Report plenary meeting

Voorstel tot spoedbehandeling

Dames en heren, vanmiddag heeft de heer Björn Rzoska bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van Wouter Vanbesien, Wilfried Vandaele, Ward Kennes, Emmily Talpe en Tine Soens betreffende het bannen van massavernietigingswapens.

De heer Vanbesien heeft het woord.

Dit voorstel van resolutie haakt inhoudelijk in op de eerste gifgasaanval die exact honderd jaar geleden plaatsvond in Vlaanderen. In die zin is het gepast om dit voorstel van resolutie vandaag en hoogdringend te behandelen.

Vraagt nog iemand het woord? (Neen)

Dan stemmen wij bij zitten en opstaan over het voorstel tot spoedbehandeling.

De volksvertegenwoordigers die het voorstel wensen aan te nemen, wordt verzocht op te staan.

De tegenproef.

Het voorstel tot spoedbehandeling is aangenomen. Dan stel ik voor dat het voorstel van resolutie van Wouter Vanbesien, Wilfried Vandaele, Ward Kennes, Emmily Talpe en Tine Soens betreffende het bannen van massavernietigingswapens onmiddellijk wordt behandeld.

Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)

Het incident is gesloten.

Bespreking

Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Wouter Vanbesien, Wilfried Vandaele, Ward Kennes, Emmily Talpe en Tine Soens betreffende het bannen van massavernietigingswapens.

De bespreking is geopend.

De heer Vanbesien heeft het woord.

Dames en heren, ik heb maar enkele zinnen nodig om de essentie van het voorstel van resolutie te vatten. Het is exact honderd jaar geleden dat voor de eerste keer gifgas werd gebruikt in een oorlog. Het was in onze regio, in Vlaanderen. Exact honderd jaar geleden werd voor de eerste keer duidelijk dat massavernietigingswapens onmenselijk zijn en daarom onaanvaardbaar. En de herdenkingen duwen ons met de neus op de feiten. Die feiten brengen ook een verantwoordelijkheid mee om dit nooit meer te laten gebeuren.

Zeventig jaar geleden is de horror nog op een hoger niveau gebracht. Hiroshima en Nagasaki hebben ons heel duidelijk gemaakt dat het gebruik van kernwapens even onmenselijk en even onaanvaardbaar is. De grenzen van de beschaving werden ver overschreden. Om die reden hebben we een duidelijke vraag voor de Federale Regering. Het is aan de Vlaamse Regering om die vraag over te maken. Zet u in, zorg ervoor om in overleg met onze partners de kernwapens, die onmenselijke tuigen, uit de wereld en dus ook uit Vlaanderen te bannen. (Applaus bij Groen, de N-VA, CD&V, Open Vld en sp.a)

De heer Vandaele heeft het woord.

Voorzitter, de heer Vanbesien was inderdaad heel kort. Vlaanderen, Europa en de wereld herdenken volop de Groote Oorlog, de Eerste Wereldoorlog, die vele miljoenen slachtoffers maakte en waar met name in de Westhoek nog dagelijks tastbare sporen van worden opgegraven. Een oorlog ook die een stempel heeft gedrukt op Vlaanderen en een slogan als ‘nooit meer oorlog’ in de Vlaamse Beweging heeft binnengebracht.

De heer Vanbesien zei het al, vandaag is het dag op dag 100 jaar geleden dat in West-Vlaanderen, op een even zonnige dag als vandaag, voor het eerst een massavernietigingswapen is gebruikt, namelijk chloorgas. Ook al is in 1993 internationaal afgesproken om dergelijke oorlogsgassen niet meer te gebruiken, we weten dat gifgas in sommige conflicten nog wordt gebruikt, heel recent nog in Syrië.

Vandaag roept onze Vlaamse minister-president op om massavernietigingswapens te bannen en eindelijk ook de internationale afspraak na te komen om geen chemische wapens meer te gebruiken. Het voorstel van resolutie dat hier voorligt, sluit naadloos aan bij de oproep van de minister-president. Ook kernwapens zijn immers massavernietigingswapens en ook die willen wij graag wereldwijd terugdringen.

