Report plenary meeting

Mevrouw Van den Brande heeft het woord.

Beste minister, gokken maakt levens kapot. In Vlaanderen zijn er naar schatting zo’n 150.000 mensen die extreem verslavingsgevoelig zijn, als het over gokken gaat. Dat zijn vooral jonge mannen tussen 25 en 44 jaar.

Het is dus absoluut een goede zaak dat de federale Vivaldiregering gokreclame aan banden gaat leggen, maar dat heeft ook een impact op onze VRT. Op verschillende websites en apps van de VRT is er vandaag gokreclame te vinden. Vanwege hun publieke opdracht zijn wij er, zoals u weet, al veel langer voorstander van dat reclame met een bedenkelijke inhoud van de VRT-platformen zou verdwijnen.

De VRT zelf engageert zich om haar gokreclame jaarlijks af te bouwen met een vermindering van 20 procent. Door de aanpassing in de federale wetgeving zal dat nu nog een heel stuk sneller moeten gebeuren, waardoor ze ook die inkomsten versneld niet meer zal kunnen derven.

Gokreclame verbannen, minister, is absoluut een grote stap vooruit, daar bestaat geen twijfel over. Tegelijkertijd mag die stap vooruit niet betekenen dat de VRT opnieuw tegen een financiële aderlating aankijkt. In 2020 hebt u de reclame-inkomsten die wegvielen door de coronacrisis bijgepast via de dotatie.

Mijn vraag is dan ook kort en bondig, minister: zult u – op een moment dat de VRT al heel erg onder stress staat door de grote besparingen, inflatie en hoge energieprijzen – deze nieuwe financiële klap voor de VRT helpen opvangen?

Minister Dalle heeft het woord.

Ik heb het hier al verschillende keren aangegeven: ik ben heel erg bezorgd over alle vormen van verslaving, en zeker gokverslaging. Ik denk dat we die zorg delen, collega Van den Brande. Gokreclame speelt daar een zeer vicieuze en nefaste rol in. In die zin steun ik ook het initiatief van federaal collega Van Quickenborne om daar strenger tegen op te treden. U weet dat het een federale bevoegdheid is, en de modaliteiten van dat besluit moeten nog worden uitgeklaard, maar de teneur ervan, de richting, is zeker de juiste, namelijk om gokreclame op termijn volledig te verbieden.

Binnen mijn bevoegdheid heb ik daarvoor ook al de nodige stappen genomen, denk ik. We hebben in de beheersovereenkomst van de VRT ingeschreven dat er een duidelijk afbouwscenario komt, dat er een echt plan komt. Dat is er eind vorig jaar ook gekomen. Inderdaad, er is een vermindering van 20 procent per jaar op het vlak van online reclame-inkomsten. Vergeet echter niet dat die inkomsten op het platform VRT NU volledig uit den boze zijn, dat gokreclame volledig uitgesloten is, en dat dat ook op televisie quasi volledig uitgesloten is.

De impact van een federaal verbod zal eerder beperkt zijn, er zijn ook een aantal overgangsbepalingen. Bovendien werd bij de opmaak van de beheersovereenkomst ook rekening gehouden met die daling. Gelukkig zijn er natuurlijk ook nog andere reclame-inkomsten dan inkomsten uit gokreclame, dus op dit moment is het absoluut niet aan de orde om een bijstelling te voorzien.

Mevrouw Van den Brande heeft het woord.

Het was altijd al zoeken naar een goed evenwicht tussen de dotatie en de eigen inkomsten van de VRT. We weten allemaal dat de immer slinkende dotatie eigenlijk ontoereikend is. Het is enerzijds problematisch dat de VRT moet rekenen op inkomsten van gokreclame om haar job te kunnen doen. Het is even goed problematisch dat er nu nog meer onzekerheid dreigt, als die eigen inkomsten plots zouden wegvallen.

Uit het antwoord op mijn recente schriftelijke vraag aan u, minister, blijkt dat de VRT immers best veel gokreclame plaatst, via haar websites en apps. U zegt dat dat aanzienlijk is, het zou gaan om een bedrag van 1 miljoen euro, dat dan eensklaps zou verdwijnen. Of de VRT dat verlies vlotjes zal kunnen rechtzetten via reclame uit andere bedrijven, zoals u aangeeft, is toch nog maar de vraag, want niemand kan de markt voorspellen.

Minister, de bal ligt toch wel in uw kamp, vind ik. U kunt ervoor zorgen dat de VRT in staat zal zijn om die gokreclame tegen het eind van dit jaar afgebouwd te hebben, zonder dat ze verder uitgeperst moet worden.

