Report plenary meeting

Mevrouw Meuleman heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, ik denk dat we het allemaal zonde vinden wanneer een schoolgebouw ’s avonds of in de vakantie leegstaat, terwijl er in hetzelfde dorp of in dezelfde stad verenigingen zijn die nood hebben aan ruimte, aan lokalen om activiteiten te doen. Ik denk aan de OKRA’s en de Femma’s van deze wereld. Het lijkt me nogal logisch om die beschikbare lokalen open te stellen voor de bonte buurt zodat iedereen ervan kan gebruikmaken.

De Vlaamse Regering schuift dit ook expliciet naar voren in de Scholenmonitor, in het Masterplan Scholenbouw, in de beleidsnota en in het regeerakkoord.

In het regeerakkoord staat: “Nieuwe of vernieuwde schoolgebouwen moeten multifunctioneel zijn en ter beschikking staan van de lokale gemeenschap.” Dat is nogal logisch, minister.

In de beleidsnota staat: “Schoolgebouwen moeten aanpasbaar zijn.” Multifunctionele gebouwen en een open schoolconcept, daar staan wij voor.

Het masterplan stelt: “Er moet rekening gehouden worden met bestemmingswisselingen, functiewijzigingen en meervoudig gebruik.” Het kan niet duidelijk genoeg zijn.

En toch heeft de Vlaamse Regering er een tiental jaar geleden voor gekozen om voor de bouw van nieuwe scholen in zee te gaan met een private partner. Die private partner bemoeilijkt het multifunctionele gebruik van de scholen en gaat een beetje op de rem staan. De private partner denkt natuurlijk aan mogelijke slijtage, aan het gebruik van de schoolgebouwen dat het rendement voor hem misschien wat naar beneden kan halen.

Voor ons is dat een heel jammerlijke zaak, minister. Het is jammerlijk voor de buurt, voor de mensen in de gemeente die nood hebben aan lokalen. Het is ook jammerlijk omdat dit lijnrecht ingaat tegen de beleidsdoelstellingen die deze Vlaamse Regering naar voren schuift.

Minister, mijn vraag is duidelijk: wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat de nieuwe scholen die nu gebouwd worden, wel multifunctioneel zullen worden ingezet zonder dat de directeur daar extra lasten en kosten door heeft?

De heer Daniëls heeft het woord.

Ook wij vonden het jammer te moeten horen dat het niet vanzelfsprekend is die 625.000 vierkante meter schoolgebouwen – dat is de nv Scholen van Morgen – open te zetten. De eerste signalen waren niet zo goed. Scholen moeten elke vraag voorleggen aan de aannemer, aan de nv Scholen van Morgen. Dat is een hoop planlast voor de directies. Ze moeten dat goed motiveren, stofferen en uitleggen wat de bestemmingswissel is enzovoort, om dan een kostprijs terug te krijgen waarvan we niet weten of het puur kostendekkend is, zoals in het regeerakkoord staat, dan wel of daar meer in zit, dat de aannemer en AG Real Estate er een opportuniteit in zien om de winsten die ze maken, te vergroten.

De School van Morgen is natuurlijk voor dertig jaar. De contracten zijn afgesloten in 2006, maar die zullen niet weten hoe een school er in 2036 zal uitzien. Wie dat wel zou weten, zal dan niet meer in dit parlement zitten.

Als we buurtscholen willen, moeten we ervoor zorgen dat ze maximaal openstaan. Uit de reactie van Scholen van Morgen heb ik begrepen dat in 80 procent van de contracten al zaken zijn opgenomen, en in 20 procent is er niet naar gekeken of aan gedacht.

Minister, kunt u als generieke oplossing in gesprek gaan met de nv Scholen van Morgen om voor al die scholen – de scholen die binnenkort zaken willen wijzigen, maar ook de scholen die het zijn vergeten – een billijke oplossing en een goed contract te hebben dat het mogelijk maakt een school open te stellen in het licht van het regeerakkoord?

Minister Crevits heeft het woord.

