Report plenary meeting

Voorstel tot spoedbehandeling

Dames en heren, vanmiddag heeft de heer Wilfried Vandaele bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van decreet van Wilfried Vandaele, Peter Van Rompuy en Willem-Frederik Schiltz tot het nemen van dringende tijdelijke maatregelen in het onderwijs naar aanleiding van de coronacrisis (VIII).

De heer Daniëls heeft het woord.

Dit voorstel van decreet willen we graag met spoed op de agenda zetten omdat als gevolg van de coronamaatregelen, die helaas nog altijd van toepassing zijn, er een impact is op het onderwijs. Met dit voorstel van decreet willen we daaraan tegemoetkomen.

Vraagt nog iemand het woord? (Neen)

Dan stemmen we nu bij zitten en opstaan over het voorstel tot spoedbehandeling.

De volksvertegenwoordigers die het voorstel tot spoedbehandeling wensen aan te nemen, drukken op ‘Ik sta op’.

De volksvertegenwoordigers die het voorstel tot spoedbehandeling niet wensen aan te nemen, drukken op ‘Ik blijf zitten’.

Het voorstel tot spoedbehandeling is aangenomen. Dan stel ik voor dat het voorstel van decreet van Wilfried Vandaele, Peter Van Rompuy en Willem-Frederik Schiltz tot het nemen van dringende tijdelijke maatregelen in het onderwijs naar aanleiding van de coronacrisis (VIII) onmiddellijk wordt behandeld.

Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)

Het incident is gesloten.

Algemene bespreking

Dames en heren, aan de orde is het voorstel van decreet van Wilfried Vandaele, Peter Van Rompuy en Willem-Frederik Schiltz tot het nemen van dringende tijdelijke maatregelen in het onderwijs naar aanleiding van de coronacrisis (VIII).

De algemene bespreking is geopend.

De heer Daniëls heeft het woord.

Coronadecreten in het onderwijs zijn altijd verzameldecreten waarin de verschillende niveaus van onderwijs van toepassing zijn.

Ik zal starten met het belangrijkste artikel en de belangrijkste inhoud, meer bepaald artikel 29 in verband met het leerkrediet van onze studenten hoger onderwijs.

Collega’s, jullie weten dat het leerkrediet beperkt is. Wanneer een student zich inschrijft voor een opleidingsonderdeel en niet slaagt, dan verliest hij leerkrediet. In artikel 29 doen we wat we vorig jaar ook hebben gedaan. Studenten die alle examenkansen hebben benut – dat wil zeggen de laatste examenkans, dat zijn er eigenlijk twee – maar op een opleidingsniveau niet geslaagd zijn als gevolg van overmacht door corona, wat helaas bij heel wat studenten het geval zal zijn, dan kan het leerkrediet van dat opleidingsonderdeel dat ze verliezen, worden gerecupereerd.

Maar, en dat is eigenlijk nieuw en echt vermeldenswaard, er zijn ook veel studenten die van studierichting zijn veranderd omdat de richting die ze hadden gekozen, niet was wat ze ervan hadden verwacht. En bijgevolg hebben zij niet twee kansen gehad voor opleidingsonderdelen maar slechts één, als gevolg van het feit dat ze van studierichting en/of studie-instelling zijn veranderd. De studenten die dat voor 15 maart hebben gedaan, kunnen die studiepunten terugkrijgen, ook als zij maar één examenkans hebben gehad.

Collega’s, ik denk dat dit echt een belangrijk punt is. Studenten die veranderen van studierichting, geven immers aan dat het niet de juiste keuze is. Wij proberen ervoor te zorgen dat studenten binnen een aanvaardbare termijn afstuderen. Wanneer het dus niet lukt, is het belangrijk te heroriënteren. Zij doen dat en het zou dan ook niet logisch zijn, zeker met corona daar nog bovenop, dat wij hen daarvoor zouden straffen en zij dat leerkrediet niet zouden terugkrijgen.

