Report plenary meeting

Algemene bespreking

Dames en heren, aan de orde is het voorstel van decreet van Andries Gryffroy, Robrecht Bothuyne, Willem-Frederik Schiltz, Wilfried Vandaele, Tinne Rombouts en Inez De Coninck tot wijziging van artikel 4.1.16/2 van het Energiedecreet van 8 mei 2009.

De algemene bespreking is geopend.

De heer Gryffroy heeft het woord.

Beste collega’s, dit voorstel van decreet is eigenlijk vrij kort. Het gaat over het feit dat we de verplichting tot een vergunningsaanvraag voor een gasaansluiting bij nieuwbouw vervroegen naar 1 januari 2025, in tegenstelling tot wat in de Vlaamse visienota voor het Energie- en Klimaatplan stond, namelijk 1 januari 2026. In diezelfde visienota stond ook de overgangsmaatregel om vanaf 1 januari 2022 te werken met de optie van een hybride warmtepomp. Die mogelijkheid wordt niet verder uitgewerkt in dit voorstel van decreet. Die mogelijkheid wordt niet verder uitgewerkt omdat we hebben moeten vaststellen dat de markt daar technisch niet echt rijp voor is. Wel willen we voorkomen dat mensen tot eind 2024 toch nog een installatie plaatsen die achteraf niet omgebouwd kan worden. Wat bedoel ik daarmee? Er zijn twee elementen in een woning: een voor de productie van warmte en een voor de afgifte van warmte. Als die twee op elkaar afgestemd zijn, zou het kunnen gebeuren dat de afgifte van de warmte op een te hoge temperatuur gebeurt, waardoor men verplicht is om in de toekomst altijd en overal met een ketel te werken. Dan kan men binnen tien à vijftien jaar bijvoorbeeld niet omschakelen naar een warmtepomp. Om dat te vermijden zal er, ook in de EPC-tool (energieprestatiecertificaat), vanaf deze zomer gevraagd worden dat men bij nieuwbouw altijd werkt met een lagetemperatuurstoepassing voor de warmteafgifte. Als men dan om een of andere reden beslist om toch nog een gasketel te plaatsen – bijvoorbeeld omdat het goedkoper is – en men wil omschakelen naar een warmtepomp, dan kan dat door eenvoudigweg enkel de productie te vervangen.

Wanneer werd de datum vastgelegd op 1 januari 2025, iets waarover gediscussieerd werd in de commissie? 1 januari 2025 is nog ongeveer twee jaar ver weg. We zien dat er momenteel twee gigantisch grote problemen zijn. Ten eerste duurt het zes tot negen maanden eer een warmtepomp geleverd kan worden. Een tweede probleem is de omscholing van technici.

Er zijn duidelijk nog heel veel techniekers nodig. Dat los je niet op een-twee-drie op. Daarom vragen we om daar een bepaalde tijd voor te geven en stellen we definitief voor om het niet meer mogelijk te maken om een aardgasaansluiting voor nieuwbouw te krijgen vanaf 1 januari 2025.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Ik dank collega Gryffroy en de andere collega’s die mee dit voorstel van decreet hebben ingediend. Daarmee geven we een belangrijk signaal: Vlaanderen koppelt zich los van het gas en gaat voor een fossielvrije verwarming van de nieuwbouwwoningen vanaf 1 januari 2025. Dat is om verschillende redenen goed nieuws. Het is een keuze voor de toekomst en ook voor het gezond verstand, collega’s, omdat het nu eenmaal de meest rendabele manier is om je woning te verwarmen, nu en zeker ook in de toekomst. Bij het voorstel van decreet zit ook een rekenvoorbeeldje van hoe je op vijf jaar tijd de verschillende kosten kunt inschatten. Het zal goedkoper zijn om een nieuwbouwwoning te verwarmen met een warmtepomp of een warmtenetaansluiting. Op die manier zorgen we voor duidelijkheid op de markt en geven we ook tijd aan de installateurs, zoals collega Gryffroy zegt, om zich te organiseren rond die nieuwe technologie, om de nodige opleidingen te organiseren en ervoor te zorgen dat iedereen straks op een klimaatvriendelijke maar vooral ook op een kostenefficiënte manier zijn of haar woning zal verwarmen. Ik dank de collega’s voor de steun voor die stap vooruit in ons klimaatbeleid.