Ik begin met het regeerakkoord. Mevrouw Meuleman, u hebt er zeer correct uit geciteerd. Het is de bedoeling dat scholen vandaag en in de toekomst zo multifunctioneel mogelijk zijn. Er zijn enorme opportuniteiten, ook voor bestaande schoolgebouwen.

Maar we mogen onze ogen ook niet sluiten voor het project Scholen van Morgen. Ik heb naar aanleiding van de heisa van enkele dagen geleden de parlementaire voorbereidingen nog eens gelezen. Het decreet Scholen van Morgen is unaniem goedgekeurd in het parlement, dus ook door uw fractie, mevrouw Meuleman. Voormalig minister Vandenbroucke heeft bij de bespreking naar aanleiding van dit decreet in het parlement gezegd dat het multifunctioneel gebruik een zaak is van de aannemer en de school zelf. Waarom was dat zo? Omdat multifunctioneel heel verscheiden is over heel Vlaanderen.

Hoe is dat in het project opgelost? Voor een school in een project stapt, wordt er een papier voorgelegd en wordt er nagegaan op welke manier de school kan worden opengesteld. Heel veel scholen hebben een breed contract gesloten en hebben een overeenkomst gemaakt waarbij heel veel multifunctioneel gebruik mogelijk is. Voor die scholen is het helemaal niet nodig extra vragen te stellen met extra papierlast tot gevolg omdat in de vergoeding die wordt betaald ook het dertigjarig onderhoud is verrekend. Daarin heeft men rekening gehouden met maximale openstelling.

Op het ogenblik dat het is goedgekeurd, heeft men geen verplichting opgelegd om multifunctioneel te gaan. Er zijn scholen die dat formulier niet of zeer minimaal hebben ingevuld. Als ze nu zeer multifunctioneel willen gaan omdat de Vlaamse Regering dat vraagt, moeten ze onderhandelen omdat multifunctioneel gebruik een potentiële impact heeft op extra onderhoudskosten. Dat is niet zo als een deurklink meer wordt gebruikt omdat er meer leerlingen in de klas zitten. Dat kan nooit een issue zijn, maar als het gaat over meer uren gebruik, kan dat een effect hebben.

Er zijn vandaag drie probleemdossiers bekend, waarover inderdaad zware discussies bestaan. De aannemer mag uiteraard geen misbruik maken van de situatie. Maar de school staat niet alleen tegenover een mastodont. Er is een aannemer en er is de school, maar daarnaast is er de DBFM-vennootschap (Design Build Finance Maintain), waar ook Vlaanderen in participeert, en die heeft de plicht om te bemiddelen en te zorgen dat er redelijke oplossingen uit de bus komen.

Ik kende al twee dossiers vooraleer u een – terechte – oproep via de media hebt gedaan. Ik heb de opdracht gegeven om inzake de dossiers met knelpunten een redelijke oplossing uit te werken die er vooral toe leidt dat scholen maximaal open gaan. Het is een gemiste kans dat niet van bij de start is gezegd dat sowieso een maximaal multifunctioneel gebruik moet worden gerealiseerd. De zaak wordt dossier per dossier bekeken, maar die visie komt in alle dossiers aan bod en de scholen hebben ‘de vrijheid’ om meer of minder te aanvaarden. Dat is de stand van zaken. Ik volg dat nauwgezet op.

Ik kan moeilijk een generieke oplossing bedenken, mijnheer Daniëls, omdat het multifunctionele gebruik van geval tot geval erg verschilt. Het kan gaan om een gebruik van ’s ochtends tot ’s avonds laat, of van één of twee uur extra. Het kan gaan om sportactiviteiten of activiteiten aan een tafel. Kortom, men moet dat dossier per dossier bekijken. Er zijn erg mooie dossiers. Ik kan zo voor de vuist vier of vijf gemeenten noemen waar het erg correct is aangepakt en ook vergoedingen zijn gevraagd aan verenigingen of een gemeentebestuur om van dat multifunctionele gebruik te genieten. Dat gebeurt tegen kostprijs, zoals ook in het regeerakkoord is bepaald.

