Report plenary meeting

De heer Janssens heeft het woord.

Minister, sinds vorige week kunnen Vlamingen berekenen hoeveel het door u beloofde compensatiebedrag is voor het verlies van hun terugdraaiende teller. Uit de vele reacties die ik daarover krijg en lees, stel ik vast dat de Vlaamse Regering na de zonnepanelenkater die ze aan meer dan 500.000 Vlaamse gezinnen bezorgde, veel mensen opnieuw een slag in het gezicht heeft gegeven. Want voor velen is er een verlies van honderden euro's per jaar, tot vijftien jaar lang. En dat wordt verre van gecompenseerd met uw eenmalige premie, waarvan vandaag niet eens geweten is of die wel rechtsgeldig is.

Ook Test-Aankoop zegt dat voor veel gezinnen het vooropgestelde rendement van 5 procent niet gehaald wordt. Gezinnen die overdag op het werk zijn en dus hun elektrische toestellen niet kunnen gebruiken, zien hun elektriciteitsfactuur alweer duurder worden. Intussen zijn ze wel hun spaarcenten kwijt of hebben ze zelfs schulden gemaakt om zonnepanelen te kopen.

Het verhaal van die gedupeerde gezinnen wordt zelfs nog schrijnender als je weet dat de terugdraaiende teller in Wallonië gewoon verder blijven bestaan, zonder dat daar of in de Federale Regering, die wel een procedure startte tegen de Vlaamse regeling, een haan naar kraait.

Belofte maakt schuld, minister. De Vlaamse Regering beloofde met de hand op het hart dat het gunstig was om te investeren. En de brave Vlaming deed dat. Nu blijkt dat de beloftes van de N-VA, CD&V en Open Vld in de vorige en de huidige Vlaamse Regering niet worden nagekomen. Hoe zult u ervoor zorgen dat u de Vlaming met zonnepanelen, die geïnvesteerd heeft in die zonnepanelen omdat de Vlaamse Regering haar of hem voorhield dat het nuttig was om daarin te investeren, volledig zult compenseren voor het door de Vlaamse Regering geschonden vertrouwen?

Minister Demir heeft het woord.

Collega Janssens, bedankt om hier een vraag over te stellen. We hebben er vorige week een uitgebreid debat over gehad. Het arrest van het Grondwettelijk Hof heeft het systeem dat dit parlement in de vorige legislatuur heeft goedgekeurd, volledig vernietigd. Dan denk ik dat ik niet anders kon dan zo snel mogelijk te kijken welke opties we hebben, opties waarbij we ervan uit moeten gaan dat die geen juridisch drijfzand zijn. U moet goed begrijpen dat ik twee keuzes heb. Ofwel ga ik opnieuw voor een systeem uit het verleden, waarover het advies van de Raad van State destijds heeft gezegd dat het niet oké was en waarvan we ook de hele problematiek van de oversubsidiëring kennen. Ofwel ga ik voor een systeem dat wel haalbaar is.

We hebben de compensatieregeling vrijdag online gezet. De overheid is een engagement aangegaan. En die vergoeding wordt berekend om een rendement van 5 procent te halen op vijftien jaar, en dat op een gemiddelde installatie, uiteraard rekening houdend met alles wat men in het verleden heeft gehad van groenestroomcertificaten en allerlei andere voordelen. Als we dat bekijken, zien we inderdaad dat bijvoorbeeld mensen die tussen 2006 en 2012 zonnepanelen hebben gezet, niet in aanmerking komen om een compensatievergoeding te krijgen. Ik denk dat dat ook heel billijk is. Het zou onredelijk zijn ten aanzien van mensen die geen zonnepanelen hebben, om opnieuw die fout te maken die in het verleden gebeurd is.

We gaan de compensatieregeling nu in wetteksten gieten. We gaan advies vragen van de Raad van State. Vervolgens zal dat in de commissie komen en zullen we dat opnieuw bespreken, om niet te verzanden in juridisch drijfzand. Ik weet dat het niet de ideale oplossing is. Dat heb ik ook van in het begin gezegd. Maar ofwel ga je voor die oversubsidiëring, ofwel ga je voor een redelijke oplossing. En ik heb voor dat laatste gekozen.

De heer Janssens heeft het woord.

Minister, ik denk dat u nog een optie over het hoofd ziet die een regeling kan zijn voor mensen met zonnepanelen en die tegelijkertijd geen extra belasting is voor de mensen zonder zonnepanelen. Want het Grondwettelijk Hof zegt dat wie een digitale meter heeft, niet langer kan gebruikmaken van die terugdraaiende teller. En dus moet de oplossing zijn: schaf die verplichte installatie van die digitale meter af, zowel voor de mensen die al een digitale meter hebben geïnstalleerd als bij diegenen waar in de komende maanden of jaren een digitale meter zou worden geplaatst. Geef de mensen de vrije keuze tussen een analoge meter met terugdraaiende teller of een digitale meter met in dat geval een degelijke compensatievergoeding.