De heer Claes heeft het woord.

Dit voorstel van decreet van de meerderheidspartijen heeft onder andere de intentie om Vlaanderen en ook Europa minder afhankelijk te maken van de import van aardgas. Het is wel zo, collega’s, dat twee tot drie decennia geleden Europa zelf een grote aardgasproductie had, zeker in Oost-Europa. Dat werd plotseling gezien als niet meer hip, niet groen genoeg en werd bedolven onder allerlei reguleringen zodat het niet meer rendabel was. Het gevolg was dat we aardgas moesten gaan kopen buiten Europa want we hebben dat nog altijd nodig. Ik herinner me nog diverse handelsmissies van diverse federale regeringen. Onder andere in 2007 reisde Guy Verhofstadt met in zijn kielzog Karel De Gucht naar Rusland en maakte onder andere met Gazprom allerlei afspraken. Dat kaderde allemaal heel mooi in de nieuwe globalistische visie van ‘de wereld is een dorp’ en ‘alles is zomaar vrij te koop op de vrije markt zonder dat er daarin geopolitieke belangen zouden meespelen’.

De realiteit is toch anders gebleken. De coronacrisis en zeker het conflict in Oekraïne hebben dat globalistische ballonnetje voorgoed doorprikt. Het is goed dat de rede opnieuw zegeviert en dat er nu wordt nagedacht om voor energievoorziening en voor basisbehoeften opnieuw meer naar eigen bodem en buurlanden te kijken. Ik hoop dat dat herwonnen goed verstand trouwens ook terugkeert in andere dossiers, zoals het stikstofdossier waardoor we onze voedselproductie ook weer gaan uitfaseren en afhankelijk maken van andere landen. Maar dat is een heel andere discussie, voorzitter.

Ik kan de intentie om ons minder afhankelijk te maken van gas volledig begrijpen. Dat is een grondstof die we in Vlaanderen niet hebben. De nationalist in mij zegt me dat dat logisch is. Maar het is niet logisch dat de verantwoordelijkheid om minder afhankelijk te zijn van aardgas volledig en alleen bij de burger wordt gelegd. Want twee van de drie partijen die nu met dit voorstel van decreet aankomen, zijn ook vertegenwoordigd in de Vivaldi-regering en die gaat gascentrales bouwen voor meer energieproductie. De burger mag zijn huis niet meer verwarmen met gas. Dat moet elektrisch gebeuren en om die elektriciteit op te wekken gaat de Federale Regering gascentrales bouwen. Dat krijg je uiteraard aan niemand meer uitgelegd.

Ten tweede is de timing nog slechter. Terwijl twee tot drie jaar geleden werd gewaarschuwd voor black-outs en er een afschakelplan werd afgekondigd, zeggen we nu dat we alles op elektriciteit zullen doen. We moeten verwarmen op elektriciteit, zeker voor nieuwbouw vanaf 2025, het jaar van de kernuitstap. Op het einde van dat jaar zullen er nog twee kerncentrales mogen draaien. Het jaar nadien is er de verplichte elektrificatie van alle bedrijfswagens. Dat zal enorm veel energie vreten. Fluvius heeft naast de investeringen van 7 miljard euro vorige week aangekondigd dat het nog eens 4 miljard euro in het netwerk zou moeten investeren omdat het anders de elektrificatie niet zal aankunnen. Dat zal uiteraard allemaal worden doorgerekend aan de consument die nu al enorm hoge bedragen moet betalen om zijn of haar woning te kunnen verwarmen. 

Dus de intentie om ons minder afhankelijk te maken van de import van buitenlandse grondstoffen is goed, maar die verantwoordelijkheid enkel en alleen bij de consument leggen, terwijl de regering dat helemaal niet doet voor haar eigen zaken, is verkeerd. En de timing is nog erger. Daarom zullen wij niet voor dit voorstel van decreet stemmen. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Aerts heeft het woord.

