Report plenary meeting

De heer Van Rooy heeft het woord.

Voorzitter, collega’s van het Vlaams Belang, ambtsgenoten en minister Demir, na decennia van wanbeleid van zowel de federale als de Vlaamse Regering betalen de Vlamingen zich vandaag meer dan ooit blauw aan energie. Zowel de traditionele partijen – ook zeker die van u, mijnheer Tobback – als de PVDA en de N-VA zijn hiervoor verantwoordelijk. Allemaal hebben ze twintig jaar geleden immers een kernuitstap goedgekeurd, in plaats van een kerninstap. Allemaal hebben ze zich ingeschreven in het peperdure CO2-dogma van de klimaathysterici van Groen. Die eenzijdige, dogmatische focus op zogenaamde hernieuwbare energie heeft de Vlaamse belastingbetalers al 30 miljard euro gekost. Wat kregen ze ervoor terug? Onzekerheid over de energiebevoorrading en onbetaalbare energiefacturen.

Een jaar elektriciteit en gas kost nu al 450 euro per maand. Dat is een recordhoogte. En alsof dat nog niet erg genoeg is, moet er nu blijkbaar ook een nieuwe elektriciteitstarief komen, het zogenaamde capaciteitstarief, een zogenaamd rekeningrijden voor Vlaamse elektriciteitsverbruikers. Daardoor zullen mensen met een relatief laag stroomverbruik hun factuur zelfs nóg meer zien stijgen, tot wel 100 euro extra per jaar. Volgens de studie van de UGent zal door de invoering van het capaciteitstarief zeker een derde van de Vlaamse gezinnen nóg meer moeten betalen. Op vraag van Fluvius en de Federatie van de Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven (FEBEG) zou de invoering van het capaciteitstarief nu mogelijk een half jaar worden opgeschoven naar 1 januari 2023.

Minister Demir, ik zou graag uw mening over dit – weliswaar korte – uitstel van zes maanden horen. Maar vooral zou ik graag van u horen dat u ervoor zult ijveren dat dit onrechtvaardige capaciteitstarief voor eeuwig en altijd wordt uitgesteld. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, normaal worden er alleen van goede soaps meerdere afleveringen gemaakt. En toch is dit al de zoveelste aflevering van de slechte soap van het capaciteitstarief. Want het is niet de eerste keer dat het wordt uitgesteld, dat is al eerder gebeurd. Dit ding is gewoon niet af.

Het is bovendien ook de omgekeerde volgorde van prioriteiten. Want op dit moment is er geen serieus investeringsplan voor een versterking van het net dat het moet mogelijk maken om te elektrificeren in de toekomst, terwijl dat eerst zou moeten komen in de plaats van een systeem om te factureren, waarbij men eigenlijk aan de burgers zegt: ‘Lossen jullie het probleem op.’ Zo wordt de last naar de burgers doorgeschoven. Ze moeten investeren in de spreiding van hun verbruik. Dat is leuk voor wie thuiswerkt en voor wie een gestuurde warmtepomp kan kopen. Die is, voor alle duidelijkheid, nog duurder dan een gewone warmtepomp, die al onbetaalbaar is voor drie vierde van de bevolking. Maar dat is geen oplossing waarmee we de meerderheid van de Vlaamse burgers en van de Vlaamse gezinnen meekrijgen, zeker niet in deze tijden van hoge prijzen.

De manier waarop men nu al een jaar of twee bezig is met aankondigingen is bovendien ook echt niet ernstig. Er is een simulatietool op de site van de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) en al duizenden mensen hebben berekend hoeveel het hen zal kosten, misschien hebben ze zelfs al investeringen gedaan. En dan wordt anderhalve maand op voorhand gezegd: ‘Weet je wat? We stellen het nog eens zes maanden uit.’ En God weet of het bij die zes maanden zal blijven.

Minister, de Vooruitfractie heeft eigenlijk maar één simpele vraag. Dit capaciteitstarief zoals het nu is, jaagt mensen op kosten, zet hen in een positie waarin ze eigenlijk geen win kunnen maken, waarbij alleen de mensen die grote investeringen kunnen doen er beter van worden. Het systeem werkt niet. Dat moeten vandaag zelfs de grootste verdedigers ervan, Fluvius en de VREG, vaststellen, want anders zouden ze het niet uitstellen. Minister, mijn simpele vraag luidt: ga weer naar de tekentafel, maak een systeem dat eerlijk, rechtvaardig, draaglijk en uitlegbaar is voor de bevolking en herbegin vanaf nul met deze soap. Dit heeft geen toekomst. (Applaus bij Vooruit)

Minister Demir heeft het woord.

