Report plenary meeting

De heer D’Haese heeft het woord.

Minister, de energieprijzen zijn vandaag onbetaalbaar. Ze zijn niet onbetaalbaar aan het worden: ze zijn onbetaalbaar. Als mensen voorschotfacturen krijgen van 1000 euro per maand, als er huizen zijn waar de verwarming wordt afgezet, zelfs als het koud is, als er mensen zijn die overwegen hun huis te verkopen en in een caravan te gaan wonen omdat ze het niet meer verwarmd krijgen, als zelfs de deurwaarders zeggen dat er een probleem is met afbetalingen, dan weten we dat we niet gewoon te maken hebben met hoge energieprijzen. Dan hebben we te maken met een energiecrisis.

Maandag, midden in die energiecrisis, hebt u een aantal nieuwe maatregelen aangekondigd. De Federale Regering trouwens ook. Ik weet niet hoe men het verzint, de btw op gas verlagen in de zomer, als men een klein beetje serieus blijft. U hebt dus ook een aantal maatregelen aangekondigd, en daar zat helemaal niks tussen om de energiefactuur te verlagen. Nul, nada, noppes. Er waren wat maatregelen voor isolatie, wat geld voor renovaties. Daar kan niemand tegen zijn, maar om die energiefactuur vandaag te verlagen was er niks, niks om te zorgen dat er meer perspectief is voor die gezinnen. Vlaanderen kán dingen doen. 80 procent van de openbaredienstverplichtingen zijn Vlaamse zaken. U hebt daar de jongste maanden een beetje op ingegrepen, voor een paar tientallen euro’s, maar dat maakt vandaag voor de mensen niet het verschil. Ik heb voor u dus een oproep en een heel concrete vraag. We zitten vandaag in een crisissituatie, en dat vraagt crisismaatregelen. Ik roep u op: haal dit jaar alle openbaredienstverplichtingen, alle kosten die niks met energie te maken hebben uit de energiefactuur. Bekijk eens of u niks van al die subsidies af kunt halen die vandaag nog altijd lopen voor grote bedrijven om dat te kunnen betalen, maar haal die kosten die niks met energie te maken hebben uit de factuur, zodat mensen morgen het verschil kunnen zien.

De heer Janssens heeft het woord.

Minister, de berg heeft een muis gebaard. Wekenlange onderhandelingen over onbetaalbare energie- en brandstofprijzen hebben uiteindelijk peanuts opgeleverd. De accijnzen op benzine en diesel verminderen met amper 17 procent. De btw op gas wordt slechts tijdelijk verlaagd van 21 naar 6 procent, en wanneer? In de lente en in de zomer. Dat is dus de remedie die de Federale Regering tegen de explosief stijgende aardgasprijzen heeft gepland: een btw-verlaging in de maanden waarin de verwarmingsketel uit staat. Wie bedenkt het in hemelsnaam? Dat het groene rekenwonder Tinne Van der Straeten dat oké vindt, zal allicht niemand verbazen, maar dat ook de socialisten van Conner Rousseau, die toch pretenderen sociaal te zijn, verwarming en energie in de zomer als een basisbehoefte beschouwen en in de winter als een luxeproduct gaan belasten, dat is toch onverklaarbaar en toont dat die Vivaldiregering een asociale regering is. Voor wie een zwembad of jacuzzi heeft, wordt het dankzij de socialisten en de andere partijen van de Vivaldiclub een mooie, warme zomer. Voor wie elke euro twee meer moet omdraaien, wordt het een koude, donkere winter. Die Federale Regering laat dus de Vlamingen in de steek, en dus kijkt de Vlaming terecht naar de Vlaamse Regering, maar ook die komt niet verder dan het optrekken van een aantal premies en subsidies. De exuberante facturen die de mensen vandaag in de bus krijgen, worden daarmee echter geen eurocent goedkoper.

Minister, de pijn van die gigantische energiefacturen wordt voor heel veel mensen ondraaglijk, en wat doen de regeringen in dit land? Ze geven die mensen een aspirientje. De mensen worden in hun gezicht uitgelachen.

Minister, u hebt vaker kritiek op de Federale Regering, heel vaak terecht. Maar intussen bent ook u minister van Energie en zou ik aan u willen vragen: wat doet u om voor de Vlamingen hier en nu, vandaag de dag, de energiefactuur weer betaalbaar te maken? (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Gryffroy heeft het woord.

