Report meeting Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid

De heer Van Rompuy heeft het woord.

Ik heb in het verleden al dezelfde vraag gesteld maar ik blijf op dit punt aandringen. De aanleiding nu is een studie die aangeeft dat in 2013 in België 1,1 miljoen euro is opgehaald. Dat is de helft van de ons omringende landen. In 2014 lag het bedrag wat hoger maar dat was ook zo in de buurlanden.

Crowdfunding is intussen ook in Vlaanderen een gekende term omdat het is gepopulariseerd, onder andere door Bart Swings. Crowdfunding vindt intussen op vele terreinen ingang. Op technisch-wetgevend vlak is er een onderzoek van Stibbe en KPMG die dat hebben uitgespit. De technische elementen liggen dan ook op tafel.

Ik denk dat dit het economische momentum is om crowdfunding en Winwinlening, die een vorm van fiscale stimuli zijn, te koppelen vanuit de idee om een soort van fiscale stimulus voor investeringen in kapitaal, een soort van Vlaams ‘Cooreman-De Clercq’-systeem op poten te zetten. Dat moet kunnen in de 21e eeuw, gebruikmakend van crowdfunding. Ik geloof dat het nog nergens bestaat. Er is wel een beperkte stimulus op crowdfunding, maar mijn aanvoelen is dat er nu een aantal elementen verenigd zijn die er vroeger niet waren, om van zo’n wijziging van de wetgeving echt een succes te maken. Het staat ook min of meer in die woorden in het regeerakkoord. Minister, ik denk dat u daar wel een meerderheid voor kunt vinden. Ik wil u vragen om daar dringend werk van te maken. Er is nog altijd een grote spaarneiging in Vlaanderen, ook al brengt sparen niets meer op. Ik denk dat vele mensen bereid zijn een klein stukje van hun spaargeld te investeren in de economie, goed wetende natuurlijk dat het een hoog risico is. We mogen dat niet vergeten, we moeten dat altijd benadrukken zodat er geen verkeerde verwachtingen worden gewekt. Volgens mij is de tijd rijp om hier iets in gang te zetten dat een katalysatoreffect kan hebben. Ik denk dat een soort van Vlaamse ‘Cooreman-Declercq’ van de 21e eeuw er wel in zit. Ik wil u aanmoedigen, minister, om daar met uw kabinet snel werk van te maken. Hebt u al concrete plannen? Zijn er al stappen gezet? Wat is de status van dit dossier? Ik zal u daarin maximaal proberen te steunen.

De heer Diependaele heeft het woord.

Ik denk dat alle partijen de bezorgdheid van de heer Van Rompuy delen. Het is inderdaad zo dat de tijd dat de banken als kredietverstrekker een monopolie hadden, voorbij is. Dit debat loopt momenteel op alle niveaus. De heer Van Rompuy trekt het terecht open naar het mobiliseren van het geld dat op spaarboekjes of elders geparkeerd staat. Dat geld zou kunnen worden gebruikt in de economie.

Ik sluit me aan bij die bezorgdheid en bij de vraag om na te denken hoe we daarin vooruitgang kunnen boeken. Ik heb wel twee opmerkingen.

De kern van de discussie over crowdfunding zit nog altijd op federaal niveau. De heer Van Rompuy heeft tijdens de vorige legislatuur zelf initiatief genomen, we moeten daar verder mee gaan.

Ik heb de KPMG-studie bij me. In vergelijking staan Nederland, Frankrijk, Groot-Brittannië allemaal veel verder, zelfs met een factor 300, zowel met betrekking tot het gebruik ervan als met betrekking tot de mogelijkheden tot gebruik. Daar lijkt me de sleutel te zullen liggen, willen we dit instrument ingang doen vinden. Daar moeten we op inzetten.

Het idee met betrekking tot de Winwinlening vond ik een interessant idee. Ik schiet dat zeker niet af. Minister, ik ben benieuwd wat u daarover te zeggen hebt. We moeten er echter over waken dat we niet overal allerlei deuren gaan openzetten. We zullen ervoor moeten zorgen dat we hiermee op een min of meer gecoördineerde manier omgaan en dat de instrumenten die bestaan, worden gebruikt voor de doeleinden waarvoor ze dienen. Het kan echter interessant zijn om die koppeling met de Winwinlening te maken.

