Report plenary meeting

De heer Vandaele heeft het woord.

Voorzitter, minister, het voorbije weekend heeft de pers opnieuw veel aandacht besteed aan het project Vlaamse Baaien. In dat project wil men door zandopspuitingen eilanden maken op de zandbanken voor onze kust en daarop ecologische, economische en toeristische initiatieven ontplooien, alsook initiatieven met betrekking tot kustverdediging. Zo wil men jachthavens maken, de haven van Zeebrugge uitbreiden, alternatieve energie winnen via golfslag en de getijwerking enzovoort.

Nu, dat plan staat in het Vlaamse regeerakkoord. Dat zou worden bestudeerd. Minister, in uw beleidsnota gaat u al een flink stuk verder: daarin stelt u dat er een actieplan komt, dat zal worden aangestuurd door uw administratie. Vorige vrijdag hebt u nog een grote sprong voorwaarts gemaakt. U hebt een mededeling voorgelegd aan de Vlaamse Regering en ook een persmededeling verspreid, waarin u stelt dat er tegen 2014 een masterplan moet komen. Ook zal er een stichting worden opgericht, onder de naam Ecorise, waarin de baggersector – het plan komt immers oorspronkelijk van de baggeraars – voor 2 miljoen euro participeert en de Vlaamse overheid voor eenzelfde bedrag.

Minister, heeft de Vlaamse Regering die Stichting Ecorise al formeel opgericht? Wie moet daar zoal in zetelen? Gaat het over milieuverenigingen, lokale overheden, onderzoeksinstituten?

De heer Reekmans heeft het woord.

Voorzitter, minister, geachte leden, een jaar geleden is een groep baggeraars en consultants met het idee van Vlaamse Baaien 2100 voor de dag gekomen. De bedoeling was onder meer de kust meer weerbaar te maken, door een Geïntegreerd Kustveiligheidsplan. De Vlaamse Regering heeft ter zake al een beslissing genomen. Dat plan moet onze kust beschermen tegen eventuele zware stormen, die statistisch gezien één keer om de 1000 jaar voorkomen. We mogen natuurlijk ook geen paniek zaaien: vandaag is onze kust voldoende gewapend tegen stormen die statistisch één keer om de 100 jaar voorkomen. (Opmerkingen van de heer Carl Decaluwe en van de heer Jan Verfaillie)

Voorzitter, de CD&V-fractie is blijkbaar ontembaar.

Minister, soms wordt er in Vlaanderen moord en brand geroepen als men een tak wil afzagen of een boom omzagen. Dan moet men ontelbare attesten en formulieren invullen. Hier is er sprake van grote eilanden voor de kust. Hoe zullen we dat betalen, gezien de Vlaamse begrotingstoestand? U zult een studie bestellen. Hoe valt dit ook te rijmen met de huidige natuur- en milieuvereisten, die toch niet gemakkelijk zijn? Via de pers hoor ik erg optimistische geluiden, maar hoe zal dit concreet worden gedaan? (Opmerkingen)

Wie wil reageren, kan straks een betoog houden. Hij zal dan zijn agressie ten opzichte van de heer Reekmans kunnen uiten. Ik stel voor dat minister Crevits nu antwoordt en dan vraagt u straks het woord.

Minister Crevits heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, mijn antwoord zal, zoals steeds, zeer verhelderend zijn. Ik hoop op applaus op alle banken.

Zoals de twee vraagstellers zeggen, is het inderdaad zo dat het project Vlaamse Baaien 2100 vorig jaar voorgesteld is als een samenwerkingsinitiatief tussen een groep baggeraars, ingenieurs en architectenbureaus. Ze hebben bij die voorstelling vorig jaar opgeroepen tot overleg met de Vlaamse overheid, zowel met de diensten van Openbare Werken als met het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust.

Het plan is bijzonder interessant. Vlaanderen heeft meer dan 60 kilometer kust en het is een heikele opdracht om die goed te beveiligen. De kust verdedigen, behoort tot mijn bevoegdheid. De heer Reekmans zegt het zowaar correct, want de kust is inderdaad beveiligd tegen stormen die eens in de 100 jaar voorkomen. Er is een Geïntegreerd Kustveiligheidsplan, dat ervoor moet zorgen dat de zwakke schakels aan de kust worden weggewerkt en dat er een bescherming komt tegen stormen eens in de 1000 jaar. Maar toch is het wel nuttig om de horizon te verleggen.