Ja, de factuur is dramatisch. Het is onze taak om die zo goed mogelijk onder controle proberen te houden en zeker om bescherming te bieden aan diegenen die het echt moeilijk hebben. Energiekosten bestaan uit twee aspecten. Ten eerste is er de eenheidsprijs. Men heeft daar nu een aantal maatregelen doordacht op federaal niveau. We kunnen daar kritiek over geven of niet. De tweede factor is altijd ‘mijn verbruik’. Dat is op lange en middellange termijn werken. Als we op dat verbruik werken, dan werken we gestructureerd. Dat zijn dan duurzame maatregelen. Dan krijg je soms de kritiek: ‘Weet je, ik moet nog altijd de eerste helft kunnen betalen en de rest is dan misschien wel subsidie.’ Maar ik zie ook nu in wat de Vlaamse Regering heeft voorgesteld een aantal aspecten zitten zoals bijvoorbeeld ‘mijn verbouwlening’, waarbij je wel tot 50.000 euro op renteloze basis kunt lenen om je renovatie te doen. Dat is volgens ons de meest duurzame en de meest gestructureerde manier van aanpak.

We hebben inderdaad drie doelgroepen gedefinieerd, doelgroep 2 en 3 procentueel tot een bepaald maximaal bedrag. Dat omhelst reeds 61 procent van de gezinnen, voor alle duidelijkheid. We hebben een aantal maatregelen zoals de energielening aan 0 procent, het renteloze renovatiekrediet, enzovoort, allemaal in het kader van renovatie. We gaan nu nog een stap verder.

Minister, wat is nu heel concreet afgesproken binnen de Vlaamse Regering op uw voorstel?

De heer Tobback heeft het woord. (Gelach. Opmerkingen van Andries Gryffroy)

Als collega Gryffroy het niet weet, dan maak ik me toch zorgen.

Collega’s, op federaal niveau is het in ieder geval duidelijk. Daar heeft men inderdaad, volgens het principe dat Vooruit verdedigd heeft, de middelen die erbij komen in de kas van de federale overheid door de stijging van de grondstofprijzen en door de gestegen inkomsten van belasting, teruggegeven aan de gezinnen. Diegenen die eraan twijfelen: ja, die beslissing is vandaag genomen. Ja, die geldt voor zes maanden en ja, ik ben er evengoed zeker van dat wanneer in de winter de prijzen hoog blijven, de btw op 6 procent zal blijven. (Applaus bij Vooruit, Open Vld en Groen)

Dat is heel klaar, dat is heel duidelijk en dan mag u eventueel terugkomen.

Minister, ik had graag gehad dat de Vlaamse Regering even ver was gegaan, want ook de Vlaamse Regering krijgt bijkomende inkomsten door de inflatie. Als de minister van Begroting het u nog niet gezegd heeft, zal ik het u zeggen: u hebt ongeveer 850 miljoen euro bijkomende inkomsten in de Vlaamse Regering, netto, door de stijgende inflatie ten gevolge van energieprijzen. U kunt die ook teruggeven aan de burger. U kunt die zelfs heel gemakkelijk teruggeven en op een milieuvriendelijkere manier dan de Federale Regering dat kan doen, want u kunt specifiek de elektriciteitsprijs verlagen met die middelen.

Vandaag is de elektriciteitsprijs in Vlaanderen voor 40 procent openbaredienstverplichtingen en nettarieven. U kunt die daaruit halen. U kunt die op een andere manier financieren dan door elektriciteit te belasten. U kunt daarmee iets doen aan de absurditeit dat de Vlaamse Regering nu nog extra subsidies zal geven aan mensen die een elektrische warmtepomp installeren om daarna belastingen te heffen op de elektriciteit die die warmtepomp nodig heeft, want 40 procent van de kosten van de werking van de warmtepomp zijn heffingen van de Vlaamse Regering: nettarieven en openbaredienstverplichtingen. De meeste van die heffingen dienen een goed doel: investeringen in het net, investeringen in groene energie, enzovoort. Wat niet goed is en wat ook niet logisch is, is dat ze gefinancierd worden door een heffing op de elektriciteit. U kunt daar iets aan veranderen en u kunt daar 400 euro per jaar verschil mee maken voor Vlaamse gezinnen die vandaag in de problemen zitten. Minister, waar wacht u op? (Applaus bij Vooruit en Groen)

Minister Demir heeft het woord.

Collega’s, ik dank u voor de verschillende vragen.

Collega Tobback, vorige week zei u nog dat we de factuur niet halveren, maar dat we wel kunnen maken dat we niet afhankelijk zijn van gas. Dat waren uw woorden vorige week. Het is heel fijn dat u op een week tijd een bocht kunt maken.

