Report plenary meeting

De heer Van Rooy heeft het woord.

Dank u, voorzitter. Ambtsgenoten, minister, Demir, ‘Prijs elektriciteit en aardgas op hoogste peil in meer dan 10 jaar tijd.’ ‘Steeds meer Vlamingen zullen bij de jaarafrekening van de factuur moeten bijbetalen.’ ‘Energieprijzen gaan door het dak.’ ‘Er wacht de consument een fors hogere energiefactuur dit najaar.’ De krantenkoppen liegen er niet om. Een doorsnee Vlaams gezin betaalde vorig jaar voor elektriciteit 388 euro. Dit jaar betaalt datzelfde gezin met datzelfde verbruik maar liefst 523 euro, exclusief de netkosten en taksen. Het is een stijging met 135 euro of maar liefst 35 procent op amper een jaar tijd. Wie een variabel contract heeft, betaalt dit jaar zelfs 187 euro of 64 procent meer dan vorig jaar. Bij gas is de prijsstijging zelfs nog groter. De gemiddelde Vlaming betaalt voor zijn gas nu 950 euro, exclusief de netkosten en taksen. Dat is maar liefst 391 euro of 70 procent meer dan vorig jaar. Wie een variabel contract heeft, betaalt dit jaar zelfs drie keer meer dan vorig jaar.

Waarom swingen de energieprijzen de pan uit, vraagt iedereen zich af. Wel, omdat de overheid onder andere energieproducenten verplicht om zogenaamde uitstootrechten te betalen. Dat is een soort boete omdat ze CO2 uitstoten. Deze CO2-boete is nu verdubbeld van 25 naar meer dan 50 euro per ton. Meer dan ooit wordt de hardwerkende Vlaming uitgeperst als een citroen, en dit terwijl zovele Vlamingen het door de coronacrisis al moeilijk genoeg hebben. Dit is werkelijk onaanvaardbaar.

Mijn vraag is dan ook eenvoudig: wat gaat deze Vlaamse Regering doen om de energiefactuur van de Vlamingen zo snel mogelijk te laten dalen tot een aanvaardbaar niveau? (Applaus bij het Vlaams Belang)

Minister Demir heeft het woord.

Collega Van Rooy, ik denk dat iedereen in Vlaanderen dit heeft waargenomen. U weet dat de energiefactuur bestaat uit verschillende componenten. Er is de Vlaamse component en de federale component. U verwijst naar het feit dat energieproducenten in het systeem zitten van emissierechten kopen. Er zijn de Europese kosten voor emissions trading scheme (ETS), emissierechten. De afgelopen jaren schommelden deze prijzen nog rond de 5 euro, maar de afgelopen tijd is de prijs tot boven 50 euro per ton CO2 gestegen. Het gaat over het systeem van emissierechten en het doet de prijs van elektriciteit stijgen omdat het wordt doorgerekend in de energiefactuur. Deze prijsstijgingen zien we niet alleen in Vlaanderen, maar ook in de rest van Europa.

Ik heb vat op de Vlaamse componenten maar niet op de emissierechten. Emissierechten zijn Europees. We moeten afwachten wat er in de plannen van Europees commissaris Timmermans zit over bijvoorbeeld emissierechten en transport. We moeten echt wel vermijden dat zulke zaken worden doorgerekend.

Hier wordt het emissierechtensysteem doorgerekend naar de elektriciteitsfactuur. Voor de Vlaamse component zijn we in het regeerakkoord heel duidelijk overeengekomen dat we die niet doen stijgen. We hebben het voorbije jaar ook al verschillende initiatieven genomen. Denk maar aan de afbouw van de steunhoogte voor hernieuwbare energie en aan andere zaken die niet meer in de energiefactuur komen. Vorige week hebben we beslist dat vanaf 2022 de kosten voor openbare verlichting niet meer worden doorgerekend.