Collega’s, dank u wel. Er is applaus vanuit de Vooruitfractie. Ik zal ineens meegeven dat ik het grotendeels eens ben met wat collega Tobback hier zegt. (Applaus bij Vooruit. Opmerkingen van Bruno Tobback en Robrecht Bothuyne)

Het capaciteitstarief werd tijdens de vorige legislatuur in het leven geroepen door de VREG zelf en belandde vervolgens twee jaar geleden op mijn bureau. Ik heb daar een onderzoek naar laten doen door de Universiteit Gent. We zagen heel duidelijk dat er anomalieën zijn. Ik ben daar altijd heel transparant over geweest in de commissie en heb daar aangegeven dat het niet goed in elkaar steekt en vele onrechtvaardigheden bevat. Ik heb dat ook meegegeven aan de nieuwe voorzitter van de VREG die ik vorige week heb gezien. Ik zal ook het gesprek aangaan met de leden van de raad van bestuur van de VREG, om dat nogmaals mee te geven. Ze hebben gezegd dat ze het zullen uitstellen tot volgend jaar.

Ik zit wel op de lijn van collega Tobback, omdat ik vind dat er eerst een oefening moet worden gemaakt. Die oefening is door ons aan Fluvius gevraagd. Hoe zit het nu met die netinvesteringen? Hoeveel zal dat kosten? Hoeveel netten zullen er extra worden verstevigd? Fluvius heeft ons laten weten dat ze normaal gezien tegen begin juni klaar zijn met die oefening.

Ik vind dat we die oefening eerst moeten afwachten. We moeten ook de toekomstige investeringen goed bekijken en hoe we dat gaan betalen. Dat is een koppijn waar we met zijn allen aandacht aan moeten geven. De energietransitie is allemaal goed en wel maar ik stel vast dat ze heel weinig is voorbereid.

Van zodra we van Fluvius weten wat de netinvesteringen zullen zijn, dan zullen we opnieuw aan de tekentafel moeten gaan in verband met het capaciteitstarief. Er zitten inderdaad anomalieën en onrechtvaardigheden in. Het is geen tarief waarvan ik zou zeggen dat het een goede hervorming van de distributienettarieven is. Dat is iets van de VREG. Ik leg de druk op VREG. U weet dat dat een onafhankelijke regulator is maar dat zal mij niet beletten om mijn verantwoordelijkheid daarin te nemen. Ik zal het gesprek verder voeren. Het is wel belangrijk dat ik begin juni 2022 weet wat de netinvesteringen zijn die we nodig hebben om die energietransitie te doen.

De heer Van Rooy heeft het woord.

Minister, u en uw Vlaamse Regering en al die traditionele beleidspartijen zijn natuurlijk zelf de oorzaak van de invoering van dit onrechtvaardige capaciteitstarief. Mocht u die elektrificatie, die energietransitie geleidelijk laten gebeuren en mensen dus niet verplichten om vanaf 2029 elektrisch te rijden en een elektrische wagen te kopen, dan was dit capaciteitstarief helemaal niet nodig om pieken in het deels verouderde elektriciteitsnet te voorkomen. Bovendien, als vrijheidspartij, vinden wij het ook principieel degoutant omdat dit tarief de Vlamingen berooft van hun vrije keuze om elektriciteit te verbruiken op het moment dat zij dat willen. Wie straks immers te veel toestellen tegelijk inschakelt, zal financieel worden gepakt met dit capaciteitstarief. Vlamingen die hun verbruik niet kunnen of niet willen spreiden zullen door dit capaciteitstarief worden beboet.

Minister Demir, ik verwacht stevigere taal van u. Stop deze onrechtvaardigheid, stop deze regelneverij met uw energietransitie en stop dit capaciteitstarief. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Tobback heeft het woord.