Collega’s de energieprijzen zijn nog nooit zo hoog geweest en dat was ook al voor de oorlog zo. Ik heb dat in september ook zo verklaard in dit parlement.

De afgelopen twee jaren hebben we bekeken wat we uit die energiefactuur kunnen halen. En we doen heel wat. Ik verwijs naar de groenestroomcertificaten, die gekkigheid van twintig jaar geleden die in die factuur is gedraaid en waarvoor de Vlaming nog steeds betaalt, mijnheer Tobback. (Applaus bij de N-VA)

De regering kon twee dingen doen: ofwel gingen we iedere Vlaming een cheque geven van ongeveer 1000 euro, wat neerkomt op ongeveer 85 euro per maand. Dat kost in totaal 3 miljard euro. Ofwel gingen we iets doen op lange termijn. Ik vind het ongelooflijk, maar door de energiecrisis zullen de hoge gas- en elektriciteitsprijzen nooit meer tot het niveau van voor september komen. We moeten zo eerlijk zijn om dat ook toe te geven, collega’s. We moeten daar correct in zijn.

En wat kunnen we dan doen, wat kunnen we doen op lange termijn? Eenmalig een cheque geven? Professor Peersman van de UGent zegt zelf over eenmalige ingrepen dat dat kortzichtige maatregelen zijn die de prijs op korte termijn verlagen en zullen leiden tot extra verbruik, extra geld voor Rusland en het probleem van de koopkracht zullen vergroten. Dat gaan we dus niet doen. We hebben inderdaad voor structurele maatregelen gekozen. We hebben al een budget van 440 miljoen euro, voor alles wat te maken heeft met isolatie, warmtepompen en zonnepanelen. We hebben gezegd dat renoveren en isoleren geld kost en dat we daar een extra budget aan toevoegen. We hebben 218 miljoen euro vrijgemaakt binnen de begroting. Dat maakt dat we een groter budget hebben van 658 miljoen euro dat we dit jaar en het komend jaar zullen teruggeven aan die middenklassegezinnen en de lagere inkomens.

Dat betekent heel concreet dat we de premies voor de middenklassegezinnen optrekken en dat zij 35 procent van hun renovatiekosten kunnen terugkrijgen. De premie is daarbij geplafonneerd tot een maximum van 17.500 euro. Voor de laagste inkomens betekent dit dat ze tot 50 procent van hun renovatiekosten kunnen terugkrijgen. Dat komt overeen met een maximumpremie van 25.000 euro.

Jullie zeggen dat dit niets voorstelt, dat dit niets is. Maar dit is wel een oplossing op lange termijn. Want de prijzen zullen ook volgend jaar nog hoog blijven. Wat ga je dan doen, collega D’Haese? Ga je dan weer met een cheque komen? Nee, ik vind dat geen goede oplossing. Ik vind dat we vanuit de overheid de gezinnen maximaal moeten ondersteunen, maximaal. Het bedrag dat ik heb genoemd voor dit jaar en voor volgend jaar, 658 miljoen euro, is ongezien. Het is ongezien dat we die middenklassengezinnen en de laagste inkomens maximaal ondersteunen.

We zullen ook onze doelstelling voor hernieuwbare energie vergroten. Voor zonne-energie proberen we naar 450 megawatt te gaan, net als voor windenergie.

We zullen prefinancieren, maar daarnaast zullen we ook de energiehuizen versterken. Ook dat is immers heel belangrijk. Heel veel mensen hebben vragen: wat doe ik het eerst? Moet ik eerst isoleren? Is het dak het belangrijkst? Zijn de ramen belangrijk? Wanneer moet ik een warmtepomp plaatsen? Is dat nuttig voor mij? Moet ik een hybride plaatsen? Dat zijn allerlei vragen die de Vlamingen hebben. Want er zijn heel wat mensen die inderdaad op lange termijn denken. Zij willen af van het gas en vragen zich af hoe ze dat op de best mogelijke manier kunnen doen. Dat is de reden waarom we nu ook die energiehuizen zullen versterken.

