Report plenary meeting

De heer De Cock heeft het woord.

Mevrouw de voorzitter, collega's, mijnheer de minister, de kranten van vandaag spreken over de dalende cultuurparticipatie van kleuters, die zou gaan van 100.000 in 2006 naar een kleine 80.000 in 2008.

In 'Gedeeld/Verbeeld, eindrapport van de commissie onderwijs cultuur', dat ongeveer negen maanden uit is, staat op bladzijde 46: "De Commissie is er zich van bewust dat de regels over de maximumfactuur gekoppeld zijn aan de inwerkingtreding van het nieuwe financieringssysteem voor het leerplichtonderwijs. Dit nieuwe financieringssysteem, gekoppeld aan het sociaal-economisch profiel van de school, leidt tot een aanzienlijke verhoging van de werkingsmiddelen. Die toename moet scholen in staat stellen om een deel van de extra muros-activiteiten kosteloos te laten plaatsvinden en een ander deel betaalbaar te houden zodanig dat ze de grenzen van de maximumfactuur niet overschrijden."

Dat is wat we natuurlijk allemaal voor ogen hebben en hadden. Maar nu blijkt dat door de maximumfactuur - en mijn vraag aan de minister is of dat de enige reden is - de kleuterparticipatie toch met een vijfde is verminderd. Dat vind ik nogal veel, vooral omdat we er waarschijnlijk ook van uit mogen gaan dat in 2008 iets meer kleuters deelnamen aan het kleuteronderwijs, gezien de sensibilisering.

Er komt een groot, door de CANON Cultuurcel opgezet, dynamo3traject voor het leerplichtonderwijs. Klassen kunnen 1500 euro winnen met een project. Dat vind ik heel goed, maar kleuterklassen kunnen daar natuurlijk heel moeilijk aan deelnemen.

Er komt een toestemming voor gratis busvervoer met De Lijn, tijdens de daluren, voor de bestaande trajecten. Ik vind dat heel goed, maar kleuterklassen kunnen daar heel weinig mee doen, gezien de korte beentjes van de kleutertjes. Ik heb het zelf georganiseerd, mijnheer de minister. Ik heb aan alle basis- en kleuterscholen gratis busvervoer aangeboden voor voorstellingen in de podiumzaal van ons cultureel centrum in Lebbeke. Dat liep heel goed, maar ik had me totaal misrekend in de tijd die de kindjes nodig hebben om hun jasjes uit en aan te doen en om op de bus te stappen. Ik denk dat in de afgelegen wijkschooltjes de grootste nood is en de grootste afstand bestaat.

Mijnheer de minister, is het nu echt omwille van de maximumfactuur, of zitten er nog andere zaken bij? Op welke manier wilt u daar eventueel aan tegemoetkomen? Ook het educatief theater ligt een beetje op apegapen. Dat heeft er natuurlijk mee te maken dat het educatief theater zowel verbonden is met Onderwijs als met Cultuur en de financiering misschien toch niet optimaal verloopt.

Minister Vandenbroucke heeft het woord.

Mevrouw de voorzitter, een eerste vaststelling die ik wil onderstrepen, is dat in het lager onderwijs de cultuurparticipatie eerder stijgt dan daalt in het jaar 2008. Laat ons dat niet vergeten, voor wat het waard is qua vaststelling. In het kleuteronderwijs daalt dat in het jaar 2008.

Het is moeilijk te zeggen wat de band is met de maximumfactuur. De maximumfactuur houdt om te beginnen in dat er een aanzienlijke bijkomende financiering is van de werkingsbudgetten van de scholen. Ze hebben heel wat extra middelen gekregen om allerlei interessante en leuke activiteiten te organiseren zonder dat ze dat moeten doorrekenen aan de ouders.

2008 is in dezen vooral een overgangsjaar omdat de basisscholen samen in 2008 eenmalig 21 miljoen euro hebben gekregen. Het grote deel van structurele recurrente middelen extra, is er gekomen in 2009 en is nog aan het komen. Vele scholen waren in het begin van het schooljaar onzeker en een beetje terughoudend. Het is wel beloofd maar ze vroegen zich af of het wel zou komen. Ik had me eerlijk gezegd wel verwacht aan deze terughoudende reactie ten aanzien van uitstappen in een aantal scholen. Ik vind dat niet verbazend. Overigens zijn een aantal scholen omwille van de hele discussie over de maximumfactuur, beginnen nadenken over wat ze doen en zichzelf zijn beginnen afvragen wat ze echt belangrijk vinden. Nu moeten ze immers meer met eigen middelen betalen.

Iemand van het MuHKA zegt in een artikel in De Standaard: "Sommige scholen verstoppen zich achter de maximumfactuur om niet te komen, maar anders bedenken ze wel een ander excuus. Scholen die echt geïnteresseerd zijn in cultuur, blijven wel komen." Dat is misschien wat hard gezegd, maar het kan deels juist zijn.

We hebben in 2008 een overgangsjaar gehad. Er was geen probleem in het lager onderwijs, maar er was minder cultuurparticipatie in het kleuteronderwijs. We moeten wel rekening houden met het feit dat vervoerskosten, zeker de voorbije maanden, een aanzienlijk gestegen kostenfactor zijn geworden voor scholen die culturele uitstappen organiseren. Daarom hebben mijn goede collega minister Van Brempt en ikzelf beslist om een aanbod te doen aan scholen dat inhoudt dat ze in de daluren gratis gebruik kunnen maken van de reguliere bussen en trams op de reguliere lijnen van De Lijn. Ik besef zeer goed dat dat een zeer mooi aanbod is voor kinderen van 10 tot 12 jaar en dat het minder evident is voor kleuters om op een bus te stappen. Het is niet uitgesloten dat te doen met kleuters, maar dat aanbod is vooral voor de basisschool bedoeld, die een globaal budget heeft. Het maakt het cultureel participeren voor de lagereschoolkinderen een pak gemakkelijker en goedkoper. Misschien valt er op die manier wel een centje extra af om eventueel bijzonder vervoer te organiseren voor kleuters wanneer men twijfelt of dat wel met een bus van De Lijn kan.