Op 23 juni zijn een aantal studenten nog bezig met de laatste loodjes. Ik wil ze langs deze weg namens onze N-VA-fractie succes wensen.

Collega's, wat zit er nog in? Het zijn een aantal zaken die we eigenlijk verlengen uit vorige coronadecreten. De aandachtige lezers hebben dat uiteraard opgemerkt. Waarover gaat dat? In geval van weigeringen bij inschrijvingen kan dat elektronisch, en moet dat niet fysiek gebeuren. Dat moet ook gemeld worden aan het Agentschap voor Onderwijsdiensten (AGODI), en AGODI meldt dat aan het lokaal overlegplatform (LOP). Zodoende hebben we een goed zicht op waar er studenten of leerlingen worden geweigerd als ze inschrijven.

Daarmee hangen ook de ontbindende voorwaarden samen. Dat wil zeggen dat als studenten inschrijven met een verslag, in het kader van het M-decreet, de school zestig dagen de tijd heeft. We zeggen dan ook dat die ontbindende voorwaarden, ook als er geen fysieke lessen zijn, van kracht blijven.

Zo zijn er nog een aantal wijzigingen of verlengingen, onder meer in het volwassenenonderwijs. Ook in het schooljaar 2021-2022 wordt contactonderwijs of gecombineerd onderwijs mogelijk, waarbij we dan ook een aantal voorwaarden hebben opgenomen. Ik ga daar niet dieper op in, maar in elk geval is het wel zo dat alles voorhanden moet zijn voor die studenten. U vindt dat in artikel 5.

De evaluatie van het decreet Leerlingenbegeleiding verschuiven we naar 2023. Jullie weten allemaal dat onze centra voor leerlingenbegeleiding (CLB’s) echt hard hebben gewerkt en nog altijd hard werken, tot ieders tevredenheid, aan contactopsporing in de scholen. Het zou eigenlijk niet wijs zijn om dan nu een evaluatie te doen van hun werking, waarbij heel wat zaken zijn teruggeschroefd.

Die druk hebben we niet alleen gezien in onze CLB’s maar ook in onze gewone scholen van het gewoon onderwijs en buitengewoon onderwijs, en om die reden stellen we het nieuwe gewijzigde inschrijvingsdecreet nog met een jaar uit. Dit lijkt ons niet wijs in deze tijden met die coronacrisis, waarin iedereen aan het worstelen was met de schoolorganisatie, en waarin men focuste op die kerntaak, men leerlingen bijwerkte die stukken hebben gemist, en men zorgde dat die digitale infrastructuur op poten stond. Om dan ook nog eens een gewijzigd inschrijvingsdecreet er bovenop te doen, met alle afspraken die scholen in regio’s en in LOP’s moeten maken, dat zou eigenlijk niet fair zijn, en ook niet getuigen van bereidheid om rekening te houden met de zware lasten die onze scholen dragen. Vandaar dat uitstel.

Wat we dan ineens ook nog meenemen bij de CLB’s zijn de gemotiveerde verslagen. Als je een gemotiveerd verslag hebt, als je overgaat van basis- naar secundair onderwijs, dan blijft dat eigenlijk gelden tot we vaststellen dat het niet meer van toepassing is. We hebben vorig jaar ingevoerd dat dat gewoon doorliep. Die rechtsgeldigheid vervalt dan inderdaad als er tegen 31 december 2021 geen nieuw gemotiveerd verslag is gemaakt.

Er staat nog één artikeltje in over de onderwijsbevoegdheid van een centrum voor volwassenenonderwijs (CVO) in Brussel, de opleiding Hoefsmid, geloof het of niet. Dat CVO geeft dat in Oud-Heverlee. We zorgen dat ze daar ook verder kunnen werken, aangezien de infrastructuur daar niet af is.