Ik heb gisteren een gesprek gevoerd met collega-minister Tinne Van der Straeten, om te weten wat men op federaal niveau zal doen, wat daar de maatregelen zijn en wat er eventueel nog aankomt, om dan het ene op het andere te kunnen aanpassen. Maar onze regering, collega's, de Vlaamse Regering heeft gekozen voor oplossingen op lange termijn, voor structurele oplossingen. Want er is nu een energiecrisis, maar de energiecrisis is er al sinds september. Ik vind dan ook dat we voor een oplossing moeten gaan. Ik heb vat op Vlaamse bevoegdheden. Ik heb geen vat op Rusland. Jullie misschien wel, maar ik niet, collega D’Haese. Ik heb ook geen vat op die internationale gasprijzen. Dat is misschien heel jammer, maar ik heb wel vat op onze eigen bevoegdheden. Dat is dan ook de reden waarom de Vlaamse Regering heeft gezegd dat we de komende jaren 658 miljoen euro zullen vrijmaken om die gezinnen te ondersteunen voor het isoleren en renoveren van woningen.

Want dat betekent ook minder energieverbruik. Ik denk dat dat ook heel belangrijk is in dit debat: hoe gaan we minder energie verbruiken? Renoveren kost heel veel geld, en dat is de reden waarom we het plafond omhooggetrokken hebben tot 17.500 euro voor de middenklassengezinnen en tot 25.000 euro voor de laagste inkomens. (Applaus bij de meerderheid)

De heer D’Haese heeft het woord.

Minister, ik ben begonnen met te zeggen dat niemand iets heeft tegen maatregelen op lange termijn. Uiteraard, dat is evident. Maar er zijn ook maatregelen nodig op korte termijn. Ik weet niet in welke wereld u leeft als u denkt dat we dat vandaag niet nodig hebben. Ik weet niet in welke wereld u leeft als u zegt dat als we nu iets aan die stijgende energieprijzen doen dat zal leiden tot overconsumptie. Wat een idee! U hebt geen idee van de realiteit waarin mensen vandaag leven, die op het einde van de maand niet meer rondkomen. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)

U hebt dat absoluut wel gezegd. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)

Minister, u hebt dat wel gezegd. U kunt dat gerust nalezen in het woordelijk verslag.

De energieprijzen gaan door het dak en u lacht de mensen gewoon uit in hun gezicht met deze regering. Tijdens de coronacrisis hebben jullie miljarden rondgestrooid om bedrijven te redden. Maar nu gezinnen hun energiefactuur niet kunnen betalen, vraagt u of hun huis wel geïsoleerd is? Hebben ze wel dubbel glas?

Wat zal het volgende zijn? Fleecedekentjes uitdelen zodat de mensen hun verwarming niet meer moeten aanzetten? Ik vind dat echt niet serieus. Minister, u zegt nu: isolatie, isolatie, isolatie. Natuurlijk. Maar denkt u nu echt dat mensen die hun energiefactuur niet kunnen betalen, de startinvestering op tafel kunnen leggen om hun huis te isoleren? Denkt u dat nu echt? Mijn vraag is dus opnieuw de volgende, minister. Welke maatregelen zult u nemen – naast die op lange termijn, die zeer goed zijn – op korte termijn om te zorgen dat onze gezinnen niet kopje onder gaan?

De heer Janssens heeft het woord.

Collega’s, ik hoor collega Tobback zeggen: wacht maar, over zes maanden zullen jullie eens zien wat jullie zullen zien. Wat we vandaag niet gerealiseerd krijgen, gaan we misschien over zes maanden wel kunnen doen. Minister, de kernwoorden in uw repliek zijn ‘lange termijn’. Wat doen we dan op de korte termijn? Wat doen we de komende maanden, misschien zelfs jaren? Gewoon lijdzaam toezien vanop het Vlaamse niveau hoe steeds meer Vlamingen in de energiearmoede geduwd worden? Is dat dan de bedoeling van deze Vlaamse Regering? Als ik kijk naar wat de Walen doen, ook de Walen in de Federale Regering: die zorgen er wel voor. De helft van de Walen stookt met stookolie en die krijgen een cheque van 200 euro. 70 procent van de Vlamingen gebruikt gas en die krijgen ocharme amper de helft, nog geen 90 euro, met de verlaging van de btw op gas. Dus als ik zie dat al die Walen wel aan een zeel kunnen trekken en voor hun eigen volk kunnen zorgen, dan vraag ik aan u, minister: doe nu eens iets aan die energiefactuur van de Vlamingen. Haal de taksen en heffingen die niets met energie te maken hebben uit die factuur en neem eindelijk ook eens uw verantwoordelijkheid zodat onze Vlamingen baat hebben bij deze Vlaamse Regering die zorgt voor een verlaging van de energiefactuur! (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Gryffroy heeft het woord.

