Report plenary meeting

Algemene bespreking

Dames en heren, aan de orde is het ontwerp van decreet tot wijziging van het decreet ‘Iedereen verdient vakantie’ van 29 juni 2018.

De algemene bespreking is geopend.

Mevrouw Van den Brande heeft het woord.

Iedereen verdient vakantie, dat is inderdaad zo en dat geldt zeker voor mensen in armoede, mensen met een handicap of chronisch zieken. Met onze fractie onderschrijven wij dan ook het zeer grote belang van dit decreet.

We herinneren ons allen nog als gisteren hoe mensen door de pandemie hun kansen op verbinding verloren en geïsoleerd raakten toen vakanties, uitstappen, cultuur en sport wegvielen. Ontspanning, deelname aan het maatschappelijke leven, vakantie, het zijn basisbehoeften en grondrechten van elk mens.

Vandaag zien we dat de inflatie de drempels voor mensen om op vakantie te kunnen gaan nog verhoogt. De meest recente cijfers leren ons dat ongeveer 870.000 Vlamingen zich geen week vakantie buitenshuis kunnen veroorloven. We kijken dan ook zeer uit naar de uiteindelijke inwerkingtreding van het decreet dat sinds 2018 wacht op de nodige aanpassingen voor de opgedoken knelpunten die naar boven kwamen bij het uitwerken van de uitvoeringsbesluiten. Het is nu maar te hopen dat hiermee alle juridische obstakels uit de weg zijn geruimd.

Wij staan positief tegenover de bredere inzet op vakantiedrempels: naast de financiële drempel ook de fysieke, mentale en praktische drempels waar mensen tegenaan lopen.

Het is ook goed dat er wordt ingezet op maatwerk en dat er meer gevarieerde ondersteuningsinstrumenten worden aangereikt.

Maar het zal het een intensieve en blijvende uitdaging zijn om de doelgroep voldoende te bereiken. Dat is ook wat de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) aangeeft. In 2021 waren dat 144.300 mensen van die 870.000. Er wordt dan ook nog veel te weinig ingezet op de gebiedsdekkende spreiding van de sociale organisatiekantoren, en op een proactieve benadering van de doelgroep.

De minister kiest ervoor om het subsidiereglement voor de sociaal-toeristische organisaties gerichter in te zetten voor de vakantiedrempel armoede. Dat is op zich zeer goed, maar de doelgroep moet wel door een hele procedure, want voor de toepassing van het voorliggend ontwerp van decreet is de vakantiedrempel armoede bereikt in het geval dat een individu of een huishouden geen week per jaar vakantie buitenshuis kan nemen wegens financiële redenen, en zij daarenboven in aanmerking komen voor minstens vier andere categorieën van de materiële en sociale deprivatie-indicator (MSD). Met andere woorden: de vakantieganger zal niet enkel moeten aantonen, aan de hand van een verhoogde tegemoetkoming, de Europese armoedegrens, schuldbemiddeling, of UiTPAS, dat hij bij de doelgroep behoort. Daarnaast moet hij ook aantonen dat hij bijvoorbeeld niet minstens om de twee dagen vis of vlees kan eten, versleten of beschadigd meubilair niet kan vervangen, of niet minstens eenmaal per maand met familie of vrienden kan afspreken, of zijn woning niet degelijk kan verwarmen.

Wij vrezen dan ook dat deze uitgebreide bewijslast zal leiden tot non-take-up door schaamtegevoelens, de inbreuk op de privacy, en door de complexiteit, en dat zo een groep heel kwetsbaren alsnog niet zal worden bereikt. Dit komt naast het tekort aan proactieve benadering van de doelgroep en de onvoldoende gebiedsdekkende spreiding.

Wij gaan ons dan ook onthouden op dit ontwerp van decreet.

Mevrouw Jans heeft het woord.

