Report plenary meeting

Het antwoord wordt gegeven door minister Crevits.

Mevrouw Perdaens heeft het woord.

Collega’s, excuses voor mijn taalgebruik, maar ik citeer. “Iemand die deze slet uit Antwerpen kent? Wie haar adres heeft, krijgt een goede beloning.” “Ik vind het niet heel erg. Best veel van deze meiden die worden geëxposeerd, zijn echt hoertjes.” “Als een chickie op video door een paar negers wordt geneukt, is ze gewoon vies en verdient ze het om hierin te komen.” Dat zijn citaten uit een Telegram-exposegroep, zoals er vele bestaan. Honderden meisjes, minder- en meerderjarig, worden wekelijks slachtoffer van exposing, het ongewild verspreiden van naaktbeelden online. Het gaat om beelden die zonder hun medeweten worden verspreid, die vaak zelfs zonder hun medeweten werden gemaakt. Er wordt jacht gemaakt op hun contactgegevens, tot op hun adresgegevens toe. Die meisjes worden opgejaagd.

Die exposegroepen online bevatten tot wel honderdduizend leden en worden vaak bevolkt door – schrik niet – jongeren van 13 tot 25 jaar oud. De VRT-podcast faqda bracht het laatst nog aan het licht, maar het is natuurlijk geen nieuw feit.

In de eerste plaats zijn die feiten wansmakelijk, maar ze zijn natuurlijk ook strafbaar. Het zijn inbreuken op de discriminatiewetgeving en op de Seksismewet, en natuurlijk is de vraag of ze worden vervolgd. Maar de vraag die hier rijst, is er ook een van sensibilisering, preventie en vangnet voor slachtoffers. Want de strafrechtelijke aanpak is van belang, maar het is net zo belangrijk dat we herhaling voorkomen en dat we duidelijk maken dat dit soort gedrag potverdikke niet kan.

Het is een probleem van vele facetten, vele beleidsniveaus en bevoegdheidsdomeinen. Ik had mijn vraag aan minister Dalle gesteld, als coördinerend minister van Jeugd en Kinderrechten, maar daarvoor moet ik ook bij minister Crevits aankloppen. Dus de vraag kan in één adem ook aan u worden gesteld.

Op welke wijze werkt minister Dalle samen met de bevoegde instanties om deze schandelijke praktijk te stoppen?

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Perdaens, u hebt op een zeer expressieve toon uw afkeuring duidelijk gemaakt, en ik deel die volkomen. Ik kan het niet beter zeggen dan u. Ik was gechoqueerd toen ik las hoe men te werk gaat, hoe in besloten groepen foto’s van jonge meisjes gedeeld worden zonder toestemming. Dit is echt absoluut verwerpelijk. De vraag is: hoe ga je daarmee om? Minister Dalle is even verontwaardigd.

Stap een is samenzitten met de gerechtelijke diensten om te kijken hoe men een signaal kan geven dat au sérieux wordt genomen. Want als ervan uit wordt gegaan dat het toch geen aandachtspunt is, is het uiteraard moeilijk om aan te kaarten dat je dat degoutant en onaanvaardbaar vindt. Minister Dalle neemt in deze stap zeker initiatief.

Stap nummer twee is kijken naar de regelgevingen die vandaag bestaan. We kunnen regelgeving maken, maar veel van die zaken zitten op een hoger, zelfs een internationaler niveau. Europa werkt al een hele tijd aan de Digital Services Act, waarin nieuwe regels zouden worden vastgesteld rond het bestrijden van illegale online inhoud. Want daarover gaat het: het mag niet gedaan worden. Er moet ook een nieuwe Europese verordening komen rond het bestrijden van online seksueel misbruik en geweld. We zijn aan het wachten op die initiatieven.

Het is, ten derde, in de commissie ook al uitgebreid aan bod gekomen. Minister Dalle zet fel in op preventie en educatie. Hij doet dat niet alleen vanuit zijn bevoegdheden als minister van Jeugd, maar ook vanuit zijn bevoegdheden als minister van Media. Ik verwijs naar de talrijke initiatieven met Mediawijs, maar ook naar de samenwerkingsverbanden met De Ambrassade, met Tumult, met Pimento, net om ook op educatieve wijze aan te tonen dat dit niet kan, dat je dit niet doet.

