Report plenary meeting

De heer Nevens heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, ‘water, water, water, wij drinken liever bier’. Het was vroeger een liedje. Vandaag heeft water voor ons een andere betekenis. Voor vele gezinnen in Vlaanderen roept water vandaag op: kwaliteit, betaalbaarheid, maar ook voldoende voorraad. Schaarste en overconsumptie, dat betekent water vandaag voor Vlaanderen.

Minister, u lanceerde in de media een berichtje dat u pleit voor een flexibele waterfactuur. Heel snel was er de reactie van de waterproducenten, bij monde van Marc Buysse van AquaFlanders, dat u fictie vertelt. Wij zouden graag weten, minister, wat er van aan is. Kunt u onze gezinnen, onze mensen die elke dag water verbruiken en betalen, vandaag al geruststellen?

De heer Beenders heeft het woord.

Minister, ik stel u vandaag een vraag omdat u vorige week niet eerlijk hebt gecommuniceerd over de waterfactuur. U hebt letterlijk gezegd dat u ervoor zorgt dat gezinnen niet meer moeten betalen voor hun water tenzij ze meer verbruiken. Maar ik wil uw geheugen even opfrissen. Vorig jaar hebt u in het kader van de besparingen 48 miljoen euro bespaard op de zuivering van drinkwater. Die besparing van u wordt doorgerekend in de facturen van de gezinnen aan welgeteld 32 euro per gezin. De waterfactuur gaat al omhoog met 32 euro. Dat is beslist beleid. Dat had u er vorige week bij moeten vertellen.

U weet ook dat de waterfactuur bestaat uit drie elementen. Die 32 euro zit in de bovengemeentelijke bijdrage. Er zit een koppeling in aan de gemeentelijke bijdrage, waardoor intercommunales en gemeenten hun riolering kunnen aanleggen. Door de besparing van de Vlaamse Regering zien we dat heel wat gemeenten en intercommunales hun gemeentelijke bijdrage doen stijgen. Ook daar wordt een factuur doorgerekend aan de gezinnen. En dan zegt u dat u de waterfactuur niet laat stijgen, op een moment dat de kostprijs van het water niet eens gekend is.

Minister, hoe kunt u beloven dat de waterfactuur niet stijgt als u de stijging al hebt beslist? (Applaus bij sp.a) 

De heer Van Grieken heeft het woord.

Minister, de paasvakantie is een politiek kalmere periode voor de regering. Dat moment hebt u aangegrepen om twee nieuwe ideeën te lanceren. U wilt dat elke Vlaming evenveel betaalt voor zijn drinkwater, ongeacht de regio. In de pers konden we al heel wat kritiek lezen, niet het minst van AquaFlanders en de Federatie van Vlaamse Drinkwaterbedrijven, bij monde van de heer Buysse. Daarnaast wilt u het flexibele watertarief invoeren. Wie meer verbruikt, moet meer betalen. Wie minder verbruikt, moet minder betalen

Zoals ik al zei, waren er al kritische stemmen in de pers. De vraag blijft: zal het progressieve tarief de waterfactuur doen stijgen? Uw medewerker heeft al gereageerd in de pers, maar die blijft wat vaag en op de vlakte. Ik krijg graag wat meer toelichting bij uw plannen.

Minister Schauvliege heeft het woord.

Collega’s, u weet dat Vlaanderen sinds de zesde staatshervorming bevoegd is om de watertarieven vast te leggen. Dat is nieuw. Voordien kon dat niet, want het was een federale bevoegdheid. Die komt naar Vlaanderen. Natuurlijk hebben wij daarover afspraken gemaakt in het regeerakkoord en in mijn beleidsnota. Die heb ik vorige week herhaald naar aanleiding van het uitkomen van het eerste drinkwaterrapport. Het is geen lancering van iets nieuws; ik heb herhaald wat in het regeerakkoord staat en in de beleidsnota.