Minister, collega’s, exact vier jaar geleden was ik een van de indieners van het oorspronkelijke decreet ‘Iedereen verdient vakantie’, omdat iedereen recht heeft op vakantie en het de taak is van de overheid om de drempels die mensen ervan weerhouden om deel te nemen aan vrijetijdsactiviteiten of vakantie weg te werken. Dat moet gebeuren met prioriteit voor mensen in armoede, zieke mensen en mensen met een handicap.

Vakantiedrempels stellen zich niet enkel in het vinden of het betaalbaar zijn van logies. Het gaat om een combinatie van drempels in de hele vakantieketen. Daarom is het van belang om op maat te werken. Aanbod en dienstverlening moeten bruikbaar, begrijpbaar, bereikbaar, betaalbaar en beschikbaar zijn. Het zijn de drempels die men zelf niet kan overwinnen die dit ontwerp van decreet moet wegwerken, voor zowel individuen als groepen.

De financiële drempel wordt aanzien als de belangrijkste. Wie in armoede leeft heeft vaak niet de middelen om andere drempels te overwinnen. De oplossing ligt in het werken op maat van de vakantieganger. Dat vergt inspanningen van de vakantieverstrekker, en toeleiding door bemiddelingskantoren en sociaal-toeristische organisaties. Vandaar dat dit ontwerp van decreet voorziet in een waaier van instrumenten: het charter en de stuurgroep ‘Iedereen verdient vakantie’, de werking- en impulssubsidies, en de erkenning van de bemiddelingskantoren. De overheid moet immers blijven zorgen voor een voldoende groot en kwalitatief aanbod aan sociaal toerisme in eigen land.

We kijken dan ook met grote verwachtingen uit naar de inwerkingtreding van dit nieuwe ontwerp van decreet, en we waren zeer tevreden dat deze Vlaamse Regering 1 miljoen euro extra voorzag voor de uitvoering ervan. Jammer genoeg doken er bij het opstellen van de uitvoeringsbesluiten juridische problemen op, die we dus met dit ontwerp van decreet tot wijziging van het decreet wegwerken en oplossen. Minister Demir stelde ook enkele bijsturingen voor, die op onze goedkeuring kunnen rekenen. Het subsidie-instrument voor de sociaal-toeristische organisaties wordt gerichter ingezet op de vakantiedrempel armoede, en er wordt in een financiële ondersteuning van de ‘Rap op Stap’-kantoren voorzien.

Vanuit de cd&v-fractie zullen we dit ontwerp van decreet uiteraard goedkeuren. Onze fractie hoopt dat daarmee alle juridische obstakels uit de weg geruimd zijn, zodat het ontwerp van decreet eindelijk in werking kan treden en de voorziene middelen toegekend kunnen worden aan de organisaties die vakantiedrempels wegnemen. De socio-economische gevolgen van de covidpandemie, maar vooral ook de inflatiecrisis waarmee we nu te kampen krijgen, hebben de vakantiedrempels voor veel mensen immers verhoogd. 

Mevrouw Coudyser heeft het woord.

Uit nieuwe cijfers die Statistiek Vlaanderen gisteren bekendmaakte, blijkt dat in 2022 maar liefst 13 procent van de Vlamingen niet op vakantie kan, net om financiële redenen. 870.000 Vlamingen geven aan dat ze zich geen week vakantie buitenshuis per jaar kunnen veroorloven. Met de inflatie en de stijgende energiekosten wordt het dus voor een bepaalde groep nog moeilijker. Nochtans, door op vakantie te gaan – of het ver weg of dichtbij is, of het voor één dag of voor een paar dagen is, of je alleen gaat, met je gezin of in groepsverband – kom je even uit de dagelijkse sleur en kun je je batterijen opladen. Iedere Vlaming heeft daar recht op in ons Vlaanderen, maar het is niet voor elke Vlaming vanzelfsprekend. Daar moeten we iets aan doen.