Het laatste luikje is dat van de slachtoffers. Daarmee komt men natuurlijk ook bij mij terecht. Het is evident dat dat heel zware gevolgen kan hebben voor jongeren. Het is dus van belang dat ook onze welzijnsorganisaties daar voldoende aandacht aan besteden. Zeker naar aanleiding van de reportage neem ik vanuit mijn bevoegdheden nog eens het initiatief om alle mogelijke voorzieningen en kanalen die vandaag bestaan, attent te maken op de hulpverlening die mogelijk is.

Mevrouw Perdaens heeft het woord.

Minister, dank u wel. Aan de hand van diverse cases maakte ik de problematiek al aanhangig bij minister Dalle. Ik vind toch dat we nog altijd een beetje blijven achterophinken wat quick wins en kort op de bal spelen betreft. Er is de laattijdige communicatie van WAT WAT, hoewel ze werden vermeld in de podcast. Er is het feit dat de handleiding om beelden offline te halen niet eens Telegram bevat, hoewel dat dus het forum is waar die exposegroepen zo welig tieren. Dat zijn natuurlijk problemen die moeten worden aangepakt. Dit is echter ook een welzijnsproblematiek – u gaf het zelf ook al aan – en geen evidente: er is sprake van meerdere daders en een enorme impact op de slachtoffers. U verwees er al eventjes naar, maar ik zou graag concreet willen weten op welke manier in het kader van Welzijn in onze steun aan slachtoffers van deze problematiek is voorzien. Hoe is men daartoe uitgerust?

Mevrouw Almaci heeft het woord.

Dank u. Ik had verwacht dat ik laatst zou komen.

Maar ik bepaal hier de regels, en ik geef u het woord. U moet vereerd zijn. Uw tijd loopt. (Gelach)

Dat wilde ik net zeggen. Voorzitter, dank u wel.

Maar even terug naar het thema: ‘verwerpelijk’ is wel het woord. Daar zit natuurlijk een zekere visie op de samenleving achter, waarin vrouwen een bepaald gedrag niet mogen vertonen volgens degenen die hier aan – in hun eigen expliciete termen – slutshaming doen. Dat maakt voor meisjes in volle ontwikkeling normaal leven ongelooflijk moeilijk. Wat doe je immers nog aan als je overal kunt worden gefotografeerd? Kun je nog in bikini op een strand liggen? Kun je nog gaan fuiven in de kleren die je zelf wilt als iemand ervan een foto kan trekken en die zomaar online kan gooien? En dan is het nog te hopen dat jouw naam en adres er niet bij staan. Dit is dus echt een heel serieuze problematiek. Dit misbruik is eigenlijk een symptoom van een cultureel gegeven. We hoopten dat we die strijd allang achter ons hadden gelaten.

Korter op de bal spelen is dus nodig. Eerlijk is eerlijk: het is zo dat de minister van Jeugd hieromtrent al diverse initiatieven heeft genomen. Mijn vraag is echter heel eenvoudig: zijn die dan wel genoeg bekend? Op dit moment krijgen we immers een situatie waarin meisjes worden aangemaand om op te letten, maar degenen die het doen, met de hele cultuur daarrond, eigenlijk onvoldoende worden aangesproken. Dat is een maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Mevrouw De Rudder heeft het woord.

