Report plenary meeting

Het antwoord wordt gegeven door minister Peeters.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, collega’s, afgelopen weekend was het weer bijzonder heet. We hebben allemaal – net als alle Vlamingen – graag genoten van een frisse plons in het open water. We hebben de beelden gezien van een afgeladen volle kust, van recreatiedomeinen waar het aanschuiven was voor het zwembad. Het is duidelijk: in Vlaanderen zijn er heel weinig zwemplekken in open water. Het zijn er nog geen honderd. In Nederland zijn er 750 zwemplekken in open water waar men het hele jaar door kan zwemmen. Er zijn meer dan 7 keer zoveel zwemlocaties in open water en minder ongevallen. Dat is de stand van zaken.

In Vlaanderen is er – waar we dan al mogen zwemmen – een waslijst aan regeltjes om die zwemplekken in te richten. Er moeten kleedhokjes zijn, er moeten douches zijn, er moeten toiletten zijn, er moet altijd een redder aanwezig zijn. Het maakt het bijzonder complex. Minister, in Nederland is er een regel dat je overal mag zwemmen, behalve waar het te gevaarlijk is. Dat zorgt ervoor dat er heel veel plekken zijn waar je op zo’n hete dag verkoeling kan zoeken. Dat zorgt ervoor dat het in en op de Nederlandse zwemplekken veel minder druk is.

Europa vraagt in een Zwemwaterrichtlijn dat elk land inspanningen doet om meer zwemplekken te zoeken. Minister, zult u zorgen voor meer plekken waar de Vlaming verkoeling kan zoeken? Zult u ervoor zorgen dat de wetgeving omgekeerd wordt, zodat men kan zwemmen waar het mag en kan, en het verboden wordt waar het te gevaarlijk is? Zult u waar het kan de overbodige regeltjes afschaffen, zodat meer Vlamingen dichtbij huis kunnen genieten van een frisse plons in het water als het zo warm is? (Applaus bij Groen en de PVDA)

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Collega’s, het is inderdaad fantastisch goed weer. Afgelopen weekend gingen heel wat mensen – op legale maar ook illegale plaatsen – zwemmen. Er is echt nood aan extra zwemmogelijkheden in open, publieke, ruimte. Getuige de realiteit in de praktijk. Als liberaal kunnen we natuurlijk niet anders dan pleiten voor de ondersteuning van meer vrijheid om te gaan zwemmen waar men wil. Minister, dat is de teneur van mijn vraag.

Er is effectief een grote nood aan nieuwe, open zwemmogelijkheden. Ik was dan ook heel tevreden van te mogen lezen en zien dat er – u bent weliswaar enkel bevoegd voor de bevaarbare waterlopen, minister Demir is bevoegd voor de niet-bevaarbare waterlopen – twee nieuwe locaties bij komen deze zomer. Gelukkig eentje in mijn eigen buurt, in Mechelen, las ik, en in Vilvoorde. Dat is een positief verhaal.

Maar, minister, we moeten nog ambitieuzer durven zijn, niet alleen in de bevaarbare waterlopen, maar zeker ook in de onbevaarbare waterlopen. Dat wil ik echt benadrukken. We mogen ambitieuzer zijn. De vergelijkende studie met het buitenland die Sweco recent heeft uitgevoerd, getuigt dat het wel degelijk kan.

Mijn vraag is dan ook heel eenvoudig, minister: zorg ervoor dat het beleid nog ambitieuzer wordt. We zien dat de waterkwaliteit de afgelopen decennia is verbeterd. Wat zullen u en uw collega’s in de Vlaamse Regering doen om ervoor te zorgen dat er meer ruimte is om te gaan zwemmen in open lucht? (Applaus bij Open Vld)

Minister Peeters heeft het woord.

Zoals de voorzitter al zei, zal ik een gecoördineerd antwoord geven namens collega-minister Demir.