Naast mensen met financiële problemen, die vaak ook voor mentale problemen zorgen, kunnen ook mensen met een beperking of met een gezondheidsprobleem moeilijkheden ondervinden om op vakantie te gaan. Ze hebben op vakantie bijvoorbeeld specifieke zorgen nodig. Er zijn niet enkel de moeilijkheden bij het zoeken naar aangepaste overnachtingsmogelijkheden, maar ook het vervoer naar de vakantieplek kan een drempel zijn. Zodra ze daar zijn, zijn er de zorgen rond aangepaste voeding en dagbesteding. Al de zaken die een drempel vormen om op vakantie te gaan, moeten we proberen om zo goed mogelijk weg te werken.

We hebben daar dan ook iedereen voor nodig: zowel de sociaal-toeristische organisaties die vakanties organiseren als ondernemers die willen helpen om iedereen dat recht op vakantie te geven. Gelukkig zijn er heel wat ondernemers in Vlaanderen die daaraan willen meewerken en die dit ook zien als een maatschappelijke opdracht. Daarnaast heb je ook bemiddelaars nodig, mensen en organisaties die de mensen toeleiden naar het gepaste aanbod. Daarom moeten ze het aanbod dus goed kennen, en dat vraagt tegelijk maatwerk. Het Steunpunt Vakantieparticipatie, maar ook de ‘Rap op Stap’-kantoren doen daarin fantastisch werk. Al die mensen – de privéondernemers, de bemiddelaars, de ‘Rap op Stap’-kantoren en de sociaal-toeristische ondernemers – vormen samen een netwerk. Vandaag telt dat netwerk ‘Iedereen Verdient Vakantie’ maar liefst 3000 organisaties. Vorig jaar werden daarmee bijna 150.000 Vlamingen bereikt en kregen die een kans om op vakantie te gaan.

Dat inzetten op sociaal toerisme is hoe dan ook, zelfs nu meer dan ooit, een absolute meerwaarde binnen het Vlaamse toerismebeleid. Dit voorliggend decreet uit 2017 waar juridische problemen mee waren en waarvoor nu het ontwerp van wijzigingsdecreet voorligt, is daarin een belangrijk instrument. Want dat decretale kader, dat al bestond sinds 2003, werd inderdaad in 2017 na een grondige evaluatie met de sector aangepast. Daarbij werd voor het eerst gekeken naar de privésector en het hele netwerk. Om dat netwerk duidelijk te maken, ondertekenen de organisaties die daaraan willen meewerken een charter. Ze krijgen daarvoor ook een label, zodanig dat het zichtbaar is voor allen.

Daarnaast wordt er met dit ontwerp van decreet ook voor gezorgd dat de erkende sociaal-toeristische organisaties – bijvoorbeeld het Rode Kruis, Horizont en Kansen voor Kinderen – op structurele, maar ook op projectmatige basis gefinancierd kunnen worden. Met de bijstelling die we nu doen, kunnen ook de ‘Rap op Stap’-kantoren versterkt worden en krijgen ook die nu toegang tot een financiële ondersteuning.

Zoals ik zonet gezegd heb, kwamen er bij de uitvoering van het decreet enkele knelpunten naar voren, onder andere rond de Europese staatssteunregels. Het zou inderdaad jammer zijn dat bijvoorbeeld toegekende financiering op vraag van Europa dan terugbetaald zou moeten worden. We hebben met dit ontwerp van wijzigingsdecreet dit euvel verholpen en we geven tegelijk de sector en de Vlaming met een vakantiedrempel maximale kansen.

Ik kijk evengoed, zoals collega Jans, uit naar de uitvoeringsbesluiten, maar ik hoor dat die al op komst zijn, zodanig dat het decreet in werking kan treden op 1 januari 2023, zoals voorzien is.

Kortom, en als besluit: dit ontwerp van decreet biedt maximaal kansen om de sociaal-toeristische sector verder te professionaliseren en het recht op vakantie voor nog meer mensen mogelijk te maken. Het is in elk geval belangrijk dat de basisfilosofie van het ‘Iedereen verdient vakantie’-decreet uit 2018 behouden blijft en, meer nog, wordt versterkt met dit wijzigingsdecreet. We moeten de sector en de Vlaming ook maximaal de kans geven om ieders recht om op vakantie te gaan waarmaken in Vlaanderen. (Applaus van Kathleen Krekels en Axel Ronse)

De heer Slagmulder heeft het woord.