Collega Janssens, de Walen doen niets. Het staat vandaag nog in de krant. Ze hebben geen geld om aan renovatie te doen, niets. Wat wij proberen te doen – en inderdaad, we zullen misschien moeten bijsturen – is tenminste proberen om op een duurzame manier een aantal maatregelen door te voeren. Wat is duurzaam? Zorgen dat je zo weinig mogelijk grondstoffen nodig hebt, grondstoffen die van buiten de EU-27 komen. Of wilt u misschien afhankelijk blijven van Poetin? Mij goed, maar dat is dan uw keuze, niet mijn keuze. (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)

Als we naar renovatie willen gaan, is dat inderdaad op middellange en lange termijn. Dat klopt. Maar als u nu een cheque geeft aan de mensen, doet u eigenlijk het volgende: ik geef u nu op korte termijn iets, en voor volgend jaar weet ik het nog niet, maar dan zal ik misschien nog eens een cheque geven. Maar ondertussen zijn de mensen niet echt geholpen. De mensen zijn echt geholpen als je duurzaam investeert in hun woningen.

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, u kunt inderdaad de energieprijzen niet halveren. Maar de Vlaamse heffingen zijn wel verantwoordelijk voor ongeveer 40 procent – het kan iets minder zijn, het is misschien 38 procent – van de elektriciteitsprijs. De Vlaamse Regering heeft met veel bombarie aangekondigd dat ze iets gaat doen en ze heeft beslist om daar niets aan te doen, nul, ondanks het feit dat er honderden miljoenen euro meer opbrengsten zijn voor de Vlaamse Regering door die inflatie. Dat is een keuze, maar neem dan uw verantwoordelijkheid voor die keuze. U beslist om daar niets aan te doen.

U hebt beslist om geld bij te steken in subsidies en leningen die al bestonden, en waarvan u al jaren na mekaar ook het geld niet op krijgt, omdat ze voor een hele hoop mensen niet toegankelijk zijn. Al wat u nu gedaan hebt is meer geld toevoegen dat u niet zult kunnen besteden. Zo kan ik het natuurlijk ook. Dat betekent dat u in de praktijk niets doet.

Minister, heel concreet: wat gaat het Vlaams regeerakkoord, en het Vlaams akkoord over energie, vandaag betekenen voor de elektriciteitsfactuur van mensen? (Applaus bij Vooruit)

De heer Aerts heeft het woord.

Minister, ik ben het eens met uw standpunt dat we deze discussie al sinds september voeren. Dat klopt. We hebben dit debat al verschillende keren gehad. We hebben ook al voorstellen gedaan om die energiefactuur te verlagen. Maar sta mij toe als ik zeg dat ik nog niet van mijn stoel ben gevallen van uw inspanningen om die energiefactuur daadwerkelijk te verlagen. Wat de collega’s aanhalen klopt: er zit nog altijd een te groot aandeel aan Vlaamse heffingen in die factuur. Daar moeten we werk van maken.

Ondertussen is er nu op federaal niveau de btw-verlaging. Maar dit is het derde steunpakket. Het sociaal tarief dat is uitgebreid naar één miljoen Belgische gezinnen is al in werking sinds 1 september, en heeft voor die mensen een besparing van meer dan 2000 euro opgeleverd. Dat is waar het om gaat: we moeten zorgen dat iedereen mee is. En dan komen we bij de verhoogde premies en subsidies, want die komen niet terecht bij de mensen die ze echt nodig hebben. Dat wordt bewezen door onderzoek, en door uw eigen cijfers. Wat gaat u er eindelijk aan doen om ervoor te zorgen dat mensen die in slechte woningen zitten en het vandaag heel moeilijk hebben, begeleid worden naar een renovatie van hun woning? (Applaus bij Groen en Vooruit)

De heer Van Rompuy heeft het woord.

De hoofdreden voor de astronomische energieprijzen is natuurlijk de vrees dat Rusland de gaskraan zou dichtdraaien. Telkens als het opflakkert gaat de prijs omhoog. Er zijn dus geen echte toveroplossingen. Wat we wel kunnen doen, dat moeten we doen met zo goed mogelijke afspraken tussen de verschillende entiteiten. Gisteren is er op federaal niveau een beslissing genomen om op korte termijn btw en accijnzen naar beneden te halen. Dat is iets wat onze partij allang vraagt. Op lange termijn doet minister Demir een duidelijke forse inspanning op het vlak van alles wat hernieuwbare energie betreft. Ik hoop dat we deze week ook zullen horen dat de kerncentrales langer kunnen openblijven. Op Europees vlak moet men de overwinsten kunnen afromen. Ik denk dat dat het best op Europees vlak kan gebeuren. En natuurlijk moet de Green Deal versneld doorgetrokken worden. Kort samengevat is er op de korte, middellange en lange termijn maar één duurzame oplossing: zo snel mogelijk van dat Russisch gas af geraken.