Bij die zomerse temperaturen is het uiteraard heel aanlokkelijk om een frisse duik te nemen in een of ander openbaar water zoals er heel veel zijn in Vlaanderen. Ik kom zelf uit het Maasland en woon in een zeer waterrijk gebied met heel wat grindplassen, met de oude Maas en met de Zuid-Willemsvaart. Ik krijg ook vaak de vraag waarom we niet overal in de open wateren een frisse duik kunnen nemen. Het principe geldt dat dat alleen mogelijk is waar het toegelaten is, gelet op het feit dat er heel wat risico’s gepaard gaan met het nemen van een frisse duik in onze open wateren. Afgelopen weekend heeft een aantal mensen het leven gelaten toen ze in een onbewaakte zone in de zee gingen. Twee jaar geleden ben ik in mijn eigen gemeente geconfronteerd met iemand die het leven liet, omdat hij in een grindplas aan het zwemmen was en daar door de stroming werd verrast. Hij heeft dat risico genegeerd en is daar overleden. De veiligheid is cruciaal bij al onze wateren. Daarom moet er heel grondig worden gecontroleerd.

Wat doen De Vlaamse Waterweg (DVW) en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)? De VMM doet jaarlijks een openbaar onderzoek waarin ze oproept waar er locaties zijn waarin er al dan niet zou willen worden gezwommen. Dat gaat over tal van plassen, vijvers en dergelijke meer. Aan de hand van de suggesties doet ze een grondig onderzoek samen met het agentschap Zorg en Gezondheid om te kijken of de waterkwaliteit goed en aanvaardbaar is om het zwemmen al dan niet toe te laten en daar een zwemlocatie toe te staan. Dat houdt in dat er in samenspraak met de lokale besturen de nodige redders en dergelijke meer ter beschikking moeten worden gesteld. 

Zoals mevrouw De Vroe al heeft gezegd, ben ik bevoegd voor de bevaarbare waterlopen. U zult begrijpen dat de scheepvaart daar sowieso primair is. Zwemmen waar er heel wat schepen zijn, kan een bijkomende gevaarlijke situatie creëren. Daarbij komt dat we niet altijd weten wat er op de bodem van die waterlopen aanwezig is. Je kunt daar soms autowrakken en allerlei andere zaken tegenkomen. Daarom hanteert DVW het principe dat het verboden is, maar op welbepaalde locaties en onder voorwaarden kan het toegelaten worden.

Ik heb zelf ook gevraagd om te zoeken naar meer locaties want de vragen van de burgers zijn immens. DVW heeft dat ook gedaan. Er zijn nu twee bijkomende locaties op de bevaarbare waterlopen waar er kan worden gezwommen. Als andere lokale besturen suggesties hebben om in een bepaald veilig gebied in een samenwerkingsovereenkomst met DVW zwemmen mogelijk te maken, roep ik hen op om ons die aan te reiken. Dan zullen we samen onderzoeken of het niet mogelijk is om ook in die open wateren toelating te geven om een frisse duik te nemen.

Mevrouw Schauvliege, specifiek betreffende uw vraag: collega Demir laat mij duidelijk weten dat de VLAREM-wetgeving (Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning) sowieso de omzetting is van de Europese richtlijn. Dat is ook een belangrijke voorwaarde. De waterkwaliteit moet voldoen, de veiligheid moet voldoen, maar ook de Europese richtlijn moet gerespecteerd worden. Die Europese richtlijn is omgezet in onze VLAREM II-wetgeving. Collega Demir zegt daarover dat je ten eerste al kan afwijken, mits instemming van het agentschap Zorg en Gezondheid (AZG), en ten tweede dat men wil onderzoeken of het mogelijk is om VLAREM II aan te passen. Daar zal zij in de toekomst meer op inzetten.

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, waar een wil is is een weg. Ik word eerlijk gezegd een beetje moedeloos van uw antwoord. U spreekt over twee extra zwemplekken. In Nederland heeft men 750 zwemplekken, in Vlaanderen 100. In Nederland zijn er minder ongevallen met zwemmers dan in Vlaanderen. Dat veiligheidsargument slaat op niets. In Nederland is het zo dat je overal mag zwemmen, tenzij het gevaarlijk is. Wij laten het nergens toe, en wat gebeurt er dan? Mensen zwemmen toch, omdat ze de gevaarlijke situaties niet herkennen, en dan gebeurt er iets.