Wij kiezen voor een realistische, redelijke benadering in de overtuiging dat we op die manier de beste resultaten kunnen boeken. Dat betekent dat wij belang hechten aan een internationale, multilaterale aanpak. Wij hebben nu eenmaal afspraken binnen de NAVO en binnen Europa, en het is dan ook in die context dat wij het gesprek willen voeren. Het zou ongetwijfeld een symbolische betekenis hebben als morgen de kernkoppen van het Vlaamse grondgebied worden weggehaald, maar ik vrees dat het bij dit symbolische effect zou blijven. In het ruimere perspectief zou zo’n eenzijdige stap weinig zoden aan de dijk zetten als onze buurlanden hun kernwapens behouden en de grote spelers zoals Rusland, China en Indië kernwapens blijven produceren. Wij willen dus niet naïef zijn, maar realistisch en vragen dat de Federale Regering met de NAVO-partners en met de Europese partners aftoetst welke stappen heel concreet kunnen worden gezet in de richting van nucleaire ontwapening.

Ik wil de collega’s ook graag danken omdat we hier kamerbreed onze bezorgdheid uiten. Het is collega Vanbesien van Groen die de aanzet heeft gegeven. Wij hebben het initiatief met de N-VA mee getrokken en de collega’s van CD&V, Open VLD en sp.a hebben er meteen ook hun schouders onder gezet. Zoals steeds het geval is met resoluties die kamerbreed worden gesteund, zal elke fractie wel eigen klemtonen leggen. Dat zal met deze resolutie niet anders zijn en die ruimte is er ook. Maar het is de verdienste van dit voorliggende voorstel van resolutie dat we het debat over massavernietigingswapens, van chloorgas tot kernkoppen, over de partijgrenzen heen op gang trekken.

Wat ons betreft moet dat uiteindelijk leiden tot een wereld, een Europa en een Vlaanderen zonder massavernietigingswapens en dus ook tot een kernwapenvrije wereld, een kernwapenvrij Europa en een kernwapenvrij Vlaanderen. Ik dank u. (Applaus bij de N-VA, CD&V, Open Vld, sp.a en Groen)

De heer Kennes heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, vandaag is onze collega Jan Durnez gastheer voor de internationale conferentie ‘Een eeuw massavernietigingswapens: genoeg!’. Het werd al gezegd: dag op dag 100 jaar geleden gingen in de Westhoek dozen open met chloorgas. Het gas dreef over de vijandelijke linies en verspreidde dood en ellende.

Op dat moment kon men zich wellicht niet inbeelden dat toen een belangrijk keerpunt bereikt werd in de oorlogsvoering. Het chloorgas en later ook het fosgeen, het mosterdgas en andere gifgassen sleurden iedereen mee die ze op hun weg ontmoetten. Oorlog werd nog meedogenlozer en ontzag niemand meer.

Toen ik deze voormiddag in de file stond, hoorde ik Reginald Moreels die vertelde over zijn interventie als Arts zonder Grenzen in het Koerdische Halabja in 1988. Daar was  toen net door het Saddam-regime een gifgasaanval op de burgerbevolking gebeurd. En vorig jaar werd de wereld opgeschrikt door gifgasgebruik in Syrië.

Soms zakt de moed ons in de schoenen omdat steeds weer dezelfde gruwel optreedt en dezelfde fouten worden gemaakt. Daarom juist is het belangrijk om de hoopgevende signalen op te pikken. De Conventie Chemische Wapens van 1997 is ondertussen goedgekeurd door 190 staten en heeft een internationale organisatie in Den Haag, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OVCW), om de naleving van het verbod te controleren. De internationale conferentie van deze organisatie, die voor het eerst buiten Den Haag in de vredesstad Ieper plaatsvindt, toont aan dat de afschuw voor massavernietigingswapens en de vredeswil door velen wordt gedeeld.

Die vredeswil wordt ook uitgedragen door de bijna 7000 burgemeesters in 160 landen die het netwerk Mayors for Peace vormen. Dit netwerk van onderuit draagt vanuit het laagste beleidsniveau de volgende boodschap uit: “We willen geen doelwit meer zijn. Onze steden willen niet aangevallen worden door massavernietigingswapens.”