De heer Schiltz heeft het woord.

Collega’s, in tijden van crisis moet er samengewerkt worden. Zeker in een federaal land moet er tussen Vlaanderen en de federale entiteit samengewerkt worden. Wat de federale overheid doet, is de klap opvangen. Ze geven een check, ze geven een korting. Dat is niet alleen voor de rijken. Dat is niet voor de zwembaden, mijnheer Janssens. Het meeste geld gaat naar de sociale doelgroepen. Dat is uitgebreid, dat is opgebouwd van onderuit.

Naast het federale heb je het Vlaamse niveau, en wij moeten inderdaad op de middellange en de lange termijn kijken. Wat u hebt voorgesteld, minister, is ervoor zorgen dat onze gezinnen minder afhankelijk zijn van gas. Minder afhankelijk van gas betekent lagere facturen, is beter voor het klimaat en is goed voor de economie. Het brengt dus op termijn zelfs op.

Collega Janssens, u kan hier wel wat schamper zitten doen over pijnstillers en dergelijke meer, en dat deze maatregelen niet helpen in de factuur.

En, collega Tobback, moet Vlaanderen nu kortingen gaan geven op de elektriciteitsfactuur? Het gros van de factuur van de mensen wordt bepaald door hun gasrekening, niet door hun elektriciteitsfactuur. Isolatie is dus goed: minder gas is een lagere factuur.

Collega Janssens, u maakt de mensen blaasjes wijs. Als het aan u lag, dan gaf u de mensen bijna gratis elektriciteit. Dat is geen pijnstiller, dat is een infuus met morfine. 

Minister Demir heeft het woord.

Collega Tobback vraagt wat de Vlaamse Regering gaat doen. Collega, we zijn wel al twee jaar bezig met wat we uit die factuur kunnen halen. De grote bedragen die je nu ziet, die internationaal ontploft zijn, daar hebben wij geen vat op. Maar dit jaar halen we er wel 200 miljoen euro uit wat de groenestroomcertificaten betreft. De komende jaren nog 1,2 miljard euro die ik er niet ingestoken heb. Dat wil ik ook heel duidelijk zeggen. Het is een historische puinhoop die twintig jaar geleden in die factuur gedraaid is, en waar de Vlaming vandaag en de komende tien jaar nog voor zal betalen! (Opmerkingen. Rumoer. Applaus)

Ja, maar we moeten het debat ook correct voeren, collega’s, we moeten het correct voeren. (Rumoer)

Wij hebben dat niet in de energiefactuur gedraaid, dat was ik niet! Miljarden! 20 miljard euro! 20 miljard euro is er in de energiefactuur gedraaid, collega’s. (Rumoer)

En helaas is het enige wat ik kan doen … Ik heb het afgelopen jaar heel hard gezocht naar een rechtsgrond, een rechtsgrond waar wij hier een debat … Ik heb aan u gevraagd, mijnheer D’Haese, hoe u het zou doen, hoe u de groenestroomcertificaten eruit zou halen, maar ik heb geen enkele oplossing gezien. Maar wie zoekt, die vindt: we hebben met de Vlaamse Regering verschillende juristen geraadpleegd en we hebben een rechtsgrond gevonden. We zijn het decreet aan het schrijven, we gaan naar de Raad van State en we zullen ervoor zorgen dat we die 1,2 miljard euro ook uit die factuur kunnen halen.

We hebben nog een aantal zaken gaande. Met de Vlaamse openbaredienstverplichtingen halen we de komende jaren nog eens 140 miljoen euro uit die factuur.

We hebben op fraude ingezet. Denk maar aan de windmolens. U misschien niet, maar heel wat linkse partijen in de commissie waren kwaad omdat ik de chiptuning van die windmolens wilde aanpakken. Maar, collega’s, daardoor kunnen we 72 miljoen euro uit die factuur halen. Dat zijn we aan het doen. (Opmerkingen van Johan Danen)

Mijnheer Danen, ik heb de afgelopen twee jaar toch wel verschillende tussenkomsten gehoord waarvan ik denk … (Opmerkingen van Björn Rzoska en Jeremie Vaneeckhout)

Nee, dat zeg ik niet, mijnheer Rzoska, maar ik heb daar zeer kritische vragen over gekregen en dat ging over chiptuning.

