Report plenary meeting

Collega’s, ik wil ook nog even duidelijk zeggen dat als u vanaf de banken het woord wil nemen bij een actuele vraag, u één minuut spreektijd hebt. Vorige week was het een beetje overdreven. Ik ga nu ook heel streng zijn. Probeer gewoon in één minuut gebald uw tussenkomst te houden. Gaat u erover, dan zet ik onverbiddelijk uw micro uit.

De heer Claes heeft het woord.

Minister, samen met u kon ik eerder deze week vernemen dat ongeveer een op zes wagens die zijn ingeschreven in Vlaanderen, weldra niet meer welkom zullen zijn in de steden waar een lage-emissiezone (LEZ) actief is. Ik denk aan Antwerpen en Gent, in de toekomst wellicht ook Hasselt en Mechelen, en uiteraard Brussel, maar over die stad zullen we het in de toekomst nog wel enkele keren hebben.

Veel automobilisten zijn dus niet langer welkom in die steden met hun wagen, die nochtans nog steeds in prima staat is en waarvoor ze elk jaar nog best veel verkeersbelasting betalen. Veel van die automobilisten stellen zich dan ook terecht de vraag waarom ze hun auto, die elk jaar nog wel door de keuring geraakt en in prima staat is, zouden moeten vervangen door een nieuwe auto. Dat is financieel vaak moeilijk draagbaar voor die mensen.

Deze gedwongen onteigening – want dat is het in feite – is een zoveelste financiële aderlating voor veel van die mensen; zij moeten dit gedwongen ondergaan. Anders kunnen ze met hun wagen niet meer in onze steden binnen, tenzij ze misschien, zoals in de middeleeuwen, enkele keren per jaar aan de poorten van de stad tol betalen.

Veel mensen zijn daar bezorgd over en stellen zich er vragen over. Ook bij onze partij, het Vlaams Belang, komen daar veel vragen over binnen. Zo ook van Annette. Annette is 77 jaar oud, woont in Bornem, en is de trotse eigenaar van een Volkswagen Passat die ongeveer 20 jaar oud is en nog elk jaar door de autokeuring geraakt. Sinds enkele jaren is Annette mindervalide. Ze moet regelmatig op doktersbezoek naar het centrum van Antwerpen. Hoe graag ze dat ook zou kunnen doen, is dat met het openbaar vervoer, voor een mindervalide persoon en zeker op een dag als vandaag met alweer een staking, onmogelijk.

Samen met Annette zijn er veel andere mensen die hetzelfde meemaken, en zich afvragen hoe het in de toekomst verder moet, in die mate zelfs dat veel armoede-organisaties zich afvragen wat er gaat gebeuren, nu er zelfs vervoersarmoede is.

Uw vraag luidt? Ik moet streng zijn.

Minister, wat gaat u doen om de sociale gevolgen van de LEZ in goede banen te leiden? (Applaus bij het Vlaams Belang)

Minister Demir heeft het woord.

Mijnheer Claes, collega's, ik moet het jullie niet zeggen: de kwaliteit van de lucht is belangrijk voor heel wat Vlamingen, voor alle Vlamingen. Vorige week is dat hier ook aan bod gekomen tijdens het luchtbeleidsplan waarin we heel wat maatregelen hebben opgenomen om te gaan voor propere lucht.

Laten we eerst en vooral niet vergeten dat de luchtkwaliteit het slechtst is op plaatsen waar kwetsbare mensen met een zeer laag inkomen wonen omdat de huizen daar ook goedkoper zijn. Als we voor propere lucht gaan, als een stad een LEZ invoert, dan is dat in de eerste plaats zeer goed voor de gezondheid van die groep van meest kwetsbare mensen die vaak minder geld hebben om te besteden aan uitgaven voor de gezondheidszorg.

Natuurlijk deel ik uw bezorgdheid. Ik verwijs naar de decreetgeving over de LEZ die in een uitzondering voorziet voor bijvoorbeeld personen met een handicap. Die auto is aangepast, zij moeten geen nieuwe auto kopen. Er staan dus bepaalde uitzonderingen in.

Daarnaast kunnen steden en gemeenten ook sociale en milderende maatregelen nemen als ze een LEZ invoeren. Ook de Vlaamse overheid kan alternatieven naar voren schuiven. Ik zie een rol voor de vervoersregio‘s, die heel wat tools in handen hebben om, samen met de lokale besturen die dat invoeren, aan bepaalde maatregelen te denken.

