Report plenary meeting

De heer Van Miert heeft het woord.

Voorzitter, collega’s, minister, een vijftal jaar geleden kwamen we erachter dat heel wat voertuigen onze autokeuring passeerden met een kapotte of zelfs onbestaande roetfilter. Dat was helemaal niet de bedoeling. Uw voorganger heeft er dan voor gezorgd dat er een nieuwe manier van meten kwam. Wat bleek immers? Onze autokeuringen waren helemaal niet uitgerust om dat te detecteren. Ondertussen is die meetapparatuur er dus wel gekomen. Het wettelijk kader is helemaal in orde, er is getest, het personeel is opgeleid, dus we kunnen starten per 1 juli. So far, so good.

Dit blijft echter beperkt tot de lichte voertuigen, de personenwagens, de lichte vrachten, maar we hebben ook nog heel wat anders op de baan. Dat zijn meestal zwaardere motoren. Dat zijn onze bussen, onze vrachtwagens. U had aangekondigd een studie te zullen doen om te bekijken of dit proces ook toepasbaar is op de zwaardere voertuigen, op het zwaar verkeer, op onze vrachtwagens. Op mijn vorige vragen in de commissie hebt u geantwoord dat die studie medio 2022 zou worden opgeleverd. Nu is het zover. 

Minister, daarom heb ik twee vragen aan u. Wanneer verwacht u het studieverslag, of hebt u het al? Acht u het haalbaar, mocht die studie een gunstig advies geven, om snel deze apparatuur, deze manier van werken ook op het zwaar verkeer toe te passen als het gaat over de uitstoot van fijn stof?

Minister Peeters heeft het woord.

Mijnheer Van Miert, dank u wel voor uw vragen. Het is inderdaad zo dat in 2018 aan het licht kwam dat er bij heel wat personenwagens was gesjoemeld met de roetfilter, dat die er opzettelijk uit was gehaald en dat er zodoende eigenlijk heel wat werd gefraudeerd, hetgeen natuurlijk slecht is voor onze luchtkwaliteit, want die roetfilter is er juist om al die deeltjes tegen te houden.

Wij hebben wat dat betreft intens samengewerkt met de andere gewesten, hebben het wettelijk kader gecreëerd en hebben ervoor gezorgd dat al onze keuringscentra kunnen worden uitgerust met die nieuwe PN-meettoestellen (particle number) of deeltjestellertesten. Zodoende kunnen vanaf 1 juli alle personenwagens en lichte bestelwagens daadwerkelijk worden gecontroleerd op de aanwezigheid van een roetfilter of mogelijke defecten aan die roetfilter, om ervoor te zorgen dat die fraude een halt wordt toegeroepen. Wij zijn het eerste land in Europa waar dat vanaf 1 juli gebeurt. Ook Nederland start op 1 juli. Samen met Nederland zijn wij eigenlijk de koplopers. 

We willen het echter inderdaad niet houden bij personenwagens en lichte bestelwagens. We hebben een studie besteld, ook weer samen met de andere gewesten, om te bekijken of we dat kunnen uitbreiden tot de zwaardere voertuigen, tot de bussen, de vrachtwagens, waarbij dat gesjoemel door het sneller kunnen optrekken en dergelijke uiteraard veel minder aan de orde is. We zullen bekijken hoe we ook daar kunnen zien of er sprake is van defecte roetfilters. 

Ik denk dat er een beetje een misverstand is over het afronden van die studie. We verwachten dat voor midden 2023. Dan gaan we bekijken hoe we daar verder mee moeten omgaan. Tegelijkertijd zullen we dan ook bekijken of er al dan niet nog een uitbreiding naar de andere wagens moet komen. Dan denk ik aan de benzinewagens en dergelijke. Misschien wordt daar ook soms gefraudeerd bij een aantal aspecten. Weliswaar is het daar dan niet zozeer de roetfilter die men er zonder meer uit kan nemen, maar ook wat dat betreft, zullen we alles verder blijven opvolgen.

