Report plenary meeting

De heer Beenders heeft het woord.

We lazen de afgelopen week in de media dat De Watergroep, de grootste watermaatschappij van dit land, een intern onderzoek heeft gestart om fraude op de werkvloer op te sporen. Ze hebben ook een aantal mensen op non-actief gesteld en dat geeft aan dat ze de melding die ze hebben binnengekregen serieus nemen. Ik denk dat dat goed is. Als ze minder zouden doen, zou dat ook slecht zijn want de voornaamste inkomsten van een watermaatschappij zijn natuurlijk de betaalde waterfacturen. Die facturen zijn de afgelopen jaren al aanzienlijk gestegen. Het zou natuurlijk jammer zijn indien door een fraudecarrousel die facturen onnodig zijn gestegen omdat De Watergroep inkomsten heeft gemist.

Elke watermaatschappij draagt de grote verantwoordelijkheid om kostenefficiënt te werken en om transparant te zijn, maar het is natuurlijk ook echt belangrijk dat er op het terrein een sterke scheidsrechter aanwezig is, een regulator die er eigenlijk voor zorgt dat de werking van een nutsbedrijf goed en correct verloopt. Ik denk dat we vandaag kunnen vaststellen dat er voor water een regulator is. De WaterRegulator is een sub-entiteit van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), maar heeft slechts vijf mensen in dienst en een budget van 200.000 euro per jaar.

Vergelijken we dat met elektriciteit en gas, dan zien we dat de Vlaamse regulator daar bijna dertig mensen in dienst heeft, en een jaarlijks budget heeft van ongeveer 5 miljoen euro.

Ik denk dat de Vlaming een sterke regulator, een sterke scheidsrechter op het terrein verdient, zeker als het gaat over water, stroom en gas. We hebben in de adviezen van die WaterRegulator ook al regelmatig kunnen lezen dat ze eigenlijk onderbemand zijn. Ook de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) geeft aan dat ze eigenlijk met te weinig middelen moeten werken om te kunnen anticiperen op de controlebevoegdheid die de regulator toch zou moeten volgen.

Minister, dit is nu het zoveelste dossier waaruit blijkt dat die regulator echt noodzakelijk is. Bent u bereid om die regulator voor water extra te versterken?

Minister Van den Heuvel heeft het woord.

Het is inderdaad duidelijk dat er binnen De Watergroep een ontoelaatbare praktijk aan het licht is gekomen. Mijn kabinet heeft daar vorige week kennis van genomen. De Watergroep heeft ons dat toen gemeld. Het betreft hier een dossier waarbij een anonieme maar toch ernstige melding is ingediend bij het interne meldpunt binnen de drinkwatermaatschappij in kwestie. De interne controle, die kort op de bal moet spelen, heeft blijkbaar niet voldoende gewerkt. Dit interne meldpunt is immers een ‘last resort’. Maar zij hebben wel de bal aan het rollen gebracht.

De Watergroep heeft intussen zijn verantwoordelijkheid genomen en heeft melding gemaakt bij het parket. Zij hebben ook een bureau aangesteld om de technieken van de interne audit te versterken. Verder beraden ze zich over hoe de interne controle op korte termijn kan worden verfijnd, zoals het hoort. Ik zal de regeringscommissaris van de Vlaamse overheid binnen De Watergroep de opdracht geven om deze situatie op de voet te volgen, zodat we in deze zaak de juiste beslissingen kunnen nemen.

Collega Beenders, u maakt dan een sprong naar de eventuele rol van de WaterRegulator. De WaterRegulator heeft in 2016 een uitbreiding gekend, vooral wat de controle en het toezicht op de drinkwatertarieven betreft. We moeten eerlijk zeggen dat de WaterRegulator niet onmiddellijk bevoegd is voor de interne controle van het reilen en zeilen binnen de drinkwatermaatschappij. Dat is de taak van het Rekenhof. Er is ook de verantwoordelijkheid van de interne audits bij de drinkwatermaatschappijen zelf, en ook onze regeringscommissaris moet daar zijn rol in spelen.

De WaterRegulator speelt een meer overkoepelende rol wat de drinkwatertarieven betreft. We willen wel bekijken in welke mate men in de huidige bezetting het takenpakket kan bolwerken. Als we, in overleg met de VMM, verschillende redenen en argumenten horen, dan willen we bekijken of er een aanpassing nodig is qua bezetting of mankracht.

Inderdaad, de regulator moet de tarieven bepalen van de watermaatschappij, op basis van de kubieke meter die de Vlaming moet betalen. Maar als er een soort van fraudecarrousel bezig is waardoor er veel meer uitgaven gebeuren dan men kan verantwoorden, dan is het natuurlijk evident dat de waterprijs zou kunnen stijgen. Want dan werken ze niet meer budgetneutraal. Dat is een van de redenen die in het nieuwe decreet werd naar voren gebracht.

Ik denk dat de WaterRegulator altijd moet kunnen anticiperen. Ze zouden bijvoorbeeld de kost voor de aanleg van een waterleiding in een straat moeten kunnen vergelijken met andere watermaatschappijen. Als dat bij bepaalde maatschappijen veel duurder blijkt te zijn, dan zou een regulator kunnen ingrijpen. Maar dan heb je extra mensen nodig.

Ze hebben in 2015 ook expliciet twee extra personeelsleden gevraagd, maar ze hebben die niet gekregen van de regering. Maar misschien kunnen we constructief naar de toekomst kijken. We hebben een sterke regulator voor water en gas. Misschien moeten we in Vlaanderen het voortouw nemen voor één sterke onafhankelijke regulator voor water, stroom en gas. Bent u bereid om die piste binnen de Vlaamse Regering op tafel te leggen?