Tot slot, het is ook belangrijk dat we het debat goed voeren. Als we kijken naar de cijfers van wie zo'n oude wagen heeft, dan zien we dat die kwetsbare mensen helaas jammer genoeg meestal geen wagen hebben. Slechts een op drie heeft een wagen. Bij 80 procent van de eigenaars van oude wagens gaat het meestal over een tweede wagen.

Mijnheer Claes, laten we hierover dus geen polariserend debat voeren. Laten we de steden die een LEZ invoeren en hun luchtkwaliteit verbeteren, stimuleren. Laat mij hier ook een oproep doen aan die steden en gemeenten dat ze milderende en sociale maatregelen nemen.

Minister, ik was gisteren ook in de commissie waar u uw beleidsnota hebt voorgesteld. U hebt heel wat maatregelen voorgesteld, u hebt duidelijk enkele klimaatambities. Ik waande me soms zelfs bijna op een persconferentie van Groen in plaats van in een commissie van een N-VA-minister. (Applaus bij het Vlaams Belang)

U had het er daar kort ook over dat u LEZ’s zelfs wilt uitbreiden en verder implementeren in Vlaanderen. Ook het regeerakkoord heeft daar al gewag van gemaakt. In veel gemeentes zou een LEZ ingevoerd worden. Wanneer bent u dat van plan? Hoe zal dat concreet uitgevoerd worden? Zullen de gemeentes zelf bepaalde regels kunnen opstellen over in hoeverre ze die invoeren? Of zal er een algemeen kader komen?

U had het ook kort over de ultralage-emissiezone. Wat begrijpt u daar precies onder?

Mevrouw Rombouts heeft het woord.

Ik wil me graag aansluiten bij deze vraag. Wat luchtkwaliteit betreft, is hopelijk iedereen in dit Vlaams Parlement ervan overtuigd dat we maatregelen moeten nemen om die kwaliteit naar boven te krijgen. De LEZ is een van de maatregelen, die inderdaad ingrijpend is, om de dalende luchtkwaliteit als gevolg van het gebruik van onze wagens tegen te gaan.

Er is een decreet dat heel duidelijk bepaalt wanneer een lokaal bestuur gebruik kan maken van die LEZ’s. Daar staat heel duidelijk bij dat er alternatieven mogelijk moeten zijn. Het is dus ook de taak van het lokale bestuur om, op het moment dat het de vraag stelt om een LEZ in te voeren, die alternatieven naar voren te schuiven. Het is zelfs een verplichting om dat te doen, om op die manier inderdaad geen sociale ongelijkheid te creëren.

Minister, bij de voorgaande beslissingen is steeds ook zo’n kader goedgekeurd. Moet dat ook in de toekomst verder opgevolgd worden? Wat de uitvoering van dat kader betreft en van de alternatieven die aangeboden worden, is het belangrijk dat Vlaanderen daar een toezichthoudend oog voor heeft.

Mevrouw Van den Brande heeft het woord.

De goede redenen voor de invoering van een LEZ zijn hier al aangehaald. Verkeer vervuilt onze lucht. Vuile lucht maakt ons ziek. Kinderen zijn het meest kwetsbaar en steden het meest vervuild. Propere lucht is belangrijk voor ons allemaal. De gezondheidskost gelinkt aan vervuilde lucht is enorm: 20 miljoen euro per dag.

In Gent is er een rist aan sociale maatregelen. Wie ze wil nalezen, kan ze allemaal vinden op de website van de stad Gent. Wij zijn het er absoluut mee eens dat we kwetsbaren moeten steunen bij de invoering van de LEZ. Daar waar Groen in de lokale besturen mee aan de knoppen zit en draait, gebeurt dat ook. Het kan dus geen reden zijn om daarom geen LEZ in te voeren.

Ik heb nog een bijkomende aansluitende vraag. Minister, wilt u een algemeen kader voor regels invoeren in verband met de sociale tegemoetkoming bij de invoering van de LEZ?

De heer Tobback heeft het woord.

Minister, wanneer de invoering van een LEZ gepaard gaat met het feit dat fietspaden onbestaand zijn, tickets voor openbaar vervoer stijgen in prijs en een aantal diensten worden afgeschaft, dan is het vrij logisch dat mensen zich bedrogen voelen. Want dan is het een beleid dat geld genereert maar geen oplossingen genereert.

Een LEZ is een bruikbaar instrument in een belangrijke discussie rond luchtkwaliteit, maar alleen op voorwaarde dat er comfortabele en betaalbare alternatieven zijn, ook voor diegenen die zelfs geen auto hebben. En dat is eigenlijk uw taak.

