Report plenary meeting

De heer Ongena heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega's, we zijn de tweede dag van een driedaagse spoorstaking. Ik heb het even opgezocht: het is de derde keer in acht weken dat de vakbonden het spoorverkeer in ons land lamleggen. Dat is niet weinig. Gelukkig is het spoorverkeer stilleggen relatief geworden. Dankzij de minimale dienstverlening kunnen toch nog wel wat pendelaars naar hun werk gaan. Maar drie keer in acht weken betreuren we toch wel. Ik denk dat veel mensen weinig begrip kunnen opbrengen voor het feit dat men bij NMBS zo snel naar het wapen van de staking grijpt.

Maar het is niet omdat we dat betreuren, dat we doof moeten zijn voor hun klachten. We hebben die klachten gelezen in kranten en andere media. Het gaat over het personeelstekort. Dat is iets wat overal terugkomt. De mensen kunnen geen verlof aanvragen omdat er onvoldoende personeel is. Ik las ergens dat het gemakkelijker is om een ticket voor Tomorrowland te bestellen dan verlof aan te vragen bij NMBS. We moeten dat dus ernstig nemen. We moeten daar rekening mee houden. We moeten nagaan hoe we daar iets aan kunnen doen.

NMBS is natuurlijk vooral een federale bevoegdheid, maar ik denk dat we ook naar Vlaanderen moeten kijken. We hebben hier VDAB, met bijna 5000 werknemers en een budget van 900 miljoen euro. Hun kerntaak is om te werken aan die personeelskrapte en om de vacatures die er zijn, in te vullen. Ik las dat er meer dan 300 vacatures van NMBS binnen de VDAB-databank stonden. We weten dat er nog altijd 182.000 werkzoekenden zijn binnen Vlaanderen. Daarom is mijn vraag: wat kan VDAB doen om die personeelstekorten bij NMBS mee op te lossen?

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega Ongena. Het is uiteraard een heel belangrijke vraag, gelet op de actualiteit. De krapte op de arbeidsmarkt is in Vlaanderen totaal. Ik denk dat u dat zeer goed weet. U volgt dat ook heel nauw op. Ook bij NMBS zien we dat er op dat vlak zeer grote uitdagingen zijn. Zoals u weet, doen wij vanuit Vlaanderen er vandaag alles aan om die vacatures, die een veelvoud zijn van de mensen die op zoek zijn naar werk, zo snel mogelijk in te vullen. We gaan verscherpt inzetten op activeren, opleiden, werkbaar werk – daar kom ik zo dadelijk op terug, in deze context is dat heel belangrijk –, interregionale mobiliteit en economische migratie en in het bijzonder ook op die groep die vandaag niet beroepsactief is, om hen meer te verleiden naar die vacatures.

Ik kom tot de specifieke vraag over de samenwerking tussen NMBS en VDAB. NMBS is vandaag een zeer actieve gebruiker van de dienstverlening van VDAB. Ik verwijs naar een aantal cijfers. Zo werden dit jaar al 218 vacatures voor treinbegeleider, 142 voor bestuurder en 167 voor rangeerder gemeld. Ze maken ook gebruik van rekruteringscampagnes van VDAB. Dit jaar heeft NMBS al 500 sollicitanten via de VDAB-acties kunnen ontvangen.

Wat ik jammer vind en wat NMBS zeker moet meenemen, is de vraag waarom ze niet werken met individuele beroepsopleidingen (IBO’s). Dat Vlaams instrument dat goed werkt, wordt daar niet gebruikt.

Er is vandaag een structurele samenwerking tussen NMBS en VDAB. Jaarlijks wordt een overzicht gemaakt van de noden en knelpuntvacatures. We zien ook bij NMBS dat er alleen nog maar knelpuntvacatures zijn. Op basis daarvan worden dan specifieke afspraken gemaakt rond de dienstverlening vanuit VDAB.