Binnen deze Vlaamse Regering hebben we afgesproken dat we het principe dat de vervuiler betaalt, meer zullen toepassen voor de waterfactuur. Aangezien Vlaanderen nu zelf bevoegd is om dat te bepalen, zullen we dat ook op die manier doen. De afspraak is dat we in Vlaanderen die 15 kubieke meter gratis water afschaffen, omdat dat natuurlijk niet overeenkomt met het principe dat de vervuiler betaalt. Immers, vanaf de eerste liter drinkwater die uit de kraan komt, maak je daar gebruik van. Dat wordt geleverd en moet nadien ook worden gezuiverd.

We hebben echter meteen ook afgesproken dat er een vaste vergoeding in de plaats komt, en dat de variabele vergoeding navenant daalt. Zo zal de totale waterfactuur niet duurder worden met het afschaffen van die 15 kubieke meter gratis water. Dat is wat ik heb gezegd en wat ook zo is afgesproken binnen de Vlaamse Regering.

We hebben in het regeerakkoord en in de beleidsnota ook gezegd dat er ook meer uniformiteit en transparantie moet zijn wat de waterfactuur betreft. We weten allemaal dat er gigantische verschillen zijn. De vaste vergoeding varieert van 22 euro tot 70 euro. Dat is een enorm verschil, afhankelijk van waar je woont. Als consument heb je daar zelf niets aan. Louter naargelang waar men woont, is de vaste vergoeding heel verschillend. We hebben dus ook afgesproken dat we daar meer uniformiteit in zouden brengen. Er zullen nog kleine regionale verschillen kunnen zijn, omdat die kostenstructuur ook anders kan zijn, maar we zullen die vorken veel strikter maken, en die verschillen minder evident.

Cruciaal is dat we ook de afspraak hebben gemaakt dat we er natuurlijk voor moeten zorgen dat er een sociale correctie wordt toegepast voor mensen die het moeilijk hebben om de waterfactuur te betalen. Ook dat zal worden toegepast bij die nieuwe waterfactuur. We hebben ook afgesproken dat we ervoor moeten zorgen dat de gezinnen ook een korting kunnen krijgen op die vaste vergoeding, naargelang het aantal personen in een gezin.

Dat zijn de afspraken die we hebben gemaakt binnen de Vlaamse Regering. Ik heb die inderdaad herhaald, naar aanleiding van dat rapport van die diverse drinkwatermaatschappijen, omdat ik ook vragen kreeg over wat er zou gebeuren nu dat rapport er was. Dit moet natuurlijk worden vertaald in een aanpassing van het Drinkwaterdecreet en uitvoeringsbesluiten. Dat wordt volop voorbereid. We hebben daar ook al heel veel overleg over gehad met drinkwatermaatschappijen, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), de Gezinsbond en verenigingen waar armen het woord nemen. Uiteraard zullen we dat voorleggen aan de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement.

Een andere zaak is de sanering. Een vraagsteller vroeg hoe dat nu zit en stelde dat dit eigenlijk al is aangepast. Dat is natuurlijk iets helemaal anders. Het afschaffen van de 15 kubieke meter gratis water zal niet het effect hebben dat die waterfactuur duurder wordt. Dit parlement heeft in 2014 beslist, en dat is in werking getreden in januari 2015, dat ook het principe dat de vervuiler betaalt, wordt toegepast voor de bovengemeentelijke saneringsbijdrage. U moet weten dat iedereen die belastingen betaalt, eigenlijk mee die waterzuivering in Vlaanderen financiert. Binnen de regering hebben we afgesproken dat we minder met dat algemene belastinggeld zouden betalen en dat we dat waterverbruik meer zouden doorrekenen, vanuit het principe dat de vervuiler betaalt, waar ook iedereen achter staat. Dat wil zeggen dat dit op dit moment al van kracht is. Dat betekent dat een derde van die totale zuiveringsfactuur in Vlaanderen nu nog met algemene middelen wordt betaald, en twee derde daadwerkelijk door de consument. De consument die meer verbruikt, zal ook meer bijdragen aan die sanering. Dat is natuurlijk iets helemaal anders dan de drinkwatertarieven en de afschaffing van de 15 kubieke meter gratis water. Men moet al die zaken duidelijk naast elkaar stellen. Die communicatie is op een correcte manier gebeurd. Het is een grote zorg van deze Vlaamse Regering en ook van mezelf dat er voldoende sociale correcties zijn, dat we rekening houden met de gezinnen en dat we ervoor zorgen dat de waterfactuur in haar totaliteit met het afschaffen van die 15 kubieke meter niet stijgt voor wie niet meer verbruikt. Dat is de stand van zaken en dat is hetgene waar de Vlaamse Regering voor gaat.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik onthoud dat u wilt zorgen voor een transparante factuur, met een sociale correctie voor mensen die het nodig hebben. U wilt daarover ook communiceren ten behoeve van de mensen. U wilt samen met de watermaatschappijen tot een uniforme rekening komen, zodat het duidelijk is wat de kostprijs is van het drinkwater hier in Vlaanderen, wat men moet betalen om dat drinkwater ook naderhand te zuiveren.