De heer Van Miert heeft het woord.

Minister, dank u wel voor uw antwoord. Dan is de actualiteit van mijn vraagstelling hier natuurlijk niet helemaal aan de orde. Bij de vorige antwoorden hebben wij wel degelijk genoteerd dat de studie dit jaar zou worden opgeleverd. Het stadsverkeer, de personenwagens, dat is één ding. Daar blijft dat fijn stof natuurlijk het langst hangen. Vorig jaar hadden we echter 41,1 miljoen vrachtwagens op onze wegen. Dat is een gigantisch aantal. Daar wordt minder gesjoemeld, daar hebt u gelijk in, maar dat aantal is zo bijzonder groot en de motoren zijn zoveel zwaarder.

Ik zou u dan toch ook de volgende vraag willen stellen. We zijn voortrekkers. De andere gewesten hebben we al mee in het bad, maar ik denk dat we heel Europa mee in het bad moeten trekken om in dezen echt resultaten te zien. Het is fijn dat de burgers inspanningen doen om hun wagens milieuveilig de baan op te laten gaan, maar we moeten ook de ondernemers, de vrachtwagens meetrekken om echt iets te doen aan die gezondheid.

Mevrouw Fournier heeft het woord.

Minister, ik had eigenlijk dezelfde vraag als de bijvraag van collega Van Miert. Het is goed dat er meer controle is, dat er meer controle zal worden uitgevoerd. Ik heb begrepen dat dat samen met de andere gewesten gebeurt. Ik heb ook begrepen dat Nederland daar al redelijk ver in staat.

Vanuit onze fractie bestaat duidelijk de vraag om daar Europese afspraken rond te maken. We zitten met een land met heel veel buitenlandse voertuigen. Het is goed dat we onszelf controleren, maar het zou ook wel goed zijn dat we andere voertuigen ook kunnen controleren.

De heer Bex heeft het woord.

Minister, ook namens de Groenfractie felicitaties aan u en uw collega’s dat dit er eindelijk komt. Die luchtvervuiling tegengaan, is superbelangrijk. We kijken ook uit naar die studie over de uitbreiding van dit systeem naar de zwaardere voertuigen.

In het systeem dat vandaag afgesproken is, en op 1 juli in voege treedt, wordt een onderscheid gemaakt tussen voertuigen met een defecte roetfilter en voertuigen met een slecht werkende roetfilter. De ene mag nog veertien dagen in het verkeer blijven, de andere nog twee jaar, terwijl het gaat om een redelijk arbitraire grens van 1 miljoen deeltjes per kubieke centimeter.

Wilt u in de toekomst evalueren of die grens van 1 miljoen wel een correcte grens is? Moeten we in de toekomst niet kijken of we die regels nog iets kunnen verstrengen?

De heer Keulen heeft het woord.

Ik vind vooral, voorzitter, collega’s, minister, dat het een prestatie van formaat is – iets waarop we trots mogen zijn – dat we nu Europees vooroplopen in de strijd voor een gezonder en beter leefmilieu en luchtkwaliteit door middel van die bonafide roetfilters. Het is een feit dat dit land werkt, althans wat betreft de gezamenlijke keuze voor bonafide roetfilters. We kunnen daarmee voorkomen dat men kan shoppen tussen keuringscentra en de drie gewesten.

Als we dan ook nog eens de opmaat kunnen maken, de opstap richting zware vrachtwagens en bussen, dan kunnen we daadwerkelijk op een structurele manier iets meer doen voor een gezonder leefmilieu. Dat is toch ook iets wat we moeten koesteren, iets waarmee we moeten durven uit te pakken. Wat dat betreft, minister, en uw collega’s ook uit de twee andere gewesten: een dikke proficiat!

De heer Verheyden heeft het woord.