Voorzitter, ik nodig de collega’s van het Vlaams Belang uit om toch wat beter op te letten in de commissies. We hebben al verschillende keren aangehaald dat, wanneer je gas gebruikt om elektriciteit op te wekken, dat veel efficiënter is dan wanneer elk individu een gascondensatieketel gebruikt om zijn woning te verwarmen. Maar dat is natuurlijk niet het hoofddoel. Wat ons betreft, is het liefst alle energie groene energie en hernieuwbare energie. Dus zelfs dat is op te vangen. U mag dat riedeltje blijven afsteken, maar u weet dat u daarmee fout zit en toch blijft u de mensen zand in de ogen strooien.

Want we hebben die omslag niet alleen nodig omwille van de energieonafhankelijkheid, we hebben die omslag ook nodig om de ondertussen desastreuze klimaatrapporten van de VN aan te pakken. Daarvoor hebben we die omslag ook nodig. Het is overduidelijk dat we af moeten van alle fossiele brandstoffen. En vandaag gebruiken we de helft van het aardgas om onze woningen te verwarmen, rechtstreeks via de persoonlijke ketel.

Met dit voorstel wordt die overstap versneld en kan in goed geïsoleerde nieuwbouwwoningen sneller de omslag worden gemaakt naar warmtepompen. Die overstap wordt met een jaar versneld. Dat vinden we een goede stap en die zullen we ook steunen. Maar tegelijkertijd zie je dat andere landen sneller gaan. Zo heeft Oostenrijk nog maar heel recent het initiatief aangekondigd om dat sneller op te pakken. Ook in Duitsland zie je dat er meer ambitie is.

Ik heb inderdaad in de commissie die vraag gesteld: waarom 2025 en niet 2024? Daar zijn dezelfde antwoorden gegeven als wat collega Gryffroy zei. Maar ondertussen heb ik vanuit de sector wel langs alle kanten vernomen dat zij zich wel helemaal klaar voelen. En het is ook niet zo dat in 2025 dan ineens de massale omslag gebeurt. Want het gaat om stedenbouwkundige vergunningen en het zal dus gespreid gebeuren, want je mag je stedenbouwkundige vergunning twee jaar laten liggen. Het gaat dus niet over 2025, maar over 2026, 2027 en de jaren nadien, waarin we het nog steeds gaan toelaten.

Wat ons betreft is dit een stap in de goede richting, maar hopelijk haalt de industrie ons in en kunnen we dit binnen een half jaar vervroegen naar 2024. Dan zullen we opnieuw die stap in de goede richting mee goedkeuren.

De heer Tobback heeft het woord.

Voorzitter, als ik collega Claes daarnet bezig hoorde, dan kijk ik uit naar de foto’s van het gesprek tussen de heer Dewinter en Vladimir Poetin, waarbij de heer Dewinter kwam uitleggen dat we zijn gas niet meer willen omdat het onverantwoord is. Als het over geopolitiek gaat, collega Claes, denk ik dat u slecht geplaatst bent om daarover de les te spellen. (Opmerkingen)

Collega Tobback heeft het woord!

Ik stel trouwens vast dat de heer Dewinter er niet is, waarschijnlijk is dat ook om strategische redenen, al dan niet geopolitiek. Maar goed, hij is misschien bij Assad, dat is ook mogelijk.

Dit gezegd zijnde, zoals collega Bothuyne opmerkte, waarvoor ik hem trouwens dank, is dit voorstel van decreet een stapje vooruit. En dus zal Vooruit met genoegen meestemmen met dit voorstel van decreet, zelfs vanuit de oppositie, omdat het eigenlijk vanuit een vrij heldere logica vertrekt. Als we ervan uitgaan dat verwarmen met gas, zeker met de huidige prijzen en de huidige wandaden van de vrienden van de heren Claes en Dewinter, op termijn niet slim, niet rendabel en vooral niet goedkoop zal zijn, is het beter om de mensen ook geen woningen te laten bouwen die gemaakt zijn om te verwarmen met gas. Al was het maar omdat die mensen daar zelf op zeer korte termijn het slachtoffer van zullen zijn en dat ze gevangen zullen zitten in een woning die hun ofwel een onredelijk fortuin kost om comfortabel te leven ofwel bijzonder weinig oplevert op het moment dat ze die moeten verkopen, omdat iedere verstandige koper de rekening zal maken en dat deel van de prijs zal aftrekken.

Dit is dus inderdaad een vrij logisch voorstel van decreet. Je kunt inderdaad, zoals collega Aerts zei, discussiëren over de termijn. Wij zijn er ook zeker en vast niet tegen om die te vervroegen. Anderzijds denk ik dat, indien de mogelijkheden er zijn om dat sneller te doen, om daar sneller in te stappen en die woningen sneller te bouwen, de bouwers zelf wel zullen vooruitlopen op dit decreet. Het zou mij verwonderen dat er vandaag nog veel nieuwbouwwoningen worden gezet die niet zijn aangepast om op lage temperatuur te verwarmen en die niet in staat zijn om over te schakelen op een warmtepomp. Wie dat nog doet, is in ieder geval niet bijzonder verstandig bezig. Dus misschien zullen de burgers en de markt wel vooroplopen op het voorstel van decreet. Dat is dan geen drama. Als het de goede richting uitgaat, zoveel te beter.

Ik zou willen oproepen – en dat heb ik vanochtend in de commissie in het kader van een andere discussie ook gedaan – om de logica door te trekken. Wanneer we mensen willen stimuleren om elektriciteit te gebruiken voor verwarming – want dat is inderdaad goedkoper en efficiënter dan wanneer je thuis zelf gas verbrandt, laat staan iets anders – of om voertuigen op te laden en voor heel veel andere dingen, dan is het moment gekomen om een hele hoop belastingen die we op elektriciteit heffen, te schrappen. Misschien is de belangrijkste op de lange termijn wel die van de kost van de aanleg van het elektriciteitsnet.

Op dit moment is het nog altijd zo dat de terechte investeringen die Fluvius heeft aangekondigd om de elektrificatie mogelijk te maken, bijna automatisch zullen worden doorgerekend in de elektriciteitsfactuur van mensen die doen wat wij hun vragen. Dat is namelijk: elektrisch verwarmen met een warmtepomp, elektrisch rijden met de auto en elektrisch nog een hele hoop andere dingen doen. Eigenlijk is dat een aberrante logica. Het zou even logisch zijn om dat op een andere manier te financieren. Dat kan voor een deel met de groenestroomcertificaten en met andere dingen die het Vlaams Parlement kan beslissen om ze uit de factuur te halen, zoals het Duitse parlement dat heeft gedaan.

Voor de elektriciteitsnetten is dat niet zo evident, want dat zijn Europese regels. Maar ik zou bijzonder graag hebben en bijzonder graag zien dat we met dit Vlaams Parlement naar Europa toe een pleidooi houden om, wat betreft die investeringen in elektrificatie en in het versterken van het noodzakelijke wegennet – want dat is het eigenlijk – te stoppen met die te betalen via een belasting op elektriciteit. Dat is een publieke infrastructuur van algemeen belang. Of het nu voor klimaatredenen is, voor energieonafhankelijkheid, voor comfort of voor betaalbaarheid bij het verwarmen van de woning: het is een publieke infrastructuur van algemeen belang. Het gebruik van elektriciteit als alternatief voor gas, olie en andere dingen is een prioriteit van algemeen belang. Het is absurd dat we de aanleg van dat wegennet daarvoor blijven betalen met een belasting op elektriciteit.

Laten we proberen om dat samen te bereiken. We kunnen dat in de klimaatcommissie doen. Ik zou bijzonder blij zijn als we tot de conclusie komen dat we dringend heel hard moeten pleiten voor, en misschien zelfs voorsprong nemen in, het stoppen met het belasten van elektriciteit als we willen dat mensen elektriciteit gebruiken. Deze conclusie zou even logisch zijn als dit voorstel van decreet. Maar, nog eens, Vooruit zal dit decreet met overtuiging mee goedkeuren, zelfs vanuit de oppositie.

De heer Schiltz heeft het woord.

Voorzitter, ik wil vooral de collega’s bedanken voor een rationeel debat, een open debat dat zich hierover in de commissie heeft afgespeeld.

Dit moet mij wel van het hart, collega Claes. Als volksvertegenwoordiger vertegenwoordigen wij het volk en worden wij toch ook geacht om een beetje realiteitszin aan de dag te leggen, om het volk niet voor te liegen en het geen blaasjes wijs te maken, om ons niet te bezondigen aan volksverlakkerij. Ik heb u in de commissie ook al gewezen op een denkfout. Als je een hoeveelheid gas hebt en je gebruikt die om individuele gezinnen hun verwarming aan te zetten, of je gebruikt diezelfde hoeveelheid gas om een gascentrale aan te vuren en daar elektriciteit mee te maken, dan zal ik u zeggen dat de CO2-uitstoot van die gascentrale vele, vele malen lager is en het energetische rendement vele, vele malen hoger. Het klopt dus helemaal niet dat die omslag van gas naar elektriciteit een ecologische aberratie of een CO2-verzwarend verhaal zou zijn. Helemaal niet.

We kunnen natuurlijk van alles vertellen over hoe moeilijk het allemaal is. Eén ding is duidelijk: er zet zich een transitie in naar meer hernieuwbare energie. Gas hernieuwbaar maken is moeilijker dan elektriciteit. En dus is het logisch, op een moment dat het goedkoper wordt om elektrisch te verwarmen, wanneer de huizen al verplicht een isolatieniveau moeten halen, wat het mogelijk maakt om warmtepompen te installeren, dat wij op een bepaald moment voor duidelijkheid kiezen. En weet u waarom nog? Als de netbeheerder en de regulator weten dat wij met zijn allen stapsgewijs overschakelen op warmtepompen, kunnen zij ook bekijken hoeveel elektriciteit er over die netten moet kunnen passeren. Dan kunnen wij met andere woorden niet alleen de huishoudens, maar ook de overheid en ook alle tussenorganen, eindelijk eens met de neuzen in dezelfde richting zetten en een degelijke investeringskalender naar voren schuiven, die de gezinnen zal helpen om klimaatvriendelijker te zijn, maar vooral ook om in hun portemonnee te besparen.

Want het ergste wat je kunt doen, is aan de mensen zeggen dat ze niets moeten doen. Dan zitten ze op een bepaald moment vast, want of u het nu wilt of niet, op een bepaald moment zullen fossiele brandstoffen duurder blijven, vele malen duurder dan elektriciteit en hernieuwbare energie. En dus, alstublieft, leg die nood weg om nog snel even te scoren en in te gaan tegen wat niets anders kan zijn dan een rationeel voorstel. Als zelfs de heer Tobback het al aanvaardt en zegt dat het een oké voorstel is, dan moet u het niet van de meerderheid geloven. (Opmerkingen)

Iedereen in dit parlement zegt dat het een goed voorstel is. Het is een klein voorstel, maar een belangrijk voorstel, zodat onze gezinnen futureproof hun huis zullen kunnen bouwen en achteraf niet moeten zeggen: ‘Wat heb je mij nu weer aangedaan?’ Het is een voorstel dat de portemonnee van wie bouwt, op lange termijn vrijwaart en waarmee we een belangrijke stap zetten naar een properder en duurzamer Vlaanderen. (Applaus bij Open Vld)

De heer D’Haese heeft het woord.

Dit decreet is eigenlijk een onderdeel van het klimaatplan dat de regering rap rap bij elkaar geschreven heeft om klaar te geraken tegen de Klimaattop in Glasgow. De zaken die daarin bij elkaar stonden, zijn een goed voorbeeld van de combinatie van het gebrek aan ambitie en het gebrek aan sociale rechtvaardigheid. Uiteraard moeten wij van aardgas af, en zo snel mogelijk, liever vandaag dan morgen. Maar ik denk niet dat we daar hiermee heel veel verder gaan geraken. Het ontbreekt echt aan ambitie. Als een warmtepomp goedkoper is dan een aardgasaansluiting, dan zal de burger dat zelf ook wel installeren. Daar heeft hij geen decreet voor nodig. Maar ondertussen blijft het wel uit om fors te investeren in hernieuwbare energie, om te investeren in warmtenetten en ook om op een goede manier te investeren in isolatie, zodat iedereen zijn huis kan isoleren. Het ontbreekt dus aan ambitie en ook aan sociale rechtvaardigheid. Dat wordt weer gewoon doorgeschoven. Als het goedkoper is, waarom zouden mensen dat zelf niet installeren?

Het is toch wel opvallend vandaag in deze plenaire vergadering dat we langs de ene kant gezegd hebben dat het een fantastisch idee is om ethaan naar hier te halen, een bijproduct van schaliegas, de meest vervuilende fossiele brandstof die er is. Dat is allemaal geen probleem. Maar mensen moet dan wel worden verboden om binnen een aantal jaren nog een gasaansluiting te hebben. Ik ben ervoor dat we aardgas zo snel mogelijk uitfaseren, dat we volle bak investeren in warmtenetten, in hernieuwbare energie, in isolatie, om te zorgen dat de vraag naar gas zo snel mogelijk daalt. Maar dit vind ik niet de beste manier. Daarom zullen wij ons hier onthouden.

De heer Claes heeft het woord.

Ik wil even reageren op enkele collega’s. Ik mag het volk niet voorliegen, maar ik kan alleen maar vaststellen dat bij elke maatregel die of door Groen of door Open Vld wordt voorgesteld en waarbij ze zeggen dat de prijs zal dalen, net het omgekeerde heeft plaatsgevonden. De prijs is alleen maar gestegen. Dat zal bij dit voorstel niet anders zijn. In combinatie met een kernuitstap, in combinatie met de elektrificatie van de wagens en in combinatie met een oud netwerk dat dringend vernieuwd moet worden: dat zal de prijs ook alleen maar doen toenemen. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Gryffroy heeft het woord.

We hebben het hier over nieuwbouw. We hebben het over het niet meer mogelijk zijn om aan te sluiten op aardgas. Al de rest is een beetje discussie die in de rand valt. We hebben het daarover, en dat is belangrijk.

Collega Aerts, de datum is wel heel belangrijk. U zegt dat u gesproken hebt met een aantal mensen. Dat kan zijn, maar wat in Nederland, in Duitsland beslist is en hier nu straks bij ons in Vlaanderen, zorgt ervoor dat het aantal stuks dat geleverd moet worden per jaar de productiecapaciteit in Europa aankan. Als we te veel afhankelijk moeten zijn van allerlei andere landen zoals Japan, enzovoort, om bijvoorbeeld alle materiaal hier geleverd te krijgen, dat maakt ons weer afhankelijk. Dus we moeten eerst zorgen voor eigen productie. Men is ook bezig met de planning daaromtrent, maar dat doe je niet van vandaag op morgen. Ten tweede, het personeel omscholen doe je ook niet van vandaag op morgen. Dat vraagt ook zijn tijd. Geef toch ten minste de mensen de tijd om die overschakeling te doen. 

De heer Bothuyne heeft het woord.

Ik wil nog een kleine poging doen om de collega’s te overtuigen om alsnog mee te stemmen, zoals de collega’s van Vooruit dat gaan doen. De collega’s van de PVDA pleiten niet alleen om warmtepompen verplicht te maken, maar ook om te investeren in hernieuwbare energie, renovatie, enzovoort. Wel, beste collega’s van de PVDA, ik heb goed nieuws: dat is exact wat deze regering doet. We trekken de premies en de ondersteuning op. We voorzien financiering voor wie niet de middelen heeft om te investeren in een energiezuinige woning. Ik hoop dat u alsnog het licht ziet en dit decreet gaat steunen.

Collega’s van het Vlaams Belang, ik steun uw pleidooi tegen afhankelijkheid van vreemde mogendheden wat betreft onze energievoorziening. Brandstof elders halen en daar afhankelijk van worden, is altijd een slechte keuze, collega Claes. De enige bron van energie die we dan in de toekomst moeten gebruiken, conform de visie van het Vlaams Belang, is uiteraard hernieuwbare energie. Ik hoop dat we dus vanaf nu brede steun uit uw fractie gaan krijgen om massaal in te zetten op die goedkope hernieuwbare energie. Want dat is de manier om de factuur structureel naar beneden te krijgen en de enige manier om dat zonder brandstoffen te doen van buitenaf. Ik ben blij met deze grote positieswitch van de Vlaams Belangfractie. Collega’s, voortschrijdend inzicht bestaat dan toch. 

Vraagt nog iemand het woord? (Neen)

De algemene bespreking is gesloten.