Report plenary meeting

Aan de orde zijn de samengevoegde actuele vragen van mevrouw Merckx en van mevrouw Ceysens tot mevrouw Vogels, Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen, over het plaatstekort en de doorstroming in de instellingen voor delinquente jongeren

De federale jeugdgevangenis in Everberg zit vol. Daarvoor had iedereen al gewaarschuwd nog voor deze instelling werd opgericht. In de discussie werd sterk de nadruk gelegd op de noodzaak van doorstroming in de andere voorzieningen, of die nu open, halfopen of gesloten zijn. De jongeren zouden slechts zolang in Everberg verblijven tot er elders plaats was.

Blijkbaar verloopt de doorstroming echter nog altijd even stroef. De jeugdrechter van Leuven heeft drie minderjarigen moeten laten gaan en ook in Limburg zijn vijf jongeren weer op vrije voeten gesteld. Samen is dat meer dan de vijf plaatsen die in Everberg werden voorbehouden voor de Vlaamse Gemeenschap. Zo ontstaat de indruk dat men met de oprichting van het centrum in Everberg een vals veiligheidsgevoel heeft willen creëren.

Is het juist dat de federale minister van Justitie van plan is om minderjarigen weer tijdelijk in de gevangenissen op te sluiten? Wat doet de Vlaamse minister om het plaatstekort te verhelpen en om ervoor te zorgen dat er voldoende doorstroming is? Kan bewaking op afstand een oplossing zijn voor minderjarige delinquenten?

Op 1 maart is in Everberg fase 1 in werking getreden, waardoor er vijf plaatsen beschikbaar waren voor de Franstalige en de Duitstalige Gemeenschap en vijf voor de Vlaamse Gemeenschap. Intussen was er het ophefmakende geval van een Franstalige jongen die ook snel uit Everberg werd weggehaald. Voor het overige hadden we de indruk dat er vanuit Vlaanderen nog geen plaatsingen waren geweest. Nu blijkt dat de jeugdrechter van Leuven drie minderjarigen heeft moeten vrijlaten omdat de capaciteit van Everberg opgebruikt is.

Zijn die vijf plaatsen in Everberg opgeëist door Vlaamse jeugdrechters? Dat moet dan toch wel snel gegaan zijn. Hoe kunnen we zorgen voor een betere doorstroming?

De vijf plaatsen voor de Vlaamse Gemeenschap werden inderdaad gebruikt door Vlaamse jeugdrechters. De instelling in Everberg kan alleen dan een oplossing bieden als de instroom in de gesloten instellingen duidelijk wordt gedefinieerd én als de uitstroom wordt georganiseerd. Voor de definiëring van de instroom werden de eerste stappen gezet. De voorlopige hechtenis werd door een federale wet geregeld. Jongeren die een gevaar vormen voor de samenleving, kunnen in gesloten instellingen worden geplaatst. Everberg kan echter niet alle gevallen opvangen. Daarom blijven we werken met residuaire bevoegdheden. De jeugdrechter zal eerst proberen een jongere te plaatsen in een gesloten instelling en als dat niet mogelijk is, kan Everberg een buffer vormen.

De wet op de voorlopige hechtenis volstaat niet om de instroom te regelen. Het jeugdsanctierecht moet definiëren welke jongeren in de gesloten instellingen van de gemeenschap terecht kunnen. Nu worden jongeren daar om allerlei redenen geplaatst : omdat ze een klein of groot als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd, om de jongeren tegen zichzelf te beschermen of, in het geval van de niet- begeleide minderjarigen, om de jongeren af te schermen van de samenleving. De wet van 1965 blijft bestaan en daarom hebben we geen controle over de instroom.

Dat de vijf plaatsen voor de Vlaamse Gemeenschap niet zouden volstaan, wisten we vooraf. Elke gemeenschap kan echter haar aantal plaatsen uitbreiden tot maximaal 25. We zijn trouwens van plan om dat ook te doen wanneer Everberg logistiek in orde is. Zo kunnen we over een grotere buffer beschikken. Voor de instroom is dan echter nog niets ten gronde opgelost.

Onder leiding van de eerste minister wordt onderhandeld over een akkoord over het jeugdsanctierecht. Er werd al een akkoord bereikt tussen de federale en de Vlaamse regering. De voorlopige hechtenis, die te maken heeft met de bescherming van de samenleving tegen jongeren die een misdrijf hebben gepleegd, is een federale bevoegdheid. De gemeenschappen zijn verantwoordelijk voor observatie en oriëntatie. De eerste bekommernis is een reïntegratie van de jongere in de samenleving. De jeugdrechter neemt de maatregelen ten gronde.

De Franstalige gemeenschapsregering zit nog niet op dezelfde lijn. De eerste minister heeft zich er evenwel toe verbonden om de instroom onder controle te krijgen. Datzelfde moet ook gebeuren met de uitstroom. Het is belangrijk om budgetten vrij te maken voor gedifferentieerde opvang. Zo trekken we 30 miljoen frank uit voor niet-begeleide minderjarigen. De federale regering financiert twintig plaatsen in de gesloten kinderpsychiatrie. Voorts gaan extra middelen naar Mol voor de opvang van categorie 1bis.

Ik heb nooit beweerd dat alles opgelost zou zijn met de vijf plaatsen in Everberg. Het spreekt voor zich dat dat aantal moet verhoogd worden tot 25. We werken keihard om te vermijden dat een rechter nog delinquente jongeren moet vrijlaten wegens een tekort aan plaatsen. Ik wijs erop dat het vooral gaat om problemen met niet begeleide minderjarigen. Zo is de eerste jongere die in Everberg geplaatst is, een niet begeleide minderjarige van Roemeense afkomst die actief was in een crimineel netwerk. Hij zat sinds november in de gevangenis vanwege een vals paspoort. Bij de uitstroom moet er dringend een oplossing gezocht worden voor dergelijke niet-begeleide minderjarigen die rondzwerven en overleven door criminele feiten te plegen.

Ik betreur dat de minister niets nieuws zegt. Ze spreekt vooral over de gewenste inspanningen van anderen. De minister dient zelf maatregelen te nemen op het vlak van de uitstroom.

De minister heeft het profiel van een jongere geschetst. We mogen aannemen dat ook de andere jongeren aan dat profiel beantwoorden. Er is een totaal andere dienstverlening nodig dan de bijzondere jeugdzorg in Vlaanderen. Zolang een jeugdrechter jongeren moet laten gaan, zal men blijven zeggen dat het beleid in Vlaanderen niet goed onderbouwd is.