Collega Vaneeckhout, rustig. Dat is niet goed voor uw gezondheid. (Opmerkingen van Jeremie Vaneeckhout)

We hebben zaken uit de factuur gehaald de afgelopen twee jaar, en ik denk dat dat goede stappen waren. Als je alles optelt, wat de Vlaamse component betreft, is dat wel een deel. Maar die internationale prijzen … Als ik elke Vlaming een cheque zou geven van 1000 euro, dan zou dat Vlaanderen 3 miljard euro kosten, maar in het najaar, als de winter er weer aankomt, dan ga je dat blijven hebben. Dan heb je twee keuzes: ofwel werk je op korte termijn ofwel op lange termijn. Wij hebben ervoor gekozen om op lange termijn te werken. Als ik kijk naar thuisbatterijen, zonnepanelen, warmtepompen en dakisolatie, dan zit daar een stijgende lijn in. We moeten de budgetten verhogen, omdat we zien dat heel veel mensen – al een geluk – de toegang vinden tot al die premies.

Waar we nog op moeten werken, dat zijn de noodkoopleningen. Ik weet niet wie daarnaar verwezen heeft. We hebben de budgetten daarvoor verhoogd, 40 miljoen extra, maar we merken dat de OCMW’s daar de toegang nog niet toe gevonden hebben, terwijl het om mensen gaat die in woningen wonen die heel slecht geïsoleerd zijn. Die mensen hebben absoluut niet de centen om dat te doen. Ik heb gisteren een gesprek gehad met collega Tinne Van der Straeten om haar te vragen of ze bij haar collega bevoegd voor de OCMW's kan kijken hoe we die budgetten voor die doelgroep toegewezen kunnen krijgen. Daar moeten we inderdaad op werken.

De energiehuizen gaan we ook versterken. Ja, dat is een keuze. Jullie zijn daar niet tevreden mee, maar de Vlaamse Regering moet keuzes maken. Collega Tobback zei dat de Vlaamse Regering “met veel tamtam” heeft aangekondigd dat ze van alles ging doen. Neen, de Vlaamse Regering heeft hier vorige week gezegd dat ze ging kijken of ze een turbo op die renovatie kon zetten. Dat is wat er gezegd is. Voor de rest is er in de pers geen enkele ballon opgelaten, en maar goed ook. We hebben de afgelopen dagen hard gewerkt en we hebben nu meer dan 650 miljoen euro vrijgemaakt voor dit en volgend jaar.

En we blijven werken aan de Vlaamse component van de energiefactuur, die 5 procent – 40 procent, dat klopt niet, mijnheer Tobback – van de totale factuur, met de hoge btw op de gasprijzen.

Zoals ik zeg, kun je twee dingen doen: ofwel een eenmalige cheque, ofwel iets structureels. We hebben voor het tweede gekozen. (Applaus bij de N-VA en Open Vld)

De heer D’Haese heeft het woord.

Ik laat het applaus eerst uitsterven.

Minister, er is natuurlijk geen enkele reden waarom u zou moeten kiezen tussen maatregelen nemen op lange termijn en maatregelen nemen op korte termijn. Natuurlijk gaat dat samen.

Er moet me toch iets van het hart. Hoe hoger de energieprijzen stijgen, hoe slechter blijkbaar het geheugen van de N-VA. Het is de N-VA die mee met de andere partners die groenestroomcertificaten in de energiefactuur heeft gestoken. Het is de N-VA die de btw in de vorige regering heeft verhoogd. Het is de N-VA die in de vorige regering de accijnzen op diesel heeft verhoogd. En nu komen jullie hier zeggen: ‘Wij kunnen niets doen.’ Nu komen jullie hier zeggen: ‘Op de korte termijn is het niet mogelijk.’ Nu laten jullie de gezinnen gewoon stikken. Ik vind dat echt onwaarschijnlijk.

Er is vandaag een crisissituatie voor de energiefactuur, ook voor de brandstof. Ik vind het onwaarschijnlijk dat het enige waar wij gezelligjes over gaan nadenken, is: wat kunnen we doen op de lange termijn? Terwijl er mensen zijn die vandaag hun rekeningen niet kunnen betalen. Ik vind het echt onfatsoenlijk. (Applaus van Lise Vandecasteele. Opmerkingen van Annick De Ridder)

De heer Janssens heeft het woord.

