Report plenary meeting

De heer Bothuyne heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, betaalbare, zekere en groene energie, dat is een bezorgdheid van ons allemaal. Het is een prioriteit voor ons allen en zeker voor deze regering. Daar zijn investeringen voor nodig op korte, middellange en lange termijn.

Maar investeringen gebeuren pas door burgers en bedrijven op het moment dat ze zekerheid hebben. Die zekerheid willen wij creëren met een energiepact, een toekomstvisie voor onze energievisie gedragen door alle regeringen in dit land en alle stakeholders die je er maar bij kunt betrekken, zoals consumenten, producenten, leveranciers enzovoort. We hebben dat in het regeerakkoord van 2014 geschreven, zowel op Vlaams als op federaal niveau. In dit parlement hebben we een resolutie kamerbreed goedgekeurd, maar helaas werden om uiteenlopende redenen de deadlines niet gehaald.

Er is hoop, minister, want u hebt ons in het vooruitzicht gesteld dat u tegen het eind van dit jaar samen met de collega’s van het Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en uw federale collega effectief zo’n pact wilt gaan bewerkstelligen. Er komt een energievisie en -pact tegen eind 2017. Dat zijn positieve geluiden, maar helaas hebben we de laatste dagen in de kranten – op de voorpagina’s nog wel – een aantal negatieve zaken moeten opmerken. Gisteren werd in een krant gewaarschuwd voor een energiepakket dat eigenlijk eerder flou dan duidelijk zou zijn, dat het geen duidelijke keuzes zal omvatten.

Vandaag werd dan weer een burgerbevraging gelanceerd; nog eentje, want u hebt er zelf al een georganiseerd, om de mensen te betrekken, en dat is op zich positief, maar er werd niet uitgelegd hoe men de mensen gaat informeren over de keuzes die ze gaan maken. Bovendien, een echt energiepact behelst ook het samen aan tafel gaan met alle stakeholders om effectief tot een pact te komen.

Minister, hoe wilt u tot dat breed gedragen energiepact komen, inclusief een becijferd plan, speciaal voor collega Gryffroy? Hoe gaat u duidelijke keuzes maken?

De heer Beenders heeft het woord.

Voorzitter, minister, toen ik vanmorgen de krant las, was ik eigenlijk wel gelukkig. Ik las dat u samen met collega-ministers hebt beslist om een bevraging te doen bij de bevolking om voor het energiepact, dat er misschien al lang had moeten zijn, ambassadeurs te zoeken om ervoor te zorgen dat tegen eind dit jaar effectief het langverwachte pact op tafel ligt. Die aanpak is de juiste, want we hebben ambassadeurs nodig om die omslag naar hernieuwbare energie te realiseren. Met hoe meer mensen u overleg pleegt, hoe beter.

Het enige waar ik wel echt bezorgd om was, is het feit dat aan die burgerbevraging weer de kernuitstap werd gekoppeld. Ik weet niet of het de bedoeling was van die communicatie, maar het stond er alleszins in. Als er nu net iets is wat we vandaag niet nodig hebben, is het weer twijfel over die wettelijk vastgelegde kernuitstap in 2025. Als we nu net die omslag naar hernieuwbare energie willen halen, dan mag daar geen twijfel over bestaan; dan moeten we allemaal, over de partijgrenzen heen, met één stem spreken en zeggen: die kernreactoren, die afgeschreven reactoren met al die scheurtjes, daar willen we vanaf en wij maken resoluut de omslag naar hernieuwbare energie, en we zetten daar alle zeilen voor bij.

Dan is een artikel zoals vandaag niet zo gunstig. Als we investeringen willen in hernieuwbare energie, en vooral heel grote investeringen, dan hebben we een stabiel investeringsklimaat nodig. Dan moeten we vooral kunnen communiceren vanuit de politiek wat we op lange termijn willen. Daarvoor is net dat energiepact cruciaal.

Minister, klopt het dat de kernuitstap terug in vraag wordt gesteld met de opmaak van het huidige energiepact?

Minister Tommelein heeft het woord.