Het is ook de verantwoordelijkheid van NMBS en haar management om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Op dat vlak kunnen zij ook met de vernieuwde werkgeversaanpak van VDAB aan de slag, waarbij VDAB als het ware ‘in house’ met hen aan de slag gaat om na te gaan hoe het komt dat de vele vacatures niet of onvoldoende ingevuld geraken.

Tot slot lees ik dat NMBS vandaag ook kampt met een vrij groot absenteïsme, tot 15 procent. We hebben het hier al vaak gezegd: mensen aantrekken is één zaak, maar ze aan de slag houden, is nog iets anders. In dit geval kan werkbaar werk misschien extra aandacht verdienen binnen NMBS.

De heer Ongena heeft het woord.

Dank u wel, minister. Het is goed dat er al een goede samenwerking is tussen NMBS en VDAB. Ik denk dat er toch nog wat extra inspanningen moeten worden geleverd langs beide kanten, langs de kant van NMBS maar ook langs de kant van VDAB. We weten dat het systematisch screenen van werkzoekenden en bijvoorbeeld kijken wie er in aanmerking komt om bijvoorbeeld bij NMBS te gaan werken, eigenlijk te weinig gebeurt. Het echt expliciet sollicitatieopdrachten geven, bijvoorbeeld ook aan mensen in een SWT-statuut (stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag), gebeurt te weinig. Wat ook te weinig gebeurt, is dat men moet sanctioneren als men te weinig inspanningen levert. Daar knelt het schoentje. Daar is echt nog wat werk aan de winkel.

Maar er is nog iets dat VDAB zou kunnen doen. Dat is de transitietrajecten gebruiken. We moeten bij mensen die zonder job dreigen te vallen door de economische crisis, nog voor ze hun job kwijt zijn, nagaan of we hen niet kunnen begeleiden, bijvoorbeeld in de richting van NMBS.

Mijn bijkomende vraag is: gaat VDAB inzetten op die transitietrajecten?

De heer Bothuyne heeft het woord.

Er zijn heel veel werkgevers, natuurlijk, die op dit moment openstaande vacatures hebben en met dezelfde problematiek worden geconfronteerd als NMBS. Zoals de minister terecht aanhaalt, werkt VDAB samen met de werkgevers en worden er op dit moment opleidingen op maat van NMBS aangeboden. Er wordt hard gewerkt om vacatures van NMBS in te vullen. Er zijn alleen nog te veel werkgevers in dit land, en zeker in Vlaanderen, die de dienstverlening van VDAB nog te weinig kennen en te weinig gebruiken. Weinig werkgevers weten bijvoorbeeld dat VDAB opleidingen op maat van de vacatures van werkgevers wil en kan uitwerken en op die manier ook kan aanbieden aan werkzoekenden.

Minister, wat kunt en zult u doen om die dienstverlening van VDAB ten aanzien van alle werkgevers in Vlaanderen, niet alleen ten aanzien van NMBS, beter bekend te maken?

Mevrouw Claes heeft het woord.

Het is duidelijk dat NMBS in een sukkelstraatje is beland. Er is te weinig personeel, verouderd materiaal, te weinig treinen en vooral in Antwerpen en in Henegouwen vindt men geen personeel. Dat legt een enorme druk op het personeel. Er is veel uitval. Ik denk dat die vicieuze cirkel ook leidt tot een dood spoor. Wie is daar de dupe van? Dat is de pendelaar. En dat is een overheid onwaardig. Met zo’n hoge belastingdruk in ons land, verdienen ze een VIP-behandeling.

Minister, ik zie op de website van VDAB meer dan 300 jobs staan die beantwoorden aan de beschrijving van NMBS. 1 op de 3 vacatures vraagt geen diploma en amper ervaring. Volgens mij kan dat ook niet. Het kan er bij mij echt niet in dat er onder die 180.000 werkzoekenden niemand is die in aanmerking komt voor een job bij NMBS. Mijn oproep voor u is deze, minister: kan de samenwerking tussen VDAB en NMBS worden geïntensifieerd?

Mevrouw Gennez heeft het woord.

