Report plenary meeting

De heer Bothuyne heeft het woord.

Voorzitter, minister, dames en heren, deze vraag gaat over de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV). Dat is een bijzonder belangrijke speler geworden in onze Vlaamse economie. Op een goede tien jaar tijd hebben duizenden ondernemers – dat gaat van kleine zelfstandigen tot echt grote industriële bedrijven – via PMV de financiering van hun investeringen rond kunnen krijgen. Dat gaat via leningen, participaties en waarborgen. PMV is een uit de kluiten gewassen speler, en daar hoort uiteraard corporate governance bij. De regels van deugdelijk bestuur zijn van toepassing op alle organisaties binnen de Vlaamse overheid. We hebben zelfs een decreet op deugdelijk bestuur. De heer Van Rompuy heeft er al schriftelijke vragen over gesteld en ik heb in uw beleidsbrief gelezen dat u daar ook mee bezig bent.

Ook het Rekenhof is bezig met deugdelijk bestuur bij PMV. Ze bezorgden ons deze week een omvangrijk rapport met een grondige doorlichting van de corporate governance in de schoot van PMV. Daar vloeien een aantal aandachtspunten en aanbevelingen uit voort, onder andere met betrekking tot de onafhankelijkheid van de raad van bestuur en vooral van de bestuurders die erin zetelen, met betrekking tot de verloning van het management, en met betrekking tot het opmaken en actueel houden van de nodige codes, zowel corporate governance als de gedragscodes voor de PMV-bestuurders. Het Rekenhof doet dus heel wat aanbevelingen om van PMV ook op vlak van corporate governance een topper te maken.

PMV is bijzonder belangrijk voor onze economie. We verwachten dat ze inzake deugdelijk bestuur een voorbeeldrol opnemen. Minister, hoe zult u de aanbevelingen van het Rekenhof in de praktijk brengen?

De heer Rzoska heeft het woord.

Voorzitter, minister, dames en heren, we hebben inderdaad een zeer lijvige doorlichting gekregen van PMV door het Rekenhof. PMV is een van de belangrijkste investeringsmechanismes van de Vlaamse overheid, waarschijnlijk zelfs de belangrijkste. De audit gaat zeer breed, maar ik wil er een punt uitlichten. Ik wil het hebben over de onafhankelijkheid en de manier waarop mensen in de raad van bestuur worden aangesteld.

De laatste dagen is het zeer duidelijk geworden dat er in de samenleving terecht heel wat gevoeligheden leven omtrent politieke benoemingen waar klassieke partijen zich graag van bedienen. Ik lees in het rapport “dat de aanstelling van de bestuurders gebeurt op onduidelijke benoemingsgronden, op een onduidelijke selectieprocedure en niet transparant is”. Ik maak me dan ook behoorlijk wat zorgen.

Minister, hoe zult u ervoor zorgen dat de aanstelling van de bestuurders bij PMV gebeurt op een onafhankelijke manier via een transparante selectieprocedure opdat PMV behoorlijk wordt aangestuurd?

Minister Muyters heeft het woord.

Voorzitter, ik ben blij met deze actuele vragen. Toen ik minister van Economie en Innovatie ben geworden, heb ik onmiddellijk een aantal wijzigingen voorgesteld aan en gevraagd van PMV. Ik heb dat gedaan vanuit een duidelijke visie, een visie die zegt dat iemand met een goed idee, een goed businessplan en een goed team aan geld moet kunnen geraken op de een of andere manier – als het kan op de private markt, maar als er een falen is op de private markt omdat er bijvoorbeeld een risico is op voldoende rendement op de investering, dan kan men terecht bij een organisatie als PMV.

De filosofie is om dankzij een lening, een waarborg, een participatie van PMV de privémarkt in een eerste fase al over de brug te krijgen of anders in een tweede fase over de brug te krijgen. Eerst moest dus de visie worden bepaald. Ik heb steeds geleerd: ‘structure follows strategy’. Ik heb die visie neergezet en aan PMV gevraagd wat dit betekende op vlak van het transparant maken van de instrumenten. Op vlak van instrumenten bracht dat een ommekeer teweeg. Ik trek het nu een beetje op flessen, maar in het verleden werden verschillende instrumenten aangeboden. Nu wordt dat omgedraaid en moet er worden gekeken wat de klant nodig heeft. Dan kunnen ze de klant helpen met een waarborg, lening of participatie. Het eerste punt was dus om de instrumenten transparant te maken.