Onlangs hebben we deze decreetswijziging inderdaad besproken in de commissie Toerisme. De Vlaams Belangfractie staat zeker achter het principe dat iedereen vakantie verdient, laat dat duidelijk zijn. In de commissie hebben we echter een aantal bezorgdheden geuit, bijvoorbeeld over de controle rond de subsidiëring bij de netwerkpartners.

Ik vraag me af of misbruiken momenteel maximaal kunnen worden uitgesloten. De zelfsturing voor de sociaal-toeristische kantoren met subsidiëring zal alleszins van dichtbij moeten worden opgevolgd.

Dan was er bijvoorbeeld ook nog de kwestie rond de verwerking van de persoonsgegevens, zoals aangegeven door de Raad van State en de Vlaamse Toezichtcommissie. Daar waren toch wel wat bezorgdheden over.

Ten derde vind ik dat er ook te weinig duidelijkheid is over wie nu precies allemaal zal worden bereikt. Hoe ziet de samenstelling van de doelgroep eruit? Zijn dat voornamelijk mensen die over onze nationaliteit beschikken of net niet? Is dat evenredig verdeeld? Dat weten we niet, ik kan daar momenteel geen cijfers over geven. Nochtans: meten is weten, en ik vind dat de Vlaamse belastingbetaler het recht heeft om dat te weten. Daarom roep ik u op om dat toch zo snel mogelijk in kaart te brengen.

Dus, voor alle duidelijkheid: onze fractie staat zeker achter het principe dat iedereen vakantie verdient, maar de aanwezigheid van nog te veel vage elementen in deze decreetswijziging, het feit dat we niet weten wie we momenteel allemaal exact bereiken en de veel te ruime marge om te veel zaken via de uitvoeringsbesluiten te regelen, zijn voldoende redenen waarom de Vlaams Belangfractie zich straks bij de stemming zal onthouden.

De heer Anaf heeft het woord.

Als Vooruit ondersteunen wij uiteraard ook heel erg dat iedereen vakantie verdient. Ik ga bij mijn tussenkomst focussen op de manier waarop dit decreet tot stand is gekomen, in 2018, maar ook nu.

In 2018 waren wij, of de toenmalige s.pa-fractie, de enige die niet voor hebben gestemd. We hebben ons toen ook al onthouden, net omdat er toch een hele reeks lacunes in dat decreet zaten. De totstandkoming van dit decreet heeft allerminst een schoonheidsprijs gehaald. Er waren maar liefst 35 amendementen bij het oorspronkelijke decreet, nog 2 errata achteraf, en vervolgens bleek dan ook dat het decreet onuitvoerbaar was indien er geen wijzigingen zouden worden doorgevoerd. Dat zijn de wijzigingen die vandaag voorliggen.

Ik heb de voorbije maanden al heel wat mensen uit de meerderheid uitspraken horen doen dat er hier in Vlaanderen door rechters wordt geregeerd: een heel prominent lid van de meerderheid in het kader van de Oosterweelwerken en recent nog toen het Grondwettelijk Hof de eindtermen in het onderwijs terugfloot. Collega Rutten zei nogal fel dat we een onafhankelijke juridische dienst moeten hebben om duidelijk te maken dat de wetten geen vodje papier zijn.

Dan heb ik één heel duidelijke boodschap aan de meerderheidspartijen: begin alvast eens met het advies dat jullie bijvoorbeeld krijgen van de Raad van State, ernstig te nemen. En luister ook eens ernstig als de oppositiepartijen heel pertinente punten meegeven over dingen die niet kloppen in jullie decreet. Hadden jullie in 2018 immers naar die adviezen geluisterd en naar onze collega’s van de toenmalige s.pa-fractie, dan hadden we hier nu wellicht niet gezeten en hadden we dit vier jaar geleden al kunnen laten ingaan.