Minister, collega’s, luchtkwaliteit is voor ieder van ons belangrijk. In die zin is het invoeren van die nieuwe roetfiltertest een goede zaak om mensen op te sporen die bewust met een defecte roetfilter rondrijden, of die er geen plaatsen, of die verwijderen.

Er is ook een ‘maar’ aan die hele zaak. Het is allemaal goed en wel dat we onze fraudeurs aanpakken, maar we weten allemaal – het is hier al gezegd – dat Vlaanderen een transitland is. U en uw collega’s hebben wel triomfantelijk aangekondigd dat Vlaanderen, samen met Nederland, koploper is aangaande deze nieuwe technische controles, in vergelijking met andere Europese landen. Dat wil dus zeggen dat buitenlandse wagens, met een defecte filter of zonder filter, gewoon onze lucht kunnen blijven bezoedelen.

Je kunt dat een beetje vergelijken met de problematiek rond de lage-emissiezones, waarbij uit cijfers blijkt dat onze Vlaming wel netjes zijn boete betaalt, maar die buitenlanders vaak niet.

Mijn vraag, minister, is niet welke stappen u zult nemen, maar welke stappen u ondertussen al ondernomen hebt op Europees niveau om uw collega’s ervan te overtuigen om ook die technische controles te gaan invoeren. Graag had ik ook vernomen wat het resultaat daarvan is.

Mevrouw Robeyns heeft het woord.

Minister, het is positief dat die roetfilterfraude eindelijk gecontroleerd, aangepakt en bestraft zal worden. Als je weet dat zo’n voertuig zonder roetfilter bijna duizend keer zoveel uitstoot als een wagen die wel in orde is, dan is de impact op onze luchtkwaliteit en onze volksgezondheid natuurlijk enorm groot.

Dan is er nog meer nodig dan alleen de controle in die autokeuringscentra. Het is ook nodig dat die controle uitgebreid wordt naar andere voertuigen. Ik denk dat het gewoon niet fair is dat die mensen de dans kunnen ontspringen ten opzichte van andere mensen die zich wel aan de regels houden. Die fraudeurs moeten eruit. Er is niet alleen controle nodig in die keuringscentra, maar er zou ook gewoon langs de weg controle moeten komen. Ik wilde u vragen hoever het daarmee staat. (Applaus bij Vooruit)

Minister Peeters heeft het woord.

Collega's, ik dank u voor de bijkomende bedenkingen en zeker ook voor de felicitaties. Ik herinner mij nog heel goed dat ik twee jaar geleden de vraag kreeg waarom elk keuringscentrum niet onmiddellijk werd uitgerust met die PN-meettoestellen. Toen heb ik heel duidelijk de boodschap meegegeven dat, ten eerste, de luchtkwaliteit niet stopt aan de grenzen, maar dat we dat op het hele Europese niveau moeten kunnen regelen. Europa liet op dat moment niet toe om die PN-meettoestellen te gebruiken, maar verplichtte een opaciteitstest. Een opaciteitstest meet niet de fijnstofdeeltjes. Op dat moment kon het dus niet van Europa. En ten tweede heb ik toen ook gezegd dat het mij beter leek om in heel België voor eenzelfde regeling te zorgen, zodat we, zoals de heer Keulen zegt, niet gaan hoppen van een keuringscentrum naar een ander over de gewestgrenzen om dat scenario in te bouwen.

Ik ben blij dat het vandaag mogelijk is. We hebben intens samengewerkt met de drie gewesten. We zijn op één lijn gekomen. Vanaf 1 juli hebben we de regeling dat die deeltjestellertesten of die PN-meettoestellen worden gebruikt in alle keuringscentra in België. Daar zijn we inderdaad koploper mee in Europa. We zullen zeker aan de andere Europese landen vragen om dat voorbeeld mee te volgen. We weten dat Nederland nu ook vanaf 1 juli volgt en dat Duitsland waarschijnlijk in de loop van 2023 zal volgen. We volgen het alleszins mee op. Want ik herhaal: de luchtkwaliteit stopt uiteraard niet aan de grenzen.