Collega’s, het is juist dat er volop gewerkt wordt aan het interfederale energiepact. Voor alle duidelijkheid, het Vlaamse energiepact bestaat. De visie is al goedgekeurd door de Vlaamse Regering en sluit nauw aan bij de resolutie van het parlement.

Eerst werden alle energieactoren bevraagd tijdens de zomer: de energiesector, de industrie, de milieuorganisaties, de consumentenorganisaties. Volgende week start inderdaad de onlinebevraging van de burger. Daar werken ze op dit moment nog aan de juiste vragen. Op welke manier de mening kan worden gegeven, is nog niet gefinaliseerd, maar het is duidelijk dat de burger inspraak zal hebben. We nemen dat mee in de opmaak van het energiepact.

Dat betekent niet dat het een referendum is, dat betekent niet dat we alle input zomaar klakkeloos gaan overnemen, maar het blijft uiteraard de taak van de politiek om uiteindelijk de knopen door te hakken. Maar het valt me toch wel op, collega’s, dat het debat zeer sterk wordt verengd tot enkel kernenergie. De beslissing van het energiepact gaat veel ruimer dan dat.

Wat is de energiemix voor de toekomst? Hoe moet de overheid sturen? Hoe gaan we die energieomslag betalen? Wat zijn de gevolgen van de keuzes? Wat zijn de gevolgen voor de factuur? Elke beslissing heeft een invloed op de samenleving, en dat is net wat we trouwens moeten aantonen aan de mensen. Wat met de fossiele brandstoffen in de mobiliteit? Hoe gaan we die uitstoot verminderen?

Ik ga niet vooruitlopen op de beslissingen uit het pact, mijnheer Beenders. Zoals u weet, beslis ik daar trouwens absoluut niet alleen over: het zijn de vier energieministers van dit land die samen rond de tafel gaan zitten. We zullen proberen overeenstemming te vinden, en zodra die er is, moeten de vier regeringen nog akkoord gaan met wat wij hebben vooropgesteld. Ik denk dat intussen iedereen weet wat mijn persoonlijk standpunt is en welke richting ik wil uitgaan.

Mijnheer Bothuyne, we hebben het traject Stroomversnelling in Vlaanderen ook gedaan. We hebben daar ook de burgers bevraagd, dat bleek toen geen probleem te zijn. Als er op federaal vlak burgers worden bevraagd, omdat het misschien gaat over gevoeligere thema’s, dan lijkt het wel een probleem. We hebben met de bevraging van de burgers die zeer goed hebben meegewerkt in panels, hier in de Schelp van dit Vlaams Parlement, een energievisie gefinaliseerd. We zullen op het federale niveau hetzelfde doen, we zullen in heel België de stakeholders bevragen, we hebben dat deze zomer gedaan. Ik vraag me af wat u dan nog meer wilt. Wij nemen het initiatief om de burgers te betrekken en om een draagvlak te creëren, om het debat te voeren over een aantal thema’s die zo belangrijk zijn voor de toekomst van onze burgers, voor hun kinderen, voor hun kleinkinderen. En intussen kom ik voortdurend op het terrein, bij de lokale besturen, bij de bedrijven. Wij zijn intussen dus bezig.

Ik heb één iets opgemerkt: dat men het stuurt in de richting van een van de vier energieministers. We mogen toch een klein beetje trots zijn op onszelf. Wij hebben ook een energieminister. Ik ben ook trots op mezelf, mijnheer Bothuyne, dat weet u. Maar ik zal nu ook eens in dit dossier een slogan gebruiken die uw partij voortdurend hanteert: ‘ik ben wij’. Dat betekent dat het niet minister Marghem of minister Tommelein is, maar dat het wij allemaal samen zijn, dus ook de burgers. We moeten daar niet zo neerbuigend over doen. We moeten de burgers betrekken in het verhaal. Ik reken op iedereen, ook op jullie.

