Report meeting Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie

De heer Ronse heeft het woord.

Onze geniale fractiemedewerker Tijl gaf aan dat er een alarmerend jobverlies is in de transportsector. We hebben in 2022 een toename van het aantal vacatures gehad en er was een daling in de eerste maanden van 2023. Bovendien merken we dat het aantal starters in die sector afneemt en het aantal faillissementen stijgt. Niettemin hebben we nog steeds te kampen met een enorm krappe arbeidsmarkt en een toenemend aantal knelpuntberoepen.

Elke week trekt een andere sector aan de bel. De Tijd geeft aan dat er door het enorme aantal faillissementen in de transport- en logistieke sector in de eerste vier maanden van 2023 al evenveel jobs zijn verloren als op een geheel jaar. Er zijn bijna 40 procent meer faillissementen dan gemiddeld in de transportsector. De redenen daarvoor zijn de fors stijgende kosten, een veel lagere vraag, bomvolle magazijnen en een toegenomen concurrentiestrijd.

Ik kan er nog een redentje aan toevoegen. Sommige steden en gemeenten leggen absurde regels op over waar je wel of niet nog met camionettes mag rijden. We hebben gisteren op ‘Wij zijn West-Vlaanderen’ een mooie getuigenis gehad van iemand die een heel mooi transportbedrijf heeft. 

Ik heb daarom de volgende vragen voor u, minister.

Hoe volgt VDAB het jobverlies binnen de verschillende sectoren op, zodat mensen van sector X naar sector Y kunnen worden toegeleid?

Is VDAB voldoende voorbereid om de ontslagen personeelsleden snel toe te leiden naar een knelpuntvacature?

Op welke manier kan de ontslagperiode meer activerend worden ingezet zodat er geen kostbare tijd wordt verloren?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Ronse, omdat u in de inleiding van de vraagstelling hebt verwezen naar de transportsector en de ontslagen die gevallen zijn in de afgelopen zes maanden, wil ik graag de specifieke arbeidsmarkt van de chauffeurs even toelichten.

Wat betreft de arbeidsmarkt specifiek voor vrachtwagenchauffeurs, ontving VDAB in de periode mei 2022 tot mei 2023 7155 vacatures voor vrachtwagenchauffeur. In diezelfde periode ontving VDAB via uitzendkantoren 47.471 vacatures voor vrachtwagenchauffeur. Nog eens 6947 vacatures kwamen bij VDAB terecht via wervings- en selectiekantoren. Daartegenover ziet VDAB het aantal werkzoekenden zonder werk met beroepsvoorkeur voor vrachtwagenchauffeur licht stijgen met 6 procent in april 2023 tegenover januari 2022.

Op basis van deze cijfers ziet VDAB niet onmiddellijk een sterke stijging in het aantal werkzoekenden zonder werk met beroepsvoorkeur vrachtwagenchauffeur. Ook uit de bemiddelingsprocessen stelt VDAB vast dat werkzoekenden met een rijbewijs uit de C-categorie en ervaring in het beroep, zeer snel terug aan het werk gaan. Momenteel zijn er nog geen alarmbellen bij VDAB die aantonen dat vrachtwagenchauffeurs moeilijk aan het werk kunnen. Integendeel, zoals door de vraagsteller zelf aangehaald, is vrachtwagenchauffeur nog steeds een knelpuntberoep.

VDAB volgt uiteraard de publieke faillissementscijfers zoals die gepubliceerd worden door het Belgische statistiekbureau Statbel en Graydon Creditsafe op. Daarnaast heeft VDAB ook toegang tot data van Graydon Creditsafe, die meer gedetailleerde informatie bevat over zowel faillissementen als sectoren met veel bedrijven in moeilijkheden. Gebruik van die data laat VDAB toe om te anticiperen op ontslaggolven binnen specifieke sectoren. VDAB-medewerkers kunnen preventief het gesprek aangaan met bepaalde bedrijven.

VDAB heeft daarnaast ook data van RVA-aangiftes (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening) voor tijdelijke werkloosheid om economische redenen. Deze data worden ter beschikking gesteld aan de sectoraccounts die dit bij grotere tijdelijke werkloosheid kunnen meenemen in het relatiebeheer met de werkgevers.

Werknemers die ontslagen zijn vanwege een faillissement, krijgen van VDAB, via het Sociaal Interventiefonds, een outplacementtraject aangeboden. In dit traject gaan private partners van VDAB met de getroffenen aan de slag om hen zo snel mogelijk naar een nieuwe job toe te leiden.

Specifiek voor de sector transport en logistiek kreeg het Sociaal Interventiefonds sinds begin 2022 tot nu 27 aanvragen voor een tussenkomst in de outplacementkosten. Alle 27 aanvragen werden goedgekeurd. Hiervan hadden 22 aanvragen betrekking op transport van goederen en logistiek met een totaal van 248 betrokken werknemers. De overige vijf aanvragen hadden betrekking op personenvervoer met een totaal van 106 betrokken werknemers.

Het is inderdaad belangrijk, collega Ronse, dat we zo activerend mogelijk zijn bij ontslag of een faillissement. Wanneer tijdens de begeleiding een opleidingsnood gedetecteerd wordt, al dan niet in functie van een knelpuntvacature, kan gebruik worden gemaakt van het VDAB-opleidingsaanbod om hieraan tegemoet te komen. Wanneer er geen passende opleiding bestaat in dit aanbod, kan de klant gebruikmaken van een opleidingsbudget.

Specifiek in de cluster transport zijn de opleidingen zeer succesvol. 85 procent van de werkzoekenden die een opleiding ‘bestuurder zware vrachtwagen’ volgt, is na drie maanden aan het werk. Dat is een bijzonder goed cijfer.

Daarnaast is er ook een aanbod voor werkzoekenden met een rijbewijs in de C-categorie, gericht op het in orde brengen van de verplichte nascholing in het kader van de vakbekwaamheid. Op die manier kan een werkzoekende op maximaal vijf dagen zijn code 95 volledig terug in orde brengen en is hij of zij voor de komende vijf jaar vrijgesteld van die specifieke bijscholing. Dit maakt een werkzoekende chauffeur extra aantrekkelijk voor werkgevers.

De heer Ronse heeft het woord.

Dat is een zeer helder en hoopgevend antwoord. U zegt eigenlijk dat ik me niet te veel zorgen moet maken, want op dit moment is er nog een zeer grote vraag naar profielen in de transportsector en zijn er voldoende opleidingen. Als ik het goed begrijp, verwacht u op dit moment uit de mogelijke ontslaggolf dat mensen snel weer op hun wieltjes terecht zullen komen. Dus dit wordt vervolgd.