De heer De Clercq heeft het woord.

Voorzitter, minister, geachte leden, dit lijkt me inderdaad een bijzonder interessant onderwerp. Als het erom gaat zuurstof te kunnen genereren voor de economie, zijn er ideeën genoeg in Vlaanderen. Dat is onwaarschijnlijk. Ik zie dat ook in mijn eigen stad: de start-ups, de creativiteit. Mensen met ideeën hebben echter niet altijd het geld, en sommige mensen met veel geld hebben niet altijd de ideeën. Als stadsbestuur proberen wij dat te matchen en ideeën en kapitaal samen te brengen. Dat lijkt me een nuttig initiatief van steden en gemeenten. Minister, natuurlijk kunt u, kan de hogere overheid dat gaan faciliteren en in een goede relatie met de federale overheid proberen die crowdfunding of andere positieve initiatieven te stimuleren. De heer Diependaele heeft het gezegd: ter zake hinken we toch wel wat achterop. We moeten dat erkennen, maar we willen natuurlijk samen vorm geven aan de toekomst.

In de Kamer heb ik ook nog met minister Geens meegewerkt om stappen vooruit te zetten ter zake. Het maximumbedrag is ook nog wat opgetrokken. Ik heb ook begrepen van de nieuwe minister, minister Van Overtveldt, dat hij daar ook wel verder in wil gaan, maar dat hij niet over één nacht ijs wil gaan. Het is alvast positief dat er aanstalten worden gemaakt. Het zal meer zijn dan woorden. Men zal dat ook wel doen. Minister, hoe ziet u die stimulering als minister van Economie? Hoe ziet u de promotie, het verder op de markt zetten? Een enquête van UNIZO wijst immers bijvoorbeeld uit dat bijna niemand dat weet.

Minister, ik wou graag ook nog enkele vragen toevoegen. Het is natuurlijk zo dat het reglementair kader voor crowdfunding federaal is. We hebben hier al enkele aanzetten gehoord ter zake. Promotie, onderzoek en innovatie, dat is echter natuurlijk wel uw domein. De studie van KPMG was zeer interessant. Er werden een aantal aanbevelingen gedaan, zoals het uitbouwen van een communicatiestrategie en dergelijke meer. Dat doet dan weer sterk denken aan het iets dichter brengen van de Business Angels die we vandaag kennen, bij de mensen die geïnteresseerd zouden kunnen zijn of nood hebben aan financiering of alternatieve financiering. Ik heb begrepen dat het Agentschap Ondernemen al wel enkele demarches heeft ondernomen. Er is een heel heldere website, met enorm veel informatie erover, zeer to the point, zeer toegankelijk, met een stapsgewijze uitleg over hoe een crowdfundingproject kan worden gestart. Ik heb begrepen dat er daarbij ook infosessies worden georganiseerd.

Sinds februari van vorig jaar is er een koepelorganisatie, de Belgische Crowdfunding Federatie. Dat is een overkoepelende federatie, die alle crowdfundingplatformen van België vertegenwoordigt en daarmee opnieuw enigszins duidelijkheid in het kluwen wil brengen. Dat lijkt me een heel relevante gesprekspartner, ook om een aantal zowel reglementaire als promotionele demarches te ondernemen. De federatie vermeldt evenwel nergens dat ze steun zou krijgen van de Vlaamse overheid. Ze is opgericht op vraag van de federale overheid. Nochtans zijn promotie en onderzoek, en vaak ook waar het geld uiteindelijk terechtkomt, bij uitstek een Vlaamse aangelegenheid. Mijn evidente vraag is dan ook: welke rol zou de Vlaamse overheid kunnen spelen bij het sterker naar voren brengen of verder ondersteunen van dit platform?