Ik vraag u dus: kiest u voor die eenvoudige oplossing die zowel voor mensen met zonnepanelen een oplossing kan zijn als voor diegenen zonder zonnepanelen om hen niet extra te gaan belasten? Kiest u ervoor om die verplichte installatie van de digitale meter af te schaffen?

De heer De Meester heeft het woord.

Minister, u doet hier toch wel een beetje alsof u het probleem hebt opgelost. Hoe durft u eigenlijk? Het is absoluut niet opgelost. We zijn allemaal de dupe van jullie wanbeleid: mensen zonder zonnepanelen want die gaan die factuur van een half miljard euro betalen en mensen met zonnepanelen want ondanks die zogenaamde compensatieregeling van u hebben die tot honderden euro’s per jaar verlies. Dat is de realiteit. En met één premie lost u dat niet op, minister.

Ik heb hier een officiële ingebrekestelling bij mij, ondertekend door tienduizend mensen op een paar dagen tijd. Tienduizend mensen die zeggen: geef ons de vrije keuze om die terugdraaiende teller te behouden. Tienduizend mensen die zeggen: ik wil dat u de schade volledig vergoed. Tienduizend mensen die zeggen: stuur de rekening niet naar gezinnen zonder zonnepanelen, maar stuur de rekening naar de grote commerciële parken van Fernand Huts en co. Ik zal u die straks overhandigen, minister, maar dat is een heel duidelijke eis van tienduizend gedupeerden. Los het op!

Doe het wel coronaproof, alstublieft. Ik bedoel de overhandiging.

De heer Schiltz heeft het woord.

Dank u, minister. Uiteraard juichen we de initiatieven die u neemt om de belofte die de vorige en de huidige regeringen hebben gemaakt gestand te doen. Dat is wat we allemaal willen en moeten doen. Maar nu moeten we kijken naar die specifieke oplossing. Als het ene niet kan, moet u iets anders vinden. We zijn nog een beetje bezorgd, minister, of de premie zoals u die hebt voorgesteld en die we nu in wetteksten gaan gieten, voldoende rekening houdt met specifieke categorieën. Dan heb ik het over de warmtepompeigenaars, mensen met iets grotere installaties die een elektrische auto combineren met hun zonnepanelen, mensen met een sociaal tarief – zeer belangrijk – die sowieso al het prosumententarief niet betaalden en wiens voordeel door het wegvallen van het prosumententarief kleiner is. Minister, zal u ook nog naar bijkomende compensaties zoeken voor die specifieke categorieën die extra hard getroffen worden? 

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, ik denk dat de verplichte uitrol van de digitale meter voorlopig stoppen al een belangrijke stap zou zijn om verdere schade te voorkomen. Dus ik ben daar absoluut voor te vinden. Maar ik denk dat het aan de andere kant ook essentieel is om te zien dat het verloren vertrouwen heel diep verloren is op dit ogenblik en dat het niet alleen een drama is voor de eigenaars van zonnepanelen en warmtepompen – in een aantal gevallen is het een drama –, maar evengoed ook voor de hele sector van bedrijven die zonnepanelen en warmtepompen installeren, waar in het verleden massa’s jobs zijn gecreëerd en waar het vertrouwen op dit moment fundamenteel weg is, ook bij hun potentiële klanten, zelfs bij diegenen voor wie het sowieso een rendabele zaak zou zijn.

Ik roep u heel erg op om in die compensatieregeling ervoor te zorgen dat iedereen die de beloftes van de Vlaamse Regering heeft geloofd, in de toekomst wel mag geloven dat die compensatieregeling correct is en vooral dat men de hele markt van milieuvriendelijke duurzame manieren om te verwarmen en om stroom te produceren herstelt en dat men ook daar het vertrouwen herstelt want dat is op dit ogenblik de grootste uitdaging en het grootste drama voor de toekomst.

De heer Bothuyne heeft het woord.

Collega’s, we hebben het debat vorige week heel terecht zeer uitgebreid gevoerd. Vorige week heb ik hier al gezegd dat we moeten onderzoeken, minister, of we de tijd die we hebben tot 2029 om de digitale meters uit te rollen, ook nuttig kunnen gebruiken en mensen die op dit moment nog geen digitale meter hebben, kunnen toelaten om nog een terugdraaiende teller maximaal tot 15 jaar in totaal te laten terugdraaien.

Dat zal het probleem van honderdduizenden gezinnen qua rendabiliteit van hun investering oplossen en zal inderdaad de druk op de belastingbetaler verlichten.