De heer Slootmans heeft het woord.

Ik moet toch zeggen dat ik wat verbaasd ben over de vraag van de collega van Groen, want men moet natuurlijk wel een heel klein beetje consequent zijn. Federaal loopt uw partij met de vlag voorop om gokreclame te verbieden – en dat is een legitiem standpunt –, maar als er dan kosten mee gepaard gaan voor jullie bevriende zender, dan moet de Vlaamse belastingbetaler er maar voor opdraaien. Sorry, maar zo marcheert het niet. ‘On ne peut pas avoir le beurre et l’argent du beurre.’ Als men dan toch zo’n diehard pleitbezorger is voor een verbod, dan moet men er ook de consequenties bijnemen en de lasten niet simpelweg afwentelen op Vlaanderen, door hier met een uitgestreken gezicht compensaties te eisen. Zo marcheert het niet. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Vandaele heeft het woord.

In april 2019 hebben we hier in dit parlement inderdaad kamerbreed een voorstel van resolutie goedgekeurd over gokreclame, waarin we ertoe opriepen dat de openbare omroep zich terughoudend zou opstellen. Dat is ook effectief in de beheersovereenkomst opgenomen. Zoals de collega zegt, is er een pad uitgetekend om dat inkomensverlies stapsgewijs op te vangen.

Mijn vraag aan u, minister, is de volgende. Inderdaad, de federale minister wil nu sneller gaan, sneller dan het pad dat de VRT uittekende. Het is ook niet de eerste keer dat er een factuurtje doorgestuurd wordt in onze richting. Mijn vraag is vooral of daarover vooraf met u overlegd is.

De heer D’Haese heeft het woord.

Over facturen gesproken: de vraag is heel pertinent, omdat de VRT natuurlijk in slechte financiële papieren zit door de opeenvolgende besparingsgolven en zeker door de huidige besparingsgolf die u vandaag doorvoert, minister. We hebben daarover onlangs gelezen dat bijvoorbeeld de uitbesteding van Thuis – een van de grote pijlers van die besparingsoperatie – meer geld kost aan de belastingbetaler dan Thuis binnenshuis houden. Ik heb u dat al gezegd toen we er hier een aantal weken geleden een debat over hebben gehad. U kunt zeggen dat dat niet waar is, maar daarmee verandert u natuurlijk de feiten niet, minister. Het geld dat jullie besparen op jullie dotatie, wordt bijgepast vanuit de federale kas. En de belastingbetaler, minister, betaalt op het einde meer, terwijl de mensen die voor Thuis werken minder goede contracten hebben. U kunt nu gezichten trekken zoveel als u wilt, minister, maar u kunt de rekensom evengoed maken als ik en vaststellen dat dat zo is. Mijn vraag is, dus, minister: vindt u het nu echt getuigen van goed rentmeesterschap – waar CD&V voor staat – om op die manier met belastinggeld om te gaan? (Applaus van Lise Vandecasteele)

Mevrouw Brouwers heeft het woord.

CD&V was zeer tevreden met uw snelle positieve reactie, minister. U hebt iets gezegd als: ‘Er is niets sportiefs aan gokken. We moeten er dus ook geen reclame voor maken.’ Anderzijds vind ik het voorstel van Groen inderdaad ook een beetje vreemd. Er zit daar toch wel iets tegenstrijdigs in. Blijkbaar vindt Groen de gokinkomsten toch belangrijk genoeg om er compensatie door Vlaanderen voor te vragen. Ik vind dat een beetje te gemakkelijk. We zijn het daar dus ook helemaal niet mee eens. Het is trouwens ook zo dat er niet alleen een impact is op de VRT, maar ook op de commerciële mediabedrijven. Als we dus de VRT zouden compenseren – stel je voor – dan krijg je ook daar een complete scheeftrekking van het speelveld.

Ik heb eigenlijk een totaal andere vraag, minister. Als dit federale reclameverbod er komt, moeten wij dan ook nog aanpassingen doen aan ons Mediadecreet? Daartoe zijn we natuurlijk bereid, indien dat nodig zou zijn.

De heer Tommelein heeft het woord.

