Report plenary meeting

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, afgelopen weekend waren er op de E40 files, files, files. Deze keer ontstonden die niet door een slechte visie op ruimtelijke ordening of een gigantische besparing op mobiliteit. Neen, die files ontstonden door wateroverlast, met ondergelopen huizen en kelders, waterschade en veel ellende tot gevolg.

U weet het, we krijgen steeds meer extreme weersomstandigheden. In de zomer betekent dat korte en hevige regenbuien. Maar we blijven ook steeds meer verharden. Dat is natuurlijk het grote probleem, want het water kan niet in de bodem dringen, het stroomt af en zorgt voor overstromingen. We moeten er dus voor zorgen dat Vlaanderen opnieuw een spons wordt. U kent het verhaal.

Minister, we moeten ons beter voorbereiden op de klimaatverandering. U lanceerde zelf vorig jaar de Blue Deal om de droogte te bestrijden. Deze Blue Deal bestaat uit een opsomming van heel veel projecten, maar amper 4 procent van de Blue Deal gaat over het ontharden. Het gaat dan over een projectoproep.

Als we aan dat tempo verder ontharden, dan duurt het 156 jaar om het beton uit Vlaanderen weg te halen dat we zouden moeten weghalen, de 8000 hectare die we ons hebben voorgenomen. Tegen dan is het 2177. Op die manier schuift deze Vlaamse Regering het probleem door naar volgende generaties. Want wat we nodig hebben, is geen projectoproep, maar een structurele aanpak, een beleid dat wordt verankerd in de wetgeving.

Minister, welke structurele maatregelen zult u nemen om ervoor te zorgen dat we echt ontharden, zodat we op termijn beter gewapend zijn tegen de hevige regenbuien? Hoe zult u de effecten daarvan meten op het terrein? Ik dank u alvast voor uw antwoord.

Minister Demir heeft het woord.

Collega Schauvliege, we zijn de afgelopen jaren allemaal getuigen. We zien veel hevige regenbuien, met alle gevolgen van dien en vaak dramatische situaties voor heel wat Vlaamse gezinnen. Dat is ook de reden waarom we vorig jaar een zeer uitgebreid plan hebben goedgekeurd, een Blue Deal, met tal van acties.

Sta me toe om eerst en vooral te zeggen dat ik het niet eens bent met uw vraag. U zegt dat die Blue Deal niet structureel is. We moeten ons in de commissie vaak laten leiden door de wetenschap. We hebben dat ook gedaan met die Bleu Deal. Ik wil u twee citaten meegeven van twee professoren. Het eerste citaat luidt: “De tijd van aanmodderen is voorbij. En gelukkig maar. Met de Blue Deal hebben we eindelijk een ambitieus, allesomvattend en structureel plan om Vlaanderen weerbaar te maken tegen droogte en waterschaarste.” Het tweede citaat is: “Pas nu zijn de ogen open. Voor het eerst pakken we in Vlaanderen droogte en wateroverlast op een structurele manier aan.” Dat gaat over de Blue Deal. Dat zijn citaten van wetenschappers, professoren Marijke Huysmans en Patrick Willems, die zeer deskundig zijn.

Ik ben het dus niet eens met wat u zegt. Wat we vorig jaar hebben gedaan, is ongezien. We hebben een recordinvestering gedaan van 500 miljoen euro in de Blue Deal, in alles wat met water te maken heeft.

Uiteraard doen we dat ook via regelgeving. U verwijst naar de infiltratiebonus. Dat de regelgeving juridisch robuust en doordacht moet zijn, spreekt voor zich. Heel concreet zijn we die infiltratiebonus op dit moment samen met de Vlaamse Rioleringen (VLARIO) en de provincie Vlaams-Brabant aan het uitwerken. Maar u moet ons wel de tijd geven om dat op een goede manier te doen.

Ten tweede, ontharden alleen is een eenzijdige focus als het gaat over hevige regenbuien. Wij investeren 50 miljoen euro in dijken, bufferbekkens en wachtbekkens, om meer dan 30 miljard liter op te vangen. Met ontharden alleen zullen we er niet komen. We zullen ook werk moeten maken van die bufferbekkens. 

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, het klopt: alleen met ontharden – en dan nog aan de lokale besturen gericht – zullen we er niet komen.