Minister, ik wil afronden met een oproep. Ook al heeft uw partij, de N-VA, in de vorige legislatuur de btw op elektriciteit zelf verhoogd van 6 naar 21 procent, zie in dat het een vergissing was. Pleit er net als het Vlaams Belang voor dat de btw voor elektriciteit en gas permanent naar 6 procent wordt verlaagd, niet alleen in de zomermaanden zoals nu het geval is. Minister, ook al heeft uw partij in de vorige legislatuur vanuit de regering de sluiting van de kerncentrales goedgekeurd, zie in dat dat een vergissing was. Pleit er net als het Vlaams Belang voor dat die kerncentrales openblijven en dat er wordt geïnvesteerd in nieuwe, nog veiligere kerncentrales. Enkel dan zal de energiebevoorrading verzekerd zijn, zal de factuur betaalbaar blijven.

Collega's, energie is een basisbehoefte. Minister, zorg er dus voor dat mensen niet in de armoede worden geduwd om aan die basisbehoefte te kunnen voldoen. Als de oorlog in Oekraïne en als deze dramatische energiecrisis nog lang zal duren, dan zullen behalve nooddorpen voor oorlogsvluchtelingen, ook nooddorpen voor Vlamingen nodig zijn die hun energie- en brandstoffactuur niet meer kunnen betalen. Daarin zult u, minister, en uw regering, mevrouw de Vlaamse minister-president in spe, een grote verantwoordelijkheid in hebben. (Applaus bij het Vlaams Belang)

De heer Gryffroy heeft het woord.

Als men inderdaad moet vaststellen dat er meer inkomsten zijn op het federale niveau en dat men dit wil herverdelen via fiscale en parafiscale maatregelen, dan kun je dat niet vergelijken met wat er bij ons is. De openbaredienstverplichtingen zijn een schuld die moet worden afbetaald. Die schuld blijft, ook als men die schuld vrijstelt voor een jaar.

Collega Tobback, er zijn dan misschien meer inkomsten dankzij de inflatie, maar ook dankzij een lage rente, zolang die laag blijft. We zetten die in op middellange en lange termijn. Renovatie: 61 procent van de gezinnen kan tot 50 procent steun krijgen. Ze kunnen ook tot 50.000 euro lenen aan 0 procent. Het is een veel duurzamere en gestructureerde manier.

Collega Tobback, u bent altijd vragende partij geweest om een rollend fonds te hebben. Wel, het rollend fonds is er nu. Maak er gebruik van. We zullen in de toekomst zien, met een evaluatie, of we moeten bijsturen. Ik ben in elk geval voor middellange- en langetermijnmaatregelen die duurzaam zijn. (Applaus van Wilfried Vandaele en Gwendolyn Rutten)

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, zoals de collega al zei, wilt u terecht – en daar zijn we het over eens, zoals we het vaak over dingen eens zijn – minder gas verbruiken. Laat ons daar absoluut voor gaan. Dat betekent dat we meer elektriciteit zullen verbruiken en mensen ervoor zullen subsidiëren, zoals voor warmtepompen. Hoe gek is het dan dat de Vlaamse Regering en de Vlaamse overheid en het Vlaamse beleid in het algemeen precies die elektriciteit zwaar belast en gebruikt als instrument om allerlei dingen, zoals het net, zoals de openbaredienstverplichtingen te financieren, terwijl het anders kan. U kunt nog heel veel zeuren over de geschiedenis over hoe het erin is gekomen, maar als u het met mij eens bent dat ze eruit moeten, laat ons ze er dan vandaag uit halen. U zult van ons een partnerschap krijgen als u dat wilt. We moeten er elkaars oren niet voor afzagen, we kunnen het gewoon doen.

We hebben er met Vooruit ook jaren moeten over zeuren voordat men op federaal niveau inzag dat 6 procent btw op energie logisch zou zijn. We zullen hier blijkbaar nog een tijdje moeten zagen. Federaal heeft men dat begrepen op het moment dat de mensen het water aan de lippen stond. Vlaanderen is daar blijkbaar nog niet gevoelig voor, ik twijfel er geen seconde aan dat het moment komt dat u ook die bocht zult nemen. Ik denk dat het in het belang van alle Vlaamse gezinnen nuttig zou zijn, zowel vandaag voor de factuur aan het einde van de maand als voor het toekomstig energieverbruik en de verduurzaming. Ik hoop dat u daarvoor de openheid hebt die u vandaag niet getoond hebt. (Applaus bij Vooruit)