Een tweede punt is de transparantie in structuren. Met de jaren heeft PMV een hoop dochters gekregen. We kijken na of er een aparte structuur nodig is voor die dochters en of er een eenheid van beleid kan zijn. Er is een raad van bestuur bij PMV, maar die heeft daarom niet altijd zicht op wat er bij die dochters gebeurt. Hoe moeten we dat dan doen? Die oefening is nu volop bezig, vanuit diezelfde visie. Ik hoop een van de volgende weken het eindresultaat van PMV te krijgen.

Een derde punt is de transparantie in werking en controle vanuit de overheid. Ik ben voogdijoverheid. Misschien is het raar, maar tot op heden kreeg ik vanuit PMV geen driemaandelijkse monitoring, geen driemaandelijks verslag van de stand van zaken.

Ik heb de eerste rapporten gekregen. Het Rekenhof vermeldt dat al in zijn studie rond kwartaalrapportering. Dat is een eerste belangrijk gedeelte in corporate governance, in goed bestuur, in deugdelijk bestuur.

Een tweede gedeelte is de raad van bestuur. Die raad van bestuur is in mei 2013 door mijn voorganger samengesteld voor een periode van zes jaar. We mogen niet op die raad van bestuur alleen focussen. Corporate governance is ook transparantie, democratie, controle. Al die elementen spelen mee in goed bestuur.

Ik heb PMV gevraagd om die punten uit het rapport van het Rekenhof – dat recent is – die nog niet vervat zijn in de oefening die ze begin volgend jaar moeten afronden, ook mee te nemen. Zo kunnen we die laatste punten van verbetering meenemen in een totaalvisie voor de toekomst.

Minister, ik dank u. Het is inderdaad goed dat u zich bezighoudt met PMV, niet alleen dat u monitoring krijgt, maar dat u het instrument ook in de juiste richting stuurt. Dat was namelijk ook een aanbeveling van het Rekenhof: de Vlaamse overheid moet PMV sturen, duidelijke opdrachten meegeven om ervoor te zorgen dat die op een goede manier kan werken en op een goede manier kan bijdragen tot de versterking van onze economie, daar waar de markt het inderdaad laat afweten. Drie klantgerichte aanpak is inderdaad goed. Een aanbeveling van het Rekenhof was ook om niet alleen te rapporteren aan u als bevoegd minister, maar ook om systematisch vanuit PMV te rapporteren aan het Vlaams Parlement.

Ik wil u vragen om ook dat met PMV op te nemen, zodat er een jaarlijkse rapportering is aan dit parlement over hun activiteiten en de manier waarop ze die organiseren. Zo kunnen wij echte transparantie bieden, niet alleen voor de regering, maar voor het hele parlement en de hele bevolking.

Minister, u bent nogal snel over mijn vraag in verband met de aanstelling van de bestuurders van PMV gegaan. Het is namelijk zo – en dat staat ook in het rapport van het Rekenhof – dat er sinds uw aantreden ongeveer drie bestuurders zijn vervangen – of één. De laatste drie die zijn vervangen, zijn niet eens met een open procedure vervangen, niet op basis van een duidelijke competentieprofiel.

Ik ben even gaan kijken in het N-VA-programma. Daarin vind ik zeer duidelijk terug waarmee u naar de kiezer bent getrokken in 2014: ‘We gaan niet meer doen aan politieke benoemingen. Alles moet transparant, alles moet open.’ Nu hebt u de bevoegdheid. Nu bent u de grootste partij in de Vlaamse Regering, waarvan u trouwens ook al tien jaar deel uitmaakt. Nu hebt u de mogelijkheid om het op een andere manier aan te pakken. En toch stelt het Rekenhof vast dat de laatste drie aanstellingen van bestuurders eigenlijk zeer ontransparant gebeurd zijn, zonder open oproep, zonder functieprofiel. Ik vraag me af: waarop zit u eigenlijk te wachten om echt die verandering te brengen?

De heer Van Malderen heeft het woord.

Minister, u moet eigenlijk blij zijn. Iedere audit van het Rekenhof is een kans om dingen te verbeteren. We zeggen dat ook elke keer, bij iedere audit van het Rekenhof.

De heer Rzoska legt het juiste accent door te zeggen dat wellicht de klemtoon in de audit van het Rekenhof ligt bij het aanstellen van die onafhankelijke bestuurders, de procedure daarrond en het profiel. Wij willen daar heel graag aan meewerken.

Ik zou alleen de vraag willen verruimen. We hoeven niet te wachten tot het Rekenhof voor elk van de Vlaamse instellingen een audit doet. Ik denk dat u die oefening generiek kunt doen, te beginnen bij die instellingen die in uw bevoegdheidssfeer zitten. Ik zou ook willen vragen om bij het bekijken van die procedures na te gaan hoeveel petjes iemand tegelijkertijd kan op hebben. Kun je tegelijk bestuurder zijn bij De Lijn, bij de Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen (Gimv), bij Brussels Airport, bij de NMBS? Vanaf wanneer spelen daar tegenstrijdige belangen?

