Report plenary meeting

Bespreking

Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Lorin Parys, Katrien Schryvers, Freya Saeys, Peter Persyn, Griet Coppé en Danielle Godderis-T'Jonck betreffende de aanpak van eenzaamheid in Vlaanderen.

De bespreking is geopend.

De heer Parys heeft het woord.

Voorzitter, collega's, eenzaamheid was een onderwerp dat gisteren op de radio aan bod kwam. ‘Bij Debecker’ heeft daar een hele mooie uitzending over gemaakt op Radio 1. Je kon er verschillende erg geschakeerde verhalen horen van allemaal mensen in verschillende fases van hun leven: jongeren, ouderen, mensen met kinderen, en gehuwden die allemaal hetzelfde grote probleem ervaren, namelijk dat ze zich alleen voelen. Eenzaam, maar niet alleen.

We staan hier vandaag nederig – want het is geen probleem dat de politiek zomaar kan oplossen –, maar het is wel een probleem waarvoor we meer kunnen doen dan we vandaag doen. Daarom ben ik heel fier dat we met het Vlaams Parlement het voortouw kunnen nemen om een aantal zaken rond eenzaamheid tastbaar te maken en er ook iets rond te doen. Ik heb trouwens begrepen dat de VRT met een van de aanbevelingen die in dit voorstel van resolutie staan eigenlijk al aan de slag is gegaan. Canvas maakt in het najaar een reeks over eenzaamheid in Vlaanderen.

Ik zag een tweet van Xavier Taveirne, die gisteren dacht op Radio 1 even kort te komen vertellen over het programma dat hij aan het maken is. Hij zei dat zijn hele dag overspoeld werd met Vlamingen die hem contacteerden, zeggende: dit is nu echt probleem nummer één voor mij. Ik heb geen connectie van betekenis met andere mensen. Ik ken wel andere mensen, ik kom wel buiten. We slagen er blijkbaar moeilijk in om ervoor te zorgen dat mensen in Vlaanderen zich niet eenzaam voelen.

Wat kan de politiek daaraan doen? Dat is een moeilijke vraag. Wij vragen in dit voorstel van resolutie aan de Vlaamse Regering om eerst en vooral met detectie te starten, om een goed en eenvormig databeleid te ontwikkelen rond de detectie van eenzaamheid, zowel kwantitatief als kwalitatief. Deze belangrijke vraag staat in dit voorstel van resolutie.

Een tweede belangrijk item is de heel expliciete vraag die de Vlaamse Regering aan de steden en gemeenten zal voorleggen voor hun meerjarenplanning die eraan komt. We willen hiermee het probleem niet zomaar afwentelen op de steden en gemeenten, maar we vragen om ermee aan de slag te gaan, om er een hoofdstuk van te maken, om erover na te denken.

Wij zijn ook maar echt beginnen na te denken over dat probleem op een ogenblik dat er in Brugge op korte tijd na elkaar een aantal mensen waren overleden. Pas weken later werden ze gevonden en dat was niet omdat iemand was komen kijken of omdat ze werden gemist in iemand anders leven. Neen, het was omdat het zo hard begon te stinken. Collega's, dat is een vaststelling die we nooit meer willen maken.

Er zeker van zijn dat zoiets nooit meer zal gebeuren, kunnen we natuurlijk niet. We kunnen er wel voor zorgen dat we aan de steden en gemeenten en aan de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) de instrumenten geven om ermee aan de slag te gaan. De VVSG heeft trouwens al een aantal goede voorbeelden opgesomd. Wij vragen heel duidelijk: één, een databeleid en strategie van de Vlaamse overheid; twee, dat steden en gemeenten daarmee aan de slag gaan; drie, zorgen voor een interventiedatabank. Dat is een overzicht van wat in het buitenland en vandaag ook hier wordt geprobeerd, en waarmee wordt geëxperimenteerd om dat hele moeilijke sociale probleem aan te pakken. We weten dat het werkt voor een bepaalde doelgroep. Dus moeten niet elke stad en elke gemeente opnieuw het warm water uitvinden, ze kunnen in de interventiedatabank zoeken naar wat er gepast is om voor een bepaalde doelgroep in hun lokale gemeenschap aan de slag te gaan.

Ik denk aan het voorbeeld van Zorgzame Buurten. Dat is een heel mooi voorbeeld om ervoor te zorgen dat mensen elkaar ook echt leren kennen, soms op een heel praktische manier. Dat maakt wel een verschil in het leven van mensen.