Ik wil u ook vragen, minister, welk voorbeeld deze Vlaamse Regering zal stellen. Want al meermaals vroeg ik welke inspanningen de Vlaamse Regering zelf zal nemen. U doet een projectoproep richting de lokale besturen. Maar hoe zult u ervoor zorgen dat de Vlaamse Regering zelf een netto-ontharder wordt in plaats van een verharder? Kunt u mij vertellen welke concrete maatregelen u daarvoor op tafel legt en hoe u dat goede voorbeeld zult meten?

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, u zegt terecht dat er heel veel staat in die Blue Deal. Het is inderdaad een mooie en lange lijst van goede intenties en een aantal concrete maatregelen. Daarover zijn we het allemaal eens.

Maar aan de andere kant is de realiteit van de afgelopen week dat de E40 ter hoogte van Aalst zelf een bufferbekken was geworden. De impact van wat we vandaag allemaal ondergaan, is zeer groot en vooral zeer dringend. Het wordt jaar na jaar duidelijker dat de impact op bepaalde momenten zeer hoog is: de economische impact, de menselijke impact, de schade die daardoor wordt veroorzaakt. Het lijkt me dus wel tijd om niet alleen die Blue Deal mooi te herformuleren, maar om ook eens duidelijk een tijdskader te schetsen waarin een aantal dingen prioritair zullen worden opgelost en aangepakt, wie het zal betalen en wanneer het klaar zal zijn.

Anders is het immers inderdaad een zeer lange lijst van dingen die misschien over honderd jaar een effect zullen hebben, en ik denk dat niemand bereid is om daarop te wachten als je kijkt naar de realiteit van vandaag de dag.

De heer Coenegrachts heeft het woord.

Minister, u hebt gelijk: met de Blue Deal zijn we inderdaad bijzonder ambitieus. Ik denk dat de wolkbreuken van de afgelopen week inderdaad hebben aangetoond hoe dringend en hoe belangrijk dat is, en dat we met projecten als ‘Vlaanderen breekt uit’ de juiste focus leggen, ook op die lokale besturen. Zij beheren heel wat openbaar domein. De vraag is hoe we hen niet alleen met geld, maar ook met inspiratie stimuleren om bij de aanleg van een nieuw gemeentehuis, van een nieuwe parking, van een plein in een dorp niet altijd aan beton te denken, maar ook aan infiltratietechnieken, om daar rekening mee te houden. Minister, hoe kunnen we de goede praktijken dus stimuleren, maar vooral ook delen onder die lokale besturen?

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Collega’s, iedereen is inderdaad weer getuige geweest van die hevige regenbuien. We moeten vaststellen dat die inderdaad heviger, kortstondiger en vaak ook plaatselijk zijn, waardoor er heel lokaal inderdaad echt wel drama’s gebeuren, met immense ellende.

Ontharding is natuurlijk een belangrijk element in de algemene waterhuishouding. Dat is zeker al meermaals in het parlement en in de commissie naar voren gekomen. De Blue Deal speelt daar ook heel duidelijk op in, met ‘Vlaanderen breekt uit’, met dijken, bufferbekkens en zo meer. Er werd echter ook aangegeven dat onze infrastructuur die hevige regenval eigenlijk gewoon niet aankan en dat dat niets te maken heeft met ontharding, maar dat bijvoorbeeld ons rioleringsstelsel daar ook niet op voorzien is. Professor Berlamont benadrukt dat ook. We moeten dus meer aandacht hebben voor het meer geven van een dubbele functie aan bijvoorbeeld onze straten en pleinen voor tijdelijke buffering om die zeer hevige regenval tijdelijk te kunnen opvangen. Op welke manier denkt u ook daarop meer te kunnen inzetten? Ik denk immers dat dat punt misschien minder belicht is in de Blue Deal, hoewel het wel een belangrijke uitdaging wordt voor de toekomst.

De heer Van Rooy heeft het woord.

Voorzitter, een vraag van Groen over ontharding. Vlaanderen moet een spons worden. We moeten snel ontharden. Mevrouw Schauvliege, u zegt dat het aan dit tempo 156 jaar duurt om voldoende te ontharden, en u vraagt aan de minister welke structurele maatregelen zij zal nemen. Wel, ik heb eens even een rekensom gemaakt. De oppervlakte van Vlaanderen is 13.625 vierkante kilometer. Het aantal inwoners in Vlaanderen is op dit moment 6,5 miljoen. Aan dit migratietempo zijn er over 156 jaar, in 2177, 4 miljoen mensen extra in Vlaanderen. Dan telt Vlaanderen bijna zoveel inwoners als er vandaag Belgen zijn, namelijk ongeveer 11 miljoen. U, en alle collega’s die aan het woord zijn geweest van de Vivaldipartijen, moet mij eens uitleggen hoe er kan worden onthard als Vlaanderen over 156 jaar meer dan 10 miljoen mensen telt. Waar gaan al die mensen wonen? Waar gaan al die mensen werken? Op welke wegen gaan al die mensen zich verplaatsen? Ik hoor het graag van u.

