Report plenary meeting

Mevrouw Meuleman heeft het woord.

Voorzitter, collega's, minister, we zijn ons ondertussen allemaal bewust van het lerarentekort. Er worden daarover in dit parlement hoorzittingen georganiseerd. Maar toch waren de tweets van de cartoonist Lectrr deze week opnieuw een ijskoude douche. Hij schreef op Twitter: “We leven in een welvaartstaat die inzet op excelleren. Toch krijgt mijn zoon nog maar zelden les, ik durf zeggen ongeveer één op twee dagen sinds januari. (…) Los. Het. Op. Ben Weyts.” Duidelijker kan het volgens mij niet. En in een vervolgtweet schrijft hij: “Ik hou hem trouwens af en toe dus gewoon thuis. Er is niet eens personeel genoeg voor deftige opvang dus zit ie te tekenen of taakjes te maken in de (…) gang. (…) Dan is ie beter thuis. Leerplicht komt van twee kanten.” Dat vind ik een heel juist en duidelijk statement. Hij werd overspoeld door gelijkaardige reacties vanuit heel Vlaanderen, minister. We hebben inderdaad al gehoord dat ook scholen in Merelbeke ouders oproepen om voor de klas te staan, dat leerlingen naar filmpjes kijken en dat er een immens tekort is.

En daarom wachten steden en gemeenten het lerarenpact en uw hervorming van het lerarenberoep niet langer af, maar nemen ze zelf het heft in handen. In Brussel heeft minister Gatz gezegd dat hij honderdduizenden euro’s uittrekt om zij-instromers aan te trekken via het programma Teach for Belgium. En ook in Gent maakt schepen Elke Decruynaere deze legislatuur 2 miljoen euro vrij om een team op te starten om op maat van scholen en leerkrachten het tekort heel gericht op te lossen. Zij willen dus experimenteren met dingen waar u ook achter staat, minister: duaal lesgeven, meer handen in de klas zodat leerkrachten die de juiste bekwaamheidsbewijzen hebben echt kunnen lesgeven en ondersteund worden door mensen van buitenaf. Maar daarvoor moet de regelgeving worden aangepast en moet u ervoor zorgen dat bepaalde pilootprojecten om te experimenteren mogelijk zijn.

Minister, bent u bereid om voor steden en gemeenten een dergelijk regelluw kader te creëren, zodat zij op korte termijn kunnen experimenteren om dat heel urgente lerarentekort aan te pakken?

Minister Weyts heeft het woord.

Inderdaad, de problematiek van het lerarentekort is zo omvattend dat we elke input, elk initiatief absoluut kunnen gebruiken, inclusief het engagement van de lokale besturen.

Er zijn twee elementen. Enerzijds is er het zogenaamde flankerend beleid dat lokale besturen kunnen voeren. Het is ook hun verantwoordelijkheid om dat te doen, bijvoorbeeld als het gaat over de inzet van het OCMW omtrent de problematiek van onbepaalde schoolfactuur. Dat is flankerend beleid, waarvoor lokale besturen vandaag al bevoegd zijn en dat ze dus kunnen blijven doen. Ik vind het dan ook positief wanneer een stad als Gent zegt dat ze daar extra in wil investeren en nog meer haar verantwoordelijkheid in wil nemen. Dat vind ik positief.

Anderzijds is er de vraag naar zogenaamde pilootprojecten om ook andere initiatieven te kunnen nemen. Het is me niet volledig duidelijk wat dat concreet betekent, maar ik sta ervoor open. Moet er daarvoor een wijziging van de regelgeving plaatsvinden? Neen. Er is vandaag al een decreet van 2005, dat ook de mogelijkheid biedt om te werken met een pilootproject in een soort van reguliere omgeving.

Dat bestaat al, alleen moet die aanvraag tot mij gericht worden. Wij zijn perfect bereid om daarvoor aan tafel te schuiven. Er is trouwens al contact geweest tussen de betrokken schepen en mijn kabinet, dat zelf naar Gent is gegaan. We zijn bereid om verder te praten, want het lerarentekort is inderdaad zo omvattend dat we met zijn allen bereid zijn om, ieder met zijn eigen verantwoordelijkheid, daar iets aan te doen.

Minister, dat is een positief antwoord. Ik denk dat het echt nodig is om de handen in elkaar te slaan, net zoals ze in Nederland hebben gedaan, met de steden en gemeenten om een aantal zaken mogelijk te maken. Ik hoop dat als Gent bij u komt met vragen over bijvoorbeeld het project duaal lesgeven, waarbij mensen nog in een andere job zitten maar een stukje deeltijds les willen geven zonder dat ze daarbij die andere job moeten opgeven en toch nog die zekerheid hebben, of zijinstromers die aan de slag kunnen gaan in onderwijs – er zijn wel wat voorbeelden te bedenken –, dat u dat mogelijk zult maken en actief op zoek zult gaan naar mogelijkheden om steden en gemeenten die gaan experimenteren te ondersteunen.

