Report plenary meeting

Het antwoord wordt gegeven door minister-president Bourgeois.

De heer Vandenbroucke heeft het woord.

Minister-president, we hebben hier enkele weken geleden een stevig debat gevoerd over de forse tariefverhogingen bij De Lijn, die sociaal en rechtvaardig heten te zijn. Vandaag hebben we vernomen wat de mensen in de plaats krijgen voor een duurder busabonnement, met name minder bussen. Dat plan is vanmorgen voorgelegd aan de raad van bestuur. Dat vloekt toch een beetje met mijn rechtvaardigheidsgevoel. Ik denk, in alle eerlijkheid, dat het ook niet zo verstandig is om de mensen meer te laten betalen voor minder. Ik zie namelijk niet in hoe zij op die manier kunnen worden verleid, zoals de regering dat noemt, om hun wagen te laten staan en in de plaats daarvan het openbaar vervoer te gebruiken. En dan hebben we het nog niet gehad over de mensen die geen wagen hebben. Een op zes Vlaamse gezinnen heeft geen wagen en is aangewezen op de bus en de tram. Voor hen is het een regelrecht drama wanneer wij het aanbod van De Lijn verder afbouwen.

U zult me zo dadelijk proberen gerust te stellen door te zeggen dat er een beetje zal worden beknibbeld op de zondagsdienst, in de vroege uurtjes en in de late uurtjes. Maar minister-president, u weet ook dat dit nog maar het begin is. De regering heeft namelijk al beslist – dat staat in het regeerakkoord – dat de basismobiliteit, de garantie dat men een bus in de buurt heeft, zal worden afgeschaft zonder dat vandaag duidelijk is wat het alternatief is. Wat wel vaststaat, is dat we met zijn allen meer zullen moeten betalen voor minder openbaar vervoer. Mijn vraag is dat ook over hoeveel minder openbaar vervoer het gaat. Ik had graag wat meer toelichting gehad over het plan dat is voorgelegd aan de raad van bestuur.

Minister-president Bourgeois heeft het woord.

Er is vandaag een beslissing van de raad van bestuur. Mijnheer Vandenbroucke, het debat dat u nu voert over de inkomstenzijde is natuurlijk al een tijdje geleden gevoerd. Het traject komt neer op een besparing van 34,8 miljoen euro, de helft aan inkomstenzijde, de helft aan de uitgavenzijde. De beslissing van vandaag komt erop neer dat dit voor twee derde gebeurt met efficiëntieoefeningen zoals betere planning, minder verbruik, minder consultancy, besparing op goederen en diensten en voor een derde op het aanbod. In het licht van wat deze regering wil, namelijk een vraaggestuurd openbaar vervoer waarbij de bussen met de allerlaagste bezettingsgraad niet langer worden aangeboden, behalve in de dertien centrumsteden en op plaatsen waar er effectief een vraag is, lijkt me dat een goede en terechte beslissing.

U refereert aan het decreet Basismobiliteit, dat we inderdaad willen vervangen. Ik wil erop wijzen dat nu slechts 90 procent daarvan wordt bereikt. Het Rekenhof heeft opgemerkt dat die laatste 10 procent niet wordt dichtgereden. Wij gaan voor een verstandige keuze waarbij we uitgaan van de vraag. Het aanbod stemmen we daarop af. Dat is een heel slimme beslissing.

Mijnheer Vandenbroucke, tijdens de vorige legislatuur is voor 65 miljoen euro aan besparingen doorgevoerd. U hebt daaraan meegewerkt. Die besparingen zijn voor twee derden bij het aanbod doorgevoerd. Nu gaat het slechts om 34,8 miljoen euro. De verdeling is fiftyfifty tussen de inkomsten en het aanbod.

Minister-president, het gaat nu om een besparing van 34,8 miljoen euro. We weten echter dat De Lijn tegen het einde van de legislatuur 61 miljoen euro moet besparen. U kunt efficiëntiewinsten blijven zoeken. U bent nu al begonnen met knippen in het aanbod. Er zal nog verder in het aanbod moeten worden geknipt.

U hebt naar een vraaggestuurd openbaar vervoer verwezen. Als inwoner van Gent heb ik er natuurlijk geen enkel probleem mee dat we meer trams en bussen krijgen. Ik wil er echter op wijzen dat meer dan 4 miljoen Vlamingen niet in de centrumsteden wonen en dat een zesde daarvan geen wagen heeft. Welk antwoord wilt u die mensen geven?

De heer Rzoska heeft het woord.

