Report meeting Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

De heer Bertels heeft het woord.

Minister, u was ook aanwezig op de trefdag van de VVSG vorige week. Waarschijnlijk hebt u daar ook gehoord dat de aankondiging om de subsidies voor animatoren in rusthuizen te schrappen, voor ongerustheid zorgt. Zorgnet Vlaanderen schat dat een integrale doorrekening van deze factuur aan de rusthuisbewoner op jaarbasis 720 euro zou kosten.

Aan de andere kant kan men in de Vlaamse armoedebarometer lezen dat personen ouder dan 65 jaar in Vlaanderen oververtegenwoordigd zijn in de armoedecijfers en dat ze meer kans maken om in een armoedesituatie te belanden dan een gemiddelde burger. Uiteraard weegt voor deze groep de factuur van het rusthuis zwaar, en wordt deze eventueel nog zwaarder in de toekomst.

Daarnaast gaven onder meer Zorgnet Vlaanderen en de VVSG aan dat de animatoren die evenementen organiseren het fysieke en mentale welbevinden van ouderen bevorderen, dat ze helpen in het aansturen van de vrijwilligers die belangrijke taken vervullen in de rustoorden, en dat ze soms een aanspreekpunt of detector zijn of waren van de zorgnoden.

Minister, de schrapping van deze subsidies betekent een relatief beperkt bedrag voor de Vlaamse begroting maar heeft zware gevolgen voor de betrokkenen. Zijn de woon- en zorgcentra al op de hoogte gebracht over hoe en wanneer de Vlaamse subsidies zullen wegvallen? Zo ja, wanneer? Zo neen, wanneer zal dit gebeuren gelet op het gegeven dat ook zij hun begroting tijdig moeten kunnen opmaken?

Is de berekening van Zorgnet Vlaanderen accuraat? Wat zou de extra kost zijn voor een rusthuisbewoner indien het integrale takenpakket van deze animatoren te zijnen laste valt? Hebt u of de administratie die berekening gemaakt?

Kan het doorrekenen van deze meerkost ervoor zorgen dat er meer ouderen de eindjes moeilijk aan elkaar kunnen knopen? Wat zijn de armoederisico’s? Is hier een armoedetoets uitgevoerd? Zal die gebeuren bij de invoering van de maatregel?

Zijn er sociale correcties gepland? Daar animatoren de kwaliteit van leven voor onze ouderen optimaliseerden en niet alle ouderen in staat zijn deze extra kosten te betalen, zijn er alternatieven om als financieel kwetsbare rusthuisbewoner toch van deze diensten te kunnen genieten?

Is er een inschatting gebeurd welk effect het schrappen van deze subsidie, en het mogelijkerwijze wegvallen van de animatoren of een deel ervan, heeft op de werkbaarheidsgraad binnen de woonzorgcentra?

Mevrouw Van den Brandt heeft het woord.

Ik dacht dat dit debat bij de begrotingsbespreking opnieuw aan bod zou komen. In welke mate wordt effectief bespaard op animatoren? In welke mate gaan we naar een nieuwe manier zoeken om dit te financieren? Het arrest klaagt bepaalde financieringen aan, maar dat wil niet zeggen dat we de animatie in rusthuizen moeten opdoeken. Ik hoop oprecht dat deze regering de decretale verplichting voor animatoren wil behouden. Ik hoop dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt om dit correct te financieren.

Animatoren spelen een cruciale rol in het dagelijkse leven en welzijn van een rusthuisbewoner. Dat is geen luxe, geen fait divers, het is een kans voor de mensen om een beetje vreugde en blijheid te ervaren overdag.

Als we de animatoren niet meer financieren, zijn er een aantal mogelijkheden. We kunnen de rusthuisbewoners zelf laten betalen zodat de factuur duurder wordt. Dat kan dan voor alle rusthuisbewoners gelden, ongeacht of ze er gebruik van maken. Dat kan tot wrevel leiden: twee mensen die een kamer delen, betalen evenveel terwijl de ene geen gebruik maakt van de animatie en de andere wel. Dat is misschien karikaturaal, maar het schept toch concurrentie. Dat mogen we niet doen. Als enkel de gebruikers moeten betalen, maken we er een luxeproduct van. Alleen sommigen kunnen het zich permitteren. Dat willen we ook niet. De derde en hopelijk laatste optie is: geen animatie.

We moeten een zinvolle oplossing zoeken: een wettelijk correcte, eerlijke oplossing waarbij ouderen die animatie kunnen hebben. Zelfs als we ze afschaffen en de rusthuizen geen animatie meer hebben, dan komt die taak op anderen terecht. Dan gaan de ergotherapeuten of verpleegkundigen wellicht een meer animerende taak opnemen. We kunnen het niet weghalen. Besparen op personeel in rusthuizen en woonzorgcentra betekent gewoon dat de werklast voor de rest van het personeel nóg zwaarder wordt.

Twee weken terug hadden we een debat over de werklast en -omstandigheden in de woonzorgcentra. Daaruit bleek niet dat die mensen te veel tijd of energie hebben.

Ik sluit me aan bij de vraag van de heer Bertels. Wordt er bespaard op animatoren? Of wordt er gezocht naar een oplossing waarmee animatie in alle rusthuizen mogelijk blijft?

Minister Vandeurzen heeft het woord.