Ik hoop dat u zo snel mogelijk tot een overeenkomst komt met de drinkwaterproducenten, zodat we onze gezinnen gerust kunnen stellen, die vandaag veel vragen hebben over hun drinkwaterfactuur, waarvan u zelf aanhaalt dat die vandaag niet transparant, niet uniform en niet flexibel is, en dat er weinig of geen corrigerende maatregelen zijn voor mensen die in armoede leven of die het moeilijk hebben om de factuur te betalen.

Minister, eigenlijk doet u vandaag exact hetzelfde als wat u vorige week in de kranten hebt gedaan. U zegt opnieuw dat de waterfactuur niet zal stijgen, tenzij je veel water gebruikt. En dan moet ik opnieuw in herhaling vallen: u spreekt over één component van de drie elementen van de waterfactuur. U hebt de waterfactuur voor de Vlaamse gezinnen al verhoogd door een besparing van 48 miljoen euro op de zuivering van drinkwater, wat 32 euro per gezin betekent. Durf nu toch eens eerlijk te communiceren dat de waterfactuur zal stijgen!

U praat maar over één component, namelijk de prijs van het water, maar over de andere twee componenten van de factuur is al beslist dat ze zullen stijgen. Wees nu toch eens eerlijk. U kunt niet beloven dat de waterfactuur voor de gezinnen even hoog blijft als ze geen exuberant waterverbruik hebben. U hebt al beslist over een stijging van de factuur. Wees nu toch eens eerlijk in uw communicatie! (Applaus bij sp.a)

Ik kan mij in dezen alleen maar aansluiten bij de voorgaande spreker. Ik blijf met de angst zitten dat uw voorstellen tot een verkapte belastingverhoging zullen leiden, die vooral de sociaal zwakkeren zullen treffen. We hebben al de afschaffing gehad van de 15 kubieke meter gratis water, wat toch niet niets was. En men gaat ook meer moeten betalen voor de zuivering van ons water.

En nu, ten derde, is er dat flexibel watertarief. Natuurlijk is het een goede zaak dat u het beloont als men een inspanning levert om bijvoorbeeld meer regenwater te gebruiken. Daarvoor mag u een pluim op uw hoed steken, maar wat met hen die dat niet kunnen? Wat met hen die niet de financiële middelen hebben om bijvoorbeeld een regenput te installeren? Zij zijn de dupe van dat flexibele watertarief. En als ze een huurappartementje hebben, zijn ze overgelaten aan de willekeur van een verhuurder die al dan niet wil investeren in bepaalde alternatieven om minder water te verbruiken.

De heer Sanctorum heeft het woord.

Minister, het klopt wat de vraagstellers zeggen: het is gewoon een feit dat via een besparing in de begroting de drinkwaterfactuur zal stijgen, zonder dat de middelen voor afvalwaterzuivering toenemen. Dat is een feit, daar kunnen we van uitgaan.