Toen het Geïntegreerd Kustveiligheidsplan werd voorgesteld, kreeg ik de vraag of er wel genoeg rekening werd gehouden met de mogelijke stijging van de zeespiegel ten gevolge van het opwarmende klimaat, met de mogelijkheden om aan natuurontwikkeling te doen en met de mogelijkheden om energie te halen uit bijvoorbeeld de golfslag. Vandaar dat zowel in het regeerakkoord als in mijn eigen beleidsnota, maar ook in Vlaanderen in Actie (ViA), het plan Vlaamse Baaien een van de vlaggenschepen is om na te gaan hoe we tegen 2100 de kust beter en innovatiever ontwikkelen.

We zetten daarvoor drie stappen. Ik heb vrijdag mijn plan van aanpak aan de Vlaamse Regering meegedeeld. Ten eerste is de basis voor de kust het uitvoeren van het Geïntegreerd Kustveiligheidsplan. Ten tweede, laat ons het plan Vlaamse Baaien concretiseren naar een Vlaamse beleidscontext. Dat betekent dat we onze blik op 2100 moeten richten en een masterplan moeten opmaken van de projecten die nuttig en haalbaar zijn om de kust innovatief en goed te maken. Ten derde moeten we dat doen door al onze kennis samen te leggen. Dat zal gebeuren via de Stichting Ecorise die tien of twaalf projecten – we moeten ze nog selecteren – zal onderzoeken. Dat onderzoek is zeer innovatief en we hebben daarvoor alle kennis nodig die in Vlaanderen aanwezig is. Er is ook bij ons veel kennis: er is het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) en er is onze eigen administratie.

Het is de bedoeling om die kennis te bundelen en dan een aantal zaken te onderzoeken. Er wordt bijvoorbeeld jaarlijks heel wat baggerslib naar boven gehaald. Kunnen we dat hergebruiken om bijvoorbeeld stranden breder te maken, om onder water eilandjes te maken zodat de golven worden gebroken vooraleer ze de kust bereiken? De stichting zal dit onderzoeken. De stichting moet uiteraard nog worden opgericht, daarom was het ook een plan van aanpak dat aan de regering is voorgelegd en goedgekeurd. Budgettair wordt het principe ‘1 voor 1’ toegepast: 1 euro van de privésector staat voor 1 euro van de overheid. Het is de bedoeling dat de stichting als innovatief kenniscentrum een aantal projecten zal onderzoeken om na te gaan welke in de praktijk kunnen worden gerealiseerd. In de middelen voor het onderzoek is voorzien.

Ik was eergisteren toevallig aan de kust. Stel dat je slib zou kunnen gebruiken voor onderwatereilanden, dan moet je ook nagaan hoe stabiel ze zijn. Kun je andere activiteiten onder of boven water doen? Dat zal door Ecorise worden onderzocht.

Minister, ik kan mij toch niet van de indruk ontdoen dat het argument van de kustveiligheid en de zeewering in dit dossier Vlaamse Baaien veeleer als een soort van alibi wordt gebruikt en dat het toch vooral om een commerciële activiteit of commerciële doelstelling gaat. Ik had het nog niet eens over de bebouwing van die eilanden. Ik hecht er in elk geval belang aan dat dit zeer grondig wordt onderzocht, dat men hier geen leerling-tovenaar speelt. Men moet zeer grondig onderzoeken wat de effecten zijn van die kunstmatige eilanden op de stromingen, op sedimentatie, op erosie en afkalving. Men moet daarbij ook gebruik maken van internationale ervaring. Vandaar ook mijn vraag wie allemaal in Ecorise gaat zitten. U hebt daar nog niet op geantwoord. Er moet ook heel veel overleg zijn met de verschillende sectoren, met de plaatselijke autoriteiten en met de lokale besturen. Dit lijkt mij zeer belangrijk voor zo’n project, dat door sommigen een megalomaan project wordt genoemd. Dat was ook mijn eerste indruk, maar ik ben te overtuigen – ik ben een redelijk man.