Minister, dat zijn drogredenen. Ik zeg: waar een wil is is een weg. Als u wilt dat er meer gezwommen wordt in Vlaanderen, dan is dat mogelijk. Ook de VLAREM-wetgeving is een vertaling van de Europese zwemrichtlijn. In Nederland geldt dezelfde Europese zwemrichtlijn, en daar hoef je niet tussen 15 juni en 1 september te zwemmen. Daar kun je het ganse jaar door zwemmen, daar zijn geen kleedhokjes nodig. Dus, minister, doe alstublieft meer inspanningen, zodat meer Vlamingen kunnen genieten van open water … (Applaus bij Groen, Vooruit en de PVDA)

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Minister, meer vrijheid is meer ruimte om te kunnen zwemmen waar je wil. Dat is een heel liberaal principe. Ik ben blij met uw antwoord, als u zegt dat u een oproep wil doen naar de lokale besturen om te kijken hoe we in de bevaarbare waterlopen kunnen gaan naar meer zwemlocaties. Ik kan u al zeggen dat ik dat zeker ga indienen voor Kampenhout Sas. Daar willen wij zeker aan werken, en hopen dat de Vlaamse Waterweg zal willen meegaan naar een nieuwe openwaterzwemlocatie.

Minister, ik wil ook heel graag vragen of u het overleg zult aangaan met uw collega’s, want in de studie waar ik al naar verwees staan echt expliciete suggesties waar de VLAREM-wetgeving, waar uw collega-minister voor bevoegd is, kan aangepast worden. 

Uiteraard moeten we altijd rekening houden met de aspecten van veiligheid, waterkwaliteit en gezondheid. Dat spreekt voor zich. Maar ik wil heel graag van u vernemen, en dat is een vraag rechtstreeks naar u, hoe u de lokale besturen extra zult stimuleren en ook de Vlaamse Waterweg zult aansporen om proactief mee te denken met de betrokken lokale besturen om effectief te komen tot een samenwerking en tot een extra locatie op de bevaarbare waterlopen (Applaus van Tom Ongena en Maurits Vande Reyde)

De heer De Veuster heeft het woord.

Collega’s, bedankt voor de vraag. Minister, we hadden het hier een tijd geleden ook al over in de commissie. Ik ben dan ook blij dat er alvast twee nieuwe locaties zijn bijgekomen waar er gezwommen kan en mag worden. Het weer wordt warmer, en mensen zoeken inderdaad verkoeling. Veel te vaak moeten ook lokale besturen – politie en gemeenschapswachten – zich op warme dagen bezighouden met het uit het water halen van mensen die zich willen verkoelen. 

Daarom, minister, heb ik een vraag die gelijklopend is met die van collega De Vroe: gaat u op zoek naar de positieve alternatieven? Dat zou een hulp zijn, niet alleen voor de zwemmers zelf. Gaat u de Vlaamse Waterweg blijven aansporen om locaties beschikbaar te stellen om te zwemmen? Heel wat lokale besturen die gelegen zijn aan waterwegen zullen u dankbaar zijn en zullen die uitgestoken hand aannemen. Ik kan in ieder geval al voor het kanaal Dessel-Schoten spreken. Daar zullen suggesties komen, en hopelijk wordt daar positief op ingegaan. (Applaus bij de N-VA)

Mevrouw Lambrecht heeft het woord.

Minister, ook bij Vooruit steunen we zeker uw partijgenote om meer open water te vragen. Het is gezond, het is goedkoop en je kunt niet zwemmen als je het niet voldoende kunt proberen. Nu zitten wij met gedoogzones, maar dat is toch niet te geloven als ik hoor dat er in Nederland 750 zwemplekken zijn. We lezen niet elke dag dat er daar problemen zijn. En dan durft u hier te zeggen dat u goed bezig bent omdat u twee nieuwe locaties hebt.

Minister, gaat u een actieplan maken om de komende jaren minstens een paar tientallen locaties te vinden voor dat open zwemmen, al was het maar voor de vele mensen die triatlon beoefenen en die heel de tijd op zoek zijn om te kunnen oefenen. Twee locaties, dat is echt beschamend. (Applaus bij Vooruit)

De heer D’Haese heeft het woord.

Minister, 6,5 miljoen Vlamingen en twee nieuwe zwemplekken: tegen dat tempo gaat het natuurlijk nog wel even duren voordat we voor iedereen een plek hebben om verkoeling te zoeken.

Wie uit het buitenland terugkomt, vraagt zich inderdaad af waarom we hier zoveel kansen missen, als het gaat over het zwemmen in open water, in waterlopen en zo verder, maar ook als het gaat over openluchtzwembaden en zwemvijvers. Brussel heeft geen enkel toegankelijk openluchtzwembad. Er zijn genoeg niet-toegankelijke in Ukkel, dat is het probleem niet. Maar er is geen enkel toegankelijk openluchtzwembad. De Blaarmeersen in Gent zijn afgezet met hekken. En in Vlaams-Brabant willen ze drie openluchtzwembaden sluiten, en dat terwijl er in steden als Berlijn of New York tientallen openluchtzwembaden zijn waar mensen naartoe kunnen gaan.