Maar er is mij iets nog niet duidelijk, minister. In het Vlaamse regeerakkoord staat dat het vaste tarief zal worden versterkt, maar in uw communicatie de afgelopen week hebt u gezegd dat er een meer progressief tarief zal worden uitgewerkt. Het is het een of het ander. Volgt u het regeerakkoord of volgt u het niet?

Mevrouw Taeldeman heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, voor het paasreces hebben wij in de commissie Leefmilieu de waterbarometer van de Vlaamse Milieumaatschappij besproken. Uit die peiling blijkt dat 90 procent van de bevraagden duurzaam watergebruik zeer belangrijk vindt. Conform het regeerakkoord zal per 1 januari 2016 de 15 kubieke meter gratis drinkwater per gezinslid wegvallen. Ik wil hier in de plenaire vergadering nogmaals benadrukken dat het voor onze fractie zeer belangrijk is om bij de nieuwe tarieven blijvend rekening te houden met de maatschappelijk kwetsbare doelgroepen, en ook met de grotere gezinnen. Daarom wil ik aan de minister vragen met wie zij overleg pleegt over die sociale correcties in de drinkwaterfactuur en hoe dat overleg loopt.

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Minister, ik heb u horen zeggen dat de waterfactuur niet duurder mag worden. Dat is inderdaad een afspraak die gemaakt is en die zal worden nagekomen. Dat is iets heel belangrijks dat u daarnet hebt gezegd.

Onze fractie juicht uiteraard uw plannen toe om naar een flexibel systeem te gaan. Ik moet eerlijk zeggen dat dit in mijn buurgemeente Steenokkerzeel al jaren wordt toegepast. Wij zijn aangesloten bij VIVAQUA in Brussel. Ik heb vernomen dat zij dit ook een zeer eerlijk systeem vinden. Ik heb daarover contact gehad met de schepen. Het stond ook in de krant.

We zijn dus zeer tevreden dat u naar een flexibel systeem wilt gaan. We zijn heel blij dat u de waterfactuur niet duurder zult maken voor de mensen.

Collega’s, ik wil nog eens herhalen dat wij sinds de zesde staatshervorming de mogelijkheid hebben om regulerend op te treden. Wanneer drinkwatermaatschappijen hun tarieven willen aanpassen, hebben wij de sleutel in handen om te zeggen of dat al dan niet goed is. Daarnet zei iemand: “Ik hoop dat u snel een akkoord bereikt met de drinkwatermaatschappijen.” Het geeft ons een heel belangrijke stok achter de deur om te zeggen wat het tarief is en dat dat niet mag verhogen omdat die 15 kubieke meter water wordt afgeschaft. Dat geeft ons dus enorm veel kansen, die we ten volle willen benutten na die zesde staatshervorming.

Collega’s, we hebben ook afgesproken – dat is het antwoord op de vraag van de heer Sanctorum – dat er een tweeledige structuur komt. Ten eerste is er een vaste vergoeding. Dat is vandaag ook al zo en bestaat bij nagenoeg alle drinkwatermaatschappijen. Daarnaast is er een variabele vergoeding. Het is die variabele vergoeding die flexibel zal zijn, die lager zal zijn als je minder water verbruikt en zal stijgen naargelang je meer water verbruikt.

We hebben afgesproken dat de sociale correctie en de gezinscorrectie worden toegepast op het vast tarief. Er zijn nu enorme verschillen tussen drinkwatermaatschappijen wat die vaste vergoeding betreft. Ik heb daarnet het voorbeeld gegeven van 22 euro en 70 euro. Het spreekt natuurlijk voor zich dat, als je een sociale correctie wilt doorvoeren, het niet eerlijk is dat die sociale correctie kleiner of groter is afhankelijk van waar je woont. Daarom is het essentieel dat we ervoor zorgen dat er meer uniformiteit is in Vlaanderen wat betreft die vaste en die variabele vergoeding. Daar moeten we naartoe werken. Dat kunnen we sturen doordat we nu bevoegd zijn om die drinkwatertarieven aan te passen.