Voorzitter, vorige keer hebben we een actualiteitsdebat gevoerd op basis van een beslissing die de raad van bestuur van De Lijn over de tarievennota had genomen. Ik heb uit de communicatie afgeleid dat opnieuw een beslissing is genomen. Ditmaal gaat het om een besparingsnota. Ik hoop dat we die transparantie opnieuw zullen zien en dat die nota aan het Vlaams Parlement kan worden bezorgd. We zouden die nota in de commissie deftig moeten kunnen bespreken.

Minister-president, op de website www.deredactie.be, waar ook over dit punt is gecommuniceerd, staat te lezen dat er sprake is van een jaarlijks oplopend besparingsplan tot 65 miljoen euro in 2019.

Klopt dit bedrag? Is er een besparingspad? Zo ja, kan ik daar toelichting bij krijgen? Ik zou graag zien dat het Vlaams Parlement de kans krijgt dit besparingspad te bespreken. In de commissie is die vraag al meermaals gesteld. We hebben tot nu toe geen antwoord gekregen. U weet nochtans dat het openbaar vervoer in Vlaanderen bijzonder cruciaal is.

Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.

Voorzitter, als ik de beslissingen van de raad van bestuur van De Lijn lees, krijg ik een verontrust gevoel. De berichtgeving is diffuus en heeft niet enkel betrekking op de besparingen. Ik heb gelezen dat de bussen wifi en lederen zetels krijgen. Er zullen echter geen bussen meer rijden.

Er zullen geen bussen meer rijden op zondagavonden. Ik vraag me af waar de mensen heen moeten die met de bus moeten gaan werken of die, vooral op zondagavonden, als student naar hun kot moeten. Dergelijke studenten wonen niet in de centrumsteden. Aangezien ze niet over eigen vervoer beschikken, hebben ze het openbaar vervoer nodig.

Minister-president, mijn bijkomende vragen sluiten aan bij wat de heer Vandenbroucke al heeft gezegd. Welke criteria zal De Lijn hanteren om in het aanbod te beknibbelen? Zal dit vooral buiten de centrumsteden gebeuren? Er zal sowieso vraag zijn. Hoe zult u hierop inspelen? Welke alternatieven zullen worden geboden? Naast trein, tram en bus wordt wel eens over collectieve taxi’s gesproken. Hoe ziet u dat?

Mevrouw De Ridder heeft het woord.

Mijnheer Rzoska, ik heb er totaal geen probleem mee de besparingsplannen in de commissie te bespreken. De raad van bestuur van De Lijn heeft dit punt deze ochtend besproken. U moet begrijpen dat de minister-president hier niet in extenso op kan antwoorden. (Rumoer)

De raad van bestuur van De Lijn heeft deze ochtend vergaderd. (Opmerkingen van de heer Joris Vandenbroucke)

Ik neem aan dat we dit punt in de commissie, waar het ook thuishoort, uitgebreid zullen kunnen bespreken. Ik wil het echter ook over de grond van de zaak hebben.

We willen de mensen niet meer laten betalen voor minder. (Rumoer)

Wat wij doen, is realistisch laten betalen voor ander en beter. (Rumoer. Applaus bij de N-VA)

De raad van bestuur heeft een dappere beslissing genomen. Die beslissing is, met uitzondering van de vertegenwoordiger van de ACOD, overigens unaniem goedgekeurd. De gewezen kabinetschef van voormalig minister Van Brempt heeft dit mee goedgekeurd. (Rumoer)

Dit valt eigenlijk onder de openbaarheid van bestuur.

De raad van bestuur heeft beslist het vraaggerrichter openbaar vervoer verder uit  te rollen.

Dat wil zeggen dat lege bussen op zondag voor 10 uur en na 19 uur niet zullen blijven rondrijden zodat meer kan worden ingezet op plaatsen waar er wel nood is aan bussen.

Minister, ik lees dat er, op vraag van de liberale en christelijke vakbond, meer wordt ingezet op sociaal overleg. Kunt u bevestigen dat dat gebeurt in de schoot van De Lijn? Op welke manier?

Mevrouw Brouwers heeft het woord.

CD&V is tevreden dat een zeer groot deel van de besparingen zal gebeuren in de interne organisatie van de Lijn terwijl er toch geen naakte ontslagen moeten vallen. Dat laatste was een van onze bekommernissen. De ingreep in het zondagsaanbod kan redelijk lijken, maar wij willen toch vragen de bereikbaarheid en de ontsluiting van het platteland te blijven garanderen. In het regeerakkoord staat een passage over het vermijden van vervoersarmoede. Ik begrijp dat de minister niet in extenso zal kunnen antwoorden, maar mijn vraag is hoe ver het staat met de uitwerking van de alternatieve, de innovatieve vervoersconcepten. Er zijn naar verluidt een aantal experimenten met buurttaxi's, buurtbussen, en dergelijke, gaande, maar wanneer worden die gecoördineerd en, gericht op de eigenheid van elk gebied, over heel Vlaanderen, aangepakt? (Applaus bij sp.a en Groen)

De heer Keulen heeft het woord.