Het gaat over een bedrag van 180 miljoen euro. Dat is vorige week ook beslist in de Vlaamse Regering. Wat de Vlaamse component betreft, daar mag u mij altijd ter verantwoording oproepen. Ik ben daar heel minutieus in, samen met de Vlaamse Regering. U hebt misschien vragen over heel dat systeem van de emissierechten, maar daar sta ik niet alleen voor. Ook wat de federale componenten betreft: dat is een ander niveau. Natuurlijk bepleiten we ook daar altijd om de nodige ‘sense of urgency’ te hebben. Maar we werken verder om de Vlaamse component in die energiefactuur verder te laten dalen.

De heer Van Rooy heeft het woord.

Dank u. Mevrouw Demir, u probeert het natuurlijk te verdoezelen, maar energie wordt steeds duurder omdat ook deze Vlaamse Regering, net zoals de Europese Commissie en de Vivaldiregering, zich heeft ingeschreven in de klimaatreligie, en als een heilig dogma het ultrasnel terugdringen van CO2-uitstoot boven alles heeft verheven. De groenestroomcertificaten, de verplichte aankoop door energieleveranciers van zogenaamd groene stroom, én de steeds duurder wordende CO2-uitstootrechten, dat behoort daar allemaal toe, en u hebt zich daar als Vlaamse Regering achter geschaard. Maar u hebt een tijd geleden – ik was daar blij mee – de Green Deal van de EU terecht een ‘Mean Deal’ genoemd. Het is inderdaad een ‘Green Steal’ te noemen, want het is de diefstal van Vlaams belastinggeld.

Mijn vraag aan u, mevrouw Demir, is dan ook: wilt u opnieuw – zoals u enkele weken geleden hebt gedaan – vriend en vijand verbazen door zo moedig te zijn als in het PFOS-dossier? Verklaar dat u wilt stoppen met de Belgische en internationale klimaattirannie, inclusief dus die peperdure Green Deal, die de energieprijzen in Vlaanderen torenhoog doet worden.

De heer De Meester heeft het woord.

Minister, u zegt: ‘Ik heb daar allemaal geen vat op, want die CO2-uitstootrechten, dat is Europa.’ Maar u steunt dat natuurlijk wel, die CO2-uitstootrechten. Uw partij steunt dat. U hebt daar in Europa voor gestemd, voor heel dat systeem van de uitstootrechten. Mijn partij heeft altijd gezegd dat dat asociaal is, omdat de mensen daar uiteindelijk voor gaan betalen. En dit is wat er nu gebeurt. U zegt ook dat u geen vat hebt op al die federale heffingen. Dat is natuurlijk waar. Maar uw partij zat in de Federale Regering op het moment dat de btw op energie verhoogd is van 6 naar 21 procent. Dat was uw partij. U bent daar mee voor verantwoordelijk. U zegt dat u wél vat hebt op de Vlaamse heffingen, en dat is natuurlijk waar. Maar dan moet u daar ook wel iets aan doen. Wij betalen honderden euro’s aan distributierechten. Mijn vraag is heel eenvoudig: gaat u meer doen dan alleen maar de openbare verlichting uit de factuur halen? Want dat gaat, met alle respect, over 4 euro per gezin. Mijn vraag is: bent u bereid om een kader te creëren voor de Vlaamse distributienettarieven – waar u voor bevoegd bent –, waardoor die structureel kunnen verlagen?

De heer Gryffroy heeft het woord.

De discussie die hier vandaag op tafel ligt, is de discussie over de leverancierscomponent, en niet de discussie over het Vlaamse gedeelte van onze factuur, die we onder controle houden, zoals de minister terecht heeft aangekaart. De energiecomponent hebben we zelf niet in de hand, want tijdens de coronaperiode was er inderdaad heel weinig vraag en veel aanbod, en zijn de prijzen gecrasht. Nu krijgen we het omgekeerde beeld. Anderzijds kun je ook zeggen dat we hier in Vlaanderen ook de federale component niet in de hand hebben. Je kunt dan de vraag gaan stellen of het zinvol is om – zoals men federaal nog steeds wil – de kerncentrales te gaan sluiten en te vervangen door nieuwe, en door de federale overheid te subsidiëren, gascentrales. Die zorgen dan niet alleen voor de nodige uitstoot, maar de subsidies – of capaciteitsremuneratiemechanisme (CRM-mechanisme) – zullen wel betaald worden, ofwel als belastinggeld, ofwel gewoon via de factuur.

Mijn vraag aan u, minister, is of u ook nogmaals kunt aandringen bij uw federale collega’s om toch te strijden voor het langer openhouden van de kerncentrales.

De heer Aerts heeft het woord. (Opmerkingen van Björn Rzoska en Stefaan Sintobin)

Dank u wel, voorzitter. Er wordt opnieuw verwezen naar het federale aandeel in de energiefactuur, die hoe langer hoe meer een belastingfactuur is. We moeten toch de perceptie goed houden. Het gaat over een zeer groot Vlaams aandeel, waarover de minister terecht zegt dat ze daar impact op heeft, en een deel dat vier keer zo klein is dat op federaal niveau wordt beslist. Er is daar ook het engagement om dat niet verder te laten stijgen. Het is toch wel belangrijk om dat duidelijk te schetsen.

Ik sluit mij wel aan bij de vraag hoe we naast die kleine verlaging van die Vlaamse kosten nog verdere stappen kunnen nemen. Welke mogelijkheden ziet u nog om die kosten van die Vlaamse factuur eruit te halen? Dat is en blijft bijzonder belangrijk voor de groene transitie en de elektrificatie waar onze samenleving voor staat. Zonder dat gaan we het niet halen. Ik vrees dat er een omslag moet komen.

De heer Schiltz heeft het woord.

Hier gaan we weer, minister. Voor de mensen van het Vlaams Belang is het klimaatnegationisme daar weer. In alles wat we doen zijn wij dwaas en zijn zij de enigen die de waarheid zien. Voor collega De Meester is het weer allemaal de schuld van de markt en van de economie. Volgens collega Gryffroy is het uiteraard ook nog de schuld van het federale niveau. De waarheid, minister, ligt natuurlijk ergens totaal anders.

Kijk, van twee zaken één. Als het over PFOS en 3M gaat, dan moet de vervuiler betalen. Maar als het over energie gaat dan zijn we dat ineens allemaal collectief vergeten. Sorry, dan zijn een aantal mensen dat ineens vergeten. De waarheid heeft zijn rechten. De stijging van de elektriciteitsprijzen is grotendeels te wijten aan het aantrekken van de economie. Vorig jaar stonden die historisch laag, dus is het logisch dat die nu met het opveren van de economie mee optrekken. Het is helemaal niet zo dat die stijging voor het gros toe te wijzen is aan CO₂-rechten. Dat is manifest onjuist. En laten we niet vergeten dat niet elke energievorm CO₂-rechten betaalt. Groene energie wordt daardoor goedkoper. Ik dacht dat het de bedoeling was dat de vervuiler betaalt, dus wordt propere energie goedkoper.

Natuurlijk ligt daar nog die last van de distributienettarieven die we Vlaams, maar ook federaal in handen hebben. Mijn vraag, minister, is hoe u er met de Vlaamse Regering kan voor zorgen dat propere energie nog rendabeler wordt, en dus tegelijk deugd doet aan de factuur van de mensen én het klimaat.

De heer Tobback heeft het woord.

Ik heb al een stukje een antwoord op de vraag van collega Schiltz en dat is door een beetje consequent te zijn. Als de Vlaamse overheid en vele partijen hier zeggen dat ze willen dat mensen meer gaan elektrificeren – of dat nu voor de auto of de fiets of voor wat dan ook is – dan moet ze consequent zijn en stoppen met elektriciteit als een soort van belastinginstrument te gebruiken. Dat is geen eerlijke manier en geen eerlijke basis om mensen op te belasten. Er zijn betere manieren dan dat.

Mijn tweede punt is dat de Vlaamse overheid, als het gaat over het terugdringen van de CO₂-uitstoot, ervoor moet zorgen dat mensen, gezinnen alternatieven hebben voor het gebruik van te veel energie. Het verwondert mij dat niemand daarop wijst want het is essentieel en betreft zowel stroom, aardgas, als aardolie. Daarom wil ik, minister, nog eens een oproep doen aan deze Vlaamse Regering om ervoor te zorgen dat er maatregelen zijn zodat mensen kunnen renoveren, dat ze daarvoor gesteund worden, dat ze alternatieven hebben voor autogebruik. Want dat kan u wel degelijk zelf. Zodat we niet eindigen in een systeem waarbij alleen wie een speedpedelec kan leasen, een Tesla kan afschrijven of een grote spaarpot heeft voor zijn renovatie, mee kan in dit nieuwe en overigens wenselijke beleid van zuinig omspringen met energie.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Dit is een belangrijk onderwerp waar helaas heel veel mist en halve waarheden en hele leugens over worden verteld in dit halfrond. Misschien even wat feiten, collega’s.

Als we kijken naar de prijzen van elektriciteit in Europa, dan is Zweden op dit moment het goedkoopste land in Europa. En dat land is niet toevallig ook het land dat het grootste aandeel hernieuwbare energie heeft in zijn energiemix. Of u nu kerncentrales hebt, of geen kerncentrales, maakt totaal geen verschil. Ze zitten in Frankrijk op ongeveer dezelfde groothandelsprijzen als in Duitsland waar de kerncentrales gesloten zijn. Dezelfde prijzen trouwens als in ons land. Elke studie wijst ook uit dat het al dan niet sluiten van de kerncentrales in ons land quasi geen impact zal hebben op de groothandelsprijzen voor energie. Dus, collega’s, laat ons hier de mensen eerst en vooral serieus nemen door geen leugens of halve onwaarheden te gaan verkopen.

Dat neemt niet weg dat wij heel wat kunnen doen, minister. Mijn vraag is heel eenvoudig: wat zult u doen om dat Zweedse voorbeeld te volgen om het aandeel van de hernieuwbare energie, veruit de goedkoopste energie, verder te doen stijgen in onze energiemix?

Minister Demir heeft het woord.

Ik zal punctueel antwoorden. Collega Schiltz, het klopt dat de economie zich herpakt heeft en dat als gevolg hiervan uiteraard ook het energieverbruik van de industrie en de transportsector sterk gestegen is. Wat ook gestegen is, is de prijs van de emissierechten. Ook daarin zien wij een evolutie in de afgelopen jaren. Wat betreft de distributienettarieven wil ik er toch op wijzen, collega’s, dat daar nog niet zo lang geleden een beslissing is genomen ten nadele van de dividenden van de gemeenten. De Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) heeft met onze steun beslist om geleidelijk aan die dividenden in de komende jaren uit de energiefactuur te halen. Dit jaar gaat het al over 190 miljoen euro, en dat zal oplopen in de komende jaren. Ik vind dat een goede beslissing.

Wat doen wij nog? Wij werken met investeringssteun voor zonnepanelen. Wij blijven dat ondersteunen, collega Tobback. Het aankopen van zonnepanelen blijft interessant. Er is nu ook het hele verhaal over energiedelen, de hervorming waarop ik terugkom in mijn antwoord op de volgende vraag. Een ander antwoord op de vragen is het energetisch renoveren van woningen. De ambitie van de Vlaamse Regering is om van onze vele oude woningen er 95.000 per jaar, een pak dus, aan te pakken. Wij hebben er dit jaar 250 miljoen euro voor vrijgemaakt om dat renoveren betaalbaar te houden.

Dat zijn toch wel maatregelen die goed zijn voor de energiefactuur, want de energie die je niet moet verbruiken is de allerbeste. Je moet dan ook beginnen met het ABC en dat is ervoor zorgen dat onze woningen goed gerenoveerd worden. Nog niet zo lang geleden hebben wij ook met de Vlaamse Regering beslist om een verplichte renovatie in te voeren voor de niet-residentiële gebouwen. Dat is ook een hele stap. Tot slot zijn wij ook voor alle Vlaamse overheidsdiensten een plan van aanpak aan het maken voor de energetische renovatie van de gebouwen. Ik ben bovendien in overleg met de federale collega’s om ook de federale overheidsgebouwen in Vlaanderen energetisch te renoveren. Wie goed renoveert, kan veel besparen. Wij blijven voorts investeren in zonnepanelen, maar ook voor de windmolens zijn wij ambitieus.

Voor het overige denk ik bijvoorbeeld aan de kosten voor de retroactieve investeringspremie die een gevolg is van het arrest van het Grondwettelijk Hof. Dat arrest heeft de voordelen van de terugdraaiende tellers aan diggelen geslagen. Dat waren evenwel kosten die in de energiefactuur kwamen. Laten wij dat ook niet vergeten, collega’s. Dat ging over miljarden euro’s en die zitten nu niet meer in de energiefactuur. Wij gaan wel een retroactieve investeringspremie uitbetalen, vanaf 20 juli trouwens. Ik wil het parlement daarvoor bedanken, voor de vlotte beslissing. Heel veel mensen zullen u ook dankbaar zijn dat zij vanaf 20 juli de aanvraag zullen kunnen doen om de premie aan te vragen. Dat gaat ongeveer 500 miljoen euro kosten, maar wij hebben beslist om dat niet in de energiefactuur te steken. Dat is een heel bewuste keuze geweest, net om de Vlaamse componenten in de energiefactuur niet verder te laten oplopen. Ik heb verwezen naar de openbare verlichting. Ik verwijs ook naar de openbaredienstverplichtingen. Ook die komen niet in de energiefactuur terecht, door een andere beslissing van de Vlaamse Regering. Ik denk dat dit de weg is die wij verder moeten bewandelen.

Het werk is echter niet af: daar ben ik het volledig mee eens. Het werk is niet af, ook wat de Vlaamse componenten betreft, en ik zal natuurlijk ook met de federale collega’s in gesprek gaan om alles op alles te zetten om ervoor te zorgen dat die elektriciteitsfactuur geen factuur wordt waarin gewoon alles wordt gestoken en alles wordt doorgerekend. De Vlaamse Regering is daarmee gestopt. We zullen dat ook de komende jaren op die manier doen, maar het werk is inderdaad nog niet af.

De heer Van Rooy heeft het woord.

Dank u, voorzitter. Meer dan tien jaar al wordt Vlaanderen geregeerd door N-VA, Open Vld en CD&V, en meer dan tien jaar al stijgt de energiefactuur van de Vlamingen. Vele jaren al behoort onze elektriciteitsfactuur tot de allerhoogste in Europa. De factuur van een gemiddeld Vlaams gezin is vandaag 445 euro duurder dan in 2007. Dat is een enorme stijging, die ook veel groter is dan in Brussel en Wallonië. De opeenvolgende Vlaamse Regeringen hebben van de energiefactuur een tweede belastingbrief gemaakt, die ook steeds meer doordrongen is van de klimaatreligie. Zolang deze Vlaamse Regering de peperdure drastische daling van CO2 als prioriteit heeft, zal de energiefactuur van de Vlamingen niet drastisch kunnen dalen. Voor het Vlaams Belang is het duidelijk: niet de CO2-uitstoot moet razendsnel dalen, maar wel de energiefactuur van álle Vlamingen.