dat is hetgene waarop we met deze Vlaamse Regering verder zullen inzetten. We zullen ook verder overleggen met alle betrokken organisaties.

Het klopt dat we in de vorige legislatuur samen met u dat Natuurdecreet hebben uitgewerkt. Er is toen hevig gediscussieerd, en doorgaans stonden wij aan de andere kant. Toen de principes van dat Natuurdecreet werden goedgekeurd, waren de natuurverenigingen nog gerust. Maar nu bent u, minister, bezig met de uitvoering ervan en dat leidt tot zo’n ongerustheid dat ze meer dan 31.000 mensen overtuigen om een petitie te tekenen. Het gaat er natuurlijk om te weten hoe alles in de praktijk wordt gebracht. Minister, u spreekt over de resultaten. Wel, ik zal u resultaten geven. Vorige week vond er een studiedag over natuur en welzijn plaats. Daar bleek dat mensen die in de nabijheid van natuur wonen, anderhalve keer gezonder zijn dan mensen die in de stad wonen. In de nabijheid van natuur wonen heeft positieve gevolgen, want dat zorgt voor minder depressies. Het helpt kinderen te bewegen en zorgt dus voor minder obesitas. Het zorgt voor meer verbondenheid onder de mensen. Het zorgt dus voor een betere levenskwaliteit. Uitgerekend de kleine natuurgebieden zorgen daarvoor, maar die zult u volgens de plannen niet langer financieren. Als u het dus niet eens bent met uw administratie, minister, dan moet u optreden. U zet de lijnen uit. Roep uw administratie tot de orde, leg een nieuw voorstel op tafel en vraag daarvoor de steun van de regering. (Applaus bij sp.a en Groen)

Als u het over resultaten hebt, dan wil ik erop wijzen dat de Bosbarometer laat weten dat er jaar na jaar in Vlaanderen bos verdwijnt. Dat zijn harde cijfers. Maar goed: ondanks uw soms hallucinante antwoorden wil ik op een optimistische noot eindigen. Ik stel vast dat in dit halfrond bezorgdheid leeft. De besparingen op het budget voor de aankoop van natuurgebieden is nog niet goedgekeurd door het Vlaams Parlement. De hervorming van het natuurbeheer is evenmin al goedgekeurd door de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement. Ik reken op het parlement en ook op u, minister, om eindelijk werk te maken van een echt natuurbeleid. (Applaus bij Groen en sp.a)