Minister, wij zijn ook zeer redelijk maar je moet een verschil durven te maken tussen wat ik de voorbije dagen in de pers zag en wat hier wordt gezegd. Ik stel dikwijls vast dat als een minister communiceert met de pers het allemaal heel sexy en romantisch mag zijn. Het gaat dan over eilanden en over wonen en jachthavens en het aanboren van nieuwe innovatieve energiebronnen op die eilanden. Maar als u naar het parlement komt, is het heel technisch. Dan gaat het over de stranden verbreden en de kustlijn weerbaar maken. Daar ben ik mee akkoord. Ik zou niet willen dat West-Vlaanderen overstroomt. Al is het alleen maar om de heer Decaluwe te redden.

Minister, ik stel een groot proportioneel verschil vast tussen wat in de pers werd verteld en wat u vandaag hier in het parlement vertelt. Nochtans las ik ook uw officiële persverklaring. Die was iets anders genuanceerd. Concreet stel ik één ding vast. Een tijdje terug vroeg u aan minister Muyters extra middelen om de Vlaamse wegen te herstellen. U hebt die budgetten niet gekregen. Wij kunnen vandaag in Vlaanderen, met de budgettaire krapte, niet eens onze eigen wegen herstellen. Maar, beste collega’s, wij gaan wel nieuwe eilanden maken en daar nieuwe gebouwen op zetten en nieuwe wegen aanleggen. Minister, hoe?

Mevrouw Van Volcem heeft het woord.

Minister, op zich vind ik dat een boeiend verhaal. Wij staan daar niet negatief tegenover. Maar ik vind vooral dat u het globaal moet aanpakken. Een studie moet ook de innovatie bekijken en u moet vooral ook overleg plegen met de minister van Energie. Er zijn heel wat mogelijkheden voor alternatieve energie. Ik bedoel daar niet alleen windmolens mee. Ik heb ook eens in een studie gelezen dat men door eilanden voor de kust te maken als het ware een kuip zou kunnen installeren tussen de kust en de eilanden, waardoor je bij pieken de alternatieve energie kunt alterneren met een waterkrachtkuip. Het project is misschien ambitieus maar ik vind dat Vlaanderen ambitieus moet zijn. Ik wil dan ook uw project steunen, uiteraard in overleg met de kustgemeenten en ook met de haven van Zeebrugge.

De heer Caron heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, ik ben blij dat de heer Vandaele het woord ‘alibi’ in de mond heeft genomen. Er lopen een aantal dingen door elkaar. We weten allemaal dat er aan kustbeveiliging moet worden gewerkt. Er is een voorlopig plan in opmaak. Wij kijken daarnaar uit. Maar we hebben hier ook de indruk, gelet op het feit dat die baggeraars zo duidelijk in beeld komen, dat het vastgoed vastgoed voor die baggeraars is. Er wordt hier vooral gesproken over de zich ontwikkelende nieuwe zones voor de kust waarop onder meer vastgoed kan worden gebouwd. Dat is al heel ver af van het originele plan van de kustbeveiliging.

Minister, kunt u garanderen dat in het onderzoek dat zal gebeuren met betrekking tot mogelijke opspuitingen van zandbanken of eilanden voor de kust een objectieve aanpak gegarandeerd is, gelet op het feit dat de helft van het kapitaal van dat vehikel dat dat onderzoek moet sturen van de baggeraars zelf afkomstig is?

Als dat geld van hen afkomstig is, welke garantie krijgen we dan dat hun onderzoek objectief zal zijn? Ik sluit me aan bij sommige collega’s. De natuurbeweging, de energiesector, en ongetwijfeld andere partners moeten daar heel nauw bij worden betrokken.

De heer Verstreken heeft het woord.

Minister, het is goed dat u die uitspraken voor het weekend hebt gedaan. Stagnatie in het beleid is onaanvaardbaar. Er is stranderosie. Dagelijks word ik aan de kust geconfronteerd met het feit dat de zeespiegel stijgt. Tegen 2050 is een stijging van 30 centimeter voorspeld. Het kantoor van mijn overbuur, Jean-Marie Dedecker, zou zelfs onder water komen te staan.

