Report plenary meeting

Integrale jeugdhulp

Algemene bespreking

Aan de orde is het ontwerp van decreet betreffende de integrale jeugdhulp.

De algemene bespreking is geopend.

, verslaggever : Dit ontwerp van decreet werd uitgewerkt op basis van een motie van aanbeveling die werd geformuleerd tijdens de vorige legislatuur na de rondetafelconferentie over de bijzondere jeugdzorg. Er werd een strategisch plan opgesteld en in de werkgroepen werden strategische doelstellingen geformuleerd.

Dit ontwerp zorgt voor een wettelijke basis voor afwijkingen van de vigerende regelgeving. Het maakt sectoroverschrijdende experimenten mogelijk, waarbij het onderwijs, het Algemeen Welzijnswerk, de Bijzondere Jeugdzorg, de Geestelijke Gezondheidszorg, het Vlaams Fonds en Kind en Gezin kunnen betrokken zijn. Om de bruikbaarheid van de principes van integrale jeugdzorg te testen werden er drie proefregio's geselecteerd : de gerechtelijke arrondissementen Antwerpen, Tongeren-Hasselt en Gent.

Het ontwerp vermeldt expliciet de drie geselecteerde regio's, de doelstellingen, de betrokken sectoren en de principes. Het hulpaanbod wordt georganiseerd in modules. Daaraan wordt een begeleidings- en acceptatieplan gekoppeld. Er is ook ruimte om te experimenteren met het onderscheid tussen rechtstreeks en onrechtstreeks toegankelijke hulp. Er worden diverse begrippen gekaderd, er wordt een registratie voorgesteld en aan de regering wordt een machtiging gegeven om uitvoeringsbesluiten uit te werken die afwijken van de bestaande regelgeving. Deze besluiten dienen wel ter bekrachtiging voorgelegd te worden aan het parlement.

Bij de algemene bespreking toonden alle partijen zich verheugd over het ontwerp van decreet, dat kadert in de uitvoering van de beleidsnota.

De verschillende fracties hebben het belang onderstreept van samenwerking tussen de verschillende sectoren.

CD&V, VU&ID en het Vlaams Blok wezen op de nood aan een uitgewerkt beleid inzake preventie en als misdrijf omschreven feiten. VLD en CD&V vroegen aandacht voor de kloof met de niet-experimentele regio's. CD&V betreurt dat bepaalde lopende experimenten niet worden voortgezet.

Het ontwerp van decreet geeft een vrij algemene volmacht aan de regering. De minister heeft echter onderstreept dat het parlement besluiten eventueel kan schorsen.

Tijdens de bespreking werd aandacht gevraagd voor het probleem van beschikbare en aangepaste hulp. Alle fracties bepleitten een goede effectenmeting. Begin 2004 moet er een evaluatie plaatsvinden, zodat tijdig de nodige conclusie kunnen worden getrokken.

CD&V heeft uitdrukkelijk aandacht gevraagd voor kwetsbare groepen. CD&V heeft een amendement ingediend dat duidelijkheid vraagt omtrent wat na het experiment moet gebeuren. Dit amendement werd in de commissie eenparig goedgekeurd.

Alle fracties hebben de nood onderstreept aan een duidelijk taalgebruik in de sector, in het belang van de cliënten en de begeleiders.

Het ontwerp van decreet werd eenparig goedgekeurd in de commissie. (Applaus)

Het Vlaams Blok zal dit ontwerp van decreet goedkeuren. Het beantwoordt immers aan een maatschappelijke nood. Eigenlijk zouden we beschaamd moeten zijn dat dit decreet noodzakelijk is. Hoe komt het dat zoveel jongeren ontsnappen aan elke vorm van opvoeding en onhandelbaar zijn geworden? Kinderen van acht of negen jaar schelden hun leerkrachten uit. Dertig jaar geleden was dat ondenkbaar. Ouders hebben niets meer te zeggen aan hun kinderen. Ze verwachten dat het onderwijs de problemen met hun kinderen zal oplossen. Verbale intimidatie evolueert naar fysieke intimidatie. Het is dan ook niet te verwonderen dat steeds meer leerkrachten afhaken.

Wat hebben uw negatieve uitlatingen over de jeugd te maken met het ontwerp van decreet dat nu voorligt?

Het aantal problematische opvoedingssituaties neemt toe.

U wekt de indruk dat het opvoedings- en onderwijssysteem volledig mank lopen. Dat moet genuanceerd worden. Ik heb al talloze malen gewezen op de verantwoordelijkheid van de ouders in het onderwijs.

Ik poog enkel de tijdsgeest te schetsen. Het klopt dat onderwijsmensen over het algemeen proberen om hun job goed te doen. Ze klagen echter dat ze onvoldoende ondersteund worden door de ouders.