Minister, wat gaat er, boven op die fantastische twee nieuwe zwemplekken, deze zomer nog gebeuren om te zorgen voor meer plaats voor verkoeling voor jong, voor oud, voor iedereen die wil zwemmen?

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, de nood aan open zwemwater is dit weekend ook weer zeer duidelijk geworden in de provinciale domeinen, maar ook in de Watersportbaan in Gent. Vandaag is het verboden, tenzij het toegelaten is. Wij willen met onze fractie die redenering ook graag omdraaien. Wie kan genieten van natuur, gaat er ook meer respect voor opbrengen en gaat die ook beter houden of beter maken. Overheden moeten natuurlijk kunnen verbieden, maar we geven vooral verantwoordelijkheid terug aan zwemmers.

Verantwoordelijkheid gaat in de juridische benaming natuurlijk ook vaak samen met aansprakelijkheid. Je ziet vandaag dat heel wat Vlaamse diensten, maar ook lokale besturen, de regels die er zijn in het Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning (VLAREM), zeer strikt toepassen en zeer strikte reglementen uitschrijven met eigenlijk achterhaalde en onduidelijke regels. Minister, hoe snel wilt u gaan met de aanpassing van de VLAREM-wetgeving?

Minister Peeters heeft het woord.

Dank u wel, collega’s, voor de bijkomende vragen en suggesties.

Sommigen trekken het hier een beetje op flessen, maar de Vlaamse Waterweg is specifiek bevoegd voor de bevaarbare waterlopen. Collega Demir is met de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) bevoegd voor de onbevaarbare waterlopen. Die twee extra locaties, dat gaat over de bevaarbare waterlopen. En dat zijn twee extra locaties die er specifiek gekomen zijn op mijn vraag, omdat er inderdaad in heel Vlaanderen heel wat vraag is naar meer zwemlocaties. Voor de zwemlocaties als dusdanig doet de Vlaamse Milieumaatschappij ieder jaar opnieuw een oproep bij de lokale besturen: waar zijn er bijkomende vragen voor zwemlocaties? Als ze die vragen binnenkrijgen, worden die door de VMM verder onderzocht. Dan kijkt men naar de waterkwaliteit en de veiligheid. En men kijkt naar het kader inzake de regelgeving als dusdanig.

En ja, collega’s, ik zou dat ook graag veel soepeler zien. Ik heb inderdaad aan de Vlaamse Waterweg, waar ik persoonlijk bevoegd voor ben, gevraagd om onderzoek te doen naar meer mogelijkheden en om alle aanvragen die lokale besturen indienen, minstens grondig te laten analyseren. En het hoeft geen volledig kanaal te zijn dat plots moet worden vrijgesteld. Ik hoor sommigen spreken over het Albertkanaal, een zeer lang kanaal. Gaan we dat volledig openlaten om te zwemmen? Ik denk dat dat ook niet de vraag is. Ik hoor ook Dessel-Schoten. Ik hoor het verhaal van Kampenhout-Sas. Ik denk dat het zeker niet de vraag is om die hele kanaalruimten ter beschikking te stellen, maar wel bepaalde afgebakende zones, zodat het in veilige omstandigheden kan gebeuren.

Dat is ook de specifieke vraag die ik aan de Vlaamse Waterweg gesteld heb. Op grond daarvan heeft men nu in eerste instantie al die twee bijkomende locaties gecreëerd, maar hoe meer locaties, hoe liever. Want ik weet dat de vraag groot is. Ik heb daarstraks al gezegd dat ik zelf uit een zeer waterrijk gebied kom. Ook daar leven heel veel vragen van burgers om een plons te kunnen nemen in dat aantrekkelijke water.

Maar het moet ook veilig zijn. Ik vind het vreemd dat men plots vanuit de Groenfractie waterkwaliteit niet meer zo belangrijk vindt, want we zeggen toch altijd dat we het alleen maar gaan toelaten daar waar de waterkwaliteit gecontroleerd is en waar het ook in perfecte omstandigheden kan gebeuren. Mevrouw Schauvliege, bij ons hebben we oude Maasarmen met heel groen, troebel water. Ik nodig u uit om daar een plons in te nemen, maar kom achteraf niet klagen als er gezondheidsproblemen zijn, als er welbepaalde gevolgen aan gekoppeld worden. Maar dat is het principe waar wij op focussen. Die waterkwaliteit moet er zijn. Dat moet in samenspraak zijn met de gezondheid.