De stakeholders worden bevraagd, de burgers worden bevraagd en ik vind dat normaal. Het is dan aan de politiek om beslissingen te nemen. Daarvoor zijn we verkozen, daarvoor worden we betaald. En intussen blijf ik hard aan de kar trekken om die beslissingen te nemen voor het einde van het jaar. Ik herhaal nogmaals dat het over veel meer gaat dan kernenergie, en dat wat dit betreft, die niet in vraag gesteld wordt. (Applaus bij Open Vld en de N-VA)

Minister, ik ben heel blij dat u zich aan het bekeren bent tot een volbloed christendemocraat. Het wij-verhaal is inderdaad het juiste recept om tot een goed energiebeleid en energiepact te komen, maar ik merk dat u nog een klein beetje vorderingen moet boeken om effectief lid te worden van de club. Een echt wij-verhaal is meer dan een online bevraging. Een online bevraging is goed, net als het organiseren van een burgerpanel met honderd mensen hier beneden in de zaal. Wij doen dat voortdurend op lokaal niveau, op Vlaams niveau, op nationaal niveau en ik ben blij dat u dat ook doet.

Maar een echt energiepact is niet iets wat u sluit, niet iets wat minister Marghem of de regering sluit, dat is iets wat u samen met alle betrokkenen doet, aan tafel, in een energiekabinet, samen beslissingen nemen en samen keuzes maken voor de toekomst. Wat ons betreft, hoort de kernuitstap daar inderdaad bij. Die hoeft niet in vraag te worden gesteld. Dat is een uitgangspunt voor de oefening die we moeten doen voor het energiepact. (Applaus bij CD&V)

Minister, het klopt dat wij allemaal wettelijk hebben beslist dat we een kernuitstap zullen organiseren in 2025, en ik vind ook dat wij dat allemaal moeten realiseren. Als er dan een bevraging wordt georganiseerd waarin dat opnieuw in vraag wordt gesteld, dan verwacht ik van de Vlaamse minister van Energie dat die deur onmiddellijk wordt dichtgeslagen. Als ik dan lees dat die bevraging op dit moment in opmaak is, dan verwacht ik van een trotse minister van Energie in Vlaanderen dat die erover waakt dat in die bevraging er geen enkele opening ontstaat om in de onderhandelingen opnieuw over die kernuitstap te spreken.

Dat is wat ik mag verwachten van een Vlaams minister van Energie. Ik hoop daarom ook dat u daar bij de bevraging die bijna is gefinaliseerd, rekening mee zult houden en dat er na de bevraging geen onderhandeling moet gebeuren over de kernuitstap, want dat hebben wij al in het verleden beslist. (Applaus bij sp.a en Groen)

De heer Schiltz heeft het woord.

Minister, het bevragen van de bevolking is nuttig en belangrijk, maar participatie en reële inspraak zijn nog veel belangrijker. Wanneer er een onlinebevraging wordt georganiseerd, is het van kapitaal belang dat de burgers die goed geïnformeerd kunnen beantwoorden. Het liefst van al had ik in het verlengde van uw burgerpanels, debatten gezien waar burgers goed geïnformeerd met elkaar kunnen discussiëren over hoe we de omslag naar propere energie kunnen maken. Zult u er bij minister Marghem op aandringen dat de bevraging grondig gebeurt, dat die veilig gebeurt en dat er op voorhand een voldoende groot maatschappelijk debat wordt gevoerd?

De heer Danen heeft het woord.

Minister, we zijn natuurlijk voor burgerparticipatie. Dat zit in het DNA van de groene partij en de groene beweging. Maar dit, hoe dit nu is aangekondigd, is geen burgerparticipatie. Dit is eigenlijk lachen met de burger. Participatie vraagt betrokkenheid van bij het begin, en meer nog, geïnformeerde betrokkenheid. Nu komt men in de laatste rechte lijn af met een enquête met halfslachtige vragen. Ik lees er een voor: “Moeten de kerncentrales dicht of bent u bereid te betalen voor hernieuwbare energie?” Dat is pas lachen met de burger. Ik hoop dat dit geen echte vraag is maar slechts een voorbeeld. Ik heb deze echter in verschillende media gelezen. Dit is pas echt lachen met de burger. We hebben een draagvlak nodig en de organisatie van echte participatie. Hoe zult u dit aanpakken? Want op deze manier loopt het helemaal mis. (Applaus bij Groen)

De heer Sintobin heeft het woord.

Voorzitter, ik stel vast dat iedereen het een goede zaak vindt dat de burger bevraagd wordt, maar een aantal partijen vinden dat zij de vragen moeten stellen en dat zij op voorhand al de antwoorden moeten geven.