Ook nu weer was er geen vlekkeloos juridisch parcours. U werd al teruggefloten door de Raad van State, minister, omdat er een andere versie werd voorgelegd dan degene die werd goedgekeurd door de regering. Er zou worden aangepast op basis van het advies van de privacycommissie. Dat was dus een vormfout en het ontwerp moest weer naar de Vlaamse Regering.

Er zitten uiteraard een aantal hele goede dingen in deze decreetswijziging, maar opnieuw heeft de Raad van State een aantal adviezen aangebracht. Op een aantal daarvan is ingegaan, maar er wordt bijvoorbeeld niet tegemoetgekomen aan het feit dat er een zeer verregaande bevoegdheidsdelegatie is aan de Vlaamse Regering, wat door de Raad van State toch als problematisch wordt ervaren.

Ik vrees dus dat de ezel zich een tweede keer aan dezelfde steen stoot en vanwege die redenen gaan wij ons als fractie dan ook onthouden op dit decreet.

De heer Tommelein heeft het woord.

Collega’s, de coronaperiode heeft ons alleszins een iets geleerd. Alhoewel, we hebben heel wat zaken geleerd, maar een daarvan is toch dat wij als mens niet gemaakt zijn om voortdurend in ons kot te blijven, zoals collega De Block het zo mooi verwoordde. Er eens een dagje tussenuit knijpen of enkele dagen op vakantie gaan, dat doet iedereen mentaal deugd. Maar we beseffen ook dat zoiets natuurlijk niet voor iedereen evident is. Sommige mensen ondervinden serieuze drempels die hen dat verhinderen. Deze kunnen zeer uiteenlopend zijn. Het kan een mentale drempel zijn, een praktische, fysieke drempel, maar ook financiële drempels, zeker nu het leven op heel wat vlakken toch een pak duurder wordt. Gaande van de brandstof naar verwarming of elektriciteit tot de winkelkar, we mogen inderdaad niet blind zijn voor de gevolgen van stijgende inflatie op de reisplannen van vele mensen.

Ik heb zelf onlangs ook nog een agglomeratie bezocht die zeer sterk inzet op ‘iedereen verdient vakantie’ en ik moet zeggen dat het een prachtig gegeven is hoe die mensen zich voor iedereen inzetten, zich telkens opnieuw aanpassen aan andere situaties, aan vragen, aan bekommernissen enzovoort. Die drempels wegnemen – of toch trachten weg te nemen – en zeker te verlagen is noodzakelijk en daarom heeft Vlaanderen het decreet ‘iedereen verdient vakantie’. De update van het ‘Toerisme voor Allen’-decreet – wat trouwens al bestaat sinds 2004 – kende in 2018 al een eerste leven, maar we stuiten toch nog op enkele knelpunten en noodzakelijke verbeteringen. Daarom zijn we tevreden dat we die punten nu aanpakken met het nieuwe decreet.

Een belangrijke vernieuwing in het decreet is toch de focus op alle individuele noden, een verhaal dat wij men onze liberale fractie absoluut ondersteunen. Collega Talpe heeft dat al benadrukt tijdens de bespreking in de commissie. We kunnen en mogen iedereen niet onderverdelen in een specifiek hokje, maar we moeten wel kijken naar alle behoeften die er zijn en daarop inspelen om zoveel mogelijk drempels weg te werken. Het spreekt voor zich dat die aanpak beter is en dat die zelfs noodzakelijk is. Wij stellen vast dat de knelpunten uit het decreet van 2018 grondig onderzocht en aangepakt werden in nauw overleg met de sector. Dat is voor ons cruciaal. Zij zijn immers de ervaringsdeskundigen op het terrein. Wij kunnen ons zeker vinden in de beleidsoptie die hier werd gekozen en zijn bovendien tevreden dat de oorspronkelijke insteken van het decreet behouden blijven. Kortom, de liberale fractie gaat dit onverminderd goedkeuren. Dat er nu maar snel van start kan worden gegaan.

Vraagt nog iemand het woord? (Neen)

De algemene bespreking is gesloten.