Collega Van Rooy, het verschil tussen traditionele bestuurspartijen en traditionele oppositiepartijen is dat de laatste nooit iets hebben om zich voor te excuseren, maar ook niets gerealiseerd hebben. De verantwoordelijkheid om oplossingen te zoeken voor reële problemen die goedkoop zijn voor mensen en duurzaam voor de toekomst en niet de shit doorschuiven naar volgende generaties, is er een die ik – in tegenstelling tot u – met veel genoegen wil dragen. Maar dan moeten we, minister, wel een aantal dingen durven te herbekijken.

We weten allemaal dat er moet worden geherinvesteerd in het energie- en het stroomnet als we willen dat mensen die elektrificatie kunnen doen zonder op dwaze kosten gejaagd te worden. Daarvoor zou het echt nuttig zijn om een aantal kosten uit die stroomfactuur te halen en om bijvoorbeeld investeringen in het net ook uit die stroomfactuur te halen – misschien niet de nieuwe, maar in ieder geval wel de historische investeringen. Er worden al inspanningen gedaan, maar het kan volgens Vooruit veel verder gaan. Als u naar die tekentafel gaat en met de VREG gaat onderhandelen over de investeringsprogramma’s, leg daar dan alstublieft bij dat de kosten niet in de elektriciteitsfactuur van de mensen mogen terechtkomen. Die is vandaag al meer dan hoog genoeg. Als u nog een beetje draagvlak wilt overhouden, dan mag u echt met geen halve eurocent meer stijgen.

De heer Gryffroy heeft het woord.

Collega Tobback, u weet dat wij samen strijden tegen dit capaciteitstarief. Wij pleiten al heel lang via hoorzittingen dat dit systeem niet goed in elkaar zit. U weet evengoed als wij dat het niet de regering of het Vlaams Parlement, maar de regulator is die als enige daarover zal beslissen. Ik vind het vanzelfsprekend dat er in de huidige consultatieronde gesproken wordt over het onderzoek naar boetes als ze te laat zijn, met een kleine bonus, maar ik begrijp niet dat men daar tegelijkertijd geen gebruik van maakt om te kijken of het systeem niet kan worden verbeterd. Ik noem dat een gemiste kans. Inderdaad.

Collega Van Rooy, mijn excuses maar uw partij was de laatste die een vertegenwoordiging had in de raad van bestuur van de regulator. U hebt vaandelvlucht gepleegd op het moment dat het warm werd en u hebt die bestuurder ontslag laten indienen waardoor u niet meer aan de knoppen zit. Het is immers de regulator die beslist. U zat aan de knoppen om het inderdaad uit te zetten maar u hebt dat geweigerd en u hebt vaandelvlucht gepleegd. Dank u wel.

De heer Aerts heeft het woord.

Collega’s, tijdens de hoorzitting over het capaciteitstarief waren er twee standpunten van de onderzoekers zelf. Ten eerste stond het buiten kijf dat dat capaciteitstarief wel een instrument is dat ze nodig hebben bij de energietransitie. Ten tweede gaat twee derde van de Vlamingen er financieel op vooruit. Het is belangrijk daar rekening mee te houden in dit debat. Maar wanneer vandaag de VREG op vraag van Fluvius en de energieleveranciers beslist om dit uit te stellen naar 1 januari, dan denk ik dat we die periode moeten gebruiken. In de studie viel immers ook heel erg op dat tienduizend gezinnen, kleine verbruikers die niet beschermd zijn door het sociaal tarief of door zonnepanelen, de dupe dreigen te worden. Dat moeten we te allen prijze vermijden. Minister, welke mogelijkheden ziet u om deze groep nog bijkomend te beschermen?

De heer Schiltz heeft het woord.

Collega’s, voor alle duidelijkheid, de energietransitie is erop gericht om ervoor te zorgen dat onze kinderen betaalbare en schone energie hebben en dat de facturen in de toekomst onder controle zijn. En ja, energie is duur vandaag, absoluut. De bedoeling van de transitie, mits die slim wordt uitgerold, is ervoor te zorgen dat iedereen goedkope en propere energie kan hebben. Minister, dit is niet het eerste dossier en niet het laatste maar rechtszekerheid en investeringszekerheid zijn van kapitaal belang. Met dit tarief zou er een ander landschap komen en moeten mensen toestellen kunnen kopen die aangestuurd kunnen worden, moeten ze andere contracten kunnen sluiten. Niet iedereen kan dat, en daar gaat het natuurlijk om. Wie wint, wie verliest en hoe kunnen we de mensen die zouden verliezen, helpen om dat te vermijden zodat iedereen wint? Ik denk dat we ons daarover moeten buigen en dat die mensen die dreigen te verliezen, zekerheid en gerustheid moeten krijgen.