Die kustplannen zijn absoluut noodzakelijk. Zandopspuitingen, stormmuren zijn een noodzaak. Oostende ligt onder de zeespiegel. In de jaren 50 waren er heel wat dijkbreuken, en vielen er verschillende doden. Wat we vandaag hebben, is niet voldoende. Er moet dringend een kortetermijnvisie komen, het is goed dat er ook een langetermijnvisie is.

Ik zou graag de bestaande studies in de bevoegde commissie voorstellen in het najaar. En ik wil ook nog waarschuwen. Vorig jaar zijn we met de commissie Buitenlandse Zaken onder andere in Dubai geweest. Het was heel boeiend om de palmeilanden te zien, die door Vlamingen werden opgespoten. Maar we hebben ook de afbrokkeling ervan gezien. Men heeft dat om financiële redenen moeten stopzetten. Het is belangrijk om de financiële haalbaarheid en realisatie onder de loep te nemen. Romantiek is belangrijk, maar realistisch zijn ook.

De heer Verougstraete heeft het woord.

Dit is een heel futuristisch en ambitieus plan. Daar kunnen we niet direct tegen zijn. We moeten het allemaal heel kritisch bekijken. De essentie is dat dit plan een bijkomende bescherming is voor mogelijk overstromingsgevaar aan de kust. We moeten een degelijke studie uitvoeren over de haalbaarheid, zodat we geen economische en financiële risico’s lopen zoals ook in Dubai is gebeurd.

Minister, in welke mate is er degelijk overleg geweest met de kustburgemeesters?

Mijnheer Reekmans, ik ben blij dat u mijn communicatie sexy vindt. Ik heb ze bij. Behalve een fotootje zie ik een letterlijke vertaling van wat ik heb gezegd. Als ik namens de Vlaamse overheid communiceer over hoe we omgaan met het plan Vlaamse Baaien, zoekt men onmiddellijk de huizen en villa’s die erop gaan staan. Ik zag een krantenkop over 100.000 woningen in de zee: ik viel bijna van mijn stoel.

De minister van Kustverdediging wordt samen met de minister van Innovatie de trekker van dit dossier omdat de hoofdreden van dit onderzoek is de kust sterk en veilig te maken. In de mededeling zijn er zes begeleidende zaken: veiligheid, natuurlijkheid, kustontwikkeling, aantrekkelijkheid en duurzaamheid. De duurzaamheid gaat niet alleen over windmolens – die worden nu al gebouwd – maar ook over hoe we golfslagenergie omzetten in energie die we kunnen gebruiken. De minister van Energie is daarin heel belangrijk.

Het belangrijkste is dat we verder kijken dan onze neus lang is, dat we de neus zetten op 2100. Wat kunnen we realiseren en hoe kunnen we de kust verdedigen? Je zou kunnen zeggen dat we hoge muren kunnen bouwen en hoge dijken, maar dat is niet de bedoeling. We gaan nagaan hoe we door maatregelen in de zee, onder het water, ervoor kunnen zorgen dat onze kust sterker wordt. Dat is de bedoeling van dit onderzoek.

Sommigen zeggen dat we alle buitenlandse expertise moeten gebruiken. Ik weet niet of u het beseft, maar de kennis inzake waterbouwkunde en -technologie zit bij ons. We moeten die kennis gebruiken. Laten we als overheid en privésector de handen in elkaar slaan om na te gaan wat de innovatieve mogelijkheden zijn.

Mijnheer Van Daele, ik heb uw vragen al trachten te beantwoorden. De Vlaamse overheid heeft hiermee geen commerciële bedoelingen. We willen de kennis die hier aanwezig is naar het buitenland uitdragen. Dat is het enige wat telt. Heel de wereld mag weten dat Vlaanderen op het vlak van de waterbouwkunde een pionier is. Dat is trouwens ook een van de doelstellingen van ViA. Daarom willen we hierin investeren.