Wanneer men de burger bevraagt, moet men zorgen voor correcte informatie. Men moet bereid zijn om alle vragen te stellen en de burger moet het recht hebben om alle mogelijke antwoorden te geven. Ik ga niet akkoord met de leden die zeggen dat er geen vragen over de kernuitstap moeten worden gesteld. De burgers liggen vooral wakker van bevoorradingszekerheid. Ze vinden dat de energieomslag niet op hun kap moet gebeuren en vooral de factuur interesseert hen. Als de burger vindt dat de kernuitstap moet worden uitgesteld, zie ik niet in waarom deze vraag niet zou mogen worden gesteld. Als bepaalde vragen niet gesteld mogen worden, dan hoeft men voor mijn fractie geen enquête te houden.

De heer Gryffroy heeft het woord

We zijn hier aan het discussiëren over een aantal selectieve vragen, welke er mogen worden gesteld en welke niet. Straks krijgen we een Energiepact dat enkel een opsomming zal zijn van een aantal wensen. Nochtans is de bottomline dat we niet over data beschikken. We mogen van de voorzitter niet werken op onze iPad, maar ik wil toch iedereen aanraden om op de website te gaan www.energie-opwekken.nl. Daar ziet u in realtime wat het opgenomen vermogen is van hernieuwbare energie.

Hoe zit het in Vlaanderen met het aantal installaties en geïnstalleerd vermogen? Dat is gekend tot en met eind maart 2017. Het geproduceerde vermogen is gekend tot einde 2015. We zijn ondertussen oktober 2017. Hoe zal men in godsnaam een pact opmaken zonder cijfers te kennen? Minister, wanneer zult u dergelijke website hebben? (Applaus bij de N-VA)

Ik heb goed geluisterd. Ik doe dat trouwens altijd. Ik stel geen bestaande wetten in vraag, mijnheer Beenders. De wet is duidelijk: in 2025 is er een kernuitstap. Ik heb al heel duidelijk gezegd dat wat mij persoonlijk betreft de toekomst hernieuwbaar is. Dat betekent dat ik als verantwoordelijk minister hier in het gewest Vlaanderen alles op alles zet voor zon, wind en warmte.

Maar ik denk dat we ook eens moeten stoppen met het gepamper. Wij moeten bepalen welke vragen we kunnen stellen aan de burger. Erger nog, wij zullen al op voorhand antwoorden wat de burger moet antwoorden. Wel, ik doe daar niet aan mee.

Ik vind dat we de burgers niet moeten dicteren wat ze moeten zeggen of antwoorden. Ik vind de betrokkenheid van de burgers bij deze materie en bij het debat over energie ongelooflijk belangrijk. Ik stel vast dat een aantal Vlaamse volksvertegenwoordigers vinden dat ik vragen mag stellen en dat ik de burger hierbij mag betrekken en mag laten participeren, maar dan wel enkel op hun voorwaarden. Ik mag geen vraag stellen die hun niet aanstaat.

Wel, ik heb mijn persoonlijke mening. Iedereen kent die. Ik ben altijd al een hevige tegenstander van kernenergie geweest. Dat neemt niet weg dat we hierover een vraag kunnen stellen. Het gaat overigens niet enkel om kernenergie. Het gaat ook om de betaalbaarheid, de energieomwenteling en de decentrale in plaats van centrale productie. Het gaat om de gevolgen van de keuzes die we maken en wat de fossiele brandstoffen betekenen voor onze samenleving en voor de gezondheid van onze kinderen. Al die elementen zijn belangrijk in dit debat. Het is goed dat de burgers hierbij worden betrokken.

Mijnheer Bothuyne, we zullen dat, voor alle duidelijkheid, niet in een ivoren toren beslissen. U zegt dat de vier ministers zich maar in een kabinet moeten opsluiten en moeten beslissen. Dat is de politiek van de vorige eeuw. Ik doe daar niet aan mee. Ik doe daar niet aan mee. (Applaus bij Open Vld)

Ik beweeg me op het terrein. Ik spreek met en luister naar de mensen. Dat betekent dat ik me baseer op wat ik voel, op wat ik hoor en op wat bij de mensen leeft. Dat is niet onbelangrijk.