De heer Danen heeft het woord.

Met de WaterRegulator hebben we hier in het parlement nog niet zoveel te maken gehad, maar met de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) des te meer.

Ik steun dat model eigenlijk wel. De VREG reguleert, controleert, informeert en adviseert. De VREG gaat op voorhand na of de aangevraagde tariefmethodologie en kosten te verantwoorden zijn. Ik zou het interessant vinden eenzelfde model te hanteren voor de WaterRegulator. Indien we dat willen doen, moet er een benchmark komen met de verschillende regulatoren en eventueel met het buitenland, maar dan is het van belang de WaterRegulator te versterken en de taakstelling uit te breiden.

Minister, bent u bereid daarin mee te gaan? Het is een gigantische uitdaging, want er gaan miljarden euro’s om in de watermaatschappijen van dit land. Het is dan ook van belang een sterke controle en een sterke regulator te hebben. Bent u bereid hierin mee te gaan?

Mevrouw Wouters heeft het woord.

Voorzitter, het is duidelijk dat elke vorm van fraude, waarvan nu medewerkers worden beticht, ontoelaatbaar is. We moeten echter eerst afwachten wat de conclusies zijn van het onderzoek dat nu wordt gevoerd voor we met voorstellen naar het Vlaams Parlement stappen. Het gaat om een anonieme brief en we kunnen nog geen uitspraken over het waarheidsgehalte doen. De Watergroep heeft meteen actie ondernomen. De genoemde personen zijn voorlopig geschorst en een externe firma zal een doorlichting uitvoeren. Het Limburgs parket is eveneens op de hoogte gesteld.

Mijnheer Beenders, ik vraag me af wat de WaterRegulator nog meer zou moeten doen. Ik heb uw vraag gehoord, maar ik weet niet of de WaterRegulator meer mensen of meer middelen zou moeten krijgen om dit te reguleren. Het is niet de taak van de WaterRegulator om oplossingen voor fraudedossiers te vinden. Los van dit alles, wil ik nogmaals herhalen dat het gerecht hiervoor beter geplaatst is en dat ik niet vind dat de WaterRegulator een grotere rol hierin moet spelen.

Mevrouw De Vroe heeft het woord.

Voorzitter, op het eerste gezicht heeft De Watergroep goed werk verricht. De twee personen die worden beticht, zijn geschorst. Ik denk dat dit de juiste manier is om een externe firma haar onderzoek te laten uitvoeren. Ik denk dat dit de juiste manier is. Ik denk dat het nu belangrijk is het onderzoek af te wachten en er alles aan te doen om eventuele fraude in de toekomst verder uit te sluiten.

Minister, ik vind het goed dat u de interne controle verder zult verfijnen en de zaak goed zult opvolgen, maar uiteraard is iemand pas schuldig op het moment dat dit bewezen is. Laat ons even afwachten en de interne controle verder verfijnen.

Ik denk dat het duidelijk is. De Watergroep heeft goed gereageerd. De interne audit wordt verfijnd en we hebben de regeringscommissaris de opdracht gegeven de zaak op de voet te volgen. Nu moet het gerecht zijn werk doen.

Ik heb een andere vraag gekregen, namelijk over de taakstelling van de WaterRegulator. Het voorval bij De Watergroep vormt veeleer een aanleiding om die problematiek beter te bekijken. De vraag is of de WaterRegulator niet een beetje proactiever de prijssetting van de watertarieven in Vlaanderen kan vergelijken, een benchmark kan opstellen tussen de verschillende watermaatschappijen in Vlaanderen en eventueel ook even over de grenzen kan kijken hoe dit in het buitenland verloopt. Ik wil dit, samen met de verantwoordelijken van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) zeker eens bekijken.

Dat is een uitdaging voor de komende maanden, want de elektriciteits-, gas- en watertarieven zijn natuurlijk heel belangrijk voor de Vlamingen. Het is dan ook de verantwoordelijkheid van een actieve Vlaamse overheid die watertarieven goed in het oog te houden en te monitoren. We moeten ervoor zorgen dat de Vlamingen op de juiste wijze en tegen een juiste prijs over water kunnen beschikken.

Minister, u hebt mijn vraag goed begrepen. Ik heb niet gevraagd dat de WaterRegulator zich zou bezighouden met het opsporen of het opvolgen van fraudedossiers.

Het was inderdaad een aanleiding om de WaterRegulator hier als forum te gebruiken. Ik verwijs naar de vraag die ze al geregeld hebben gesteld in adviezen aan de regering, namelijk dat ze eigenlijk meer slagkracht en ook wel wat meer middelen nodig hebben, zeker omdat ze na de zesde staathervorming meer taken hebben gekregen. Ik denk ook dat ze moeten anticiperen. Het model van de VREG is een goed model, waaruit we moeten leren. Het parlement heeft de bevoegdheid over die regulator. Het zou dan ook consequent en logisch zijn, mocht dit parlement ook de bevoegdheid krijgen over de WaterRegulator. Dan kan men op een consequente manier beleid voeren. Ik denk dat dat een mooie opdracht is voor de volgende legislatuur: streven naar een sterke, onafhankelijke regulator voor nutsvoorzieningen. Ik heb alleszins begrepen dat daar in dit parlement steun voor is. Minister, u hebt de oproep meegenomen. Ik hoop dat daar gevolg aan kan worden gegeven, maar dat zal dan voor de volgende legislatuur zijn. (Applaus bij sp.a)