Die wapens hebben ondertussen vele vormen aangenomen. Naast de diverse vormen van gifgas zijn er ook de biologische en de nucleaire wapens. Deze zogenaamde ABC-wapens, de atoombommen, de biologische en de chemische wapens, hebben met elkaar gemeen dat ze zonder onderscheid alle leven vernietigen en geen onderscheid tussen strijders en niet-strijders maken.

De herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog, van dichtbij in Flanders Fields tot in het Midden-Oosten, hebben enkel zin indien ze onze overtuiging sterker maken dat we samen dagelijks aan vrede en verzoening moeten werken en dat we lessen moeten trekken uit de gruwel.

Zoals de heer Vanbesien al heeft vermeld, is het dit jaar zeventig jaar geleden dat voor het eerst en gelukkig ook voor het laatst kernwapens in een oorlog zijn ingezet. Om al deze redenen is het gepast om op een symbolische dag als vandaag als Vlaams Parlement onze afschuw voor het gebruik van massavernietigingswapens uit te drukken en ook oog te hebben voor de wapens in die categorieën die zich nog op ons grondgebied bevinden. Een aantal lidstaten van de NAVO hebben ondertussen beslist de kernwapens op hun grondgebied te verwijderen.

Met de nieuwe dreiging aan de oostgrens van Europa en de zeer bloedige conflicten in het Midden-Oosten en in Noord-Afrika is een naïef pacifisme niet aan de orde. We moeten onze waarden, onze democratie en onze vrijheid op een geloofwaardige wijze beschermen. De middelen die hierbij worden ingezet, moeten echter proportioneel zijn en op de acute bedreiging zijn gericht.

Om die reden moeten we in overleg met onze partners in de NAVO en in de EU werk maken van onze defensie. We moeten hiervoor de nodige middelen beschikbaar stellen. Voor de Vlaamse christendemocraten behoren de massavernietigingswapens niet tot de categorie van wapens die hiervoor zinvol zijn. (Applaus bij CD&V, de N-VA, Open Vld, sp.a en Groen)

Mevrouw Soens heeft het woord.

Voorzitter, exact honderd jaar geleden waren Vlaanderen en Europa het toneel van een gruwelijke oorlog. De introductie van chemische wapens was toen een feit. Het is niet toevallig dat net vandaag een voorstel van resolutie voorligt betreffende de terugtrekking van kernwapens op ons grondgebied.

Meer dan 240 Vlaamse steden en gemeenten hebben overigens de oproep van de burgemeesters van Hiroshima en Nagasaki ondertekend om tegen 2020 alle kernwapens af te schaffen. Dit omvat ook de bommen die in ons land zijn opgeslagen.

De massavernietigingswapens die op het hoogtepunt van de Koude Oorlog in ons land zijn geïnstalleerd, hebben op dit ogenblik geen enkel strategisch nut meer. Bovendien houden de opslag, het onderhoud en de bewaking van deze wapens een zeker risico in. Dit is ook zeer duur.

Het belangrijkste argument tegen deze bommen is echter de enorme menselijke kost en leed die het gebruik van kernwapens met zich meebrengt. Het gaat immers om massavernietigingswapens die per definitie geen onderscheid tussen civiele of militaire doelwitten maken en die een verschrikkelijke vernietigingskracht hebben.

Reeds in 1996 heeft het Internationaal Gerechtshof gesteld dat het dreigen met of het gebruiken van kernwapens in het algemeen in strijd is met de principes en de regels van het internationaal humanitair recht. Tijdens de afgelopen decennia zijn verschillende internationale verdragen afgesloten die verschillende soorten massavernietigingswapens verbieden. Het gaat onder meer om chemische wapens, antipersoonsmijnen en clustermunitie. Tot een internationaal verdrag dat kernwapens, de meest verwoestende massavernietigingswapens, verbiedt, is het echter nog niet gekomen.

Halfweg de jaren 80 trokken we massaal door de straten van Brussel om tegen de kernwapens te protesteren. Aangezien ik nog niet geboren was, deed ik toen niet mee. Het was het hoogtepunt van de Koude Oorlog. Het is niet meer dan triest dat we vandaag, dertig jaar later, nog steeds dezelfde strijd moeten voeren.