Kinderen opvoeden is niet eenvoudig, dat geldt zeker voor het opvoeden van kinderen van iemand anders. Steeds meer huwelijken lopen spaak. Dat heeft vaak een negatief effect op een stabiele opvoeding. De beleidsmakers moeten machteloos toekijken. Er moet meer nagedacht worden over de oorzaken van de problemen.

Dit ontwerp van decreet moet de gevolgen pogen op te vangen van een ontsporende samenleving. Wanhopige ouders moeten ten einde raad op zoek gaan naar professionele hulpverlening. De verwachtingen tegenover de integrale hulpverlening zijn hooggespannen. Zolang er echter op maatschappelijk vlak niets verandert, dreigen we met het hoofd tegen de muur te lopen. (Applaus bij het VB)

Agalev is zeer blij met dit ontwerp van decreet. Het maakt samenwerking tussen de verschillende sectoren van de jeugdzorg mogelijk. Het ontwerp voert 16 aanbevelingen van de commissie Bijzondere Jeugdzorg uit. Het maakt een flexibele regelgeving van de zes sectoren in de experimentele regio's mogelijk.

Strategische planning is een goede werkwijze. Het is positief dat men streeft naar een omvorming van aanbodgestuurde tot vraaggerichte jeugdhulpverlening. Die methode kan misschien als voorbeeld dienen voor andere sectoren. De communicatie erover kan wel duidelijker. Het is goed dat men veel belang hecht aan het perspectief van de klant en dat de kwetsbare groepen centraal staan.

Het parlement zal bij de verdere ontwikkelingen betrokken blijven omdat de besluiten over de experimenten door het parlement bekrachtigd moeten worden.

We zijn wel bezorgd over de preventie, die niet thuishoort bij de hulpverlening maar wel bij de integrale jeugdzorg. Daarover moeten afspraken gemaakt worden met de ministers van Jeugd en Onderwijs. We hebben de indruk dat hun initiatieven beperkt blijven.

De strategische planning is te traag. Bij berichtgeving moet men het vakjargon schuwen. We hopen dat dit project tijdig afgerond zal zijn zodat er voor het einde van de regeerperiode een definitieve regeling kan getroffen worden. (Applaus bij CD&V, de VLD, sp·a, AGALEV en VU&ID)

Ik beveel de parlementsleden uit de modelregio's aan de boeiende verslagen van de commissiewerkzaamheden te lezen.

Er is veel tijd verstreken sinds de motie van aanbeveling. Desondanks blijft dit het enige ontwerp dat daaruit geresulteerd is en is de draagwijdte ervan beperkt. In de memorie van toelichting staat als enige motivatie dat dit ontwerp afwijkingen van zes andere decreten moet mogelijk maken. Een decreet met als enige doel de regering toe te staan af te wijken van andere decreten, is onbehoorlijk wetgevend werk. Onze fractie werd pas overtuigd van het nut ervan na de toelichting en de hoorzittingen.

Het volstaat niet om het aanbod beter te coördineren en op elkaar af te stemmen. Het doel moet zijn bijkomend aanbod te creëren op maat van de zorgvraag. Voorts moet intersectorale indicatiestelling en toewijzing mogelijk zijn. In de modelregio's wordt het daarenboven mogelijk om de leefomgeving van de jongeren te betrekken bij de hulpverlening.

Verder vragen we aandacht voor de meest kwetsbare groepen. Het is immers nog onvoldoende duidelijk of er specifieke methodologieën gehanteerd worden die ook afgedwongen kunnen worden.

We hebben ook vragen omtrent de flexibiliteit. Zo vragen we ons of experimenten uit de proefregio's zullen kunnen aansluiten bij initiatieven van de niet-proefregio's.

We hopen ook dat de het Vlaams parlement bij dit alles zal betrokken worden en initiatieven zal kunnen ontplooien.

Ten slotte zijn we ook bezorgd om de toetsing van de integrale jeugdhulp aan de kinderrechten. In de strategische planning van de integrale jeugdhulpverlening verwijst integraliteit immers naar een organisatieprincipe en niet naar een hulpverleningsaanpak waarbij men probeert om alle problemen van de cliënt samen aan te pakken.

Een netwerkbenadering impliceert dat men ontwikkelingen stuurt. Deze sturing dient niet enkel te gebeuren vanuit de afstemming op vraag en aanbod maar ook vanuit het collectieve belang.

Een blijvende vaststelling is dat welzijnsinterventies nog vaak welzijnsverlagend in plaats van welzijnsverhogend zijn. Deze discussie werd in Vlaanderen vooral met betrekking tot de plaatsingsinterventie gevoerd. Ze is echter ook voor andere hulpverleningsinterventies relevant.