Wij investeren ook heel wat extra middelen in canon. Dynamo3 houdt in dat er een verdubbeling is van onze subsidiepot voor de eigen culturele projecten van de scholen. Dat kan helpen om in tijden dat we vragen om de factuur voor de ouders niet te hoog te maken, toch nog heel wat dingen te ondernemen in de scholen. Ik heb er vertrouwen in dat de maximumfactuur geen probleem stelt.

We hebben ons voorgenomen een monitoring te doen. We hebben een nulmeting gedaan. In mei van dit jaar kennen we de gegevens voor schooluitstappen van de schooljaren 2006-2007 en 2007-2008. De bedoeling is dat we in 2010 zullen weten wat de schooluitstappen zijn geweest in het eerste jaar van de maximumfactuur, namelijk 2009-2010. Dan zullen we op een ernstige manier de vergelijking kunnen maken.

Mijnheer de minister, ik dank u voor het antwoord. U verwijst naar de evaluatie die nog moet komen aangezien het eerste schooljaar nog lopende is. Misschien is het een teken aan de wand dat wij voor wat betreft de maximumfactuur voor de ouders van kleuters, misschien een iets te laag bedrag zouden hebben vooropgesteld. Dat zou kunnen maar dat zal blijken uit de evaluatie die u ongetwijfeld en ook wij allen zullen opvolgen.

De heer Schoofs heeft het woord.

Mijnheer de minister, bij het tot stand komen van deze maatregel en deze ernstige financiële inspanning van de Vlaamse Regering hebben we in de commissie ook een bespreking gehad waarbij u duidelijk hebt verwezen naar een evaluatie. Die evaluatie was normaliter gepland voor de aanvang van dit schooljaar, maar heeft niet plaatsgevonden. Ook voor het einde van dit schooljaar had u nog een evaluatie gepland. We naderen stilaan het einde van deze legislatuur en er is niet duidelijk een datum vastgelegd voor die evaluatie, ook niet in de commissie, bij mijn weten.

Ik hoor toch ook enige kritiek uit de sector. Zo stelde deze week de Vereniging voor Directies Basisonderwijs van het Gemeenschapsonderwijs dat die maatregel toch wel een nefast gevolg heeft. Er is namelijk een groot verschil tussen basisscholen in landelijke gebieden en basisscholen in stedelijke gebieden wat de verplaatsingen betreft. In een stad is men steeds overal vlakbij. Men is vlak bij het zwembad, de bibliotheek of het cultureel centrum. Scholen in landelijke gebieden moeten echter veel meer een beroep doen op transport. Dat is een ongelijkheid, mijnheer de minister. Als we de kosten bekijken, is dat immers een uitgave die moet worden meegerekend bij het opmaken van de maximumfactuur. Ik denk dat er bij die opmaak een duidelijk verschil is qua uitgavenpatroon van die twee soorten scholen, door de context die ik net heb geschetst. Ik wil er dus voor pleiten dat ernstig te onderzoeken. Momenteel is dat immers een scheefgetrokken situatie.

De heer Delva heeft het woord.

Ik sluit me graag aan bij de vragen van de heer De Cock. Wetenschappelijk onderzoek wijst inderdaad uit dat cultuurparticipatie op heel jonge leeftijd cruciaal is voor cultuurparticipatie op latere leeftijd, en dat zowel het gezin als de school in dat kader heel belangrijke vectoren zijn.

We moeten de discussie ook wat ruimer zien dan de maximumfactuur. Een van de grootste uitdagingen voor de volgende legislatuur zal erin bestaan om, na het zeer gedegen en grondige voorbereidend werk dat nu is gebeurd, bijvoorbeeld het Bamfordrapport waarnaar de heer De Cock heeft verwezen, die banden tussen cultuur en onderwijs echt aan te halen. Ik voel ook dat zowel in cultuur- als in onderwijsmiddens de verwachtingen echt wel zeer hoog gespannen zijn. Ik hoop dus dat de volgende ministers van Cultuur en Onderwijs elkaar de hand zullen kunnen blijven reiken om ook tot meer structurele oplossingen te kunnen komen. Natuurlijk is het idee om scholen gratis met de tram of met de bus te laten rijden, specifiek met het oog op een grotere cultuurparticipatie, zeker oké, maar de komende vijf jaar zullen we echt veel structurelere beslissingen moeten nemen om die band tussen cultuur en onderwijs, waar vele mensen zo naar verlangen, voort uit te bouwen.

Wat de heer Schoofs zegt, is vaak gezegd, maar we hebben tot op heden nooit harde gegevens gevonden waaruit blijkt dat scholen in landelijke gebieden meer kosten moeten doorrekenen dan stedelijke gebieden. We hebben dat onderzocht, hoor. Daarom ontwikkelen we ter zake vandaag niet echt een beleid. We stellen dat verschil immers niet vast in de cijfers. Ik neem echter aan dat, wanneer we de geplande evaluatie ten gronde doen, dat misschien wel kan blijken. Dat is iets anders. Daar moeten we dan wel wat tijd voor nemen: de maximumfactuur is immers nu pas van toepassing.

Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord.