Report plenary meeting

De heer Dochy heeft het woord.

Mijn vraag is complementair aan wat we hier zojuist hebben gehoord over wateroverlast. Ze gaat over watertekort. In het kader van de Blue Deal, riviercontracten en andere Interregprojecten doen de Vlaamse overheid, de provincies en de gemeenten heel wat inspanningen om ervoor te zorgen dat naast het bufferen van water, er ook water opgeslagen en beschikbaar kan worden gesteld op momenten dat droogte ontstaat. Daarnaast wordt er ook frequent gebruikgemaakt van het effluentwater. Dat is het water dat uit de waterzuiveringsstations van Aquafin komt. Er zijn projecten omtrent het efficiënt ter beschikking stellen ervan met buizenstelsels en retentiebekkens. Die investeringen liggen een stuk klaar. Vrijdag laatstleden, op 3 juni 2022, verspreidde Aquafin echter een mailbericht waarin staat dat het onttrekken en het gebruiken van het effluentwater van Aquafin voor landbouwdoeleinden, recreatiedoeleinden en voor openbare domeinen wordt opgeschort en niet meer mogelijk is.

Mijn vraag is heel eenvoudig, minister: hoe ziet u de toekomst van al die projecten die vandaag opgestart zijn, in studiefase of in uitvoeringsfase?

Minister Demir heeft het woord.

Dank, collega, voor de vraag. Het is inderdaad zo dat Aquafin heeft gezegd dat ze geen effluentwater meer ter beschikking zal stellen voor irrigatiegebruik. Men heeft dat heel open en duidelijk gecommuniceerd aan alle stakeholders. Er zijn drie redenen voor deze beslissing.

De eerste reden is een recente Europese verordening die hergebruik van effluent zonder doorgedreven bijkomende desinfectie verbiedt vanaf 2023. De tweede zijn metingen die we hebben gedaan en waaruit blijkt dat voor de meeste rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI) het PFAS-gehalte hoger ligt dan de drempelwaarde. Hoewel dat geen acuut probleem is, hebben we advies gevraagd aan Karl Vrancken. Hij adviseerde op 25 mei 2022 om geen effluent meer ter beschikking te stellen van de land- en tuinbouw, tenzij heel specifiek in functie van de onderzoeksprojecten. Het advies is het resultaat van een gesprek met heel wat expertengroepen, zoals dat gaat in Vlaanderen, met onder meer de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), het Departement Landbouw en Visserij, het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), het Departement Omgeving en het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV). Aquafin heeft het advies van de experten gevolgd.

De heer Dochy heeft het woord.

Minister, ik begrijp dat het voorzorgsprincipe belangrijk is. Ik heb een bijkomende vraag: is er voor iedere waterzuiveringsinstallatie een dergelijke test gedaan en ziet men daar gebiedsspecifieke aspecten? Ik neem aan dat er in bepaalde regio’s in Vlaanderen grotere concentraties PFAS/PFOS zijn dan elders. 

Ik herhaal ook mijn vraag nog eens: hoe zien we de toekomst van die diverse projecten? Ik geef een voorbeeld uit de gemeente Kruisem, collega Bothuyne zal dat bevestigen. Er is in Kruisem onlangs een project gestart waarin de provincie 1,1 miljoen euro zal investeren. Ook de gemeente doet een deel, net zoals andere subsidiënten. Een belangrijk element in dit project is het water van Aquafin dat mee in het retentiebekken terechtkomt om dan later onttrokken te worden. Als dat niet meer mogelijk is, en u ervan uitgaat dat dat per definitie niet meer zal kunnen ingevolge de verordening die volgend jaar op 26 juni 2023 in voege treedt, dan moeten we goed nadenken hoe we omgaan met die vele projecten die op stapel staan.

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, ik vind het antwoord geruststellend. Ik ben absoluut voorstander van het streng hanteren van het voorzorgsprincipe, ook al omdat er volgens mij bijzonder weinig burgers in Vlaanderen zitten te wachten op ‘patatten met PFAS’. 

Ik ben het wel eens met de bedenking dat het geen eeuwigdurende realiteit kan zijn dat effluent van waterzuivering niet kan worden hergebruikt. Ik wou toch even informeren wat het vooruitzicht is om dat water op termijn wel bruikbaar te maken en te zuiveren op een manier dat het universeel inzetbaar is. Nog eens, ik steun dit, zeker na alle heisa die we hebben gehad rond PFAS en de kennis en de realiteit dat het blijkbaar overal in Vlaanderen aanwezig is. We kunnen beter voorzichtig genoeg zijn, dan opnieuw risico’s te nemen.

Mevrouw Perdaens heeft het woord.

Collega Tobback haalde terecht aan dat het voorzorgsprincipe hierin vooropstaat. Irrigatie mag dan wel geoptimaliseerd worden, maar het is heel belangrijk dat er garanties zijn over de milieu- en gezondheidsimpact van water vooraleer we het gaan gebruiken. Dat is natuurlijk geen gegeven voor altijd, maar die garanties moeten er zijn, vooraleer het opnieuw kan worden gebruikt. Dat begrijp ik zeker.

Minister, gezien de vele dimensies van circulair watergebruik in dezen – milieuaspecten, gezondheidsgaranties en dergelijke meer – vroeg ik mij af hoe en met wie de overeenstemming en het organiseren van de verschillende bevoegdheden zal verlopen. Ik kan mij voorstellen dat dit heel wat overleg vergt. Is dat structureel? En met welke partners verloopt dat?

De heer Pieters heeft het woord.

Water is vandaag natuurlijk een hot topic. We hebben er inderdaad niet alleen soms te veel van, we zullen in de toekomst ook steeds voorzichtiger moeten omspringen met het water dat we hebben. De technologie speelt daarin natuurlijk een sleutelrol. Afvalwater kunnen zuiveren en gebruiken voor de productie van drinkwater, wordt al toegepast, maar de technieken zijn duur en het is maar de vraag of het op korte termijn echt kostenefficiënt kan worden toegepast.

Er zijn natuurlijk meerdere producten die we op dit moment mogelijk nog niet kunnen terugvinden. Hoe wilt u daarmee omgaan, minister, zodat we in de toekomst, als we water willen hergebruiken, daar toch verder mee kunnen en dat we zuiveringsmethodes kunnen aanwenden die toepasbaar zijn?

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Minister, gezondheid is het allerbelangrijkste in een mensenleven. Dus is het logisch dat dat advies werd gevolgd. Maar zoals de collega’s ook al aangehaald hebben, is die PFAS-drempelwaarde die overschreden wordt, grondig te onderzoeken. Dat moet in eerste instantie goed onderzocht worden. Ten tweede moet er ook innovatief bekeken worden hoe snel die PFAS-emissie kan worden verwijderd uit het water. Ik vraag u dus om daar grondig op toe te zien. En hopelijk kunt u daar ook een timing bij vooropstellen, want de waterbeschikbaarheid voor de landbouwsector is natuurlijk ook belangrijk, en niet alleen voor de landbouw, maar ook voor het openbaar groen en andere. Circulair watergebruik wordt langs alle kanten gestimuleerd. Ik hoop dus dat u ook hier de nodige maatregelen neemt, om zo snel mogelijk het nodige te doen.

Mevrouw Demir heeft het woord.

Collega’s, ik denk dat Aquafin in dezen uit voorzorg heeft gehandeld. Dat is positief. Wij hebben ook gevraagd dat Aquafin zou kijken hoe ze in de toekomst de effluentkwaliteit beter kunnen maken. Ze hebben ons verzekerd dat ze dat gaan doen, met allerlei technologieën enzovoort. Onze administratie zal hen daarin steunen, maar dat heeft natuurlijk nog even wat tijd nodig. De verordening is vanaf 2023.

Vandaag is het vooral uit voorzorg. We zullen uiteraard ook vanuit het kabinet Aquafin aan zijn verantwoordelijkheid houden die het heeft om de kwaliteit te verbeteren. De bedoeling is om een alomvattend plan uit te werken, ook met de gebieden, zodat we daar, mits de nodige technologie, ook een antwoord op kunnen bieden.

De heer Dochy heeft het woord.

We moeten inderdaad heel duidelijk zijn, minister. Ofwel kiezen we ervoor om al die projecten nu stop te zetten. Want het heeft geen zin om te investeren in zaken waar we niet in geloven en waarvan we denken dat ze in de toekomst niet zullen kunnen worden gebruikt. Dat zou verloren geld zijn van deze Vlaamse overheid. Aan de andere kant geloof ik ook heel hard in het voorzorgsprincipe. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn. Men kan soms niet voorzichtig genoeg zijn. Maar we moeten ook beseffen dat dit voorzorgsprincipe in zijn detail in de toekomst misschien een bom kan leggen onder onze circulaire economie. (Applaus bij cd&v en Open Vld)