Jongeren worden ook vaak veel te gebrekkig geïnformeerd. Ze weten vaak niet welke organisaties er allemaal opgericht werden. De bestaande organisaties genieten echter onvoldoende het vertrouwen van de jongeren omdat ze niet of moeilijk toegankelijk zijn.

Er moet ook meer werk gemaakt worden van maatzorg. Bij dit laatste moet men zich echter altijd afvragen of deze maatzorg bedoeld is voor de jongeren of voor de ouderen.

Omdat we voldoende garanties kregen, zal onze fractie dit ontwerp goedkeuren. Ik doe echter een oproep om verder de dialoog aan te gaan. Enkel dan zullen we iets goed kunnen doen voor de jongeren. (Applaus bij CD&V)

De VLD is een voorstander van een integrale aanpak op het gebied van de jeugdhulp. Tevoren was er immers geen sprake van samenhang tussen de verschillende organisaties en werd het beleid overheerst door een totale ondoorzichtigheid. Maatregelen waren dan ook geboden.

Toch moeten we waakzaam blijven. Zo mag er door machtiging afgeweken worden van de bestaande regelgeving. Deze machtiging kan pas achteraf door het parlement gecontroleerd worden. Op die manier kan er echter een te grote discrepantie bestaan tussen de proefregio's en de andere regio's.

Verder bestaat er geen referentiekader om alles te evalueren en is er het probleem van de lange termijnvisie. We zijn immers al midden 2002 terwijl het project in 2004 zou moeten afgerond worden.

Het gaat inderdaad om een korte periode, waarin ook Vlaamse verkiezingen zullen plaatsvinden. Dit kan de continuïteit in het gedrang brengen.

Tot zover enkele bedenkingen. In de commissie werden nog andere belemmeringen besproken, die ik hier niet zal herhalen. Vele vragen zullen een oplossing vinden tijdens het verdere verloop van het project. Een voortdurende opvolging is daarbij geboden, zodat tijdig kan worden bijgestuurd.

De VLD zal het ontwerp van decreet betreffende de integrale jeugdhulp goedkeuren.

Ik dank de verslaggever voor het uitstekende verslag en de commissieleden voor hun vertrouwen in de regering. Het feit dat dit ontwerp van decreet straks unaniem zal worden goedgekeurd door het Vlaams Parlement, levert het bewijs dat de Vlaamse regering werkt volgens de filosofie van de in maart 1999 unaniem goedgekeurde Vlaamse resolutie. In deze resolutie sprak het Vlaams Parlement zich uit voor een verbetering van de toegankelijkheid van de jeugdhulpverlening door netwerkvorming.

Het gaat om een complex proces, waarbij de Vlaamse regering heeft gekozen voor een geleidelijk veranderingsproces. Daarvoor wordt gewerkt met experimentele regio's, die dankzij dit ontwerp van decreet de instrumenten krijgen die ze nodig hebben om goed te kunnen werken. Het Vlaams Parlement geeft de Vlaamse regering immers de toestemming om gedurende twee jaar in drie pilootregio's af te wijken van de bestaande regelgeving.

De besluiten die zullen worden genomen in uitvoering van dit ontwerp van decreet, moeten achteraf worden goedgekeurd door het Vlaams Parlement. Zo kan het Vlaams Parlement nagaan of de regering op een goede manier blijft werken. Het is ook goed dat het amendement van CD&V werd goedgekeurd, dat ertoe strekt om begin 2004 tot een algemene evaluatie over te gaan. Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat de kloof tussen de pilootregio's en de andere regio's niet te groot wordt. Een positieve evaluatie kan leiden tot een decretale verankering van bepaalde procedures, zodat die ook van toepassing worden in de andere regio's.

Sinds de goedkeuring van de resolutie over dit onderwerp door het Vlaams Parlement is heel wat tijd verstreken, maar dat was nodig om ervoor te zorgen dat het draagvlak voldoende groot is. De laatste tijd hebben de administratie en de centrale stuurgroep zeer hard gewerkt, de adviesprocedures bij onder meer VLOR en de diverse raden van bestuur werden volledig doorlopen. Ik voel me zeer verantwoordelijk voor dit intensieve en unieke proces, waarbij eenieders medewerking een conditio sine qua non is voor het welslagen.

Ik deel de bezorgdheden die door de commissieleden werden geuit. Er moet inderdaad iets worden gedaan aan het Bargoens taaljargon, dat de toegankelijkheid niet ten goede kan komen, al evolueert het in de goede richting. De administratie heeft trouwens beloofd in de vakantie eens in gewone taal na te denken over de vereiste bakens en modules.

Ik ben er ook van overtuigd dat de nieuwe minister van Cultuur de inspanningen zal voortzetten op het vlak van preventie. Want preventie is en blijft een prioriteit.