Report plenary meeting

Aan de orde het is voorstel van decreet van de dames Veerle Heeren, Dominique Guns en Caroline Gennez en de heer Bart De Wever tot wijziging van het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode met betrekking tot het kooprecht van sociale huurders.

De algemene bespreking is geopend.

(Verslaggever)

Het voorliggend voorstel van decreet werd in de commissie voor Wonen, Stedelijk Beleid, Inburgering en Gelijke Kansen besproken op 9 juni jongstleden.

Mevrouw Veerle Heeren stelt namens de indieners van het voorstel dat zij een kooprecht willen invoeren voor wie een sociale woning huurt van een sociale huisvestingsmaatschappij. Het voorstel ligt immers in de lijn van het regeerakkoord waarin daarin, onder bepaalde voorwaarden, uitdrukkelijk wordt voorzien.

De Vlaamse Regering heeft in de vorige regeerperiode reeds gepoogd het kooprecht in te stellen, maar deze regeling werd door het Arbitragehof strijdig bevonden met het wettigheidsbeginsel in artikel 16 van de Grondwet. De indieners van het voorstel willen nu het kooprecht opnieuw invoeren, rekening houdend met de uitspraak van het Arbitragehof. Dit voorstel schaadt volgens hen het algemeen belang niet, maar dient het zelfs.

Mevrouw Heeren schetst vervolgens de krachtlijnen van het voorstel en wijst op de voorwaarden waaraan het kooprecht is gebonden. Het kooprecht is strikt gebonden aan diegene die de woning huurt en kan niet worden overgedragen. Bovendien mag de koper nog geen eigenaar of volledige vruchtgebruiker van een woning zijn. Het kooprecht is niet gebonden aan inkomensgrenzen. Er worden ook een aantal garanties ingebouwd die het algemeen belang moeten vrijwaren.

Mevrouw Heeren wijst op het belang van het aspect van de verkoopprijs, die gelijk is aan de venale waarde, om speculatie tegen te gaan. Bovendien moet de verkoopopbrengst door de sociale huisvestingsmaatschappij geherinvesteerd worden. Als de opbrengst niet voldoende is om een nieuwe woning te bouwen, moet de maatschappij voorrang krijgen op het investeringsprogramma.

Ook mevrouw Caroline Gennez is blij dat het kooprecht eindelijk een kans krijgt en komt nogmaals terug op de notie van het algemeen belang. Ze wijst eveneens op de sociale mix en de leefbaarheid van de wijken en op het belang van de herinvesteringsplicht die aan de verkopende maatschappij wordt opgelegd. Haar fractie staat volledig achter de optie om bepaalde woningen van het kooprecht uit te sluiten. Mevrouw Gennez is kortom van oordeel dat er een evenwichtig voorstel op tafel ligt.

Mevrouw Dominique Guns noemt het verwerven van een eigen woning de beste garantie voor de oude dag. Ook zij wijst op het belang van een sociale mix voor de woonomgeving.

De heer Jan Penris noemt het voorstel een loffelijke poging om aan de juridische bezwaren van het Arbitragehof tegemoet te komen. Zijn fractie zal het voorstel dan ook goedkeuren.

De minister sluit zich aan bij de vorige sprekers en stelt dat de Vlaamse Regering volledig achter het voorstel staat.

Bij de artikelsgewijze bespreking geeft mevrouw Heeren bij artikel 3 toelichting bij de uitzonderingen die geformuleerd worden op het kooprecht van de sociale huurder.

Op artikel 4 wordt door de indieners van het voorstel een amendement ingediend om een passage toe te voegen waarin staat dat de Vlaamse Regering de beslissing houdende machtiging of goedkeuring dient te nemen binnen een termijn van 2 maanden na ontvangst van het dossier.

Het voorstel wordt uiteindelijk unaniem goedgekeurd met 10 stemmen.

Dit is een belangrijk verslag want in het verleden werd een soortgelijk initiatief genomen dat door het Arbitragehof werd vernietigd omdat er onvoldoende nauwkeurige aanwijzingen werden gegeven om de voorwaarden te bepalen waaronder de zittende huurder een woning kan verwerven. In de toelichting bij het voorstel en bij de bespreking werd daarop expliciet ingegaan. We hebben een goede poging ondernomen om juridisch te verantwoorden waarom het voorstel haalbaar is. Het verbaast ons dan ook dat de sector overweegt om opnieuw naar het Arbitragehof te stappen.

In het voorstel wordt veel aandacht besteed aan de omschrijving van het algemeen belang en het kooprecht wordt van een aantal voorwaarden afhankelijk gemaakt. Daarnaast zijn appartementen, woningen gebouwd voor mensen met een handicap en seniorenwoningen uitgesloten van het kooprecht.

De netto-opbrengst van de bouwmaatschappij is voldoende om een nieuwe woning te bouwen. Het is de bedoeling om het patrimonium in Vlaanderen te vergroten en niet te verkleinen. Als het bedrag van de verkoop niet voldoende is, is in het voorstel opgenomen dat de bouwmaatschappij voor specifieke projecten voorrang heeft op investeringsprogramma's.

Vlaanderen kent een heel hoog percentage van eigenaars. Hoe meer mensen een woning verwerven, hoe beter. Het voorstel moet mensen de mogelijkheid geven om een woning te verwerven. Het kopen of verkopen van sociale woningen is niet nieuw. Het wordt een recht van de zittende huurder, terwijl vroeger de bouwmaatschappij het initiatief kon nemen tot verkoop.