Mijnheer Van Rooy, wanneer we u volgen, gebeurt er helemaal niets. (Opmerkingen van Sam Van Rooy)

Dan zal niemand zijn energie nog kunnen betalen. Dan stikt de wereld in de vervuiling. Dan gaat de welvaart achteruit en niet vooruit. Ja, de apocalyps, mijnheer van Rooy. Dan is er geen welvaart meer. Mijn partij is de echte partij van de vrijheid en van de vooruitgang die ook bereid is om verantwoordelijkheid te nemen en niemand achter te laten. En dat moet de inzet zijn, minister. (Applaus bij Open Vld)

De heer D’Haese heeft het woord.

Ik zal niet zo ver gaan om te zeggen dat zonder het capaciteitstarief geen vrijheid meer mogelijk is. (Opmerkingen van Willem-Frederic Schiltz)

Het is duidelijk dat u dat wilt zeggen, mijnheer Schiltz.

Minister, we zijn natuurlijk ook blij dat het capaciteitstarief niet in voege treedt binnen twee weken. We zijn echter minder blij dat het later alsnog in voege zou treden, want het is gewoon een slecht idee dat probeert om de problemen op de energiemarkt op te lossen door er nog meer markt aan toe te voegen, terwijl we weten dat dit in het verleden de problemen mee heeft gecreëerd.

Het is pijnlijk om te moeten vaststellen dat het hier keer op keer gaat over het eventjes niet verhogen van de facturen in plaats van over het verlagen ervan. En daarover gaat mijn vraag.

Minister, u hebt een tijdje geleden aangekondigd dat er zou worden geknipt in groenestroomcertificaten om de facturen te verlagen. Ik heb daar sindsdien niets meer over gehoord. Ik ben heel benieuwd hoe het daarmee zit maar ik ben vooral heel benieuwd wat u zult doen op het moment dat de energiefacturen zo hoog zijn, om die facturen van de mensen te verlagen die onder andere worden opgedreven door de peperdure stroom van de kerncentrales.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Collega Van Rooy, ik voel altijd een beetje plaatsvervangende schaamte als ik u bezig hoor over de torenhoge energiefacturen. De belangrijkste reden waarom de energiefacturen op dit moment inderdaad torenhoog zijn, is de aanval van een dictator uit Rusland op een land, hier verderop in Europa. Een dictator waar uw fractie tot voor kort nog bij op de schoot ging zitten. U zou beschaamd moeten zijn. (Applaus bij cd&v en bij Open Vld)

Ten gronde, collega's, het capaciteitstarief is inderdaad een slechte soap aan het worden hoewel de bedoelingen wel goed waren. De bedoeling van de VREG was om 1000 euro per gezin uit te sparen aan netkosten. Twee derde van de Vlaamse gezinnen zou winnen bij wat vandaag op tafel ligt maar een derde aan verliezers lijkt ons ook bijzonder veel, en dat moeten we proberen te vermijden.

We moeten dus terug naar de tekentafel, minister, maar we vragen aan u en de VREG: kom tot een conclusie, kom tot een consensus, kom tot duidelijkheid, creëer zekerheid voor wie op onze energiemarkt actief wil zijn. Graag hebben we tegen september een heel duidelijk plan om het tarifair systeem te hervormen.

Minister Demir heeft het woord.

Bedankt, collega’s. Ik denk dat mijn conclusie en mijn standpunt hieromtrent heel duidelijk zijn. Het capaciteitstarief dat tijdens de vorige legislatuur in het leven is geroepen en waar door de VREG aan is gewerkt, daar sta ik niet achter. Dat heb ik ook al keer op keer aan de VREG gezegd, hoewel ik over de VREG niets te zeggen heb. Jullie, het parlement, hebben er meer over te zeggen. Ik vind dus ook dat we die strijd samen moeten voeren, dat we samen die druk zullen moeten opleggen aan de VREG. Uit de studie die ik door de Universiteit Gent heb laten doen, bleek inderdaad – en dat is de anomalie, vind ik – dat kleine gebruikers meer moeten betalen. Ik vind het niet normaal dat een gepensioneerde die in een klein appartementje woont, meer zou moeten betalen dan iemand die twee Tesla’s zit op te laden. Ik vind dat niet correct. Dat krijg je niet uitgelegd. Dat is dan ook de reden waarom ik de VREG telkenmale zeg dat het capaciteitstarief niet goed is en dat ze het moeten aanpassen, want zoals het nu is, komt het er niet.