Een vierde vraag die wij in dit voorstel van resolutie stellen, is dat heel het middenveld – onze bedrijven, onze organisaties, maar ook de VRT – hiermee aan de slag zou gaan, dat we hier een thema van maken dat bespreekbaar is. Met een beetje eenzaamheid is er absoluut geen probleem, het is alleen maar een probleem als het chronisch is, als je er zelf niet meer uit raakt en je dat wel graag zou willen. Onze vraag is om dat thema bespreekbaar te maken en daar allerlei soorten projecten rond te ontwikkelen.

Ten slotte vragen wij ook om het systeem van de sociale-impactobligaties, dat nu al twee keer door de Vlaamse overheid wordt gepionierd om moeilijke sociale problemen met nieuwe oplossingen aan te pakken, in te zetten om ook eenzaamheid in Vlaanderen te reduceren.

Collega’s, wat hier vandaag voorligt, is niet het eindantwoord op alle problemen die met eenzaamheid te maken hebben. Het is een aanzet, waarvan ik hoop dat hij wordt gedragen door alle partijen in dit Vlaams Parlement en waarmee we een heel belangrijk maatschappelijk probleem deels uit de wereld kunnen helpen. Ik hoop dus op jullie steun. (Applaus bij de meerderheid)

Mevrouw Schryvers heeft het woord.

Collega’s, eenzaamheid is een heel complexe problematiek. Er zijn verschillende vormen. Het kan gaan over sociale eenzaamheid, emotionele, existentiële, situationele, chronische eenzaamheid. We denken heel vaak dat eenzaamheid een probleem is van ouderen. Er zijn spijtig genoeg heel wat oudere mensen in onze leefgemeenschappen die mensen in hun omgeving zien wegvallen, die doorheen de jaren weinig en met de jaren steeds minder sociale relaties hebben en die zich eenzaam voelen. Maar laat ons zeker niet denken dat de problematiek van eenzaamheid zich beperkt tot ouderen.

Eenzaamheid komt in alle leeftijdsgroepen voor. Gisteren hoorde je op de radio ook heel veel getuigenissen van jonge mensen. We weten ook dat zich eenzaam voelen een subjectief gevoelen is. Dat maakt het des te moeilijker om daar heel concrete maatregelen rond te nemen. Nochtans is dat nodig, collega’s. Er zijn ook mensen met veel sociale contacten die zich toch ook eenzaam voelen. Zich eenzaam voelen kan verstrekkende gevolgen hebben voor de gezondheid van iemand, en ook voor het algemeen welzijn.

We hebben een voorstel van resolutie opgemaakt en ingediend met een aantal punten, maar we zijn daarin inderdaad nederig, omdat we heel goed beseffen dat een alomvattende oplossing niet bestaat. Maar wat zeker helpt, is het inzetten op sociale relaties en de kwaliteit ervan. Dat vergt aandacht van alle beleidsniveaus en alle domeinen. Via de verschillende vragen in dit voorstel van resolutie willen we ter zake absoluut het voortouw nemen vanuit Vlaanderen – niet alleen, maar samen met steden en gemeenten, over alles beleidsdomeinen heen, met buurten, met vrijwilligersorganisaties en zo verder.

Wij vinden dit absoluut een heel belangrijk thema. We zijn heel overtuigd van de tekst van het voorstel van resolutie en van de vragen die erin staan. We zullen daar ook in de volgende periodes verder hard aan werken.

Mevrouw Saeys heeft het woord.

Het is al gezegd: eenzaamheid is niet alleen een probleem van ouderen. We moeten dat hier echt verduidelijken, want dat is sterk op de voorgrond gekomen tijdens de hoorzittingen. Het is een probleem van alle generaties. Dat maakt natuurlijk ook meteen dat er geen eenduidig recept voor is.

Maar het is natuurlijk wel een ernstig probleem dat voor die persoon ernstige gevolgen kan hebben.

De resolutie heeft het voordeel dat ze niet vertrekt van een wit blad. Heel wat steden en gemeenten hebben het probleem al langer gedetecteerd en ook allerlei projecten opgezet en geremedieerd. Wij willen gebruikmaken van de kennis die er bij de steden en gemeenten is. Door die verworven kennis kunnen we zien wat er wel en niet werkt, en voor welke doelgroep dit nuttig is. We denken wel dat de lokale overheid ermee aan de slag moet, want zij staat het dichtst bij de burgers en kan ook het best de noden inschatten.

Het is natuurlijk niet alleen de bevoegdheid van één beleidsdomein. We hebben dit initiatief vanuit Welzijn genomen, maar het is een problematiek die bevoegdheid- overschrijdend is. Ook dat is heel belangrijk om in overweging te nemen.