Collega’s, iedereen betreurt het personeelstekort bij NMBS, maar De Lijn heeft het eigenlijk niet beter. En hoe komt dat? Dat komt door een structureel gebrek aan investeringen in de publieke dienstverlening door deze Vlaamse Regering en, de laatste tien jaar, door de Federale Regering. Dat maakt mij zeer bezorgd, minister.

Ik steun het pleidooi naar opleiding op maat en een performantere VDAB, maar mijn vraag is: hoe gaat u de 180.000 werkzoekenden, waarvan 80.000 langdurig, toeleiden naar de vele duizenden vacatures? Wat ons betreft moet dat in de eerste plaats zeker in de publieke sector, maar ook naar de 207 knelpuntvacatures die wij privaat in Vlaanderen rijk zijn. (Applaus bij Vooruit)

Minister Brouns heeft het woord.

Ik wil beginnen met collega Gennez te antwoorden. De nieuwe contactstrategie van VDAB is u wellicht intussen bekend. We gaan daarbij effectief van een uitnodigingstermijn van zes naar drie weken. De mensen worden heel snel gescreend op zelfredzaamheid en ze worden veel aanklampender begeleid, richting de vele vacatures.

Collega Ongena, u verwijst terecht naar de transitietrajecten. Ik ben blij dat ik kan zeggen dat de transitiepunten goedgekeurd zijn en geactiveerd worden vanaf 2023. We hebben recente cijfers over de werkzoekenden met aspiraties voor een job bij NMBS. Die kunnen we u bezorgen. Ik kan u, wat dat betreft, alleen maar bijtreden.

Collega Bothuyne, de slogan ‘VDAB moet uitbreken’ heb ik al een paar keer gebruikt. Bruno Tobback is er niet, nu mag ik dat zeggen. Ik vind het belangrijk dat VDAB dat ook effectief doet. In zijn vernieuwde werkgeversstrategie en werkgeversaanpak zit dat vervat. Dat moet gemonitord worden en er moet een evaluatie gebeuren, als blijkt dat onvoldoende werkgevers dat zouden weten. Het is voor mij ‘key’ in de scherpere aanpak van VDAB dat hij naar de werkgevers toe gaat om met hen aan de slag te gaan voor de invulling van de vele vacatures. Dat is de samenwerking intensifiëren, collega Claes, zoals u terecht opmerkt. De grote bedrijven, waaronder ook de overheidsbedrijven, moeten een beroep kunnen doen op de samenwerking met de VDAB om zich als werkgever te kunnen versterken.

Collega Claes, dat is die samenwerking intensifiëren. Zoals u terecht opmerkt, moeten die grote bedrijven, waaronder natuurlijk ook de overheidsbedrijven, daarop een beroep kunnen doen om die samenwerking met VDAB als werkgever te kunnen versterken.

De heer Ongena heeft het woord.

Minister, dank u wel. Drie spoorstakingen op acht weken tijd, dat zorgt echt voor enorm veel frustratie. Stakingen zullen dit ook niet oplossen. Voor oplossingen voor bijvoorbeeld het personeelstekort moeten we onder andere kijken naar VDAB. Die speelt daar een heel belangrijke rol in, trouwens niet enkel voor NMBS. Collega’s hebben het gezegd: er zijn ook tekorten in de zorg, in het onderwijs, in de horeca. Eigenlijk heb je in elke sector personeelstekorten, en dat zorgt voor extra werkdruk op mensen die daar vandaag aan de slag zijn.

Eigenlijk vragen zij ook allemaal maar één ding, onder andere dat VDAB performanter werkt, korter op de bal speelt en werkzoekenden ook duidelijk maakt dat een werkloosheidsuitkering geen Win for Life is, niet iets vrijblijvends is, dat ze daarvoor inspanningen moeten doen en moeten worden gesanctioneerd als ze die niet doen. Minister, op dat vlak is er echt nog werk aan de winkel en moeten we die druk hoog houden, in het belang van al die werkende mensen vandaag. (Applaus bij Open Vld)