De heer Vandaele heeft het woord.

U behoort niet tot Vivaldi, dus u hoeft dat niet uit te leggen.

Voorzitter, zoals de minister zegt, er is toch al heel wat in gang gezet: de Blue Deal, het vrijwaren van signaalgebieden, de verbetering van de watersystemen, het inzetten op natte natuur enzovoort. Collega Schauvliege, er ligt natuurlijk nog wel het een en ander op de plank. Dat weten we. Daar hebt u gelijk in. Ik denk dat we allemaal blij zouden zijn, ook de minister, als het allemaal sneller zou kunnen. We moeten echter ook eerlijk zijn: we weten dat de complexiteit en de kostprijs hiervan toch vaak ook een rem betekenen. Wat ons betreft, zal er extra energie nodig zijn om die dossiers te trekken. Onze fractie is in elk geval bereid om die energie te leveren.

Minister Demir heeft het woord.

Vooreerst wil ik zeggen dat in de Blue Deal al heel wat projecten begonnen zijn. Belangrijk om te weten is dat 80 procent van de projecten al in uitvoering zijn. Dat is echt heel veel als je weet dat wij pas vorig jaar het plan hebben goedgekeurd. Wij hebben ervoor gekozen om op het terrein te gaan realiseren. Wij hebben een taskforce waarin proffen, wetenschappers en gouverneurs zitten. Daarin zitten ook de collega-ministers die medebevoegd zijn: minister Somers, minister Peeters en minister Crevits. De taskforce is dus ook beleidsoverschrijdend. Ook lokale besturen zijn van belang. Wij hebben nu 15 miljoen euro vrijgemaakt. Dat is heel wat; ik weet niet of u dat beseft, mevrouw Schauvliege. Het is ongezien dat er zoveel geld wordt vrijgemaakt voor de lokale besturen die straten of pleinen willen ontharden. Vanuit Vlaanderen ondersteunen wij dat. Wat de infiltratiebonus betreft: regelgeving komt niet uit de lucht gevallen. Je moet daarover nadenken en de juiste accenten leggen. Wij zijn ermee bezig. Ook dat komt eraan. Je hebt ook heel wat nieuwe technieken, en ik zie dat meer en meer lokale besturen gebruik maken van waterdoorlatende tegels enzovoort.

Wat doen wij ook heel concreet vanuit Vlaanderen? Wel, neem bijvoorbeeld het leegstandsdecreet. Wij hebben dat nog maar pas bijgestuurd en daarin staat onder meer dat wij projecten financieren die ontharden. Zo is het ongezien hoeveel geld wij vrijmaken voor bijvoorbeeld riolering, bufferbekkens en wachtbekkens. Die zijn ook van belang gezien de kortstondige momenten van hevige regen van de laatste jaren, die ons leren dat wij er niet alleen gaan komen met ontharding. Er moeten ook bufferbekkens en dijken komen, waarin momenteel ook geïnvesteerd wordt. Dus 80 procent van de acties worden op dit moment uitgerold. Ik ben iedereen van de taskforce, die zeer gemotiveerd ongelofelijk goed werk verricht, zeer dankbaar. Ik vraag een beetje geduld. Het plan is vorig jaar goedgekeurd en het is volop in uitvoering. Zeggen dat het niet structureel is, klopt niet. Wetenschappers zoals Patrick Willems en Marijke Huysmans zijn een voor een mensen die dag in, dag uit met wateroverlast en droogteproblemen bezig zijn. Als zij zeggen dat dit plan ambitieus en structureel is en dat het Vlaanderen daarvoor weerbaar zal maken, dan geloof ik die mensen. 

Mevrouw Schauvliege heeft het woord.

Minister, wij komen van ver. De Blue Deal zet vooral in op een aantal projecten. Maar ik vraag u nu al twee jaar aan een stuk om eindelijk werk te maken van echte ontharding, van een echte betonstop. Voorlopig blijft die bouwshift steken op het niveau van aankondigen. Wij zetten geen stappen vooruit op het vlak van ontharding. Ik vraag u nogmaals, minister, om het probleem niet door te schuiven naar de volgende generaties en met de bouwshift en echte onthardingsdoelstellingen te komen.