Minister, er zijn 165 projecten van Scholen voor Morgen die moeten leiden tot de bouw van nieuwe scholen. Daarvan zijn er al 28 of 29 opgeleverd en in gebruik. 3 zeggen nu al dat ze het anders zouden willen zien. Veel scholen moeten nog gebouwd worden. De projecten zijn al meer dan 10 jaar geleden opgestart. Het is een dure zaak voor de Vlaamse Regering. Er is meer overheidsgeld in gestopt dan gepland. Het is ook allemaal duurder uitgevallen voor de scholen dan voorzien was, denk maar aan de beschikbaarheidsvergoeding die meer bedraagt dan gepland. Het is dus logisch dat vandaag, 10 jaar later, nu er veel kleutertjes bij zijn gekomen, een aanpassing voor de hand ligt. En die openstelling en aanpassing is blijkbaar een moeilijke operatie. U mag die schooldirecteurs er niet alleen voor laten staan. (Applaus bij Groen)

Dank u voor uw toelichting, minister. U zegt dat scholen moeten onderhandelen met aannemers. Het gaat om onderhandelingen over contracten opgesteld met juridische spitstechnologie. Ik vraag me af of scholen daartoe wel in staat zijn. Dat is een. Twee: nu de zaak in de media is gekomen, zijn bij een aantal scholen de ogen opengegaan. Ze gaan kijken wat vroeger – doorgaans door het vorige bestuur of de vorige directeur – is beslist. De noden zijn vandaag anders. Een bemiddeling van de minister van Onderwijs dringt zich op. Het zou goed zijn als u de rol van go-between op u zou nemen, en u zich niet zou beperken tot de suggestie dat de scholen het nu maar met de aannemer moeten regelen. Het zou goed zijn als u de problemen zou inventariseren, om ervoor te zorgen de planlast bij de scholen wordt verlicht.

De heer De Meyer heeft het woord.

Voorzitter, minister, collega’s, het probleem is uiteraard niet nieuw. Wie de besprekingen in de legislatuur heeft meegemaakt toen de heer Vandenbroucke minister van Onderwijs was, zal zich goed herinneren dat ik toen meermaals op dit probleem heb gewezen. Dat neemt niet weg dat de zorg voor flexibiliteit en een redelijke vergoeding meer dan terecht is, en u kunt daarin een rol spelen. Ik heb evenwel een andere vraag.

U vraagt terecht multifunctioneel gebruik van de scholen, minister. Polyvalente ruimtes worden tijdens de lestijden niet altijd permanent gebruikt. Parochiale verenigingen en wijkverenigingen kunnen daar zeer nuttig gebruik van maken, maar als zij daar gedurende meer dan zes lestijden tegen een vergoeding gebruik van maken, riskeren zij het voordeel van vrijstelling van onroerende voorheffing te verliezen. Ik vind het wenselijk dat de Vlaamse Regering ook eventjes naar dat probleem kijkt en ervoor zorgt dat problemen voorkomen worden.

De heer De Ro heeft het woord.

Ik wil me aansluiten bij de twee vraagstellers. Minister, het is inderdaad de rol van Scholen van Morgen om scholen te kunnen bijstaan en te bemiddelen met de aannemers. De collega’s halen een terecht punt aan als ze verwijzen naar de sterke juridische strijd die er al aan voorafgegaan is. Ik kan mij dat herinneren van destijds op het ministerie van Onderwijs. Als we hele busjes met topjuristen van de best betaalde advocatenkantoren zagen binnenkomen, wisten we dat de onderhandelingen over DBFM, die jaren geduurd hebben, doorgingen op het kabinet of het ministerie zelf.

Die vraag moet je eens stellen in bijvoorbeeld een gemeente waar een lokaal gemeentebestuur één schooltje heeft, met zelfs geen dienst onderwijs, of een vrij initiatief dat niet in een grotere koepel of een groter geheel zit. Als die daar moeten gaan bemiddelen of zelf moeten optreden … Je zult die directeur in het basisonderwijs maar zijn. Het zou toch moeten kunnen dat het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn) of mensen die u inhuurt via het ministerie, die mensen bijstaan. Anders gaan we nog veel miserie kennen.

Juffrouw Gennez heeft het woord.