Minister, de leerlingen die nu geen les krijgen, maken natuurlijk de PISA-resultaten ( Programme for International Student Assessment) van morgen. U wilt een taskforce samenstellen die moet nadenken over de onderwijskwaliteit, maar dit is uw onderwijskwaliteit. Uw leerkrachten, uw menselijk kapitaal, dat is uw onderwijskwaliteit. Dat is de problematiek nummer 1 die u moet oplossen.

Minister, ik verneem dat er toch niet echt vooruitgang wordt geboekt op langere termijn als het gaat over het lerarenloopbaanpact dat u moet afsluiten met de sociale partners en dat de gesprekken niet heel vlot verlopen. Kunt u mij zeggen hoe het daarmee zit? Boekt u concrete vooruitgang op vlak van overleg met sociale partners om dat lerarenpact uit te rollen?

De heer De Witte heeft het woord.

Voorzitter, minister, excellent onderwijs, de kwaliteit omhoog, inzetten op kennis, minder voortijdige schooluitval, dat zijn allemaal mooie woorden die u vaak in de pers placeert, maar de back-up om die mooie woorden waar te maken, hebt u niet, namelijk de leerkrachten. Dat is een immens probleem. Ik denk niet dat het probleem opgelost zal geraken met de maatregelen die u treft, namelijk 100 miljoen euro die wordt weggezogen uit het secundair onderwijs en 11 miljoen euro besparingen op de pedagogische begeleidingsdiensten die leerkrachten ondersteunen. Uw partij knipt in de landingsbanen waardoor er minder in plaats van meer werkbaar werk komt voor de leerkrachten. En nu zien we dat de stad Gent zelf de handen uit de mouwen steekt. Ik kan alleen maar hopen dat andere steden zullen volgen, want de steden en gemeenten moeten het wanbeleid van de Vlaamse Regering compenseren. Misschien zien we binnenkort een alternatief onderwijsplan van minister Somers voor de steden en gemeenten verschijnen.

Minister, u ziet toch dat het de verkeerde kant opgaat? Vorige week trok nog een resem directeurs aan de alarmbel. We zijn nu drie weken bezig met die hoorzittingen in de commissie Onderwijs. Welke concrete maatregelen gaat u volgende weken en maanden nemen?

De heer Vandenberghe heeft het woord.

Voorzitter, minister, eigenlijk is het beschamend dat collega Meuleman hier moet staan om die vraag te stellen. Het is een heel terechte vraag maar eigenlijk is er plaatsvervangende schaamte. Ik heb steeds meer de indruk dat we de feiten achternalopen. Het neigt de volgende weken stilaan naar schuldig verzuim, waarbij individuele initiatieven, steden en gemeenten het recht in eigen handen moeten nemen om dat precair tekort aan te pakken.

Minister, vandaag na vele debatten, na vele keren aan de alarmbel te hebben getrokken, is er nog steeds geen duidelijk overzicht van waar de tekorten zich precies situeren, waar er een overschot is, hoe de problematiek in elkaar zit. Dat hebt u nog niet, laat staan dat u een degelijke aanpak hebt van dat lerarentekort. Misschien moeten we inderdaad eens vragen aan minister Somers om, naast het helpen van minister Demir met een klimaatplan, u te helpen om het lerarentekort aan te pakken.

Ik heb twee concrete vragen.

Eén concrete vraag.

Eén concrete vraag dan, oké. Uw structurele maatregelen die dringend zijn op korte termijn: wanneer krijgen we ze te zien, welke zijn die en hoe zult u die aanpakken?

Goed geprobeerd. ‘Wanneer krijgen we ze te zien?’, dus.

Mevrouw Grosemans heeft het woord.

Minister, zoals u al hebt gesteld, weet iedereen dat het lerarentekort de uitdaging voor de komende jaren is. De instroom moet groter en beter. Ik heb u goed beluisterd en u zet hier volop op in. U zorgt ervoor dat het flexibel verloopt. De regelgeving is aangepast en u werkt ondertussen heel hard aan een hele resem maatregelen.

Ik ben blij dat steden en gemeenten hun verantwoordelijkheid nemen. Ik denk dat alle initiatieven zeer welkom zijn. In veel gevallen zijn die steden en gemeenten trouwens ook de inrichtende macht. Ik wil de steden en gemeenten die uw beleid mee willen ondersteunen, zoals Gent, wel oproepen om zeker naar de leerkrachten te luisteren. Ik ben ervan overtuigd dat de leerkrachten zeker taalbaden Nederlands willen voorstellen om de taalachterstand die leerlingen hebben, snel bij te spijkeren. Ik vraag alle steden en gemeenten dan ook om de taalbaden niet tegen te werken, maar te faciliteren. (Applaus bij de N-VA)

Mevrouw Beckers heeft het woord.