Onze fractie steunt volop dit voorstel van resolutie. We vinden het ook een belangrijk signaal vanuit het parlement om de verwijdering van de kernwapens te vragen. Wij willen geen kernbommen op Vlaamse, Belgische of Europese bodem, noch de gevechtsvliegtuigen die deze moeten vervoeren en droppen.

Aan de overkant van de straat staan wetsvoorstellen van de heer Dirk Van der Maelen en van de collega’s van Groen geagendeerd die een verbod op kernwapens op ons grondgebied inhouden. Laten we de federale collega’s oproepen de daad bij ons woord te voegen. Laat ons opnieuw een voorbeeldfunctie opnemen in de wereld. Enkel zo kunnen we op een geloofwaardige manier op internationale fora pleiten voor een verdragsrechtelijk verbod op het gebruik van kernwapens zoals dat er nu ook al is voor biologische en chemische wapens. (Applaus bij de meerderheid, bij sp.a en bij Groen)

De heer Janssens heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, het was met enige verbazing dat ik vanmorgen, nochtans als parlementslid, uit de krant heb moeten vernemen dat het Vlaams Parlement hier vandaag over een voorstel van resolutie zou stemmen om Vlaanderen kernwapenvrij te maken. Het gaat om een initiatief van vijf van de zes in dit parlement vertegenwoordigde partijen en blijkbaar moest één partij niet alleen buiten de bespreking worden gehouden, maar mocht ze zelfs niet op de hoogte worden gebracht dat een dergelijk initiatief in aantocht was. Wellicht was dit allemaal ten behoeve van de in dit voorstel van resolutie nagestreefde wereldvrede.

Hoe hypocriet om te pleiten voor wereldvrede, maar zelf niet over een voldoende democratische reflex te beschikken om alle partijen in dit parlement bij dit debat te betrekken. Voorzitter, ik vind dit soort politieke spelletjes een parlement onwaardig. Ik vind het eveneens bovendien een banalisering van het thema door dit nu snel door het parlement te jagen zonder daarover een grondig debat te voeren, bijvoorbeeld in de bevoegde commissie. De vraag kan minstens worden gesteld of het niet naïef is om eenzijdig nucleair te ontwapenen terwijl potentiële toekomstige tegenstanders wel nog over nucleaire wapens beschikken. De vraag kan ook worden gesteld of het niet naïef is om hiervan een plots een hoogdringend thema te maken op een moment dat men zich wereldwijd terecht grote zorgen maakt over terrorisme en radicalisering. Ik had hier graag een uitvoerig debat over gevoerd en ik had graag de mening gehoord van enkele deskundigen ter zake, maar blijkbaar vond men dat allemaal niet de moeite en moest er vooral – want dat is natuurlijk het doel – snel in de media worden gescoord.

Mijnheer Vandaele, u hebt zich hier namens de N-VA op de pacifistische borst geklopt in het Vlaams Parlement dat daar niet eens bevoegd voor is, terwijl uw partij federaal de minister van Defensie levert. Ik ben benieuwd naar de mening van de minister van Defensie, de Limburger Steven Vandeput. Wanneer men de kernwapens in Vlaanderen weg wil halen, dan haalt men de kernwapens weg in het Limburgse Kleine-Brogel. Dan zegt men de facto dat men Kleine-Brogel gaat sluiten. Ik ben heel benieuwd naar de mening van de Limburgse minister van Defensie ter zake. 

Ik vind de politieke totstandkoming van dit initiatief waarbij één partij volledig wordt uitgesloten bedroevend. Ik vind dit initiatief eveneens emotioneel misbruik van een trieste herinnering van 100 jaar geleden. Dit voorstel van resolutie is vooral een medianummertje maar verder een slag in het water, aangezien het Vlaams Parlement geen enkele bevoegdheid ter zake heeft. Ik vind dit ten slotte een voorstel dat bol staat van de naïviteit en daarom zullen wij het ook niet goedkeuren. (Applaus bij het Vlaams Belang)