Hebt u signalen ontvangen van dergelijke platformen of initiatiefnemers van crowdfundingprojecten dat ze toch nog niet overweg zouden kunnen met de verstrekte informatie of toch nog drempels ondervinden waar ze niet over kunnen?

Minister Muyters heeft het woord.

Mijnheer Schiltz, u hebt bijna een stuk van het gevraagde antwoord gegeven. Voor de overheid zie ik zelf vooral ook een informatieverschaffende en adviserende rol. Sinds het oprichten van de KPMG-studie zijn er inderdaad initiatieven genomen. Ik ga daar iets dieper op in. We hebben infosessies gegeven aan een breder publiek over het eindresultaat van de studie. Daarna heeft het agentschap workshops over crowdfunding georganiseerd, in het kader van een reeks infosessies over financiering, dus in dat ruimer kader, zoals u zelf ook hebt aangegeven. Op dit moment zijn er drie infosessies geweest: in mei in Edegem, in oktober in Beernem en in november in Leuven. In Edegem, dat was dus voor de verkiezingen. Het was toeval dat het in Edegem was, voor alle duidelijkheid.

Daarnaast zijn er ook workshops over bankfinanciering, Business Angelfinanciering, toegang tot subsidies, toegang tot risicokapitaal en dergelijke meer. Crowdfunding krijgt in die workshops dus een gelijke behandeling. Het wordt gewoon gezien als een van de mogelijke financieringsbronnen. Daarnaast staat crowdfunding als financieringswijze ook in de standaardpresentatie die alle accountmanagers financiering van het agentschap gebruiken als ze worden uitgenodigd om subsidies of financiering toe te lichten. Dergelijke toelichtingen gebeuren heel vaak op vraag van of in samenwerking met de middenveldorganisaties. Zoals u weet, werd crowdfunding ook opgenomen op de website, en ook in de infobrochures en dergelijke meer.

Sinds de laatste actualisatie heeft het Agentschap Ondernemen kennis van twee of misschien wel drie crowdfundingplatformen in voorbereiding. Eventuele details van die platformen zullen worden opgenomen bij een nieuwe actualisatie van de brochure. Op dit ogenblik komen er bij het Agentschap Ondernemen inderdaad wel vrij veel vragen binnen om infosessies te geven over financiering, of crowdfunding in het bijzonder. Geval per geval worden die afgewogen. Het is zeker ook mogelijk dat er verder specifieke infosessies over zullen worden gegeven.

Het klopt dat we zowel in de beleidsnota als in het regeerakkoord de aansluiting van de Winwinlening op crowdfunding naar voren hebben gebracht. Daarnaast onderzoeken we of een ruimere toepassing van de Winwinlening, zowel qua bedragen als qua intresten en investeringsvormen, mogelijk is. Zo voorzien we in een aansluiting van de Winwinlening op crowdfunding voor projecten met een duidelijke economische meerwaarde.

Wat de specifieke aansluiting betreft, voorziet de nv Waarborgbeheer, een dochter van de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV), in een applicatie die de link tussen de crowdfundingplatformen en de Winwinlening legt. Op die manier kunnen de investeerders die aan de huidige voorwaarden voor een Winwinlening voldoen, zich als kredietverstrekkers registreren. Wie in crowdfunding is geïnteresseerd, ziet daar ook alle voorwaarden met betrekking tot de Winwinleningen. Die wisselwerking is daar al duidelijk ver in uitvoering.

Daarnaast is er ook een ruimere toepassing. Het overleg daarover tussen de betrokken agentschappen en eventuele stakeholders moet nog worden gestart. Ik heb het Agentschap Ondernemen en de nv Waarborgbeheer gevraagd een eerste voorstel uit te werken.

Tot slot wil ik het nog even over de getallen hebben. Tijdens het highleveloverleg met de banken op 17 december 2014 heb ik nieuwe cijfers gekregen. In 2012 ging het nog om minder dan 500.000 euro. In 2014 eindigen we ver boven 2 miljoen euro. Dat is op twee jaar tijd meer dan een verviervoudiging. Ik zou het doormailen, maar ik heb het enkel op papier gekregen. Het aantal projecten is van minder dan tien in 2012 tot ongeveer tachtig in 2014 gestegen. Dit is een mooie evolutie.