Maar er is meer. Er zijn nog een aantal specifieke categorieën, zoals mensen die geïnvesteerd hebben in zonnepanelen én in een warmtepomp en mensen die met accumulatie verwarmen, die specifieke ondersteuning nodig hebben. U hebt gezegd dat u dit zult onderzoeken. Ik hoop dat u de tijd neemt om tot een rechtszekere oplossing te komen.

In eerste instantie het signaal geven dat we de terugdraaiende teller voor honderdduizenden gezinnen nog kunnen laten terugdraaien tot 2029, zal al een heel belangrijke stap zijn om opnieuw zekerheid te geven aan de gezinnen die nu in onzekerheid leven.

De heer Rzoska heeft het woord.

Minister, we hebben vorige week inderdaad het debat gevoerd. Wat al die Vlamingen vandaag willen, is een rechtszekere oplossing.

Het feit dat vanuit dit halfrond heel wat terechte vragen worden gesteld, bijvoorbeeld over mensen die geïnvesteerd hebben in zowel zonnepanelen als een warmtepomp – we denken dat er ongeveer zevenduizend dergelijke gevallen zijn, die echt wel disproportioneel hard worden geraakt –, geeft aan dat de compensatieregeling, zoals u ze op dit moment hebt uitgewerkt, toch nog heel wat vragen oproept.

Zoals we vorige week ook in het debat hebben aangegeven, is het belangrijk om, vooraleer we fundamentele stappen zetten in het dossier, alles juridisch dicht te timmeren. De opt-outoplossing die wij in een amendement in het verleden naar voren hebben geschoven, kan weer op tafel komen om te onderzoeken of de terugdraaiende teller toch niet voor heel wat mensen tijdelijk een oplossing kan zijn. Ik roep u op om de oplossingen die u op tafel gaat leggen, juridisch goed dicht te timmeren, zodat er een rechtszekere oplossing is, en om het parlement daar in zijn hele breedte en in al zijn wijsheid bij te betrekken.

De heer Gryffroy heeft het woord.

Gemiddeld 28,5 procent van onze elektriciteitsfactuur gaat naar het federale niveau voor btw, de federale energiebijdrage en transportkosten. Een van de neveneffecten van dit vonnis is dat er door de brutoafname nu ook meerinkomsten zijn voor de federale overheid. Volgens mijn berekening is dat voor de federale energiebijdrage, in de veronderstelling dat alle prosumenten een digitale meter zouden hebben, jaarlijks 17 miljoen euro, voor de transportkost 27 miljoen euro en betekent dit aan meerinkomsten btw 30 miljoen euro. In totaal is dat een kleine 75 miljoen euro per jaar. Dan stel ik mij de vraag wat het federale niveau doet ter ondersteuning van de Vlaamse energietransitie. (Opmerkingen. Rumoer)

De heer Gryffroy heeft het woord.

Minister, bent u al in overleg gegaan met de federale ministers om te kijken in welke mate zij bepaalde zaken kunnen invoeren om zo de energietransitie in Vlaanderen te ondersteunen?

Minister Demir heeft het woord.

Ik ben het er volledig mee eens dat dit een verschrikkelijk dossier is. Het gaat hier over heel veel gezinnen die vertrouwd hebben op wat de overheid hun beloofd heeft. Ze hebben investeringen gedaan. Dat we nu op een goede manier en voldoende juridisch robuust te werk moeten gaan, daar ben ik het volmondig mee eens.

De compensatieregeling zal in wetteksten gegoten worden. We zullen ook advies aan de Raad van State vragen. Ondertussen heb ik ook afgesproken dat er geen digitale meter wordt geplaatst bij mensen met zonnepanelen. Dat gaat toch over een heel groot deel, namelijk 470.000 gezinnen. De pauzeknop is ingeduwd.

Ik wil dit, ergens in april, laten samenkomen met de wetteksten die men nu aan het schrijven is om zo alles in zijn totaliteit goed te bekijken. Door het arrest van het Grondwettelijk Hof zitten we in een totaal andere realiteit. Ik moet de prioritaire richting die de vorige minister had aangegeven, wijzigen. Als we die digitale meter op een goede manier kunnen uitstellen – de uitrol is voorzien tot en met 2029 –, dan zal ik dat ook doen, maar ik heb daar natuurlijk heel wat andere partners voor nodig, zoals Fluvius en de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG).

Het moet ook juridisch voldoende robuust zijn. Het is niet zo dat ik het niet wil doen, integendeel. Mijn reflex is: het is toch simpel, we gaan het doen, we gaan de keuze laten. Geef me nu wel even de tijd om het goed te bekijken, want alle stappen die men in het verleden heeft gezet, moet ik nu goed onderzoeken. Vandaar dat we de pauzeknop hebben ingeduwd: geen digitale meter bij zonnepaneleneigenaars.