Dank u wel, voorzitter, dat u mij juffrouw noemt. Ik zie er blijkbaar jong uit vandaag. (Applaus)

Ik wil mij, de dag na Complimentendag, graag aansluiten bij de collega’s. Ik denk effectief dat we er ondertussen Vlaanderenbreed, en hopelijk ook in de koepels en in elke school en elk stadsbestuur, van overtuigd zijn dat ons schoolpatrimonium maatschappelijk vastgoed is, dat dus ook door het levende weefsel in onze steden en gemeenten gebruikt kan worden. Ik denk ook dat we er ons over de partijgrenzen heen van bewust zijn dat de derde regering die met deze DBFM-operatie geconfronteerd wordt, er belang bij heeft om bij de bestekken en contracten, die zeer ingewikkeld zijn, vanuit het Vlaamse niveau te bemiddelen tussen de scholen en koepels en de aannemers, om ervoor te zorgen dat onze schoolinfrastructuur zo veel mogelijk multifunctioneel en in de buurt gebruikt kan worden.

Dank u wel, collega’s, voor de zeer constructieve opmerkingen. Ik wil nog een paar aanvullingen doen.

Collega Meuleman, er zijn er al 33 opgeleverd. Zo blijft u mee met de laatste stand van zaken. Morgen kan dat cijfer alweer veranderen. Wat die vergoedingen betreft, dacht ik dat er ook in uw eigen stad een DBFM-contract afgesloten is, waar ook de directeur zeer tevreden over is. Men heeft het daar trouwens heel correct gedaan. Men heeft het formulier ingevuld, maximaal polyvalent gebruikt, en ondertussen is er in uw gemeenteraad al een contract goedgekeurd tussen de stad en de school om een vergoeding te betalen voor maximaal gebruik. Daar zijn niet veel moeilijke contracten aan voorafgegaan. Dat is gewoon geregeld, en dat komt doordat de school op het juiste moment en heel correct gezegd heeft dat ze dat zo breed mogelijk wou openstellen. Ik vind ook wel dat we die scholen een compliment moeten geven, op de dag na Complimentendag, voor het feit dat ze pioniers zijn geweest in wat wij allemaal willen, namelijk dat heel breed openstellen.

Maar het blijft ook een feit, collega’s, dat de keuze niet gemaakt is om daarvan een voorwaarde en een verplichting te maken. Ik vind dat spijtig. Ik had liever gezien dat het een evidentie zou zijn dat als je bouwt met Scholen van Morgen, gelet op de kostprijs, gelet op de inspanningen, dat sowieso zou betekenen dat je zo polyvalent mogelijk gaat. Maar heel velen hebben het gedaan. Laat ons die dus vooral respecteren in wat ze gedaan hebben.

Uiteraard ben ik bereid om alle bijstand te verlenen, collega’s. Wij participeren met een kwart in die vennootschap. U weet dat onder andere Wivina Demeester, die toch niet bekend staat als een zachte dame, daar ook haar rol in te vervullen heeft. Dus ja, ik wil dat het redelijk gebeurt. Ik zal sowieso niet aanvaarden dat daar onhebbelijke zaken voorkomen. Maar er is bijvoorbeeld ook een school die wilde bouwen als school en die nu plots een internaat wil worden. Dan is het vrij logisch dat men zegt: als wij gedurende dertig jaar het onderhoud moeten doen, willen wij wel de impact bekijken. En je kunt onmogelijk zeggen dat het sowieso geen impact zal hebben.

Als een plaatselijke afdeling van OKRA of Femma een namiddag wil komen kaarten in een van die gebouwen, dan weet ik niet of dat veel schade kan berokkenen. Voilà, de heer De Ro twijfelt. Sowieso moet je dat situatie per situatie bekijken.

Willen wij onze expertise daarvoor inzetten? Ja. Sowieso zeggen dat men de deur dicht doet, dat het niet kan dat die contracten worden aangepast, zou echter zeer onredelijk zijn tegenover die scholen die het zeer open hebben gespeeld, die vonden dat dit er voor iedereen is en die partners hebben gezocht, ten opzichte van scholen die vonden dat het voor niemand was.