Mijnheer Nevens, u zegt dat er vandaag geen sociale correcties zijn. Er zijn heel wat sociale correcties die ook nu al worden toegepast. Ook daar zijn er regionale verschillen, afhankelijk van de drinkwatermaatschappijen. U weet dat wij in de vorige legislatuur heel wat maatregelen hebben genomen om voor beschermde klanten tegemoetkomingen vast te leggen en ervoor te zorgen dat zij beter beschermd zijn tegen bijvoorbeeld het afsluiten van water. Zo krijgen zij gratis waterscans en dergelijke meer. We hebben heel wat maatregelen genomen. Het is voor mij een grote bekommernis dat wij die sociale bescherming en die aandacht voor gezinnen ook de komende jaren, met die nieuwe structuur, met het afschaffen van die 15 kubieke meter water, doortrekken in die watertarieven.

Mevrouw Taeldeman, uiteraard hebben wij heel wat contacten. Ik heb daarnet genoemd met wie wij overleggen. Uiteraard zijn er de drinkwatermaatschappijen zelf, maar ook de Gezinsbond, de organisaties waar armen het woord nemen en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), omdat zij binnen hun lokale adviescommissies (LAC’s), binnen de OCMW’s te maken hebben met klanten die vragen hebben over de waterfactuur. Er is overleg gepleegd met al die actoren. Al die principes zijn besproken.

Nogmaals, we vertalen dit in een aanpassing van het Drinkwaterdecreet en in een uitvoeringsbesluit, zodat we daarmee naar de Vlaamse Regering kunnen gaan en naar het Vlaams Parlement.

Collega’s, ik wil herhalen wat ik al overal heb gezegd. De juiste communicatie is dat het afschaffen van de 15 kubieke meter water niet betekent dat de waterfactuur voor de doorsnee Vlaming zal stijgen.

U verwijst naar hemelwater. Daarop zullen wij heel sterk inzetten voor nieuwbouw. Dat is trouwens verplicht. Maar uiteraard moeten we er rekening mee houden dat niet iedereen de kans heeft om dat te doen. Daarom hebben we afgesproken dat we in plaats van die 15 kubieke meter water naar een flexibel systeem gaan en dat die variabele vergoeding navenant zal worden aangepast. Voor wie een normaal waterverbruik heeft, zal het tarief van het drinkwater door het afschaffen van die 15 kubieke meter water niet stijgen.

Dit debat bewijst hoe het vandaag is. De waterfactuur is niet transparant en niet duidelijk. Ik hoop dat u snel werk maakt van de transparantie, met een goede communicatie naar de eindverbruiker zodat we opnieuw door het bos de bomen zien en dat alles in kannen en kruiken is met de waterfactuur. (Applaus bij de N-VA)

Ik blijf het jammer vinden dat u de beslissing met betrekking tot de besparing van 48 miljoen euro op de zuivering van drinkwater niet in uw betoog vermeldt. Die beslissing heeft er al voor gezorgd dat de waterfactuur zal stijgen. Stop met te zeggen dat de waterfactuur niet hoger zal worden. U hebt die al doen stijgen. Er zijn al heel wat intercommunales en gemeentebesturen die ook hun bijdrage hebben verhoogd. Vanaf het moment dat de factuur in de brievenbus zit, zullen we elkaar opnieuw spreken en zult u moeten toegeven dat door beslissingen van u en de Vlaamse Regering de waterfactuur effectief is gestegen. We spreken elkaar hierover nog! (Applaus bij sp.a)

Ook mijn angst hebt u niet weggenomen. Ik blijf op mijn honger zitten of ik blijf dorst hebben. Het is maar hoe u het bekijkt. In 2016 worden de maatregelen definitief. We zullen in 2017 zien wat dit betekent. U hebt mij er niet van kunnen overtuigen dat dit geen verkapte belasting is op de kap van de gewone Vlaming, vooral op die van de sociaal zwakkeren die niet de financiële middelen hebben om te investeren om minder water te verbruiken. (Applaus bij het Vlaams Belang)