Het klopt evenwel dat een vergelijking met landen als Frankrijk, Nederland of het Verenigd Koninkrijk duidelijk maakt dat er, zelfs per capita, nog een verbetermarge is. Hier zitten we aan 0,10 procent. In Frankrijk gaat het om 1 euro. De start is gegeven. We moeten hier in sterke mate aan voortwerken.

De heer Van Rompuy heeft het woord.

Het gaat natuurlijk niet meer om de promotie. Crowdfunding is ondertussen voldoende gekend. Het gaat om de fiscale stimulus. Het zou goed zijn voor crowdfunding, waar het vaak om risicohoudende projecten gaat, dat we de aan de Winwinleningen verbonden vorm van garantie voor crowdfunding zouden afschaffen. Wie nu een Winwinlening aangaat, krijgt van de Vlaamse overheid een waarborg.

Het lijkt me niet verstandig die waarborg te geven voor zeer risicohoudende projecten, wat in het geval van crowdfunding vaak het geval is. De mensen moeten weten dat ze zelf een risico nemen. Het gaat om een lening, maar ik zou die waarborg afschaffen. Dit kan een denkspoor zijn om de deur open te zetten voor een koppeling van crowdfunding aan de Winwinleningen.

Mijnheer Diependaele, ik ben het ermee eens dat er enkel een nieuw multiplicatoreffect kan ontstaan indien de federale wetgeving opnieuw wordt aangepast. De limieten moeten worden verhoogd. De minister en zijn federale collega kunnen dat samen doen. Ik geloof hier echt in.

In het verleden hadden we de wet Cooreman-De Clercq. Het gaat niet enkel om de mate waarin dit effectief heeft gewerkt of waarin mensen dit systeem hebben toegepast. Het gaat om het signaal van een regering die ondernemers wil ondersteunen en daarvoor echte inspanningen wil leveren. Die wet heeft toen een dynamiek teweeggebracht. We kennen die term nog steeds. Niemand weet hoe vaak dat systeem is gebruikt. Dat valt niet te berekenen. Iedereen spreekt er echter nog over. Dit heeft een dynamiek in gang gebracht. Volgens mij heeft een dergelijk voorstel het potentieel een dynamiek in gang te brengen.

Minister, dit is de vraag die ik u stel: lanceer een dergelijk systeem. Een verstandig systeem is haalbaar. U zou verbaasd vaststellen hoeveel mensen hierom zouden vragen en dat als een positief signaal van u ten aanzien van ondernemend Vlaanderen zouden beschouwen.

De heer Diependaele heeft het woord.

Ik sluit me hierbij aan. We zitten op dezelfde golflengte. Eerst en vooral is er de promotie. Die rol is, al dan niet in Edingen, zeker gespeeld. Het gaat overigens niet enkel om de economie. Ook in andere sectoren moet crowdfunding meer bekendheid krijgen en worden uitgewerkt. Eerlijk gezegd, mogen we dit met betrekking tot de economie zeker niet loslaten. Soms krijgen we wel eens de indruk dat dit enkel voor cultuur en dergelijke dient. Daar heeft het zeker een meerwaarde, maar dat geldt niet enkel daar. Volgens mij bestaat de grootste meerwaarde uit de creatie van meerwaarde in de economie. Daar moeten we zeker op inzetten.

Ik weet niet of we dit met betrekking tot de Winwinleningen mogen doortrekken. Ik ben het er volledig mee eens dat we niet de illusie mogen creëren dat crowdfunding een plezant spelletje zonder risico is. Het gaat wel degelijk om een vorm van investeringen en er is een risico op verlies. De overheid moet hier niet voortdurend garanties aan koppelen. Ik weet niet hoe de koppeling met de Winwinlening precies werkt. Ik zou het eens nader willen bekijken. Ik ben het er in elk geval mee eens dat de illusie moet worden weggenomen. Het gaat wel degelijk om een investering. We moeten correct zijn ten aanzien van de mensen die hier gebruik van willen maken.