Ik heb een aantal bijkomende vragen gekregen. Vlaanderen is inderdaad een transitregio. We blijven uiteraard ook de controles langs de weg uitvoeren. Dat wordt vandaag al gedaan. U ziet regelmatig in de persberichten dat er x-aantal vrachtwagens aan de kant worden gezet omdat hun uitstoot niet conform is. Dat wordt vandaag dus al gedaan. Als die uitstoot straks in heel Europa, in elk keuringscentrum of op welke wijze men dat ook zal doen, op dezelfde manier wordt gecontroleerd zoals wij het hier in Vlaanderen doen, met die PN-meettoestellen, met die deeltjestellertoestellen, dan hoop ik dat we samen in heel Europa kunnen werken aan een betere luchtkwaliteit en dat we zeker en vooral die fraudeurs er kunnen uithalen.

Mijnheer Bex, ik hoorde u zeggen dat die uitstoot van 1 miljoen deeltjes arbitrair zou zijn gekozen. Ik moet u daarin tegenspreken. Uiteraard hebben wij ook hier samen met de andere gewesten daaromtrent een studie gedaan. De boodschap van die studie van 1 miljoen deeltjes is net dat, als je meer dan 1 miljoen deeltjes uitstoot, dat de facto betekent dat er geen roetfilter aanwezig is en dat je die wellicht moedwillig hebt verwijderd. En vooral die fraudeurs willen we aanpakken. 

Er is ook gewezen op een studie. Wanneer men een goedwerkende roetfilter heeft, stoot men maximaal 250.000 deeltjes uit en krijgt men een groene kaart. En als men tussen de 250.000 en 1 miljoen deeltjes uitstoot, dan is er ergens iets mis, dan is er een gebrek aan die roetfilter en dan krijgt men een herinnering. U krijgt dan de boodschap dat u nog wel verder mag rijden, maar dat u er binnen de twee jaar voor moet zorgen dat er een aanpassing is aan het voertuig. Dat aantal van 1 miljoen deeltjes is dus niet arbitrair, maar gebaseerd op een studie. Een uitstoot van 1 miljoen deeltjes doet vermoeden dat de roetfilter werd verwijderd uit de wagen. Het is dus duidelijk gebaseerd op een studie.

Ten tweede zullen we alles uiteraard blijven monitoren. We hebben een tweetal jaren vooropgesteld om alle gegevens van alle keuringscentra mee in kaart te brengen om dan te bekijken waar er eventueel moet worden bijgestuurd, specifiek wat betreft de roetfilters bij de personenwagens en de bestelwagens. Tegen volgend jaar hoop ik dan meer gegevens te hebben rond de zware voertuigen en desgevallend ook de benzinevoertuigen, om te bekijken hoe we ook daar verder mee kunnen omgaan.

De heer Van Miert heeft het woord.

Ik sluit me graag aan bij collega Keulen. Er is tevredenheid over het werk van deze Vlaamse Regering in samenspraak met de andere gewesten, over de voortrekkersrol die we hier in Europa opnemen en over een duidelijk engagement voor dat Vlaams Luchtkwaliteitsplan 2030. Het lijkt me daarvan een heel goed voorbeeld.

Ik hoop alleen, collega’s, dat de inspanningen die we weer gaan vragen aan onze burgers en straks aan de ondernemers met hun bussen en vrachtwagens, dat die niet ondergesneeuwd geraken door de groene ministers aan de overkant die weer energie gaan opwekken met het gebruik van fossiele brandstoffen in het buitenland, zelfs met steenkool, godbetert. Ik hoop dat de inspanningen die we doen om fijn stof uit onze lucht te halen, niet teniet worden gedaan door dwaze plannen die men aan de overkant van de straat maakt. (Applaus bij de N-VA)