De heer Gryffroy heeft het woord.

Mijnheer Van Malderen, wij hebben van u geen lessen te leren, u zou beter eerst voor eigen deur vegen. U verwijst ook naar een puur federale materie die niets te maken heeft met de actuele vraag aan minister Muyters . Die vraag gaat over de PMV die het snelst groeiende overheidsbedrijf is en nu in een fase komt waarin men zich even moet bezinnen over die snelle groei. De minister is al twee jaar bezig met het bepalen van de regels en gaat na hoe er transparanter kan worden gewerkt. Er moeten ook regels worden opgesteld om tot die transparantie te komen. Dat werk is in volle voorbereiding zodat dit tijdig kan worden geregeld.

Mijnheer Van Malderen, ik zat echt te wachten op uw reactie. Ik wist niet of u het zou durven als u ziet wie er is benoemd bij PMV: Patrick Verjans en Jannie Haek zijn mensen die elders nooit benoemd zijn geweest. Ik ben het er helemaal mee eens dat we naar meer transparantie moeten gaan, maar u moet niet doen alsof u geen boter op het hoofd hebt. (Applaus bij de meerderheid. Opmerkingen van Bart Van Malderen)

Minister Muyters heeft het woord.

Het antwoord op uw vraag heb ik gegeven, ik zal het herhalen want dat is soms nodig en nuttig. Ik heb aan PMV gevraagd om een voorstel te doen over de punten die nog niet in de oefening waren opgenomen. Er is een benoeming gebeurd door mijn voorganger – ik heb bewust geen naam of partij genoemd omdat ik dat niet nodig vind. De benoemingen die zijn gedaan, kunnen we niet zomaar ongedaan maken, maar ik heb wel aan de raad van bestuur en aan de directie van PMV gevraagd om voorstellen te formuleren om tegemoet te komen aan de aanbevelingen van het Rekenhof. En daar wacht ik nu op. Wanneer iemand in 2013 is benoemd voor zes jaar, dan heb ik in 2018 nog ruim een jaar de tijd om een goede gedragen oplossing te vinden, misschien wel, als ik u zo bezig hoor, over de partijgrenzen heen. Dat zou origineel zijn.

Minister, collega’s, we zijn er allemaal samen van overtuigd dat corporate governance, deugdelijk bestuur, in overheidsbedrijven enorm belangrijk is. Hier vooraan staat dan ook iemand van de meerderheid en iemand van de oppositie. De minister heeft duidelijk gezegd hier werk van te willen maken en de puntjes op de i te willen zetten. Dat is goed. We moeten erin slagen om het debat over corporate governance in onze overheidsbedrijven te kunnen voeren zonder in politieke spelletjes en gehakketak te vervallen.

Er zijn inderdaad bestuurders die ooit hebben gewerkt voor een minister en nu bij PMV actief zijn. Dat is wat mij betreft geen probleem. Ik ga ervan uit dat het competente mensen zijn. We moeten er gewoon voor zorgen dat er op een transparante manier wordt gewerkt en benoemd. De aanbevelingen van het Rekenhof kunnen daar perfect toe bijdragen. Elke partij heeft goede mensen die een rol kunnen spelen in het bestuur van onze overheidsbedrijven. Het lijkt me ook geen schande om te zeggen dat mensen die in de politiek hebben gewerkt, ook nuttige competenties hebben om actief te zijn in een overheidsbedrijf.

Minister, ik ben wat ontgoocheld in uw antwoord. Ik zou het rapport van het Rekenhof gebruiken om te zeggen: hier stoppen we mee.

Er wordt dan met zwartepieten gegooid, maar er zitten ook een aantal mensen van de N-VA in die raad van bestuur. Koen Kennis bijvoorbeeld, om hem niet te noemen – ook iemand met verschillende petjes. Ik heb in uw partijprogramma gezien dat u het anders wou aanpakken. Als ik dan de discussie van de afgelopen weken zie, de hele soap rond de NMBS en de benoeming van Sofie Dutordoir, en als ik dan zie dat uw partij met iemand als Descheemaecker naar buiten komt, die in een soort Bobby Ewing-achtige scene, uit de douche, zoveel jaren later terug opduikt bij de NMBS... (Applaus. Rumoer)

En uiteraard, collega’s, kan hij vermoedelijk zeer goede resultaten voorleggen om in de raad van bestuur van de NMBS terecht te komen. Maar dan denk ik, minister, dat de N-VA niet de kracht van de verandering is, maar de kracht van de zelfbediening. (Applaus bij de oppositie. Opmerkingen)