Dit geeft mij echter wel tijd, collega’s, en ik denk dat we daar heel slim mee moeten omgaan. Tegen 3 juni zal Fluvius ook een grote studie afgerond hebben over waar we de netten moeten versterken. Dat is een heel belangrijk element, voor mij, maar ook voor de Vlaamse Regering. Daarnaast moeten we bekijken hoeveel de netinvesteringen gaan kosten. We moeten er eens goed over nadenken, collega’s, of het nog verstandig is om het leggen van elektriciteitskabels bijvoorbeeld gewoon in de energiefactuur te steken. Ik vind dat niet normaal. Ik vind dat de overheid eens goed moet bekijken hoe we die energietransitie gaan financieren. Dat is ook een punt dat we de komende zes maanden zullen bespreken, samen met de studie van Fluvius, om te bekijken hoe we verder omgaan met het capaciteitstarief. Maar ik zal jullie één ding zeggen: de VREG, de onafhankelijke regulator, heeft mij duidelijk gemaakt dat het tarief er zal komen. Dat hebben ze me vorige vrijdag nog gezegd. ‘Wij gaan dit doen, ongeacht wat u doet. Wij zijn ervan overtuigd dat we die weg moeten bewandelen.’ Het is nu mijn opgave en die van het parlement om de druk te verhogen – ondanks het feit dat de VREG een onafhankelijke regulator is – en met het onderzoek dat Fluvius doet en dat we binnenkort zullen hebben, aan de slag te gaan. 

De heer Van Rooy heeft het woord.

Het is Poetin. Het is de VREG. Het is zelfs de schuld van het Vlaams Belang omdat wij niet mee regeren. De argumenten zijn duidelijk op. Jarenlang al – lang voor de oorlog in Oekraïne begon – zijn de energiefacturen in dit land de allerhoogste in Europa. Dat is het gevolg van het beleid van cd&v, Vooruit, Open Vld, Groen en de N-VA. Zal ik u zeggen wat het Vlaams Belang zou doen? 190 euro kan uit het Vlaamse deel van de energiefactuur worden gehaald. Dat zegt uw kabinet, mevrouw Demir. Wij zouden dat doen, u doet dit niet. Waar zouden wij het geld halen? Deze Vlaamse Regering deelt jaarlijks honderden miljoen euro’s uit aan de integratie- en de diversiteitsindustrie. Dat geld zou het Vlaams Belang afpakken en in de verlaging van de energiefactuur van alle Vlamingen steken. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Tobback heeft het woord.

Ik denk, collega Van Rooy, dat als we door al uw tussenkomsten gaan, u dat geld al aan vijf verschillende dingen hebt uitgegeven. (Opmerkingen van Sam Van Rooy)

Collega’s, de heer Tobback heeft het woord.

Op zeker moment is er ook een grens aan wat u mensen kunt wijsmaken en u bent daar al lang over. (Applaus bij Vooruit en Open Vld)

Minister, elektrificatie is op zich een goede zaak. Het gaat ons energieonafhankelijker maken van de vrienden van de heer Van Rooy. Het gaat comfortabeler leven mogelijk maken. Het gaat gezonder leven mogelijk maken. Het gaat duurzamer leven mogelijk maken. En het zal ook gebeuren, want hoe dan ook gaan we daar technologisch naartoe.

Maar als deze Vlaamse Regering niet nog eens het draagvlak wil ondergraven voor al die investeringen die moeten gebeuren – en ze heeft dat al een paar keer gedaan – dan moet er nu wel een helder antwoord komen over de financiering daarvan en moet het klaar en duidelijk zijn dat die financiering niet opnieuw gaat worden doorgerekend in de energiefactuur. Want hoe je het ook draait of keert, op een moment dat alle gezinnen in Vlaanderen met het mes op de keel staan, is het echt niet het ogenblik om bijkomende lasten in hun maandelijkse facturen te steken. Vind dus een andere oplossing. Als u steun wilt, kunt u die van ons krijgen. Maar vind een andere oplossing, want dit is gewoon niet fair. (Applaus bij Vooruit)