Afsluitend behouden we de rechtsgronden voor het uitkeren van bijkomende werkingsmiddelen voor extra kosten naar aanleiding van corona aan onderwijsinstellingen, tegen de verspreiding van COVID-19. We verlengen dat tot 31 december 2021, zodat de Vlaamse Regering de mogelijkheid heeft om die bijkomende werkingsmiddelen te voorzien.

De heer Warnez heeft het woord.

Ik denk dat collega Daniëls al relatief uitvoerig het voorstel van decreet heeft toegelicht. We steunen uiteraard de terechte verlenging van de maatregelen die noodzakelijk zijn voor ons onderwijs.

Maar vanuit onze fractie willen we toch nog één specifieke maatregel even uitlichten. Het is een maatregel die we van ganser harte nemen, maar hopelijk ook voor de laatste keer: door de coronacrisis geven we onze studenten hun leerkrediet terug. We willen en wensen uiteraard dat ze volgend academiejaar gewoon in code groen naar de aula kunnen, vrienden kunnen maken, het gewone studentenleven terugkrijgen. Maar het afgelopen jaar was er nog corona. En net als vorig jaar en vorig semester zullen ze corona kunnen inroepen als overmacht, en dat is een belangrijke maatregel. Vorig jaar zijn daar bijna tienduizend studenten op ingegaan. Ik vermoed dat het er dit jaar nog wel wat meer zullen zijn.

De uitbreiding is ook heel belangrijk voor studenten die zich na het eerste semester snel geheroriënteerd hebben. Dat zijn eigenlijk de goede leerlingen van de klas, in die zin dat ze snel schakelen als ze vonden dat de richting niet bij hen paste. Dat was een van de problemen die me door verschillende studenten werd gesignaleerd. Ik ben dan ook tevreden dat we samen met deze meerderheid ook op hun vraag kunnen ingaan. Van onze kant geef ik de volle steun voor dit voorstel van decreet.   

De heer De Gucht heeft het woord.

Het is inderdaad al veel gezegd, maar dit is Coronadecreet VIII, de achtste in een reeks van dringende decreten. Collega’s, laat ons hopen dat dit het laatste nooddecreet is en dat we binnenkort opnieuw kunnen overgaan naar de gewone decretale procedures die we hier gewoon zijn.

Er zijn inderdaad vijf grote aanpassingen. Het meest in het oog springend is waarschijnlijk het uitstel van het nieuwe inschrijvingsdecreet. Dat is volgens mij een heel logische aangelegenheid. Het zou wel eens de spreekwoordelijke druppel voor de scholen geweest kunnen zijn, als we dit niet gedaan zouden hebben en als we dit zouden verdergezet hebben. Het is een goede zaak dat we dat in nauw overleg kunnen doen met de verschillende instanties om daar tot een goed decreet te komen. Gezien de omstandigheden die iedereen wel kent, denk ik dat dat een goede zaak is dat we dat bij dezen uitstellen.

Daarnaast hebben we inderdaad de organisatie van het afstandsonderwijs, de toekenning van een bijzondere onderwijsbevoegdheid in het volwassenenonderwijs, het uitstel van de geplande evaluatie van het decreet over de leerlingenbegeleiding, de teruggave van het leerkrediet en ten slotte het verlengen van de rechtsgronden voor verschillende onderwijsniveaus om op die manier de regering in staat te stellen om tussen te komen in de extra onkosten die scholen zouden maken in het kader van corona.

Ik wil me aansluiten bij de twee vorige sprekers dat de teruggave van het leerkrediet in het hoger onderwijs heel belangrijk is. Met coronanooddecreet IV hadden we al in februari 2021 voorzien dat studenten hun leerkrediet kunnen terugkrijgen voor het eerste semester van het academiejaar 2021 als ze niet geslaagd zouden zijn, op voorwaarde dat dit te wijten is aan overmacht. Ik denk dat het duidelijk is dat ook het tweede semester niet in optimale omstandigheden is kunnen verlopen. Het is dus heel belangrijk dat we dit doen.