Voorzitter, onze kinderen en ons onderwijs zijn de kern van wat we hier doen. Ik denk dat dit de reden is waarom we elke dag opstaan. Het lerarentekort neemt zeer grote proporties aan en het onderwijs is echt in gevaar. De PISA-resultaten waren al slecht en dat zal er uiteraard niet op verbeteren.

Minister, ik wil een concrete vraag stellen. Ik juich het initiatief van de steden en gemeenten ook toe, maar als Gent en Antwerpen allerlei taskforces oprichten en regelluwe zones invoeren, zal het probleem alleen verschuiven. De leerkrachten zullen naar de grote steden trekken en de kleinere steden en het platteland zullen in de problemen komen. Ik vraag u dan ook om dit structureel op te lossen. (Applaus bij het Vlaams Belang)

Mevrouw Vandromme heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega's, het lerarentekort is een zaak van iedereen, ook van de lokale besturen. In de  Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten (OVSG) klinkt het vaak zo: ‘De gemeente maakt onderwijs. Onderwijs maakt de gemeente.’ Ik heb alle sympathie voor de lokale initiatieven van steden en gemeenten die ervoor zorgen dat leerlingen effectief iets te doen hebben als de leerkracht er niet is, maar ik heb toch een bedenking. We moeten opletten dat we niet in een concurrentiestrijd tussen steden en gemeenten vervallen. In Gent is het de bedoeling om een concurrentiestrijd tussen de verschillende scholen van de verschillende netten te vermijden en om op die manier samen te werken. Normaal gezien, hebben grotere steden wel een aanbod en een heel rijk en breed netwerk van educatieve diensten en culturele instellingen. Dat is er in de kleinere gemeenten niet altijd.

Minister, het is goed soms eens out of the box te denken en proefprojecten op te zetten, maar ik zou graag oplossingen voor alle scholen in alle steden en gemeenten zien.

Het lijkt me evident dat het niet de bedoeling is elkaar vliegen af te vangen, niet in Gent en niet daarbuiten. Dat is evident, want anders zouden we dat niet kunnen ondersteunen. Ik heb echter begrepen dat dit expliciet niet de intentie is. Het is gewoon de bedoeling meer mensen in Gent en daarbuiten warm te proberen maken voor het onderwijs.

Ik heb, met alle respect, ter linkerzijde geen constructieve voorstellen of suggesties gehoord, maar enkel het plaatje van kommer en kwel. Ik vraag me af hoe we met een verhaal vol kommer en kwel reclame voor het lerarenambt kunnen maken. Ik zie niet in hoe we dat zo kunnen bewerkstelligen.

We werken aan concrete maatregelen, en met het ontwerp van Onderwijsdecreet XXX zullen we concrete maatregelen krijgen, onder meer op het vlak van het duaal lesgeven. We willen een proefproject inzake duaal lesgeven starten en mensen uit de privésector uitnodigen om in het onderwijs te staan. Dat proefproject zal volgend schooljaar in Gent en in Antwerpen worden uitgerold. We willen ook de zijinstroom in het algemeen en zeker voor knelpuntberoepen verhogen. Er zijn ook concrete maatregelen met betrekking tot de lesvoordrachtgevers, wat iets occasioneler is. We zullen weldra met het ontwerp van Onderwijsdecreet XXX naar het Vlaams Parlement komen.

Mevrouw Grosemans, u hebt gezegd dat u blij bent dat Gent de minister ondersteunt. We zouden ook willen dat de minister Gent en andere steden en gemeenten zou ondersteunen. (Applaus bij Groen, sp.a en de PVDA)

Op dat vlak moeten we wachten op concrete maatregelen die er hopelijk nog aan komen. Ik ben in blijde verwachting van het ontwerp van decreet dat blijkbaar zal komen, maar volgens mij is er nog geen sprake van echt structurele maatregelen op langere termijn.

U hebt mij niet geantwoord op de vraag hoe het zit met het overleg met de sociale partners en of het lerarenloopbaanpact nu echt uit de startblokken schiet.

Dus, minister, voor al die leerlingen die in juni examens moeten afleggen maar de helft van de tijd geen les gehad hebben voor sommigen vakken, voor al die leerlingen die in september terug zullen moeten beginnen en voor al die scholen die opnieuw leerkrachten zullen moeten zoeken, is dit nu hét probleem van het onderwijs. U moet op korte termijn én op langere termijn onmiddellijke en structurele maatregelen nemen, en wij wachten daar vol spanning op. (Applaus bij Groen en sp.a)