In de inspanningen die De Lijn nog verder moet leveren, is het vooral belangrijk dat de organisatie zuinig leert te zijn op zichzelf. We hebben nog altijd sterk uitgebouwde provinciale directies. We moeten oppassen met de term ‘baronieën’. Die term klinkt clichématig, maar is in dit geval misschien wel van toepassing.

Voorts moet er meer met pachters worden gewerkt, want die zijn een stuk goedkoper dan het werken met personeel en met bussen van de Lijn. (Rumoer bij sp.a)

Tot slot is overleg met de steden en gemeenten nodig, om tot een openbaarvervoersaanbod te komen dat door de vraag wordt gestuurd. Tot slot, collega’s van sp.a, uw vertegenwoordigers hebben mee de besparingen goedgekeurd, op de vertegenwoordiger van het ABVV na. Ook die waarheid heeft haar rechten.

Ik wil beginnen waar de heer Keulen is geëindigd. Het is inderdaad belangrijk dat de raad van bestuur van De Lijn zijn verantwoordelijkheid op dit punt heeft genomen. De bijkomende besparing, bovenop de besparingen die de vorige regering aan De Lijn heeft gevraagd, kan voor 50 procent met efficiëntie-ingrepen gebeuren. Dat is heel belangrijk. Mijnheer Vandenbroucke, ik wijs er nogmaals op dat in de vorige periode, toen uw partij meebestuurde, er een besparingstraject werd opgesteld van 65 miljoen euro, dat voor twee derde betrekking had op het aanbod. Nu gaat het om de helft efficiëntie-maatregelen, en de helft maatregelen die het aanbod betreffen. De maatregel gaat inderdaad uit van de visie in het regeerakkoord dat we het aanbod zullen richten op de vraag. Een aanbod van 100 procent was er trouwens niet en is niet realiseerbaar. Kijk maar naar de rapporten van het Rekenhof. Daarom kiezen wij voor de beste oplossing met het oog op de mobiliteit van de mensen.

U vraagt welke criteria daarbij zullen worden gehanteerd. Het is aan De Lijn om de criteria te bepalen, want zij heeft daar zicht op. De Lijn weet perfect op welke lijnen er een lage bezettingsgraad is en waar dus kan worden ingegrepen in het aanbod. Die oefening moet De Lijn maken, net zoals de oefening in het sociaal overleg. Ik heb de gedelegeerd bestuurder van De Lijn vandaag op het radionieuws gehoord. Hij zei dat De Lijn geen mensen zal ontslaan. Hij zei te kiezen voor een inspanningsverbintenis waarbij De Lijn individueel zal overleggen met mensen die nu premies krijgen op zondag en dergelijke meer. In het kader van een antwoord op een actuele vraag kan ik niet meer tekst en uitleg geven. Dat kan wel in commissie. Ik neem aan dat collega Weyts daarover te gepasten tijde een commissievergadering zal organiseren.

Mijnheer Vandenbroucke, het is onze visie om efficiënter om te gaan met de middelen. Daarover gaat het hele debat van de voorbije twee dagen. We moeten zorgen dat de overheid de middelen waarover ze beschikt zo efficiënt mogelijk gebruikt, met een zo groot mogelijke output. Een van de elementen daarvan is ervoor te zorgen dat er bij De Lijn dat er meer efficiëntie is.

Wij opteren er dus voor om zo vol mogelijke bussen te hebben. Aan lege bussen hebben we niets, die moet je niet subsidiëren. Je moet zorgen dat je effectief inzet waar de noden en de vraag het hoogste zijn. Dat is de idee die erachter steekt en die nu wordt uitgewerkt. Ik ben blij dat de raad van bestuur zijn verantwoordelijkheid daarin genomen heeft en, ik herhaal het, dat voor de helft zal doen met efficiëntieoefeningen.

Minister-president, meer tekst en uitleg is wat we hebben gevraagd in de commissie bij de bespreking van de begroting en de beleidsnota. Samen met mevrouw Brouwers van CD&V vraag ik me af: wat is het alternatief van deze regering voor de afschaffing van de basismobiliteit en voor de plaatsen waar u knipt in het aanbod? (Applaus bij sp.a)

De Gezinsbond heeft het berekend: 19 tot 250 procent meer vraagt u aan de Vlaamse gezinnen om de bus en de tram te nemen, maar er is geen enkel antwoord over wat ze daarvoor in de plaats krijgen. Het enige antwoord dat we tot op heden gekregen hebben, is minder bussen voor duurdere busabonnementen. (Applaus bij sp.a en Groen)