Dat is wat ik daarstraks al gezegd heb, en dat is ook waar minister Demir op inzet. Zij zegt dat ze samen met het agentschap Welzijn en Gezondheid en met Sport Vlaanderen gaat kijken of men ten eerste op welbepaalde locaties daarvan kan afwijken. Dat is dan voor alles wat betrekking heeft op vijvers, plassen en onbevaarbare waterlopen die meestal heel ondiep zijn en waar je dus geen plons in gaat nemen, hoogstens wat pootje baden. Als men kan afwijken, dan kan het snel gaan. Ten tweede, als er een aanpassing van de VLAREM-wetgeving moet gebeuren, dan gaat men dat verder analyseren en dat al dan niet onderbouwd doen. Maar dat gaat een langere termijn in beslag nemen.

Daarnaast heb ik bij de Vlaamse Waterweg gevraagd naar lokale besturen die een aanvraag indienen. Ik hoor dat ik al een vraag krijg van de gemeentes Schoten en Kampenhout. Ik zal die vragen ter harte nemen en ik zal alles op alles zetten om het daar mogelijk te maken. Maar opnieuw: twee jaar geleden liet iemand het leven door onderkoeling in een of andere grindplas in mijn eigen gemeente. Grindplassen zijn vaak immens diep. Afgelopen weekend lieten twee mensen het leven in een onbewaakte zone aan de kust. Dat mogen we toch ook niet miskennen. Zonder meer zeggen ‘overal vrijheid blijheid’? Ik hoor die slogan heel graag, maar veiligheid moet toch ook primeren. En in de bevaarbare waterlopen moeten we uiteraard de scheepvaart de prioriteit geven.

Kortom: voor bevaarbare waterlopen zijn vragen van lokale besturen zeker welkom en we kijken wat kan. Ook voor onbevaarbare waterlopen doet de VMM de screening. Als het kan, laat men het toe. Als het niet kan door de waterkwaliteit, zijn afwijkingen van de VLAREM-wetgeving mogelijk, maar waterkwaliteit en veiligheid primeren.  

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, ik neem graag uw uitnodiging aan om samen in uw buurt in het water te springen. (Applaus bij Groen)

Want het gaat hier over zwemwaterkwaliteit en niet over waterkwaliteit. Minister, met onze fractie pleiten wij voor open water op fietsafstand. Wij vinden dat elke Vlaming moet kunnen plonsen in het open water dicht bij zijn woonbuurt. Wij willen dat daar alles in het werk gesteld wordt om dat mogelijk te maken. Daarom roepen wij u op om de wetgeving te vereenvoudigen en die rare regel van ‘nergens mag het tenzij wij zeggen waar het precies veilig is’ om te keren naar ‘overal kan het tenzij het te gevaarlijk is’. Dat zal pas leiden tot echt meer zwemplekken en het mogelijk maken dat elke Vlaming in zijn buurt kan genieten van open water. (Applaus bij Groen, Vooruit en de PVDA)

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Wel collega Schauvliege, ik spring mee in het water. (Applaus bij Groen, Vooruit en de PVDA)

Minister, openwaterzwemmers zijn uiteraard geen criminelen. Ik pleit effectief voor meer vrijheid, maar ook voor meer eigen verantwoordelijkheid als je in het water springt. Dat is belangrijk. Dat is ook waar we naartoe moeten evolueren. Verder pleit ik nogmaals voor het versoepelen, het vereenvoudigen van de huidige VLAREM-wetgeving. Dat staat heel duidelijk in de Sweco-studie waar ik ondertussen al enkele keren naar verwezen heb omdat ik echt wel vind dat er grondige aanpassingen nodig zijn.

U maakt terecht wel een aandachtspunt van het feit dat er een verschil is tussen de bevaarbare en de niet-bevaarbare waterlopen ten opzichte van veiligheid. Maar toch moet er soepeler omgegaan worden. Het is echt wel belangrijk dat er toekomstgericht in je buurt in open water gezwommen kan worden. Dus ik ga zowel u, minister Demir als minister Weyts daar zeker nog over bevragen. (Applaus bij Open Vld)