Collega Van den Brande, nu breekt mijn klomp. Vorig jaar hebben wij hier uitgebreid over gedebatteerd. Toen heeft uw collega Meuleman gezegd dat het allemaal niet snel genoeg ging en dat het allemaal sneller moest gaan. Toen werd al verwezen naar het federale niveau. Maar, mevrouw Van den Brande, de VRT heeft geplafonneerde inkomsten wat reclame en sponsoring betreft. Dus als de inkomsten van gokreclame wegvallen, kunnen ze dat compenseren door andere inkomsten. Dat is helemaal niet zo bij private spelers. U bent wel heel selectief. De private spelers moeten inboeten en krijgen geen compensaties, maar alles wat overheid is – ik heb ook de voorzitter van de Nationale Loterij gehoord – blijft buiten schot. Dit is onvoorstelbaar. Ik denk dat wij de VRT niet moeten compenseren met extra belastinggeld als ze extra geld aan reclame kunnen binnenhalen. Ik vind uw tussenkomst dan ook volledig misplaatst. (Applaus bij Open Vld)

Minister Dalle heeft het woord.

Collega’s, ik heb erop gewezen dat, dankzij het afbouwscenario bij de VRT, de impact wellicht zeer beperkt zal zijn. Ik wijs er ook graag op dat ik, wat het reclameplafond betreft, in het begin van de legislatuur enorm bekritiseerd geworden ben. Men zei me toen: ‘U gaat de reclame-inkomsten van de VRT zeer zwaar beperken. U gaat die inkomstenbron totaal doen opdrogen.’ Niets is minder waar. Wij hebben de logica van een marktindex doorgevoerd, waarbij de reclame-inkomsten van de VRT kunnen groeien zoals in de rest van de markt, waardoor er ook dit jaar extra reclame-inkomsten binnengehaald kunnen worden in vergelijking met eerdere jaren. Op dat vlak denk ik dus dat de VRT ook de nodige middelen kan krijgen.

Ik merk dat de doelstelling hier heel breed gedeeld wordt om alle vormen van gokreclame te bannen. Ik en mijn kabinet hebben effectief al op diverse momenten overleg gehad met het federale niveau over het KB dat in ontwerp is en dat naar de Europese Commissie is gestuurd voor advies.

Mijn insteek is ten eerste geweest dat we de doelstelling delen om die gokreclame te bannen op termijn, ten tweede dat we wensen dat er een gelijk speelveld – een level playing field – wordt gerealiseerd waarbij de mediabedrijven niet slechter behandeld worden dan andere organisaties in kwestie en ten derde dat het een realistische timing is die ook rekening houdt met lopende contracten en dat dat op een goede manier kan gebeuren.

Het debat over het transformatieplan van de VRT zullen we niet overdoen. Wat Thuis betreft, wijs ik er wel op dat het externaliseren van die productie ervoor kan zorgen dat er extra geïnvesteerd wordt in Thuis, onder meer omdat externe productiebedrijven efficiëntiewinsten kunnen boeken ten aanzien van de interne productie van de VRT en inderdaad ook omdat externe productiebedrijven, wanneer ze daarvoor in aanmerking komen, een beroep kunnen doen op de federale taxshelter.

Collega’s, daarmee kan deze vraag afgesloten worden. Het is duidelijk dat we vanuit Vlaanderen de ambitie van de federale overheid steunen en dat de VRT daar voortrekker in zal zijn. (Applaus bij de meerderheid)

Mevrouw Van den Brande heeft het woord.

Minister, de VRT verdient volgens mij een minister die haar verdedigt met hart en ziel. Ik hoor daar vandaag absoluut niets van. Ik hoorde u nochtans twee weken geleden in de plenaire vergadering zeggen dat u vindt dat de VRT uitstekende content levert, dat u heel veel respect koestert voor alle medewerkers, dat u garant zult staan dat er in 2025 een sterke publieke omroep staat. Maar toon dat dan ook in uw beleid. Toon dat u een medestander van de openbare omroep bent en geen tegenstander zoals de heer Tommelein. (Opmerkingen van Bart Tommelein en Marius Meremans)

Ondersteun de VRT in haar werk met de nodige middelen. De VRT zit op haar tandvlees. Morgen staakt het personeel. De medewerkers van de VRT staan in Leuven aan Studio Manhattan waar Thuis gedraaid wordt. Zij gaan actie voeren tegen de opgelegde besparingen door de Vlaamse Regering. Zij voeren actie tegen het sociale drama dat aangericht wordt want een op de tien van hen zal moeten vertrekken. Minister, draai de besparingen terug, al is het gedeeltelijk, maar draai ze terug. U bent hier mede verantwoordelijk voor. (Applaus bij Groen en van Lise Vandecasteele)