U stelt dat de Vlaamse Regering zou hebben aangekondigd dat de animatiesubsidies voor de woonzorgcentra zouden worden geschrapt. Dit is echter nooit door de Vlaamse Regering gecommuniceerd. Zoals u dit in de pers hebt vernomen, zult u intussen ongetwijfeld via dezelfde weg vernomen hebben dat het besparen op de betreffende subsidies voor mij geen optie is en dus ook niet in de begroting voorkomt.

Ik informeer u hierbij over mijn intentie om de beschikbare werkingssubsidies voor de animatiefunctie in woonzorgcentra te heroriënteren. Dat is niet voor 2015, volgend jaar blijft alles zoals het was. Ik wens deze subsidie, die op vandaag een totaalbedrag van 47 miljoen euro bedraagt, in de toekomst te heroriënteren naar een systeem dat rekening houdt met de zorg- en ondersteuningsnoden van cliënten en dit ongeacht het statuut van het woonzorgcentrum. Het is zo dat op vandaag enkel woonzorgcentra met een vzw of openbaar statuut deze subsidies ontvangen.

We gaan de kans benutten om de huidige instellingsfinanciering van de animatiesubsidies om te zetten in een persoonsgerichte financiering. In een latere fase kunnen we deze dan integreren in het nieuwe financieringsmodel voor de ouderenzorg dat we zullen ontwikkelen binnen de Vlaamse sociale bescherming. Aangezien de betreffende subsidies niet zullen worden geschrapt, is er vandaag ook geen sprake van een extra kost voor de bewoner, noch van sociale correcties of verhoogd armoederisico of een impact op de werkbaarheidsgraad binnen de sector.

Ik dank u voor uw antwoord, minister. Dat is geruststellend. Als ik het goed begrijp: bij de begroting 2015 hoort een heel algemene bepaling dat de regering de financieringsstromen voor de rusthuizen en woonzorgcentra kan aanpassen, maar dat geldt dus niet voor de animatiesubsidies. Als het nog niet geldt voor 2015, is de heroriëntering met betrekking tot animatiesubsidies dan voor 2016? Of nog later?

Mevrouw Jans heeft het woord.

Ik ben zeer tevreden dat u aan de heroriëntering van de subsidie voor animatiewerking gaat werken en dat meer persoonsvolgend gaat bekijken. Het is in de vorige legislatuur al gebleken dat er een discrepantie was tussen vzw’s en andere gesubsidieerde instellingen en de commerciële of onafhankelijke instellingen. Ik ben blij dat het systeem nu van toepassing zal zijn voor alle woonzorgcentra. Ik kijk ernaar uit om de modaliteiten hier volgend jaar verder te bespreken.

Ik dacht dat het juist omgekeerd was. De reden voor de discrepantie is natuurlijk dat de animatie op een andere manier wordt gefinancierd. We moeten gewoon zien dat er in beide types van woonzorgcentra animatie is en dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt. Als we de animatie decretaal opleggen aan de woonzorgcentra, moeten we voor de financiering zorgen.

Er is een Arbitragearrest. Hoe gaat u daarmee om? Ik had begrepen dat er wel een probleem was met de huidige financiering. We moeten gaan heroriënteren. Kan dat? Zullen we door die uitspraak op korte termijn in de problemen komen of niet?

Wat bedoelt u met heroriënteren? Zullen de commerciële rusthuizen de financiering krijgen waar ze recht op hebben? Het mag geen gelegenheid zijn om terug naar de oude situatie te gaan waarbij er wel ongelijkheid bestond tussen de verschillende types.

Ik zal het verduidelijken, minister. In 2015 verandert er niets. Vanaf 2016 wordt het persoonsgebonden, en het onderscheid tussen commerciële en niet-commerciële rusthuizen wordt weggewerkt. Betekent dit dat het gemiddelde bedrag per gebruiker daalt? Behoudt u animatie als functie binnen de normering?

Collega’s, ik vind het fantastisch dat we, op het moment dat de begroting 2015 is ingediend, gaan discussiëren over de begroting 2016. Volgend jaar wijzigt het systeem niet. In de loop van volgend jaar krijgt u uiteraard de kans om mij te ondervragen. Desgevallend kunnen we de regelgeving aanpassen en een financiering doen die niet wordt bepaald door het statuut van de exploitant.

Daar zijn vele redenen voor. Momenteel zijn er die teren op het juridisch statuut van de exploitant. Dat is niet altijd 100 procent zuiver. Er zijn vzw’s die duidelijk onderdeel zijn van commerciële groepen en dergelijke. Het wordt steeds minder relevant om op dat criterium financieringssystemen te ijken. Het is ook nog niet mogelijk om daar nu al budgettaire uitspraken over te doen. Er is een klein groeipad in het meerjarenplan ingeschreven voor de animatiesubsidie. We gaan in de loop van volgend jaar bekijken hoe we dat gaan organiseren. We hebben het principe wel al vastgelegd: we gaan het meer koppelen aan kenmerken die betrekking hebben op de bewoners. Dat criterium zullen we in dat systeem inbrengen. Volgend jaar onderzoeken we in overleg met de sector hoe we het systeem kunnen operationaliseren.

Ik denk dat er veel mensen gerustgesteld zijn, voor 2015 dan toch. Ik begrijp uw antwoord met betrekking tot de begroting 2016. Ik heb ook begrepen dat u toch voor een klein – of een groot – groeipad gaat ijveren voor de subsidies voor animatie in de woonzorgcentra. Dat zou natuurlijk goed zijn, aangezien u het toepassingsgebied gaat verruimen naar andere woonzorgcentra die er nu niet van kunnen genieten.