Er werd me daarjuist gevraagd om niet te ver uit te weiden. Ik denk dat collega Daniëls inderdaad de verschillende zaken naar voren gebracht heeft. We hebben ook nog de saga van de afzuiginstallatie van de smidse in Oud-Heverlee, maar dat zetten we bij deze ook recht. We hebben dat in een voorgaande plenaire vergadering al op een goede manier gedaan. Ik denk dat dat ook noodzakelijk was gezien de omstandigheden. Dit is een goed coronadecreet, maar zoals ik in het begin van mijn tussenkomsten gezegd heb, hoop ik dat dit het laatste is in een reeks.

De heer Slagmulder heeft het woord.

Collega’s, ik wil kort ingaan op twee punten uit dit coronanooddecreet. Het eerste is in verband met het uitstel van het inschrijvingsdecreet. De bepalingen van het recentste inschrijvingsdecreet van 17 mei 2019 zouden normaliter ingegaan zijn in september 2019, gericht op de inschrijvingen voor het schooljaar 2021. Dat werd ondertussen al enkele keren uitgesteld. In het huidig voorliggend corona-nooddecreet wordt voorgesteld om deze uitstelmaatregel nogmaals te verlengen, uiteraard vanwege corona. Dat moet leiden tot een vlotte concentratie op het lesgeven, het verder remediëren van de leerachterstand en het verwerken van nieuwigheden zoals de Digisprong door schoolleiders. Hierdoor wordt de ingang verschoven naar september 2022 voor inschrijvingen voor het schooljaar 2023-2024. Dat is een goede zaak. Het zal voor veel schooldirecties een opluchting betekenen, want dat behelst redelijk wat ingrepen waar tijdig op ingespeeld moet worden. We vinden het wel jammer dat door deze verlenging de optrekking van het percentage van de voorrangsregel Nederlands in Brusselse scholen naar 65 procent eveneens uitgesteld wordt.

Dan een tweede punt in verband met het leerkrediet in het hoger onderwijs: daar is er inderdaad een nieuwigheid. Studenten die zich in hun initiële opleiding in ’20-’21 hebben uitgeschreven uit hun eerst begonnen opleiding, en dan heroriënteren naar een nieuwe opleiding, maar al examen hebben afgelegd in het eerste semester van die eerste opleiding, kunnen hiervoor ook overmacht door corona inroepen als uitzonderlijke omstandigheid en voor hun hier behaalde tekorten hun leerkrediet terugkrijgen. Eigenlijk is dit voor deze groep van studenten een opheffing van de voorwaarde dat je moet hebben deelgenomen aan het herexamen, wat in deze onlogisch zou zijn, aangezien ze dan in een andere opleiding zitten. De herinschrijving moet gebeuren tussen de examens van het eerste semester en 15 maart 2021. Wie na deze periode uitschreef en heroriënteerde kan hiervan geen gebruik maken.

Dit is op zich een goede zaak want, doordat die studenten uitgeschreven zijn in hun initiële opleiding, en niet kunnen deelnemen aan de tweede examenkans van het desbetreffende opleidingsonderdeel, werden die studenten in de oorspronkelijke regeling benadeeld. Vorig academiejaar was dat probleem er nog niet, want toen was het eerste semester, en de start van het tweede, nog zonder corona.