Mijnheer Schiltz, de bevraging komt dus niet enkel van minister Marghem. Want dat is ook een misvatting. De vier ministers, hun kabinetten en de administraties werken hier samen aan. Dit is dus geen bevraging van minister Marghem, maar een bevraging van de vier energieministers in ons land, die daaraan samenwerken, die dat aan het opbouwen zijn. Volgende week gaat dit online.

Mijnheer Danen, u concludeert dat het halfslachtige boodschappen zullen zijn. Hebt u de vragen al gezien? (Opmerkingen van Johan Danen)

Ja, hebt u ze al gezien? Dan hebt u meer dan ik weet. Op dit ogenblik werken de mensen daar nog aan. U uit vooroordelen en vormt zich een oordeel over een zaak die op dit ogenblik trouwens nog niet eens is aangekondigd. Blijkbaar gaat het om een document dat op de redacties is terechtgekomen en waar de kranten nu op voortbouwen. Ik heb hierover niet gecommuniceerd. Ik heb, samen met de andere ministers, op 26 april gecommuniceerd over wat we zouden doen. Op dit moment is daar nog niets aan veranderd.

Mijnheer Gryffroy, u hebt die vraag deze ochtend ook in de commissie gesteld. U hebt gelijk. Een minister van Energie en een parlement moeten kunnen oordelen op basis van de juiste gegevens, de juiste cijfers en zo actueel mogelijke cijfers. Dat is juist. En ik vind inderdaad dat we daar nog meer werk moeten van maken, niet alleen op het vlak van Energie. we moeten in heel Vlaanderen op dat vlak performant zijn en dat tonen.

Mijnheer Bothuyne, ik zou willen besluiten dat ik niet echt tot de club wil behoren. Ik heb een andere slogan, die voor mij veel belangrijker is dan ‘Ik ben wij’: optimism is a moral duty. (Applaus bij Open Vld)

Minister, we zijn alvast met twee. Optimisme is bijzonder belangrijk, maar met enkel optimisme zullen we er niet geraken. In functie van groene, betaalbare en zekere energie hebben we een plan en een pact nodig. Dit moet er komen op basis van een breed debat. Ik ben blij dat u naar de mensen luistert, maar durft u ook rond de tafel te zitten met de sector, de consumentenorganisaties en de milieuorganisaties? Durft u met hen een energiepact af te sluiten? Dat is de opdracht die u van het Vlaams Parlement hebt gekregen. Ik hoop dat u daar effectief in zult slagen.

Voor het Vlaams Parlement is de kernuitstap een uitgangspunt. Dat is bevestigd in de kamerbreed goedgekeurde resolutie. Ik ga ervan uit dat u dit uitgangspunt tijdens de bevraging aan de burgers zult meedelen. (Applaus bij CD&V)

Minister, ik dank u voor uw antwoord. De doelstelling van een energiepact is duidelijk. We willen een investeringsklimaat dat de verkiezingen eigenlijk overstijgt. Het doel is het behalen van onze doelstellingen. Dat is een uitgangspunt waar zelfs sp.a zich achter heeft geschaard. We hebben de resolutie mee goedgekeurd. We willen hier, ook op lange termijn, constructief aan meewerken.

Als nu opnieuw een debat over de kernuitstap wordt gevoerd, is dat nadelig. Dat betekent niet dat we niet optimistisch moeten zijn en dat we bang moeten zijn van burgerbevragingen. We moeten onze doelstelling halen.

Als de toekomst hernieuwbaar is, dan moeten we durven uitspreken wat we hebben beslist, en zeggen: die kernuitstap is beslist, en we gaan daar echt niet opnieuw over debatteren, want dan komt u uzelf tegen in de doelstellingen die u hebt vooropgesteld tegen 2020. Als we de investeringen willen waar we allemaal naar streven, dan mag er geen twijfel over bestaan en dan moet die kernuitstap worden uitgevoerd. Het is cruciaal dat de burgerbevraging die er komt, geen excuus is om het debat over kernenergie opnieuw te voeren. (Applaus bij sp.a en Groen)