Ik vind een rendement van 5 procent op vijftien jaar een goed rendement. Ik stel voor dat we het rendement van een spaarboekje eens bekijken. 5 procent is een goed en redelijk rendement in de situatie waarin we ons bevinden.

Wat betreft een sociaal tarief voor warmtepompen: ik ben mij ervan bewust dat een aantal specifieke categorieën enorm benadeeld zijn. We moeten met een goede bril kijken hoe we dit op een goede manier kunnen oplossen zodat we ook geen andere discriminaties in het leven roepen. Het moet dus goed worden bekeken. Ik wil dat doen, maar men moet nu van mij niet allerlei beloftes vragen. Ik ga dat niet doen, want dan zullen we weer heel wat mensen ongelukkig maken, of juist niet. Maar we moeten zeker kijken naar heel wat groepen die extra benadeeld zijn.

Het vertrouwen in energie heeft een ferme deuk gehad, daar ben ik het mee eens. Dit moet worden hersteld, maar dat zal niet in een-twee-drie kunnen gebeuren.

Uiteraard heb ik contact gehad met mijn federale collega's. We hebben trouwens geregeld contact omdat we proberen zaken op een zo goed mogelijke manier op elkaar af te stemmen. De contacten zijn er dus. Op het federale niveau is men ook een aantal dingen aan het bekijken. Als we dat samen kunnen doen en als het in de regeling kan worden opgenomen, dan is dat mooi. De gesprekken lopen dus.

Collega Janssens heeft verwezen naar het systeem van Wallonië. We hebben daar ook informatie over gevraagd. Vlaanderen heeft destijds blijkbaar voor een ander systeem gekozen. Men heeft een kosten-batenanalyse van de digitale meter gemaakt en de beslissing is destijds genomen. Wallonië heeft een andere keuze gemaakt. U moet ook weten dat, als we het niet gaan doen, we de netten moeten versterken. Dat is weer een ander verhaal waarvan een kosten-batenanalyse moet worden gemaakt. Men spreekt toch over gigantische bedragen.

Vandaar de keuze om even op de pauzeknop te duwen tot april, tot de juridische teksten klaar zijn. Ondertussen lopen de gesprekken op federaal niveau. We moeten zorgen dat we een redelijke oplossing hebben. U gaat van mij niet horen dat ik heel blij ben met deze regeling en zeg: ‘Fijn, tof’. Integendeel. Wat moet ik anders doen? Ik denk dat dit de meest redelijke oplossing is. Het zou onredelijk zijn als ik nu meer dan 5 procent rendement zou uitrekenen. Het is een redelijk rendement. Als we het vertrouwen willen herstellen, moeten we in april een goede regeling hebben.

We moeten in de toekomst echt vermijden dat er opnieuw zulke dingen gebeuren waardoor het vertrouwen van de mensen weg is. Ik krijg die mails ook – drieduizend of vierduizend mails –, en telefoons. Het is verschrikkelijk. Ik vind het zelf heel erg, maar ik denk dat ik moet doen wat van mij wordt verwacht. Sommigen vinden dat ik veel meer moet doen, maar dan vind ik het niet redelijk naar de andere groepen van mensen die bijvoorbeeld geen zonnepanelen hebben. Je moet een gulden middenweg vinden. Ik denk dat dit een gulden middenweg is, dat dit een redelijke oplossing is, maar het moet nog naar de Raad van State en het moet juridisch goed worden onderzocht. De speciale gevallen moeten ook worden onderzocht.

Er zijn gesprekken met de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) en met Fluvius over hoe we de verdere uitrol kunnen uitstellen. Intuïtief zouden we kunnen zeggen dat we dat allemaal gaan doen. Ik zou dat graag doen. Maar sta mij toe om dat toch even goed van dichtbij te bekijken.

Die gesprekken lopen. Ik denk dat we daarover de komende weken en maanden voldoende gesprekken zullen hebben. Ook in de commissie.

De heer Janssens heeft het woord.

Minister, de oplossing die door u en door de Vlaamse Regering als redelijk wordt voorgesteld, wordt door de getroffen mensen niet als dusdanig aangevoeld. Hun schade wordt niet volledig vergoed. Hun vertrouwen in de overheid wordt niet hersteld. Mijn fractie is van mening dat wie zijn rendement ziet dalen recht heeft op een volledige schadevergoeding, op een oplossing die ook de andere mensen, zonder zonnepanelen, niet extra belast. De regering heeft nu eenmaal woordbreuk gepleegd. Als ze dan de mensen die daardoor schade ondervinden niet volledig zou vergoeden, is dat wat ons betreft onaanvaardbaar.

Dus herhaal ik mijn oproep namens het Vlaams Belang: schaf die digitale meter af, niet tot april maar tot iedereen zijn door de Vlaamse Regering beloofde rendement over vijftien jaar gehaald heeft.