Mijnheer Verstreken, ik hoop oprecht dat al onze kustgemeenten sterk zullen blijven. Ik hoor soms dat Torhout misschien ooit aan zee zal komen te liggen. Ik wil nog niet zo ver gaan om te zeggen dat de zee ooit tot bij de heer Decaluwe zal geraken. Het is absoluut de bedoeling onze kust te behouden. Een zeewaartse uitbreiding van de stranden kan de kust veilig stellen.

De havens vormen op dit vlak een kritiek punt. Daar komt het zeewater immers een beetje het land in. De mensen uit Antwerpen hebben misschien de indruk dat het hier heel de tijd enkel over de kust gaat. Dit gaat echter ook over de Antwerpse haven. Volgens de Stichting Ecorise is er een verband met de Scheldemonding. Daarom breiden we het onderzoek uit tot heel het gebied van de Schelde.

Sommige mensen vragen zich bezorgd af of het hier om een puur immobiliënproject gaat. Ik wil duidelijk stellen dat dit zeker niet het geval is. We vertrekken vanuit de verdediging van de kust en vanuit de innovatiemogelijkheden. We maken, samen met de private sector, middelen vrij. De vraag is wie er allemaal zal participeren. De private sector roept alle mogelijke private partners op. Wie daar zin in heeft, kan hierin participeren. Wij zullen kijken wie vanuit de Vlaamse overheid kan participeren. De projecten zullen door de minister van Innovatie en mezelf worden geselecteerd. We zullen erover waken dat de voor ons interessante, correcte en juiste projecten worden geselecteerd.

Ik heb het nog niet over de overlapping met alle andere bevoegdheden gehad. Dit project interesseert in feite heel de Vlaamse Regering. Het gaat hier om het toerisme, om het leefmilieu, om onze energie en om de kustverdediging. Dit project is zeer beleidsdomeinoverschrijdend. We hebben vorige vrijdag dan ook beslist een stuurgroep in het leven te roepen om dit masterplan te begeleiden. In die stuurgroep zullen alle administraties worden vertegenwoordigd. Ik merk dit maar even op omdat de heer Reekmans naar de vergunningen heeft verwezen.

Het is goed dat we een beetje chauvinistisch zijn. Wat de waterbouwkundige werken betreft, behoren we zeker tot de wereldtop. Dit betekent echter niet dat we niets van het buitenland te leren hebben. Ik denk niet dat we van onze Nederlandse vrienden – die we overigens te vriend moeten houden omdat ze straks wereldkampioen worden – niets meer te leren hebben.

De minister heeft net verklaard dat enkel de verdediging van de kust haar interesseert. Ik beweer niet dat zij te kwader trouw is. Dit zal echter veel geld kosten. Indien op die eilanden geen ontwikkelingen worden toegelaten, zal dit niet betaalbaar zijn. Dat is wat me zorgen baart. Ik ben niet overtuigd van het nut en van de haalbaarheid van dit project. Ik ben echter een redelijk man. Ik ben altijd bereid me te laten overtuigen.

Een enkel element noopt me ertoe te besluiten dat dit project nooit zal worden uitgevoerd. Door voor de kust die Vlaamse baaien aan te leggen, zou West-Vlaanderen natuurlijk groter worden. Ik kan me niet voorstellen dat de andere provincies dit zullen toelaten.

Ik sta absoluut achter het voornemen onze kust weerbaarder te maken. Ik kijk echter ook verder. We willen niet dat Vlaanderen overstroomt. Onze wegen zitten echter vol putten. Onze regionale luchthavens, zoals die in Deurne en Oostende, zijn bijna musea. Onze havens smeken om investeringen. Het is nog steeds niet duidelijk of de Lange Wapper boven of onder Antwerpen zal worden aangelegd. De Brusselse ring slibt dicht. De minister wil met deze nieuwe studie echter de sjeik van Dubai naar de kroon stoten. De heer Verstreken heeft gelijk. Er zijn technische problemen met de afbrokkeling van de eilanden in Dubai.

Ik zou de minister willen vragen zich de komende maanden met het technisch probleem van de putten in de wegen bezig te houden. Als die problemen zijn opgelost, kan ze Dubai naar de kroon stoten. We kunnen dan nagaan of we nieuwe wegen of nieuwe eilanden willen aanleggen. Op die manier zullen we er komen. (Applaus bij LDD)