Honderden meisjes die elke week het slachtoffer worden van exposing, het ongewild verspreiden van naaktbeelden: de cd&v-fractie veroordeelt dit en wil hier haar verontwaardiging naar voren brengen. Dergelijke praktijken zijn gewoon niet tolereerbaar, en we moeten daar hard tegen optreden. Minister, u hebt er ook naar verwezen: vandaag is er natuurlijk het Kenniscentrum Mediawijsheid, dat ook al heel goed bijdraagt tot de bewustwording van het goed omgaan met sociale media. We willen echter echt aandringen op een meer consequente opvolging en straffen. Dat is iets waarin we verder moeten gaan. Nazorg voor de slachtoffers is echter ook heel belangrijk. U hebt er al naar verwezen: de welzijnsorganisaties zullen opnieuw alert worden gemaakt voor een goede nazorg voor die slachtoffers, die daar echt recht op hebben. Vandaar zeker onze oproep en onze steun. Zij moeten echt wel dat opvangnetwerk zijn voor die slachtoffers, die hen meer dan nodig hebben. Bij dezen dus ook onze steun om die netwerkorganisaties, die welzijnsorganisaties verder alert te maken voor deze problematiek.

Mevrouw Segers heeft het woord.

Dat die naaktbeelden van jonge meisjes worden gedeeld en kunnen worden gedeeld in exposegroepen op socialemediakanalen, waar tienduizenden jongens ernaar kijken, dat is ronduit verwerpelijk. Het is niet alleen verwerpelijk. Het is ook gewoon strafbaar. Tegelijkertijd is het probleem echter bijzonder complex. U gaf het ook aan. Het gaat over sensibilisering, mediawijsheid, opvolging, ingrijpen, vervolging. Er is echter ook nog een ander belangrijk aspect, namelijk de verpletterende verantwoordelijkheid van die socialemediabedrijven. Terwijl een bedrijf zoals Meta, achter Instagram en Facebook, de boot lang heeft afgehouden, maar nu wel voorzichtig stappen begint te zetten om verantwoordelijkheid te nemen, laat een nieuwe speler zoals Telegram, een Russische multinational, waar dit zich afspeelt, die groepen gedijen, zonder enige ethiek. Daar wordt er niet op gescreend of ingegrepen. Dat kan niet. Dat mogen wij niet tolereren.

Zij hebben dus een verpletterende verantwoordelijkheid, minister. Onze vraag is: heeft minister Dalle al contact gehad met Telegram – in dit geval – of met andere socialemediabedrijven of is hij van plan om dat te doen?

Mevrouw Ampe heeft het woord.

Elke dag zijn meisjes – vooral meisjes, maar ook jongens – het slachtoffer van exposing, waarbij hun naaktbeelden worden verspreid zonder hun toestemming. Dat is gewoonweg degoutant. Die exposinggroepen bestaan op sociale media, zoals Telegram, en Telegram doet daar niets tegen, grijpt niet in, terwijl andere sociale media wel ingrijpen. Wij van Open Vld vinden dat wij het voorzitterschap van Europa zouden moeten aanwenden om ervoor te zorgen dat Telegram wel ingrijpt. Vlaanderen heeft in 2024 het mediawoordvoerderschap in het kader van het voorzitterschap van Europa. Op dat moment zou Vlaanderen dus kunnen duwen en al zijn gewicht inzetten om Telegram onder druk te zetten om wel in te grijpen.

Het is niet alleen degoutant, het is ook strafbaar. Het is daarnet gezegd: minister Van Quickenborne heeft de straffen opgetrokken van een tot vijf jaar. De gecombineerde actie van ons land maar ook van Europa moet er dus voor zorgen dat die meisjes beschermd worden.

Minister Crevits heeft het woord.

Dank u wel, collega’s. Ik merk gedeelde verontwaardiging op bijna alle banken hier. Ik denk dat dat een heel goede zaak is. Maar met verontwaardiging alleen raak je natuurlijk niet aan een oplossing. Het is wel belangrijk dat we hier die verontwaardiging publiek uiten, opdat daarover geen betwisting zou kunnen bestaan.

Ik heb gezegd dat die zaken op zich strafbaar zijn. Het is niet, collega’s, omdat de straffen opgetrokken worden, dat men het gevoel heeft dat het ernstig genomen wordt. Dat is een signaal, maar, zoals ik daarnet al zei, wil collega Dalle ook samenzitten met de gerechtelijke diensten om op een of andere wijze een signaal te kunnen laten geven dat we dit echt ernstig nemen en dat we, als er problemen zijn, er ook achteraan gaan. Dus de tweede stap, na het feit dat het strafbaar is, is ervoor zorgen dat er voldoende prioriteit gegeven wordt aan de dingen die gebeuren.