Mijn vraag is dus heel simpel, minister. Bent u van plan om echt een kader te maken en dat ook uit te voeren, waarbij die LEZ’s gepaard gaan met betaalbaar en uitgebreid openbaar vervoer, met comfortabele alternatieven? Of zult u inderdaad mensen, alleen maar vanwege het feit dat ze geen dure auto hebben, het slachtoffer maken van een voor de rest zeer terecht beleid met een grote bezorgdheid rond luchtkwaliteit?

De heer De Meester heeft het woord.

Collega’s, we wisten natuurlijk al dat het Vlaams Belang vol klimaatontkenners zat. Blijkbaar zit het ook vol fijnstofontkenners. (Opmerkingen)

Ja, mijnheer Claes, ik heb zelf twee kinderen die puffen. Het luchtvervuilingsprobleem in onze steden is een zeer ernstig probleem. U ontkent dat gewoon.

Minister, een LEZ heeft inderdaad een grote sociale impact. Het kan tot vervoersarmoede leiden, het kan tot sociale ongelijkheid leiden. Mijn vraag sluit aan bij die van collega Tobback.

Wat zijn uw plannen om een alternatief te geven aan die mensen die niet meer met hun auto in de stad kunnen rondrijden? Bent u bereid te investeren in beter openbaar vervoer, in betaalbaar en eventueel zelfs gratis openbaar vervoer? Dat laatste bestaat vandaag al in Duinkerke, waar de reizigersaantallen spectaculair stijgen.

Mevrouw Verheyen heeft het woord.

Collega Claes, ik begrijp uw bezorgdheid heel erg goed. Maar dit verhaal vraagt toch wel om enige nuance. We zijn het niet volledig met u eens als u zegt dat inzake mobiliteit mensen met risico op armoede in de kou blijven staan. Er is de laatste jaren heel hard ingezet op basisbereikbaarheid. Ook de vervoerregio’s zullen hier een essentiële rol in moeten blijven spelen of opnemen. Ik doe hier natuurlijk ook een warme oproep aan de vervoerregio’s om toch wel aandacht aan dit thema te schenken. Bovendien vul ik vanuit het armoedebeleid aan dat deze meerderheid de ambitie heeft om sociale voordelen te hervormen, om ze niet meer te koppelen aan het statuut maar aan het inkomen. Dat bereikt volgens mij toch wel een heel grote doelgroep. Een voorbeeld daarvan is het sociaal tarief van een abonnement van De Lijn.

Dank u, collega’s, voor jullie tussenkomsten. Ik ben het eens met jullie wanneer jullie het oké vinden dat steden en gemeenten een LEZ organiseren, maar dat er ook sociale maatregelen moeten komen. Ik deel die bezorgdheid, ik vind dat ook belangrijk. Steden doen dat al. Antwerpen heeft dat al gedaan. We zien dat de luchtkwaliteit daar verbeterd is. Gent gaat dat binnenkort doen. Willebroek en Mechelen ook.

De decreetgeving geeft steden en gemeenten tools om milderende maatregelen te nemen. Wat ik echter wel met minister Somers van Binnenlands Bestuur wil bekijken, is hoe we de best practices kunnen bundelen en plaatsen binnen het algemeen kader dat vandaag bestaat rond LEZ’s. We moeten dat tot een mooi geheel brengen. Ik verneem van burgemeesters dat ze de LEZ willen invoeren, maar dat ze tegelijk ook aan die sociale maatregelen willen denken. We moeten die good practices beschikbaar stellen aan de steden en gemeenten.

Minister, u hebt niet geantwoord op mijn vraag wanneer de LEZ’s zullen worden ingevoerd in die kleinere gemeenten. U hebt ook niet geantwoord op mijn vraag over de ultra-LEZ. Ik houd mijn hart al vast voor het moment waarop er over heel Vlaanderen een LEZ komt en het rijden iets zal worden voor de happy few. U zult het rijden duurder maken, is het niet via rekeningrijden dan wel via LEZ’s overal in Vlaanderen. Ik stel mij ook vragen over de eigenaars van meer dan 115.000 oldtimers in Vlaanderen. Gaan die hun garagepoort nog uit mogen?

Het is duidelijk dat we de klimaatkerk steeds meer achternalopen. U gaat stookolie- en gasketels in huizen verbieden. De hardwerkende Vlaming zal steeds meer moeten betalen. Dit beleid zal het Vlaams Belang nooit kunnen ondersteunen. (Applaus bij het Vlaams Belang)