Wel moet natuurlijk – zoals eerder bij de andere soortgelijke afwijkende bepalingen inzake leerkrediet in het kader van corona – er goed op worden toegezien dat het nadeel effectief coronagerelateerd is, en dat er niet zomaar leerkrediet wordt teruggegeven aan studenten die eigenlijk niet in de juiste richting zaten of zitten, maar van deze regeling profiteren. We zullen er hier dus op moeten vertrouwen dat de Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen zijn werk gedegen zal uitvoeren, zodat iedereen krijgt wat hem of haar rechtmatig toekomt. Ik ga het hierbij laten, voorzitter, en wij zullen dit dan ook goedkeuren.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Een paar punten, collega’s: we denken inderdaad dat er in dit nooddecreet toch een aantal goede zaken staan die wij graag zouden ondersteunen namens onze fractie, namelijk: de verlenging van de rechtsgrond van bijkomende werkingsmiddelen, om die te kunnen uitkeren voor extra kosten die gemaakt worden in het tegengaan van de verspreiding van COVID-19 door de onderwijsinstellingen. Dat zijn inderdaad verlengingen die wij in het verleden ook altijd ondersteund hebben. Het zijn ook collega Danen en collega Meuleman die dit decreet ten gronde hebben bestudeerd, en die toch willen aangeven dat dit een zeer belangrijk iets is, dat belangrijk blijft, net zoals het verlengen van de voorwaarden om het leerkrediet te kunnen terugkrijgen. Het blijft bij onze fractie wel een stukje wringen dat er op dit moment nog altijd geen equivalent is voor het volwassenenonderwijs. Daar stellen we ons toch de vraag of, voor cursussen die uiteindelijk niet – of slechts beperkt – zijn kunnen doorgaan, er niet op termijn bepaalde initiatieven zouden kunnen worden genomen.

Een tweede punt, wat betreft de toekenning – in het volwassenenonderwijs – van de organisatie van het afstandsonderwijs, dat is natuurlijk een goede zaak, maar het is wederom een verlenging van een jaar, en wij stellen ons toch de vraag of er geen definitieve oplossing mogelijk zou zijn, die ook een aantal definitieve kaders zou uitwerken. Wat betreft de toekenning van tijdelijke onderwijsbevoegdheid is het pleidooi van onze fractie dat het kader van de tijdelijke onderwijsbevoegdheden verder uitgebreid zou moeten worden, om op die manier de CVO’s beter te laten inspelen op de tijdelijke vraag naar onderwijsbevoegdheid.

Dat zijn een aantal punctuele opmerkingen. Daarnaast, collega’s, hebben wij met één iets toch wel wat meer moeite. Dat is het feit dat dit spoedonderwijsdecreet toch wel wat wordt opgetrokken tot aan het inschrijvingsdecreet. Wij begrijpen uiteraard dat het niet gewenst is dat op het laatste moment een nieuw stuk regelgeving zou worden ingevoerd, maar het was natuurlijk wel een belofte van onze minister van Onderwijs om snel werk te maken van dat inschrijvingsdecreet, om op die manier de problemen die daar mee te maken hebben sneller op te nemen. Wat we nu zien – door een jaar langer uitstel – is dat de problemen rond inschrijvingen langer zullen blijven bestaan en dat dat, in combinatie met het capaciteitstekort, bij de komende inschrijvingsronde her en der toch zal zorgen voor onnodige stress en onnodige wrevel bij ouders en leerlingen. Wij zijn daar toch wel heel bezorgd over. Het is dat laatste element, collega’s, niet omdat wij de andere elementen niet ondersteunen, dat er voor zorgt dat wij vanuit onze fractie ons zullen onthouden bij dit onderwijsdecreet. Dank u wel. 

De heer Anaf heeft het woord.

Collega’s, wij hebben altijd al, ook inzake onderwijs, een nooddecreet meegestemd omdat we ook wel de noodzaak van die regelgeving voor het onderwijs inzien, om zich te kunnen aanpassen aan de omstandigheden. We zullen ook dit achtste nooddecreet mee steunen. We zullen voor stemmen, maar ik deel wel de bezorgdheid van de collega’s van Groen, die ook collega De Gucht heeft geuit.