Mijnheer Daniëls, die individuele contracten zijn trouwens gemiddeld dik twee jaar geleden gesloten. Het is dus niet zo dat die contracten van tien jaar geleden zijn, hoewel er zo wel een paar zijn. Daar hebt u een punt. Dat zijn inderdaad heel zware contracten, waarvoor scholen zich moeten laten bijstaan. Als je natuurlijk een overeenkomst sluit met een bepaling van een vergoeding gedurende dertig jaar en een bepaald gebruik, en je wilt daar plots wijzigingen in aanbrengen, dan moet daarover wellicht weer worden onderhandeld, wat spijtig is. Ik wil me er echter toe engageren om daarbij te helpen, te steunen. Leden vragen dat en we zullen dat ook doen. U moet echter ook wel begrijpen dat er een startcontext is, dat men vanaf het begin echt dat multifunctioneel gebruik heeft gepromoot en dat veel scholen er budgettair ook maar zo zijn uitgeraakt.

Mijnheer Daniëls, u stelde daarnet nog een bijkomende vraag over het bijbouwen en het wijzigen. Eigenlijk kan dat ook geen probleem zijn. Er is een school gebouwd en in het project is rekening gehouden met mogelijke functiewijzigingen. Als men dat anders wil inrichten of zo, dan kan dat eigenlijk geen probleem zijn. Mevrouw Meuleman, hetzelfde geldt als er extra leerlingen komen. De scholen betalen niet per leerling. Het gaat om een gebouw waarin je dan doet wat je denkt te moeten doen, maar waarbij er wel rekening is gehouden met een gebruiksintensiteit.

Dus, zijn er een paar problemen? Ja. Zullen we dat zorgzaam opvolgen? Zeker. We zullen ook zoeken naar een oplossing die redelijk en niet te complex is, maar laten we ook kijken naar de zeer goede projecten en voorbeelden die er her en der in Vlaanderen ook zijn.

Minister, sta de scholen bij. Het is al ingewikkeld genoeg geweest. Zorg er ook voor dat het niet duurder wordt. Zet ook volop in op multifunctioneel gebruik. Sinds 2008 is er in het algemeen in Vlaanderen een toename van multifunctioneel gebruik van scholen met 3 procent geweest. Op acht jaar tijd is men dus 3 procent meer scholen multifunctioneel gaan gebruiken. Daar is nog ruimte voor verbetering. We kunnen ter zake de regelgeving beter op elkaar afstemmen. We kunnen zorgen voor een conciërgesysteem, dat ervoor zorgt dat het gemakkelijker wordt om scholen open te stellen.

Zet daar dus volop op in. U hebt dat beloofd in het regeerakkoord, in de beleidsnota, in het masterplan, in zowat alle mogelijke documenten die er zijn van deze Vlaamse Regering. We boeken te weinig vooruitgang. Ik vind dat belangrijk. Ik vind dat het efficiënt inzetten van belastinggeld in tijden van schaarste, en we moeten dat doen. (Applaus bij Groen en sp.a)

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Collega De Meyer, ik schrik een beetje van uw vraag, want die onroerende voorheffing is eigenlijk behandeld in de commissie Financiën.

Waar ik een onvolledig antwoord heb gekregen.

Soit. Ik heb nog even snel via VLABEL de omzendbrief bekeken over die onroerende voorheffing. Volgens mij is dat geregeld, maar goed.

U vergist zich, collega.

Minister, ik ben zeer blij dat u zegt die scholen te zullen ondersteunen bij die onderhandelingen. Dat vind ik zeer goed. Dat scholen of die organisaties vergoedingen moeten betalen, is zeer goed. Ik wil u toch vragen om toch even te bekijken of die vergoedingen inderdaad kostendekkend zijn, dan wel of er sprake is van een nieuwe winstvorm.

Het is de nv Scholen van Morgen, niet de nv Scholen van Gisteren. Die nv zou dus ook wat flexibel moeten zijn als het gaat over bijsturingen in het licht van een effectieve multifunctionele inzet. (Applaus bij de N-VA)