Er is geen inkomensvoorwaarde omdat het moeilijk is te bepalen wat een inkomen is. De voorwaarde is wel dat men geen ander onroerend goed mag bezitten. Een inkomensvoorwaarde zou er tevens op neerkomen dat men mensen bestraft in plaats van beloont voor sociale vooruitgang. Omdat een eigenaar anders omgaat met zijn of haar goed, zullen de nieuwe eigenaars een bijdrage kunnen leveren aan de leefbaarheid van de wijken. Omdat de toekomstige eigenaars in het huidige sociale huurbesluit verdwijnen, zal er een nieuw besluit moeten komen waardoor een financiële correctie ten aanzien van de bouwheer wordt gemaakt. We hebben een eerlijke poging ondernomen om het kooprecht op het goede spoor te zetten. Ik hoop dat elke bouwmaatschappij zich daarachter kan scharen en dat het voorstel op een ruime meerderheid kan rekenen. (Applaus bij VB, CD&V, VLD-Vivant, sp·a-spirit en N-VA)

Het voorstel heeft een hele geschiedenis achter de rug. Het vorige decreet werd door het Arbitragehof vernietigd wegens de wettelijkheidvoorwaarden en het algemeen belang. De VLD heeft het initiatief hernomen met de meerderheidspartijen. In de toelichting en het verslag zijn we tegemoetgekomen aan de opmerkingen van het Arbitragehof. Dat is in samenspraak met de VHM gebeurd en daarom zijn we verwonderd dat men terug met een procedure voor het Arbitragehof wil starten.

Aan het kooprecht zijn een aantal voorwaarden gebonden: de woning moet 15 jaar oud zijn, de huurder moet er vijf jaar wonen en mag geen andere woning of grond bezitten. Er zijn uitzonderingen voor appartementen en wooneenheden gerealiseerd in het kader van bijzondere programma's. Het voorstel benadrukt het belang van eigendom. Bezit is een garantie voor de oudere dag. We vinden dat niet alleen de rijken een eigen huis moeten bezitten, maar ook diegenen met een bescheiden inkomen. Door de aankoop van sociale woningen creëert men een mix in socialehuisvestingswijken. Dat kan een goede impuls geven aan de wijk en de omgeving. De financiële middelen van de socialehuisvestingsmaatschappijen worden niet aangepast, maar ze hebben wel voorrang op financieringsprogramma's en SBR. We vragen aan de Vlaamse huisvestingsmaatschappijen om eens te kijken naar de andere bouwmaatschappijen die al woningen hebben verkocht en te denken aan diegenen die graag een woning zouden verwerven, vooraleer ze naar het Arbitragehof stappen. (Applaus bij VB, CD&V, VLD-Vivant, sp·a-spirit en N-VA)

In de commissie keurden wij het voorstel van decreet op het kooprecht van sociale woningen goed; wij zullen dat hier uiteraard ook doen.

Het is mede dankzij de constructieve opstelling van Vlaams Belang dat hier vandaag kan over gestemd worden: wij hebben ons geschikt naar de uitdrukkelijke vraag van de meerderheid geen vertragingsmanoeuvres als hoorzittingen of reflectienota's uit te voeren.

Wij hebben Vlaams Belang niet om gunsten gevraagd.

Ik hoorde wat ik hoorde, jammer dat u dat in twijfel trekt.

Dit decreet is echter geen bewijs van goed werk van de meerderheid op het terrein van de sociale huisvesting: het is het enige resultaat van een vol jaar parlementair werk. De wachtlijsten verminderen niet, het tempo van de bouw van sociale woningen gaat omlaag, de leefkwaliteit is in heel wat complexen ronduit slecht, en de financiële situatie van een aantal huisvestingsmaatschappijen in de grote steden is ronduit rampzalig.

Dit voorstel van decreet zal deze laatste situatie niet meteen verbeteren: de verplichte verkoop van sociale woningen zal een aantal huisvestingsmaatschappijen nog verarmen. Het zal echter ook de druk op deze meerderheid vergroten: misschien zal daardoor het taboe op de politieke instandhouding van de 115 baronnietjes, met 1700 politiek benoemde bestuurders en 1,6 miljoen euro aan zitpenningen, eindelijk verbroken worden.

Vorig jaar werd herhaaldelijk verwezen naar de aanpassing van de Wooncode, en daarmee samenhangend de wijziging van het Huurbesluit. Maar helaas gaan we nu in zomerreces zonder dat de essentiële dingen in de commissie behandeld werden.

Ik gun de meerderheid dit koopdecreet; als het vandaag goedgekeurd wordt is dat dankzij de constructieve opstelling van Vlaams Belang. Maar in de sector van de sociale huisvesting zal het niet tot tevredenheid leiden: er is nog erg veel werk aan de winkel. (Applaus bij VB)

Ik sta volledig achter dit voorstel van decreet: ik heb er altijd van gedroomd ook mensen met een bescheiden inkomen eigenaar te laten worden.

Ik ben ervan overtuigd dat de leefbaarheid van de sociale wijken zal vergroten als er een gemengd publiek van huurders en eigenaars zal wonen.

De kritiek dat de wachtlijsten door dit decreet nog langer zullen worden is absoluut niet gegrond. Huurders worden nu eigenaars, maar verder verandert dat aan de situatie niets.