Hopelijk is dit het laatste nooddecreet, zegt u. Ik denk dat we dat allemaal aanvoelen. Ik denk dat iedereen begrip heeft voor het feit dat door de coronacrisis heel veel nieuwe regelgeving, evaluaties en dergelijke in het onderwijs op de lange baan zijn geschoven. Het zijn uitzonderlijke omstandigheden geweest. Maar stilaan, en zeker vanaf het volgende schooljaar, wordt het wel tijd dat er terug werk wordt gemaakt van een aantal van die aanpassingen. De coronacrisis mag op de duur geen excuus worden om langverwachte regelgeving uit te stellen, zeker als dat ook voor onduidelijkheid in het werkveld zorgt. Deze kritiek komt duidelijk niet alleen van ons, maar komt ook echt uit het werkveld.

We zullen vandaag nog steunen, maar we vragen echt dat dit de laatste keer is, en dat er vooruitgang geboekt wordt op andere vlakken.

De heer Daniëls heeft het woord.

Ik wil in elk geval alle fracties danken die dit achtste nooddecreet effectief zullen goedkeuren, omdat ik inderdaad denk dat het belangrijk is aan het onderwijsveld te tonen dat we in dit parlement weten dat er noden zijn, en dat we die noden ook effectief willen proberen te lenigen. Twee. Het is via een decreet, collega’s. Dat geeft inderdaad aan dat we in dit parlement in volheid van bevoegdheid blijven. Ik wil dan ook de collega’s van CD&V en Open Vld danken, om tot dit decreet te komen.

Wat het nooddecreet betreft, collega’s, geloof mij: ik hoop dat het inderdaad de laatste keer is dat collega Vandaele hier met zijn collega-fractieleiders met dergelijk decreet moet komen. Die man heeft er telkens heel lang met zijn collega-fractieleiders aan gewerkt om dat rond te krijgen. Ik hoop inderdaad dat het de laatste keer is dat ik die imitatie op mij moet nemen. Wat het inschrijvingsdecreet betreft, klopt het dat het nu – en collega De Gucht heeft dat inderdaad terecht gezegd – echt de druppel zou zijn. Dat vraagt ook heel veel overleg dat dan digitaal moet gebeuren, en dergelijke meer.

Ik kan wel meegeven, collega Vaneeckhout, dat het feit of het nieuwe of het oude inschrijvingsdecreet er is – collega Coel heeft het ook al een paar keer gezegd – de capaciteitsproblemen helaas niet oplost. U hebt er terecht ook naar verwezen en het klopt ook: minister Weyts zet er heel hard op in, deze regering maar ook de vorige regering zetten er ook heel hard op in, om ook effectief capaciteit bij te bouwen. Helaas stel ik samen met u vast dat er niet altijd capaciteit is op die scholen waar ouders naartoe willen. Dat klopt.

Wat het niet zomaar teruggeven van het leerkrediet betreft: dat is een terechte vraag. Maar dan komen we natuurlijk op de procedure, dat een hele zware planmatige procedure is, waar heel veel bewijsstukken moeten aangeleverd worden en waarbij studenten door de mazen van het net vallen. Het zou dus kunnen dat er studenten zijn die leerkrediet terugkrijgen, en die toch niet keihard hun best hebben gedaan op hun tweede examenkans. Ik denk dat we daar eerlijk moeten in zijn, collega: ja, die kans bestaat.

Maar het alternatief zou dan willen zeggen dat het veel straffer zou moeten worden, veel meer papierlast, zowel van de instellingen, docenten, studenten, als eventueel van artsen die van alles moeten verklaren. Ik denk dat we dat niet kunnen doen. En dus is de manier waarop we nu werken – en collega Warnez heeft er inderdaad naar verwezen – een goede zaak. Meer dan tienduizend studenten hebben vorige keer die aanvraag gedaan. Ik wil toch nog wel eens onderstrepen, voor diegenen die student geweest zijn: beeld u even in, collega’s, wat u allemaal zou hebben gemist. En dan komt die druk erbovenop. Ik denk dat dit dat toch minstens kan aangeven. Collega’s, tot daar, maar ik hoop dus althans nog dat de collega’s van Groen toch nog instemmen, dan is het unaniem.

Vraagt nog iemand het woord? (Neen)

De algemene bespreking is gesloten.