Report plenary meeting

De heer Nevens heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, deze week viel mijn oog op een artikel in de krant over de trage invoer van de digitale bouwaanvraag. Dat was kritiek van een professor bestuurskunde van de Universiteit van Gent en een doctoraatsstudent. Ik weet uit ervaring dat men dan altijd eens moet checken of dat klopt. Ik ben dus zelf eens op onderzoek gegaan.

Zoals met vele zaken die in de krant verschijnen, ligt de waarheid in het midden. Vandaag zijn twaalf gemeenten ingestapt in de digitale bouwvergunning, in het kader van een proefproject. Volgens mijn bronnen zit er nog een vijftigtal gemeenten in de pipeline. Het gaat om een spontane medewerking van de gemeentebesturen.

Ik stel me toch vragen bij de snelheid waarmee deze digitale bouwvergunning wordt ingevoerd, meer bepaald over de inhoud van die bouwvergunning. Vandaag blijkt die beperkt. Verkavelingsaanvragen kunnen bijvoorbeeld niet worden geïmplementeerd in het systeem. Ook de milieuaanvraag kan niet worden geïmplementeerd.

Minister, welke stappen zijn gezet met betrekking tot de uitbreiding van dat digitaal loket naar andere procedures zoals de verkavelingsaanvraag maar ook de beroepsprocedures? Vandaag bestaat daarvoor ook geen mogelijkheid om dat digitaal te doen. Vooral ook gaat het om de milieuaanvraag, het ultieme doel van het proces. Wat zijn de redenen dat het vandaag blijkbaar toch trager loopt dan we allemaal wensen, en voornamelijk de lokale besturen?

Minister Schauvliege heeft het woord.

Collega, het klopt dat het een trage start neemt. We zijn gestart in september vorig jaar en zitten op dit moment aan een zeventiental gemeenten. Het positieve is dat we verwachten dat nog dit jaar een vijftigtal gemeenten zou instappen. Die hebben al te kennen gegeven dat ze dat willen doen.

Ik wil hier toch ook heel uitdrukkelijk zeggen dat het een heel klantvriendelijk systeem is. Zij hebben al een aantal prijzen gewonnen, onder andere de Agoria-innovatieprijs, maar ook een prijs voor zeer toegankelijke informaticasystemen. Dat is belangrijk, want ik kan mij voorstellen dat er bij die lokale besturen vaak wat koudwatervrees bestaat. Het kan voor die lokale besturen ook enorme besparingen met zich meebrengen. Als gemeenten instappen, kan dit op jaarbasis een besparing van 12 miljoen euro betekenen voor die lokale besturen. Dat moeten wij misschien nog veel meer benadrukken.

U vraagt hoe wij daar nu mee verder gaan. Vanaf volgend jaar is er de omgevingsvergunning, waarbij je de bouw- en de milieuvergunning niet meer apart moet aanvragen. Dat wordt één omgevingsvergunning. Wij zullen dan overstappen op het omgevingsloket. Dat zal voortbouwen op de digitale bouwaanvraag. Dat zal ook een eenvoudig systeem zijn. De gemeentebesturen zullen geneigd zijn om daarin mee te stappen omdat de omgevingsvergunning veel striktere termijnen heeft waarbinnen moet worden beslist. Het is een procedure die heel strikt vastligt, waardoor de lokale besturen en ook andere niveaus bijna verplicht zullen zijn om digitaal te werken.

We hebben vaak overleg. De knelpunten worden aangepakt. Wij anticiperen op het invoeren van de omgevingsvergunning en het omgevingsloket, om dat efficiënt te laten verlopen. De lokale besturen kunnen nu al een subsidie krijgen om in te stappen in dat informaticasysteem. Je moet niet zelf investeren, je kunt ook via een internettoepassing rechtstreeks de digitale bouwaanvraag indienen.

We zullen dus nog veel meer moeten communiceren, veel meer inzetten ook op overleg. Nu zetten wij alles op het invoeren van het omgevingsloket, om op die manier iedereen mee te krijgen.

Mijnheer Nevens, ik dank u voor uw vraag. Ook dat is goed om de digitale aanvraag nog veel meer onder de aandacht te brengen.

Minister, ik ben verheugd te horen dat u werk wilt maken van dat digitaal platform voor de lokale besturen. Wij zitten vandaag op de digitale trein die door heel Vlaanderen rijdt. Alleen is het spijtig dat we voor het digitale loket op een boemeltrein zitten. Die gaat iets trager dan voorzien. De gemeentebesturen wachten op concrete zaken in verband met softwarematige afspraken. Zij moeten investeringen plannen in hun begroting om ervoor te zorgen dat zij inderdaad met de digitale trein kunnen rijden. U weet dat er een Thalystrein is afgeschaft in Vlaanderen. Misschien kunt u die Thalystrein voor die locomotief hangen. Zo kunnen we iets sneller dat digitale platform, dat digitale loket, invoeren. Ik hoop dat heel veel gemeentebesturen dit horen. Zo kunnen zij ook mee met de digitale modernisering.

De heer Van Malderen heeft het woord.

Minister, mijn stad is een van de twaalf. Vandaag is er één dossier in behandeling. Om maar te zeggen dat de start inderdaad beter kon. De ervaringen daar liggen helemaal in de lijn met de studie van de heer Filip De Rynck. Er zijn heel veel aanpassingen gebeurd, ook fundamentele aanpassingen. Adviesinstanties, ook Vlaamse, zijn niet aangesloten. Bijkomende informatie kan niet worden aangeleverd. Dat zijn allemaal elementen van de valse start van het project. Maar, minister, er is vooral ook het feit dat u geen enkele stimulans geeft aan de voorhoede van steden en gemeenten die mee de ontwikkeling van het project mogelijk maken. En er is het feit dat Vlaamse administraties vandaag ook niet systematisch gebruikmaken van het digitaal loket – ik denk aan het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) en aan de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Minister, gaat u ook voor eigen deur vegen, stimulansen geven en de administraties mee krijgen in dit project? 

Mevrouw Pira heeft het woord.

Minister, u bent van plan om de termijn die de steden en gemeenten krijgen om zich in orde te stellen met de omgevingsvergunning, te halveren: van één jaar tot zes maanden. Wij hebben daarover in de commissie gediscussieerd. Ik heb gevraagd om die termijn opnieuw te verlengen. Dat is ook de vraag van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), heel veel stedenbouwkundigen enzovoort. Ook leden van de meerderheid waren het ermee eens, zeker gezien het feit dat de digitale bouwaanvraag vertraging oploopt. Het zou bijzonder jammer zijn mocht de gemeente met de omgevingsvergunning van start gaan maar nog niet met de digitale bouwaanvraag omdat die technisch nog niet in orde is.

Minister, bent u bereid om de termijn die steden en gemeenten krijgen om zich in orde te stellen voor de omgevingsvergunning, ten minste te verlengen tot wanneer alles in orde is voor de digitale bouwaanvraag?

De heer Ceyssens heeft het woord.

Mijnheer Nevens, die boemeltrein was eigenlijk geen boemeltrein, die trein moest terugkeren naar het station. Tijdens de vorige legislatuur was u hier nog niet, dus kunt u het niet weten, maar we hebben toen de vraag gesteld waarom die digitale bouwaanvraag zo lang moest duren. Toen kregen we het antwoord dat er een bestek was gemaakt, dat er een toewijzing was gebeurd en dat na verloop van tijd bleek dat degene die de opdracht had binnengehaald, niet in staat was om de digitale bouwaanvraag te ontwikkelen, waardoor we opnieuw zijn moeten beginnen.

Het is een gezamenlijke bekommernis van ons allemaal dat de digitale bouwaanvraag er zo snel mogelijk is. Maar meer dan dat moet de digitale bouwaanvraag performant zijn zodat gemeentebesturen en architecten er op een klantvriendelijke manier mee kunnen omgaan. Mijn vraag aan de minister is: zijn er ‘lessons learned’ uit de bevindingen van professor De Rynck?

Mevrouw Peeters heeft het woord.

Voorzitter, ik wil bij dezen de heer Nevens danken voor zijn vraag en de aandacht die hij opnieuw vraagt voor heel de digitalisering. We weten allemaal dat als we de omgevingsvergunning tot een goed einde willen brengen, de digitalisering heel belangrijk is. Ik denk dat niet alleen een probleem ligt bij de lokale besturen, want zij moeten vaak wachten op de software. Op dit ogenblik is erin voorzien dat in het voorjaar 2015 heel wat lokale besturen de digitale bouwvergunning zullen gebruiken. Ik denk dat er ook vaak een probleem ligt bij de gebruikers. Als ik zie dat in 2014 nog maar amper tien digitale bouwaanvragen werden ingediend, dan denk ik dat ook daar iets schort, zeker wat communicatie betreft.

Minister, bijkomend wil ik aandacht vragen voor de digitale milieuvergunning die straks mee in het verhaal van de omgevingsvergunning moet worden opgenomen. Daar schort nog heel wat en moeten er nog heel wat stappen door de Vlaamse overheid worden gezet, wil men tot een echt uitwisselingsplatform komen. Welke stappen worden nog ondernomen specifiek om die digitale milieuvergunning sneller op peil te kunnen brengen?

Collega’s, ik wil nog eens herhalen dat voor het systeem van de digitale bouwaanvraag een onafhankelijke screening is gebeurd of die wel voldoende klantvriendelijk is. Het blijkt dat dat zeker zo is. We hebben zelfs met stip een prijs gewonnen voor een van de meest klantvriendelijke systemen. Daar ligt volgens mij het probleem niet.

Collega Van Malderen, het feit dat men zogezegd niet zou worden ondersteund, moet ik formeel tegenspreken. Men kan een subsidie krijgen van 12.500 euro. Dat is toch een mooie ondersteuning vanuit Vlaanderen, wetende dat als je daarin investeert, je als lokaal bestuur een serieuze return krijgt. Ik wil vermelden dat als alle gemeentebesturen de bouwvergunning digitaal zouden verlenen, wij in totaal jaarlijks 12 miljoen euro zouden besparen. Men zegt dat als de gebruikers, de architecten, allemaal digitaal de aanvraag zouden indienen, dat globaal een besparing van 50 miljoen euro op jaarbasis zou betekenen. Dat is niet zomaar iets dat uit de lucht komt vallen, maar dat is goed en grondig bestudeerd. Het is echt wel iets waar we nog veel meer gebruik van moeten maken.

Hoe meer gemeenten het toepassen, hoe meer reclame dat voor zichzelf maakt. Als men ziet dat het in een buurgemeente vlot loopt en efficiënt is, dan zullen meer steden en gemeenten geneigd zijn om in te stappen. Het klopt dat de volgende grote uitdaging voor ons het omgevingsloket is en dat de omgevingsvergunning er komt. De digitalisering die daaraan is gekoppeld, is voor ons essentieel. We zitten heel vaak samen met zowel de lokale besturen als de provincies. Wij luisteren naar hun vragen.

Wat plannen wij nog allemaal heel concreet? Dat zijn opleidingen, bijkomende ondersteuningen in het systeem, ook technische, vanuit Vlaanderen. Mevrouw Pira, we hebben er inderdaad in de commissie al van gedachten over gewisseld. Toen ook heb ik aan u gezegd dat als er vragen zijn van de lokale besturen – dat komt ook terug in de adviezen – ik bereid ben om aan de Vlaamse Regering voor te stellen om de termijn van het van kracht worden van de omgevingsvergunning eventueel te verlengen.

Die vragen komen nu ook concreet. Daarom zijn we nu binnen de Vlaamse Regering aan het bekijken of we daar inderdaad geen ruimere overgangstermijn in acht kunnen nemen, om ervoor te zorgen dat het op het terrein goed loopt.

Wat ik natuurlijk niet wil, is dat de omgevingsvergunning onbeperkt in de tijd wordt uitgesteld, omdat dat voor ons, als Vlaamse Regering, een van de belangrijke administratieve vereenvoudigingen is, dat je niet langer een bouwvergunning en een milieuvergunning apart indient, maar dat je één omgevingsvergunning aanvraagt, één openbaar onderzoek, één uitspraak en één digitaal traject. We zullen, op basis van de adviezen, binnen de Vlaamse Regering bekijken of we daar inderdaad in een ruimere overgangsperiode kunnen voorzien.

Collega Ceyssens, wat we hebben geleerd uit de digitale bouwaanvraag, is dat je voldoende tijd moet nemen, en dat dat niet van vandaag op morgen overal in Vlaanderen zomaar in werking kan treden. Sommige steden en gemeenten hebben natuurlijk een grote technische bijstand, hebben een hele equipe klaarstaan die daar direct op kan inspelen, maar voor andere gemeenten, die iets minder personeel hebben, is het niet zo evident om daarin in te stappen. Daarom is het zo essentieel om even de tijd te nemen, goed overleg te plegen en te voorzien in opleiding voor de lokale besturen en ondersteuning vanuit Vlaanderen.

Er is tot slot ook gezegd dat we als Vlaamse overheid ook zelf het goede voorbeeld moeten geven. We moeten ervoor zorgen dat ook andere processen en adviseringen digitaal gebeuren. Ik verwijs in dat verband naar Radicaal Digitaal, dat voor ons als Vlaamse Regering een van de speerpunten is om op dat vlak grote stappen vooruit te zetten. We zullen dat ook doen. We hebben daar binnen de Vlaamse Regering al concrete afspraken rond gemaakt.

We blijven dus inzetten op de digitalisering, omdat we ervan overtuigd zijn dat dat de vereenvoudiging kan stimuleren.

Minister, we moeten ervoor zorgen dat de lokale besturen vandaag klaar zijn met de digitale bouwvergunning. Dat is een terechte bekommernis. Mijn collega Axel Ronse heeft in de commissie ook al vragen gesteld over de omgevingsvergunning. Als we vandaag niet klaar zijn met dat digitale platform, zal het problematisch worden om tegelijkertijd die omgevingsvergunning te implementeren.

U haalt aan dat u verschillende prijzen gewonnen hebt. Dat zijn schoonheidsprijzen, maar de prijs voor de snelheid zullen we hier niet mee behalen. (Applaus bij de N-VA)