Verder heb ik zelf verwezen naar de internationale dimensie. Veel collega’s, onder andere collega Segers, hebben verwezen naar die grote spelers, naar wat er allemaal moet gebeuren. Collega Dalle heeft contact met de mediaspelers. Ik zal de suggestie van collega Ampe, om daar ook in 2024 een punt van te maken in het kader van het voorzitterschap, zeker ook met hem bespreken. Maar ook daar verwacht ik regelgeving. Ik heb het al gezegd: de Digital Services Act maar ook de nieuwe verordening. Men wil ook dat onafhankelijk Europees centrum inzake seksueel misbruik van kinderen. Voor mij is het superbelangrijk dat wij die stappen zetten. Want hoe belangrijker wij zelf zeggen dat het is, hoe groter de kans dat er ook serieus tegen opgetreden zal worden en hoe groter ook de kans dat diegenen die zich bezondigen aan deze praktijken twee keer zullen nadenken vooraleer ze zulke zaken doen.

Ik ben er absoluut akkoord mee dat ook die grote spelers daar zelf een rol in kunnen spelen. De ene doet het wel, de andere doet het niet. Maar uiteraard kan één Vlaamse minister daar niet alle bakens verzetten. Hij kan proberen om deel uit te maken van een ander gedrag van de grote spelers, maar er zal ook nog wel wat meer nodig zijn.

Collega De Rudder en collega Perdaens, in Vlaanderen is er inderdaad geen apart hok of apart pakket voor slachtoffers daarvan. Eigenlijk zit de slachtofferbejegening overal waar kinderen het moeilijk hebben. Dat kan bijvoorbeeld op een school zijn, via een CLB, als ze merken dat meisjes of jongens, afhankelijk van wie het slachtoffer is, iets meemaken. Dat kan in het kader van doktersbezoeken zijn, dat kan zijn in het kader van geestelijke gezondheidszorg, dat we voelen dat er iets aan de hand is. Maar het is van belang, collega Perdaens, en dat is mee mijn verantwoordelijkheid, dat we deze problematiek overal deel laten uitmaken van de pakketten, dat iedere hulpverlener weet dat dit een groot probleem is, dat dit nieuwe zaken zijn waarmee men tien jaar geleden niet geconfronteerd kon worden. Dat is onder andere mijn verantwoordelijkheid. Dat is, zoals ik daarnet zei, datgene waartoe ik mij wil engageren.

Dus, collega’s, er is veel werk aan de winkel. Er was nog een opmerking rond WAT WAT. Wat mij betreft, is WAT WAT, dat informatie geeft aan jongeren, geen partner in de aanpak. Maar er wordt al heel lang informatie gegeven. Misschien moet u nog eens apart met collega Dalle opnemen wat u precies bedoelde, want ik ben vandaag zijn nederige vervanger en heb niet alle kennis even paraat die hij wel in zich draagt. Dat is dus misschien voer voor een vraag om uitleg.

Mevrouw Perdaens heeft het woord.

Bedankt voor de antwoorden, minister, en om even de plaats in te nemen van minister Dalle, en ook om het mee te nemen naar uw beleidsdomein.

Collega’s, een wereld waarin intieme beelden zonder je toestemming en zonder je medeweten circuleren en waarin je online en offline belaagd wordt, dat is een wereld waarin seksueel geweld welig tiert. Met alle schoonheid van de sociale media steekt er potverdikke ook veel lelijkheid de kop op. Dit is een strijd op heel veel fronten. Je moet de jongeren en hun ouders informeren, je moet een halt toeroepen aan strafbare feiten die gepleegd worden en ze opsporen, en je moet de slachtoffers opvangen. De daders gaan nog niet meteen rusten, dus laat ons ook nog niet indommelen want we hebben meer dan genoeg werk te doen. (Applaus bij de N-VA)